|
Prof. Dr. Sinsi
|
6.Sınıf İpek Yolunda Türkler Konusu
İpek Yolunda Türkler - 6  sınıf sosyal bilgiler konusu
1- İslamiyet’inin Hindistan’a yayılmasında etkili olan Türk-İslam devleti Gaznelilerdir
2- İslamiyet’ten Önceki Türk Devletlerinde, ölen kişinin silahı ve eşyalarıyla birlikte gömülmesi, ölümden sonra da hayat olduğuna inandıklarını göstermektedir
3- Macaristan’da yapılan kazılarda Avarlar’a ait pek çok tunç, gümüş ve altın ziynet eşyası bulunmuştur Bu bilgiye bakılarak Avarlar’ın değerli madenleri tanıdıkları söylenebilir
4- İslamiyet’ten Önce kurulan Türk Devletlerinde, devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı yere Kurultay denir
5- Türklerin Orta Asya’dan göç etmelerinin en önemli nedeni, Kuraklık nedeniyle ekonomik sıkıntı içinde olmalarıdır
6- Orta Asya’da Türklerin takvim düzenlemiş olmaları, Gökbilim ile ilgilendiklerini göstermektedir
7- Türkler önceleri göçebe bir yaşam sürdükleri için, yaptıkları sanat eserleri taşınabilir nitelikteydi Sanat eserleri arasında halıların yaygın olması buna bir kanıt olarak gösterilebilir
8- Anadolu Selçuklu paralarını, Osmanlı paralarından ayıran özelik; paralarının üzerinde Sultanların portreleri ve aslan resimleri bulunmasıdır
9- Uygurların Budizm ve Maniheizm dinlerini kabul etmeleri, sanat alanında gelişmelerinde etkili olmuştur
10- Türk Devletlerinde, önceki dönemlerde ekonomik etkinlikler yalnız hayvancılığa dayanıyordu Daha sonra bu durum değişmiş, tarım önem kazanmıştır Tarım Uygurlar zamanında önem kazanmaya başlamıştır
11- Karahanlılar Devletinin Türk tarihindeki önemi; İlk Müslüman Türk devleti olmasıdır
12- Anadolu Selçuklu döneminde esnaflar, Ahi topluluğu olarak örgütlenmiştir
13- Selçuklular bölge veya eyaletlerin başına idareci olarak atadıkları şehzadelerin yanına ”Atabey” ünvanlı kişileri de verirlerdi Bu uygulamadaki temel amaç şehzadeleri devlet yönetimiyle ilgili konularda yetiştirmek
14- Türk Denizciliğinin Anadolu Selçukluları Dönemine kadar gelişmemesinde başlıca etken, Ülke topraklarının coğrafi konumudur
15- Çin’den başlayarak Ön Asya’ya ulaşan İpek Yolu’nun geçtiği yerler zaman zaman değişmiştir Güçlü devlet ve kabilelerin tutumlarında değişme olması bu durumun oluşmasında etkili olmuştur
16- Türk adının millet olarak geçtiği, Türk Edebiyatı ve Tarihinin ilk yazılı örnekleri olan edebi metinler, Orhun Anıtlarıdır
17- İslamiyet öncesi Türklerde her türlü devlet işlerinin görüşülüp, karara bağlandığı kuruma Toy (Kurultay) denir
18- Malazgirt savaşından sonra Anadolu’da kurulan ilk Türk Beyliklerin, Artukoğulları, Saltukoğulları, Danişmentliler, Mengücekoğulları dır
19- Selçuklularda ve Osmanlılarda gelişemeyen sanat dalı heykelciliktir
20- Türkiye Selçuklu devletinde İznik ve Konya başkentlik yapmış şehirlerimizdir
21- İslâmiyet öncesi Türk tarihinin ve edebiyatının en önemli Türkçe kaynaklarından biri olan Orhun Yazıtları, Kutluk (II Göktürk) devleti dönemine aittir
22- Türk devlet yöneticileri İslâmiyet öncesi dönemde, Kağan ünvanını kullanmışlardır
23- Uygurlara ait destanlar, Türeyiş ve Göç destanlarıdır
24- Tefsir, Hadis, Fıkıh ve Kelam, İslami bilimlerdir
25- Öğrenimin vakıflar sayesinde ücretsiz olarak sürdürülmesi ve İslâm dünyasına yayılması, Selçuklular döneminde gerçekleşmiştir
26- Nizamülmülk, Alparslan’dan aldığı yetki ile hangi kurumun açılmasında Türk İslâm tarihinde ilk olmuştur? Bağdat Nizamiye Medresesi
27- Anadolu Selçuklu Devletinde ticareti geliştirmek için gerekli ana yollar üzerinde, Kervansaraylar inşa edilmiştir
28- Edirne ilinde, Anadolu Selçuklu devletinden kalma eser bulunmaz
29- Türk İslam devletlerin de Sultanın Müslüman halkının gözünde meşru bir egemen güç olarak kabul edilmesi, Hutbe ile sağlanırdı
30- Orta Asya Türklerinde varlığı sürekli olmayan toplumsal ve siyasal birime Budun denir
31- Yenisey Yazıtları ve Manas Destanı, Kırgızlara aittir
32- İslamiyet öncesi Türk Devletlerinin ortak özellikleri; Devlet boyların birleşmesiyle kurulur, Temel ekonomik yapı hayvancılığa dayalıdır, Önemli kararlar Kurultay tarafından alınır, Yerleşik yaşam biçimi yaygın değildir
33- İslamiyet öncesi kurulan Türk devletlerinden Uygurlar bir çok yönüyle diğerlerinden farklı özelliklere sahiptir
34- Orta Asya Türklerinde ceza infaz sisteminde uzun süreli hapis cezalarının uygulanmamış olmasının temel nedeni, Göçebe yaşam biçiminin egemen olmasıdır
35- Malazgirt Savaşı’ndan sonra başlayan Anadolu’nun Türkleşmesi sürecinin başlarını araştıran bir kişi dönemin mimari eserlerini öncelikle, Erzurum yöresinde araştırması gerekir
36 Anadolu Selçuklularında yer alan mimari yapılardan kervansaray ve Bedesten doğrudan ticari faaliyetlerle ilgilidir
37- Anadolu Selçuklu plastik sanatında en çok işlenen konu, İnsan-Hayvan-bitki
38- İslam öncesi Türk Devletlerinde; I Önemli kararlarda Kurultaya danışırlar II Yönetimde öncelik hanedana aittirIII Hakanların yetkileri töre tarafından sınırlandırılmıştırIV Hakanların önemli dini törenleri doğrudan yönetmeleri istenirdi
39-Anadolu Selçukluları ve Osmanlılarda birçok hizmeti bir arada vermek için inşa edilen külliyelerin ana yapısı Camidir
40- Anadolu Selçuklu dönemine ait eserler; Sivas Gök Medrese – Eşrefoğlu Camii – Sultan Han
41-Anadolu Selçuklularında dini, sosyal, kültürel etkinliği bir arada verilmesini sağlayan mimari yapılara Külliye denir
42- Türk-İslam devletlerinde Saltanatın Müslüman halk tarafından meşru görülmesi için Sultan adına hutbe okutulur, Para bastırılırdı
43- İslam öncesi Orta Asya’da heykel sanatının geliştiğini söyleyen biri Orhun Anıtlarını görüşlerine kanıt olarak gösterebilir
44- Orhun yazıtlarının özellikleri; Türk adının geçmesi, Türkçe yazılmış olması, İlk Türk alfabesinin kullanılması, İlk milli yazılı kaynak olması, Göktürkler Hakkında bilgi vermesi
45- Gök-Medrese, Sultan Han, Gevher Nesibe Külliyesi, Keykavus Şifahanesi Anadolu Selçuklu dönemine aittir
46- İslam Öncesi Türk devletlerinde boy beylerinden oluşan Kurultay, hakanın seçiminde etkili rol oynardı Kurultay başarılı olamayan halkına refah sağlayamayan töreye aykırı hareket eden hakanı görevden alabilirdi Bu bilgilere dayanarak; Hükümdarlar yasalara uymak zorundadır, Hakanların halka karşı sorumlulukları vardır, Hükümdarların yetkileri sınırlıdır, Kurultay devlet yönetiminde etkilidir Yargılarına ulaşabiliriz
47- Uygurlarda; I Ticaret ve tarımın gelişmesi II Şehir kültürünün yaygınlık kazanması III Kütüphanelerin açılması Uygurların yerleşik yaşama geçtiklerinin kanıtlarıdır
48- İslam Öncesi Türk Devletlerinden,
- Büyük Hun İmparatorluğu döneminden kalan kurganlarda bulunan taşınabilir malzemeden yapılmış silahlar, eyerler ve elbiselerin hayvan resimleriyle süslendiği görülmüştür
- Göktürkler döneminden kalan kurganlarda ise, altın ve gümüşten yapılmış süs eşyaları, demirden yapılmış kılıç ve mızrak gibi silahlara rastlanmıştır
Bu bilgilere dayanarak Türklerle ilgili olarak Savaşçı özellik taşıdıklarının, Madenlerden yararlandıklarının, Ölümden sonraki yaşama inandıklarının, Sanatı yaşam biçimine göre geliştirdiklerinin göstergesi olarak değerlendirilebilir
49- -Atabeyler Selçuklular döneminde Şehzadeleri eğitmekle görevlidir – Bağımsızlıklarını ilan etmeleriyle Selçuklu Devletinin yıkılışını hızlandırmışlardır
50- Sivas’ta bulunan Keykavus Şifahanesi Anadolu Selçuklu döneminde yapılmıştır
51- Orta Asya devlet ve toplum hayatını düzenleyen törenin en temel özelliği yazısız olmasıdır
52- IIGöktürk Devleti bazı özellikleri; İlk Türk alfabesini yaratmışlardırSosyal devlet anlayışını sürdürmüşlerdir Uygurlar tarafından varlıklarına son verilmiştir
53- Uygurların Budizm ve Maniheizm dinlerini kabul etmeleri Sanat alanında gelişmelerinde etkili olmuştur
54- Karahanlılar; Devletin resmi dili Türkçe’dir, Kutadgu Bilig bu dönemde yazılmıştır, Devlet ailenin ortak malıdır, İlk Türk-İslam devletidir
55- Selçuklu Devletinde, din ve ırk ayrımı yapmadan halka boş araziler üretim artışına ulaşmaya çalışılmıştır
56- Anadolu Selçukluları, Kervansaraylar ve Loncalar ile üretim ve ticaret hayatını düzenlemeyi ve geliştirmeyi amaçlamışlardır
57- Türkler tarihte pek çok devlet kurmuşlardır Bu devletler belli bir zaman sonra yıkılmışlardır Büyük Selçukluların yıkılma nedenlerinden en önemlisi; Ülkenin hanedan üyeleri arasında paylaşılmasıdır
58- Orta Asyada kurulan Türk Devletlerinin kısa sürede parçalanıp yıkılmasında Ülkenin hanedana ait olması etkili olmuştur
59- Orta Asya’da Uygurlara ait şehirlerde Kervansarayların yanında Hristiyan, Budist ve Maniheist mabetlerinin kalıntılarının yan yana bulunmuş olması;
İnanç özgürlüğünün olduğunun, Ticari faaliyetlerin yaygın olduğunun, Hoşgörülü bir toplumun yaşadığının, Yerleşik yaşama geçildiğinin göstergesidir
60- Karahanlılar İslamiyeti kabul ettikten sonra da ülkeyi eski Türk geleneklerine göre doğu-batı olarak ikiye ayrılmışlardır Bu durum Geleneklere bağlılığın devam ettiğinin göstergesidir
61- Anadolu Selçukluları tarafından Karadeniz’de Sinop, Akdeniz’de Alanya alındıktan sonra tersaneler kurulmuştur Bu uygulamanın temel amacı öncelikle deniz ticaretini geliştirmektir
62- Anadolu Selçuklularında Ahi örgütlenmesi içinde zanaatkarlar yer almıştır
63- Uygurlardan önce Türk Tarihinde tapınak ve saray gibi yapılar azdı Bu durum Türklerin yerleşik yaşama geçmemelerinden kaynaklanmaktadır
64- Göktürk anıtları Türkçe yazılan ilk belgelerdir Uygurlarda dinsel metinlerinde Türkçe’yi kullanmışlardır Karahanlılarda edebi dil Türkçedir Bu durum Eski Türklerin Milli bilinci koruduklarının göstergesidir
65-İslamiyetten önce Türk Sanatında daha çok metal, ahşap ve deri gibi malzemeler ve taşınabilir küçük boyutta eserler yapılmıştır Göçebe yaşam sürdüklerinden malzeme ve sanat eserleri bu şekilde yapılmıştır
66- Türk-İslam edebiyatının ilk örnekleri Karahanlılar zamanında ortaya konulmuştur
67- Gaznelilerin İslam tarihindeki en önemli özelliği Hindistanı İslamlaştırmalarıdır
68- Selçuklular ve Harzemşahlar İkta sistemini kullanmışlardır
69- İlk Türk Devletlerinden Uygurlar Şehirler kurarak, günümüze kadar gelen evler, tapınaklar, saraylar inşa etmişlerdir
70- Türklerin göçebe bir hayat tarzından yerleşik toplum düzenine geçmeleri, beraberinde pek çok değişiklik getirmiştir Ekip biçme aletlerine sahip olmaları bu değişiklikten biri olduğu savunulabilir
71- İslamiyetten Önce Türk Devletlerinde Kağanın eşine ”Hatun” denirdi Elçileri kabul etme yetkisinin olması, kağanı temsil etme yetkisinin olduğunu gösterir
72- İslamiyetten Önceki Türk Devletlerinin gelenekleri arasında; Siyasi, ekonomik, kültürel işlerin kurultayda görüşülüp karara bağlanması ve kimin kağan olacağının belirlenmesinde bazı özelliklerin ölçüt alınması ”demokratik” yönetim özellikleri ile bağdaşmaktadır
73- İlk Türk Devletlerinde hükümdarlar devleti yönetmenin kutsal bir görev olduğuna ve bu görevin kendilerine Tanrı tarafından verildiğine inanırlardı Devleti yönetirken töreye uygun davranmak zorundaydılar Töre ise Türk gelenek ve göreneklerinden meydana geliyordu Bu bilgilere dayanarak hükümdarların yetkilerinin sınırsız olmadığı sonucuna varılabilir
74-Orta Asya’da Türklerin yaşadıkları bölgelerde yapılan arkeolojik kazılarda sulama kanallarına rastlanmıştır Hunlar ve Göktürkler devrine ait tahıl ambarları bulunmuştur Göktürklerin, Çinlilerden ziraat aletleri ve tohumluk tahıl istedikleri bilinmektedir Uygurların kurduğu sebze ve meyve bahçeleri hakkında Çin kaynaklarında bilgiler mevcuttur Bu bilgilere göre Orta Asya Türkleri Tarımsal Faaliyetlerde bulunmuşlardır
75- Orhon alfabesi Türklere özgü alfabedir
76-Anadolu Selçukluları mimari yapıların iç ve dış süslemelerinde çini, taş, ahşap kullanmışlardır
77-Batman Yakınlarındaki Hasankeyf’te Artuklular’a ait eserler bulunmaktadır
78-Uygurların, hayvan ve toprak vergisi almaları onların yerleşik hayata geçtiklerinin kanıtıdır
79- Eski Türk Devletlerinde,Devlet meselelerinin karara bağlandığı yer Kurultay (İl veya Toy) denir
80-Orhun kitabeleri, Göktürkler dönemine aittir
81-Orta Asya’da Hunlarla ilgili yapılan kazı çalışmalarında mumyalanmış cesetler, at iskeletleri ve halılar bulunmuştur Bu bilgiler Hunları’nn Ahiret hayatının vargına inandıklarını göstermektedir
82-Orhun abideleri ;I- İlk siyasi yapıtımızdır, II- Türk tarihi ile ilgili bilgi vermektedir II- İlk yazılı Türk kaynaklarıdır
83-Orta Asya Türk devletlerinde sosyal hayatı düzenleyen ve yazılı olmayan kurallara Töre denir
84-Türk-İslam dünyasında pozitif bilimler Farabi ile başlamıştır
85-Kayseride bulunan Gevher Nesibe Şifahanesi Anadolu Selçukluları dönemine aittir
86-İslamiyet’ten önceki Türk Devletlerinde hükümdarın egemenlik hakkı ile ilgili olarak hangisine inanılırdı? Tanrı tarafından verildiğine
87- Orhun kitabelerinin tarih açısından önemini belirleyen özellikler ; a) Türk adının geçmesi ve Türkçe yazılmış olması Göktürkler ile ilgili ayrıntılı bilgi vermesi) Türk yazısının en eski alfabesi ile yazılması d) Siyasi bir beyanname olması e) VIII yüzyılda yazılmış olması
88-Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah döneminde; :Bağdat’a Nizamiye medresesinin kurulması, Medreselerde din bilimlerinin yanında pozitif bilimlerinde okutulması Yeni bir takvim düzenlenmesi sosyal hayatı olumlu yönde etkilemiştir
89- Anadolu Selçuklu Devletinde 1 Mesut zamanında ilk kez basılan para bakır, 2 Kılıçarslan zamanında basılan para gümüş, 13 yüzyılda basılan para ise altındır Bu duruma dayanılarak, Anadolu Selçuklu Devleti ekonomik ve siyasal gücü giderek artmıştır yargılarına varılır
90-Orta Asya’da belirli tarihlerde kurulan Türk Devletlerinin kısa sürede yıkılmalarının sebebi nedir? Birçok boyun birleşmesinden meydana geldiği için
91-İslamiyet Öncesi Türk Devlet Geleneklerinde, hükümdar eşleri hükümdarın yanında Kurultay’a katılırlar ve elçi kabullerinde bulunurlardı Bu durum kadınların da devlet yönetiminde söz sahibi olduğunu gösterir
92-Orta Asya Türk Birliğini İlk defa Büyük Hun İmparatoru Mete Han Kurmuştur
93-İslamiyetten Önceki Türk devletlerinde ordu tamamen Türklerden oluşturulurdu
94-İslamiyetten Önceki Türk Devletlerinde inanış olarak genelde Göktanrı dini esastır
95-Göktürkler ; 552 tarihinde Ötüken’de kuruldular Devlet sorunlarının çözüm yeri Kurultay’dı Devlet düzeni ve toplum ilişkileri Törelere göre düzenlenirdi Ordu, Onlu sisteme göre kurulmuştur
96-Eski Türk Devletlerinde en büyük yetki hükümdara aitti
97-İslamiyet’ten Önce Orta Asya’da kurulan Türk Devletlerinde ekonomik hayatın temeli hayvancılığa dayalıdır Uygurlar’da ise ekonomik hayatta tarım ve ticaret ön plana çıkmıştır
98-Asya’da birbirlerinden ayrı yaşayan Türk Boylarını Birleştirip tek bayrak altında toplayan İlk Türk Kağanı Mete Handır
99-Selçuklularda resmi yazışmalar Farsça idi Medreselerde eğitim Arapça yapılıyordu Halk ve Ordu kesimi ise Türkçe konuşuyordu Bu durum Selçuklularda Türk dilindeki gelişmenin yavaşlamasına sebep olmuştur
100-Anadolu Selçuklularının, Anadolu’nun imarına özen göstererek özellikle yollar, hanlar, kervansaraylar ve karakollar yapmalarının amacı, Ticareti geliştirmek ve güvence altına almak
101-Türk-İslam uygarlığında Resim ve Heykelciliğin yasaklanması, Oymacılık, kakmacılık, ve nakkaşlık gibi süsleme sanatlarının gelişmesini engellemiştir
102-Günümüzde de kullanılmakta olan Orduda Onlu sistemi Hunlar günümüze kazandırmışlardır
103-Türk İslam Devletlerinde, köyde yaşayanlar ile ilgili olarak; ürün üzerinden vergi verme, elindeki toprağa ona işleyebildiği sürece sahip olma,, ölüm halinde, erkek evlada toprağı işleme olanağı tanıma gibi uygulamalar yapılmıştır
104-Türkler’in İslamiyet’e hizmetleri Abbasiler döneminde önem kazanmıştır
105-Uygurlar, Orta Asya’daki diğer Türk Devletlerine göre Tarım, Resim ve Heykel alanlarında daha başarılı olmuşlardır
106-Türklerin Orta Asya’da dış tehlikelerle karşı karşıya kalmaları ve topraklarının doğal sınırlarla korunmamış olması, Askerlik alanında yeteneklerinin gelişmesine neden olmuştur
107-Yazıyı kullanan İlk Türk Devleti Göktürkler’dir
108-Türklerin geleneksel dini olan Şamanizm’in diğer dinlerin etkilerine açık olması, Türkler arasında çeşitli dinlerin yayılmasına ortam hazırlamıştır
109-Türk-İslam sanatında, çeşitli amaçlara hizmet eden yapı topluluğuna Külliye denir
110-Türk –İslam devletlerinde kişiler, bahçe yapabilme hakkına sahipti
113-Orta Asya’da kurulan Türk Devletlerinde yönetimin özellikleri; Ülke bölümler halinde yönetilirdi, Devlet Yönetiminde ”töre” lere uyma zorunluluğu vardı, Hatun (hükümdarın eşi) kurultay’a katılırdı, Devlet yönetme yetkisinin hükümdara Tanrı tarafından verildiğine inanılırdı
114- Türklerin tarih boyunca değişik ülkelerde yerleşmeleri, çeşitli alanlarda farklı boyutlarda gelişmeler göstermelerine neden olmuştur Türkler askerlik alanında diğer ülkelerden en az etkilenmiştir
115- Türk devletinin başında bulunan kimselere “Tanhu, Kağan, Han, Yabgu, İlteber” gibi çeşitli isimler verilmiştir
116-Orhun Yazıtlarında; Göktürkler’de devlet adamlarının millete hesap vermesi, devlet ve halkın karşılıklı olarak görevlerinin belirtilmesi konuları belirtilmektedir
117-İslamiyet’ten Önceki Türk devletlerinin dini anlayışları; Gök Tanrıya inanılması, Ölümden Sonra yaşama inanılması, Dinsel İnançlara saygı gösterilmesi, Ölen kişinin mezarının yanına, öldürdüğü düşman sayısı kadar balbal (heykel) dikilmesi
118-Hunlar ve Avarlar, Orta Asya’da teşkilatlı devlet kurmuşlardır
119-Türk devletinin resmî adı olarak ilk defa kullanan, yedi ve sekizinci yüzyıllarda hüküm süren (681-745) Göktürk Devletiydi
120-Eski Türklerde, Boylar birleşerek siyasî bir birlik haline gelirse, buna “budun” denirdi Budunun başına geçen kimseye “han” adı verilirdi
121-Talas Savaşı (751) ; Türk ve İslam orduları ile Çin ordusu arasında yapılan meydan savaşıdır Bu savaşın en önemli sonuçları Araplarla Türklerin arasındaki düşmanlığın azalması 2 Çin’in batıya doğru ilerleyişi durdu
122-Dandanakan Savaşı (1040), Selçuklular ile Gazneliler arasında yapılan, Selçukluların başarısıyla sonuçlanan savaş (1040) Dandanakan Savaşıdır Dandanakan Savaşı, İki Türk devleti arasında yapılmıştır Bu savaş,Büyük Selçuklu İmparatorluğu ‘nun kuruluşuna temel oldu
123-Malazgir Savaşı (1071) , Türklere Anadolu’yu kazandıran, Selçuklu-Bizans Savaşıdır 1071 yılında yapılmıştır Malazgirt Savaşı Haçlı Seferlerinin Temel Nedenidir
124-Miryokefalon Savaşı (1174) , Anadolu Salçukluları ile Bizans arasında yapılan savaştır Miryokefalon savaşı, Selçuk ve Bizans tarihinin dönüm noktalarından biridir Türklerin, Malazgirt Savaşından sonra Bizans İmparatorluğuna karşı kazandıkları ikinci savaştır Bizans, Anadolu’da üstünlüğünü kaybetti
125-Kösedağ Savaşı (1241), Anadolu Selçuklularının, Moğollara yenilmesiyle sonuçlanan ve 1 Temmuz 1243 tarihinde meydana gelen savaş Türk-İslâm tarihinde, önemli bir dönüm noktası teşkil eden bu savaş, Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılmasına sebep olmuştur
126-İslamiyetten Önce Alfabeyi Kullanan Türk Devletleri Göktürler ve Uygurlardır, Göktürk Alfabesi ve Uygur Alfabesini kullanmışlardır
127 Anadolu Selçuklu Devletinde, Devletin, hanedan mensupları arasında bölüşülmesinin; bölünmeye ve saltanat mücadelesine sebep olduğu görüldü
128-Anadolu Selçukluların Ticareti Geliştirmek için yaptıkları faaliyetler: Türkiye Selçukluları, Anadolu’yu Müslüman ve gayrimüslim kavimler arasında bir köprü haline getirdiler Dünya ticaret yollarını açıp, tedbirler aldılar Ticarî ilişkileri zorlaştıran engelleri kaldırıp, ülkenin bir çok yerinde kervansaraylar yaptırdılar Yolcuların, buralarda hayvanları ile birlikte üç gün ücretsiz kalma ve yemek yeme hakları vardı Buralara gelen Müslüman ve gayrimüslim, zengin-fakir, hür-köle bütün misafirlere aynı yemeğin verilmesi ve eşit muamele yapılması esastı Kervansaraylar ve hanlar külliye halinde olup, hepsinin cami ve kütüphanesi vardı
129-Anadolu Selçuklularında Medreseler, eğitim amacı ile oluşturulmuştur
130-Hakan; Eski Türk ve Moğol imparatorlarına verilen unvan
131-Büyük Selçuklu İmparatorluğu , İslamî ilimlerin eğitim ve öğretiminin yapıldığı ve zamanın fen bilimlerinin öğretildiği çeşitli fakültelere sahip, üniversite mahiyetinde büyük medreseler yaptırdılar En büyüğü, Bağdat’taki Nizamiye Medresesidir
132- Orta Asya Türklerinde Kurultaya katılanlara, Toygun denir
133-Türk Tarihinde denizcilik çalışmaları ilk kez Anadolu Selçuklu Devleti döneminde başlamıştır Bunun temel nedeni Kurulduğu yerin üç tarafının denizlerle çevrili olmasıdır
134- 375 Kavimler Göçü sonunda Roma İmparatorluğunun gücünü yitirmesi, merkezi otoritenin bozulması ili Feodalite Rejimi ortayı çıkmıştır
135-Orta Asya’da kurulan Türk Devletlerinde Ülkenin hükümdar ailesinin ortak malı sayılması ve hanedan üyeleri arasında paylaştırılması, Taht kavgaları sonucu devletlerin kısa sürede yıkılmasına sebep olmuştur
136-Orta Asya Türk Devletlerinde din adamlarına, Şaman (Kam) denir
137-İslamiyet Öncesi Orta Asya Türk Devletlerinde, İlk Düzenli Ordu teşkilatı Hunlar tarafından kurulmuştur
138-Türk adını devlet adı olarak ilk kez Göktürkler kullanmıştır
139-İlk Yerleşik hayat Uygurlar tarafından benimsenmiştir
140-Anadolu Selçukluları ticari geliştirmek için, Kervansaraylar yapmışlardır
141- Göktürklerin Türk Tarihindeki Önemi Nedir? Türk Adıyla Kurulan ilk devlettir Orta Asya’da bulunan en geniş topraklara sahip olan Türk devleti olarak tarihe geçmiştir
142-Oğuz Kağan Destanı-Hunlar , Alp Er Tonga Destanı- Sakalar, Türeyiş ve Göç Destanları- Uygurlar, Ergenekon ve Bozkurt Destanları-Göktürkler, Manas Destanı-Kırgızlar
143-Konya Karatay Medresesi, Anadolu Selçukluları zamanında yapılmıştır
144- Anadolu Selçukluları 1075-1308 tarihleri arasında Anadolu’da hüküm süren müslüman bir Türk devletidir
145-Anadolu Selçukluları’nda tümüyle devletin mali olan topraklar dirlik,vakif ve mülk olarak üçe ayrilirdiDirlik sultanin,kendisi için asker besleyip yetiştirmeleri koşuluyla Türkmen beylerine ve komutanlarına verdiği topraklardıMülk denen topraklar üstün hizmetlerde bulunanlara sultan tarafindan verilirdiVakıf ise han,hamam,medrese gibi kurumların giderlerini karşılaması için ayrılmış topraklardı
146-Büyük Selçuklular Döneminde Yetenekli öğrencilerin okutulmasının ve topluma kazandırılması için Selçuklu sultanları, medreseleri kurup yaygınlaştırmışlardır
147-Konya’da bulunan; İnce Minareli Medresesi , Karatay Medresesi, Sırçalı Medrese Türk sanatının hangi dönemine aittir? Anadolu Selçukluları Dönemine aittir
148-Kuraklık, şiddetli kış, hayvanlar arasında bulaşıcı hastalıkların yayılması ve kendi aralarındaki iç mücadeleler nedeniyle Asya (Büyük) Hun Devleti yıkılmıştır Buna rağmen çeşitli yönlere göç eden Türkler gittikleri yerlerde birçok yeni Türk devleti kurmuşlardır Buna göre, Türklerin gittikleri yerlerde yeni Türk devletleri kurmaları Türklerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? Teşkilatçı bir özelliğe sahip olunduğunun
149- Uygurlar ; I Bugünkü matbaanın temeli olan hareketli matbaayı kurup kitap basmışlardırII Mani dinini kabul ettikten sonra birçok tapınak yapmışlardır III Buğday, arpa, darı gibi tarım ürünleri yetiştirmişlerdir IV Basmil ve Karluklarla anlaşarak Kutluk (IIGöktürk) Devletini yıkmışlardır
150- Uygurlar; Mani dinini kabul ettikten sonra birçok tapınak yapmaları ve Buğday, arpa darı gibi tarım ürünlerini yetiştirmeleri, yerleşik yaşama geçtiklerinin kanıtıdır
151- İlk Türk devletleri merkeziyetçi özelliğe sahip değillerdi Türk töresine göre “ülke, hanedan üyelerinin ortak malıdır” anlayışı benimsenmişti Bundan dolayı devlet doğu – batı olarak ikiye ayrılarak idare edilir ve hanedan üyeleri arasında paylaştırılırdı Türk devletlerinde hükümdarın bütün erkek çocuklarının tahta çıkma hakkı vardı Türk devlet yönetimindeki bu durumun Devletlerin kısa sürede zayıflayıp dağılmasına neden olduğu söylenebilir
152- İlk Türk devletlerinin sanatında,- Hayvanların birbirleriyle mücadelelerini konu alan motiflere yer verilmesi
- Sosyal ve ekonomik yaşamda atın binek ve taşıma hayvanı olarak kullanılması – Daha çok eyer, çadır, halı, kilim gibi kolaylıkla taşınabilir ürünlere yer verilmesi durumu hangisinin kanıtı olarak gösterilebilir? Göçebe yaşam biçiminin benimsendiğinin
153- Uygurlar ve Göktürkler yaşamları boyunca farklı topluluklarla karşılaştıkları halde milli benliklerini yitirmemişler ve Türkçe’yi kullanmaya devam etmişlerdirYukarıda verilen bilgilere göre hangisine ulaşılabilir? Ulusal kültürün korunduğuna
154- İlk Türk devletlerine ilişkin bazı bilgiler şunlardır;1 Yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir(Uygurlar) 2 Alfabeyi kullanan ilk Türk devletidir(Göktürkler)
155- Hazar ülkesinde Musevi, Şamanist, Müslüman ve Hristiyanların ibadetlerini serbestçe yapabilmeleri – Uygurlarda Mani dinine, Hristiyanlığa ve Budizme ait tapınakların yanyana bulunmaları durumları göz önüne alındığında ilk Türk devletleri için? Farklı görüşlere hoşgörü ile yaklaştığı
156- İlk Türk devletlerinde, Halı, kilim ve çadır dokumacılığına önem verilmesi, Koyun, kuzu, sığır ve tilki derisinden giyim eşyaları yapılması, Yaz kuraklığı başladığında hayvanlara su bulabilmek için göç edilmesi durumlarını destekleyen en önemli yargının hangisi olduğu söylenebilir? İklim ve çevre koşulları yaşam biçiminde etkili olmuştur
156-Göktürkler; I Orta Asya’daki Türkleri bir çatı altında toplamışlardırII Tarihte “Türk” adıyla bilinen ilk devletin kurmuşlardır III Halı, kilim ve çadır dokumacılığında ileri gitmişlerdirIV Kurgan adı verilen mezar mimarisinin gelişmiştir
157- Tarihte “Türk” adıyla bilinen ilk devleti kurmaları ve Orta Asya’daki Türkleri bir çatı altında toplamaları Göktürklerin ulusal özellik taşıyan bir devlet kurduklarının kanıtıdır
158- Uygurların,- 18 harften oluşan bir alfabe geliştirmeleri- Çinlilerden aldıkları kağıdı kullanmaları- Bugünkü matbaanın esası olan hareketli harflerle matbaayı kurup, kitap basmaları gelişmeleri daha çok alanlardan hangisinde ilerlenmiş olduğunun kanıtıdır? Kültürel yapıda
159- Ülkenin ileri gelenleri ve boy beylerinden oluşan bir meclis olan Kurultay, yönetim işlerinde etkili olup hükümdara yardımcı olmuştur
Orta Asya Türk devletlerine ilişkin verilen bilgiler demokratik bir özellik taşıdığı söylenebilir
160- Türkler İslamiyet’ten önce On iki Hayvanlı Türk Takvimi’ni kullanırken, İslam dinine girdikten sonra sırasıyla Hicri Takvim, Celali Takvim, Rumi Takvim ve Miladi Takvimi kullanmışlardır
161- İslamiyet öncesi Türk devletlerinde Kurultay adı verilen ülkenin ileri gelen boy temsilcilerinden oluşan bir meclis vardı Kurultay’da ülkenin kaderini etkileyen, savaş, barış gibi konularda kararlar alınırdı Kurultay’da herkes sözünü açıkça söyler, gerektiğinde hakanın uygulamaları eleştirilirdi Fakat tüm bunlara rağmen yine de son karar Türk hakanına aittiBu bilgilere göre, ilk Türk devlet anlayışıyla ilgili olarak, Kurultayın kararlarının tavsiye niteliği taşıdığı, Demokratik bir yönetim anlayışının var olduğu, Kurultay’ın danışma meclisi niteliğinde olduğu
162- Ahilik, Türkiye Selçuklu Devleti döneminde (XIII yüzyılda) ortaya çıkmış, esnaf ve zanaatkarların ticari hayatını şekillendiren sosyal bir teşkilattır Bu teşkilat Esnaflar arasında dayanışmayı sağlamıştır, Mesleki eğitim sonucunda çırak, kalfa ve usta yetiştirerek bunlara diploma vermiştir
163-Orta Asya Hun Türklerinin Kültürel Özellikleri göz önüne alındığında yaşadıkları bölgede yapılacak kazılarda tapınak kalıntılarının bulunması beklenmez
164-Kavimler Göçü sonunda Vizigotlar İspanya’ya, Franklar Fransa’ya, Slavlar Balkanlara, Saksonlar’da İngiltere’ye yerleşmişlerdir Bu durum Avrupa’da bugünkü milletler topluluğunun oluşmasına yol açmıştır
165-Anadolu Selçukluları döneminde, Anadolu kentlerinin gelişerek han, hamam,cami ve kervansaraylarla donandığı ve zenginleştiği görülürBu eserler, Ticaret yolları üzerinde bulunan kentlerde daha çok yapılmıştır
166-Hun Türkleriyle Çinliler arasındaki çatışmalar Mete Hanın ölümünden sonrada devam etti Çinliler, Türkleri savaşlarla yenemeyeceklerini anlamışlardı Bunun üzerine Türkleri birbirine düşürmek için propaganda yaptılar, Sonunda Büyük Hun Devleti ikiye ayrıldı Bir süre sonra da varlıkları sona erdi Parçaya göre bir devletin devamlılığı öncelikle Toplumda dayanışmanın güçlü olmasına bağlıdır
167-Anadolu Selçuklularında ”Atabey” adı verilen devlet adamlarının görevleri, Melikleri devlet yönetimine hazırlamaktı
168-Büyük Selçuklularda eyaletlerdeki adalet işlerine kadılar bakardı
169-Türklerin İslamiyeti Kabul etmeden önce kullanmış oldukları Takvim, 12 Hayvanlı Türk Takvimidir
170- Hunların Avrupa topraklarına ilerlemesi, MS 375 yılında Kavimler Göçünün başlamasına neden olmuştur
171-Türk Tarihinin ve Edebiyatının bilinen ilk yazılı belgesi, Orhun kitabeleridir
172-Orta Asya Türk Kültürü ile İslam Kültürünün birleştirilerek, Türk-İslam Kültür ve Medeniyetinin kurulması Karahanlılar ile başlamıştır
173-Tarihte İlk kez bütün Türkleri bir bayrak altında toplayan Türk topluluğu Hunlardır
174-Türklerin, Abbasiler döneminde ilk hizmetleri daha çok askerlik alanında olmuştur
175-Gaznelilerin Türk-İslam tarihindeki en önemli özelliği, Hindistan’a İslamiyeti götürmeleridir
176-Anadolu Selçuklularında İkta toprakları gelirleri hizmet ve maaş karşılığı olarak komutanlara, askere ve devlet adamlarına verilen topraklardır, Bu sistemle hazineden para harcamadan ordu oluşturma amaçlanmıştır
177-Türklerin Avrupa içlerine kadar ilerlemelerinin başlangıcı olan Kavimler Göçü Büyük Hun devletinin, dağılmasından sonra başlamıştır
178-Anadolu Selçuklu devletinde eyaletlerdeki askerlik işlerinden Subaşı sorumluydu
179- Orta Asya’da Avar egemenliğinin sona ermesinden sonra 552 yılında kurulmuş olan devlet aşağıdakilerden hangisidir? Göktürkler
180- Anadolu Selçukluları döneminde çiftçilere işleyebilecekleri kadar toprak verilir, topraklar ekilip biçildikleri sürece babadan oğula kalırdıBu durumun aşağıdakilerden hangisine karşı bir önlem niteliği taşıdığı savunulabilir? Toprakların devletin denetimi dışında el değiştirmesine
181- Asya Hunları ile Çinliler arasında yaşanan en büyük sorun aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmıştır? Hunlarla Çinliler arasında İpek Yoluna egemen olma mücadelesi
182- İslam dünyasında önemli bir eğitim öğretim kurumu olan Nizamiye Medresesi’ni hangi Türk devleti kurmuştur? Selçuklular
183- Büyük Selçuklularda, fethedilen toprağın fethedenin malı olması, hangisinde etkili olmuştur? Feodal beyliklerin ortaya çıkmasında
184- Anadolu Selçuklularımda ikta adı verilen toprak yönetim sistemi Osmanlılarda geliştirilerek düzenli bir şekilde uygulanmıştırOsmanlılarda uygulanan bu toprak yönetim sistemi hangisidir? Dirlik
185- Karahanlılar Devleti, hangi özellikleri ile Göktürk Devleti’nden ayrılır? İslam dinini kabul etmesi
186- İlk Türk devletlerinde Kurultayın savaş, barış gibi önemli konularda aldığı kararlar kağanı bağlamazdıBuna göre, Kurultay Danışma meclisine benzemektedir
187- İslamiyet’ten önceki Türklerde, savaştan dönen yiğitlerin ağırlandığı, yoksulların donatıldığı, dini ve milli bakımdan önemli günlerin hep birlikte kutlandığı şölenler yapılırdıBu şölenlerin hangisini sağladığı savunulabilir? Toplumsal Dayanışmayı
188- İslamiyet’ten önce Türk devletlerinde kağanın eşine “hatun” unvanı verilirdiHatunun, elçileri kabul etmesi kağanı temsil etme yetkisi vardı
|