Mesleki Akciğer Hastalıklarının Klinik Değerlendirilmesi

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-25-2012

Mesleki Akciğer Hastalıklarının Klinik Değerlendirilmesi[/b]MESLEKLE İLGİLİ SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI
Dr

Arif H

ÇIMRIN
GİRİŞ
Çevremiz, fiziksel (enerji), kimyasal(doğal, sentetik), biyolojik(canlılar) elemanlardan oluşmaktadır

Sağlığı tehtid eden etkenler hava, su gibi değişik ortamları kullanarak insana ulaşırlar ve insan sağlığını kompleks bir süreç içinde etkilerler

Ancak genetik yapı, psikolojik durum gibi bir çok faktör bu etkiyi değiştirebilir

İnsan yaşamının önemli bir bölümünü kapsayan işyerleri, içerdikleri özel ortam nedeni ile sağlığı etkileyen en önemli alanlardan birisidir(Tablo 1)

Tablo 1

İş nedeni ile ortaya çıkan tehlikelerin kaynakları

FİZİKSEL

Non-iyonize radyasyon (mikrodalga, ultraviole ışık)
İyonize radyasyon (x ve gamma ışınları)
(βveαpartikülleri)
Ses ve Titreşim
Isı, Nem
Ergonomik (postür, hareket, yük taşıma)

KİMYASAL

İnorganik (kurşun, arsenik, silika)
Organik (solventler, reçineler, zamklar)

BİOLOJİK

Biyolojik orijin(allerjenler)
Enfeksiyonlar (tüberküloz, brucella, leptospira, vb)
Viruslar (hepatit B)

PSİKOLOJİK

İş organizasyonuna bağlı bozukluklar- hastalıklar

İş nedeni ile ortaya çıkan bozukluklar / hastalıklar meslek hastalığı olarak tanımlanır

Diğer bir ifade ile mesleğin, işçinin sağlığı üzerine etkisidir

Ancak bu etki maruz kalınan mesleki etkenlere ve kişisel faktörlere bağlıdır

Kesin istatistiksel veriler olmasa da Batı avrupada150 milyon işçinin 10 milyonunun her yıl meslek kazası veya hastalığı ile etkilendiği hesaplanmıştır

Mesleki kazalar nedeni ile 180

000 kişinin öldüğü ve endüstrileşmiş ülkelerde yılda her 1000 işçiden birinde yeni meslek hastalığının ortaya çıktığı tahmin edilmektedir

Ancak bazı iş kollarında bu rakamların çok daha yüksek olabileceği unutulmamalıdır
Egzama, dermatit, kanser gibi dermal; tenosinovit gibi kas- iskelet; periferik nöropati, sağırlık, mental rahatsızlık gibi nervöz/psikiyatrik; anemi, lösemi gibi hematolojik; infertilite gibi genitoüriner; hepatit, kanser gibi karaciğer hastalıkları yanında birçok mesleki akciğer hastalıkları da tanımlanmıştır

MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI
PATOGENEZ
Havanın bileşimi
İnhale edilen hava hiçbir zaman tamamen temiz değildir(Tablo 2 )

Genel ortamda mantar sporları, polenler, hayvansal-bitkisel artık damlacıklarını içerir

Çoğu partikül zararsız olmakla birlikte eğer birikim olacak koşullar ortaya çıkarsa lokal hasara yol açabilirler

Korunma solunumsal defans mekanizmalarınca sağlanır

Mesleki etkenler genellikle gaz, buhar, damlacık, partikül ya da lif yapısındadırlar

Tablo 2: Hava bileşimi ve kirleticiler

KATEGORİ

NORMAL İÇERİK

KONTAMİNANT

GAZLAR

02, CO2, Nadir Gazlar

CO, Nox, N3, SO2

BUHAR

Su

Uçucu maddeler

DAMLACIK

Su

Yağlar ve diğer likidler

DAMLACIK ÇEKİRDEĞİ

Virüs, Bakteri, Oro-Nasal sekresyon

Tuzlar, Amorf kimyasallar,
Protozoa, vb

PARTİKÜLLER

Polen, Spor, Mineral, Hayvansal, bitkisel çıktı

Yoğunlaşma, Yanma ürünleri,
Mesleki toz ve lifler

Solunum sisteminde madde birikimi
Çapı &10m olan partiküller nazofarengial alanı geçebilme yeteneğinde değildirler

Daha küçük partiküller alt solunum yollarına ulaşabilirler

Bunların birikimi değişik mekanizmalarla gerçekleşir; kütlesel hareket nedeni ile hava akımının yön değiştirdiği bifürkasyon alanlarında, partikülün, hava akımına uyamayarak, bifürkasyon alanlarında birikmesi (İmpaction), partiküllerin kendi ağırlıkları nedeni ile çökmesi ( sedimentation), çok küçük partiküllerin brownian hareket sayesinde çökmesi (diffusion)

Bu mekanizmalara göre 7-0

5µm lik partiküllerin %25 i alveollerde birikir, &lt;0,5µm partiküller brownian hareket için çok büyük, sedimantasyon için de büyüktürler

Bu nedenle partiküllerin ancak %20 si alveoler düzeyde birikir

Diffusion yolu ile 0

1µm lik partiküllerin %50 si alveollerde birikir

İçindekiler

Kaynak: toraks

org

tr

07-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Mesleki Akciğer Hastalıklarının Klinik Değerlendirilmesi Mesleki Akciğer Hastalıklarının Klinik Değerlendirilmesi[/b]MESLEKLE İLGİLİ SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI Dr Arif H ÇIMRIN GİRİŞ Çevremiz, fiziksel (enerji), kimyasal(doğal, sentetik), biyolojik(canlılar) elemanlardan oluşmaktadır Sağlığı tehtid eden etkenler hava, su gibi değişik ortamları kullanarak insana ulaşırlar ve insan sağlığını kompleks bir süreç içinde etkilerler Ancak genetik yapı, psikolojik durum gibi bir çok faktör bu etkiyi değiştirebilir İnsan yaşamının önemli bir bölümünü kapsayan işyerleri, içerdikleri özel ortam nedeni ile sağlığı etkileyen en önemli alanlardan birisidir(Tablo 1) Tablo 1 İş nedeni ile ortaya çıkan tehlikelerin kaynakları FİZİKSEL Non-iyonize radyasyon (mikrodalga, ultraviole ışık) İyonize radyasyon (x ve gamma ışınları) (βveαpartikülleri) Ses ve Titreşim Isı, Nem Ergonomik (postür, hareket, yük taşıma) KİMYASAL İnorganik (kurşun, arsenik, silika) Organik (solventler, reçineler, zamklar) BİOLOJİK Biyolojik orijin(allerjenler) Enfeksiyonlar (tüberküloz, brucella, leptospira, vb) Viruslar (hepatit B) PSİKOLOJİK İş organizasyonuna bağlı bozukluklar- hastalıklar İş nedeni ile ortaya çıkan bozukluklar / hastalıklar meslek hastalığı olarak tanımlanır Diğer bir ifade ile mesleğin, işçinin sağlığı üzerine etkisidir Ancak bu etki maruz kalınan mesleki etkenlere ve kişisel faktörlere bağlıdır Kesin istatistiksel veriler olmasa da Batı avrupada150 milyon işçinin 10 milyonunun her yıl meslek kazası veya hastalığı ile etkilendiği hesaplanmıştır Mesleki kazalar nedeni ile 180000 kişinin öldüğü ve endüstrileşmiş ülkelerde yılda her 1000 işçiden birinde yeni meslek hastalığının ortaya çıktığı tahmin edilmektedir Ancak bazı iş kollarında bu rakamların çok daha yüksek olabileceği unutulmamalıdır Egzama, dermatit, kanser gibi dermal; tenosinovit gibi kas- iskelet; periferik nöropati, sağırlık, mental rahatsızlık gibi nervöz/psikiyatrik; anemi, lösemi gibi hematolojik; infertilite gibi genitoüriner; hepatit, kanser gibi karaciğer hastalıkları yanında birçok mesleki akciğer hastalıkları da tanımlanmıştır MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI PATOGENEZ Havanın bileşimi İnhale edilen hava hiçbir zaman tamamen temiz değildir(Tablo 2 ) Genel ortamda mantar sporları, polenler, hayvansal-bitkisel artık damlacıklarını içerir Çoğu partikül zararsız olmakla birlikte eğer birikim olacak koşullar ortaya çıkarsa lokal hasara yol açabilirler Korunma solunumsal defans mekanizmalarınca sağlanır Mesleki etkenler genellikle gaz, buhar, damlacık, partikül ya da lif yapısındadırlar Tablo 2: Hava bileşimi ve kirleticiler KATEGORİ NORMAL İÇERİK KONTAMİNANT GAZLAR 02, CO2, Nadir Gazlar CO, Nox, N3, SO2 BUHAR Su Uçucu maddeler DAMLACIK Su Yağlar ve diğer likidler DAMLACIK ÇEKİRDEĞİ Virüs, Bakteri, Oro-Nasal sekresyon Tuzlar, Amorf kimyasallar, Protozoa, vb PARTİKÜLLER Polen, Spor, Mineral, Hayvansal, bitkisel çıktı Yoğunlaşma, Yanma ürünleri, Mesleki toz ve lifler Solunum sisteminde madde birikimi Çapı &10m olan partiküller nazofarengial alanı geçebilme yeteneğinde değildirler Daha küçük partiküller alt solunum yollarına ulaşabilirler Bunların birikimi değişik mekanizmalarla gerçekleşir; kütlesel hareket nedeni ile hava akımının yön değiştirdiği bifürkasyon alanlarında, partikülün, hava akımına uyamayarak, bifürkasyon alanlarında birikmesi (İmpaction), partiküllerin kendi ağırlıkları nedeni ile çökmesi ( sedimentation), çok küçük partiküllerin brownian hareket sayesinde çökmesi (diffusion) Bu mekanizmalara göre 7-05µm lik partiküllerin %25 i alveollerde birikir, &lt;0,5µm partiküller brownian hareket için çok büyük, sedimantasyon için de büyüktürler Bu nedenle partiküllerin ancak %20 si alveoler düzeyde birikir Diffusion yolu ile 01µm lik partiküllerin %50 si alveollerde birikir İçindekiler Kaynak: toraksorgtr