Çocuklarda Kansızlık

Çocuklarda Kansızlık
ÇOCUKLARDA KANSIZLIK ÖNLENEBİLİR
Demir eksikliğine bağlı kansızlık çocukların hem zeka düzeyini hem de bedensel
gelişimini olumsuz etkiliyor
Çocuklarda demir eksikliğinin gelişmemesi için, altı ay anne sütüyle beslenmeleri ve ek
besinlere zamanında başlamaları öneriliyor
Bebeklik döneminde normalmiş gibi görünen bazı problemler, bebekte demir eksikliğine bağlı
kansızlık sorunu bulunduğunun habercisi olabiliyor Anne sütüyle beslenmeme, demirden eksik
gıdalarla beslenme gibi faktörlerle ortaya çıkan demir eksikliğine bağlı kansızlık problemi hem
fiziksel hem de zeka gelişimini olumsuz etkiliyor Bu nedenle ailelerin bebeklerde ve çocuklarda
sık görülen demir eksikliğine bağlı kansızlığının belirtilerini iyi bilmesi ve zamanında hekime
başvurması gerekiyor
Belirtiler neler?
Demir eksikliği bulunan bebek
· Huzursuz, iştahsız, bazen çok uyuklayan, bazen de uykusuzluk çeken bir bebek
durumundadır
· Demir eksikliği söz konusu olduğunda çocuğun çoğu zaman büyümesi ve gelişmesi
duraklama gösterir
· Hemoglobini çok düşerse cilt rengi de solar Bu solukluk en çok göz kapaklarının içine,
ağız mukozasına, avuç içlerine ve tırnak yataklarına bakılarak anlaşılabilir
· Demir eksikliği olan çocuk garip şeylere karşı bir iştah duyar Toprak yeme, kum yeme,
buz yeme gibi durumlar görülür
· Demir eksikliğinin ayrıca ciddi zeka geriliğine ve davranış bozukluğuna yol açtığına dair
literatürde giderek çoğalan bilgiler mevcuttur
Demir eksikliğine erken tanı konup tedavi edilmesi durumunda bu bozuklukların büyük bir kısmı
düzelmektedir
Kansızlığın oluşum mekanizması
Tıbbi adı anemi olan kansızlık; kırmızı kan hücrelerinin yani alyuvarların sayısının ve
hemoglobinin beraber veya ayrı olarak o yaşa uygun normal değerlerin altına düşmesi sonucu
oluşan bir klinik tablodur Bu azalma sonucu, kanın oksijen taşıma kapasitesi ve dokulara giden
oksijen miktarı azalıyor Bununla birlikte hemoglobin düzeyi 7-8 gr/dlnin altına inmedikçe önemli
fizyolojik değişiklikler ortaya çıkmaz Deri ve mukozaların solukluğu ancak bu değerin altına
inince belli olur Kansızlık çocuklarda kendini çok değişik biçimde gösterir Bu klinik tablo hiçbir
bulgu olmamasından, hasta bir çocuğa kadar geniş bir yelpaze içerir
Çocuklarda kansızlık oluşum nedenleri
Çocukluk çağında kansızlık nedenleri üç büyük grupta toplanıyor Eritrositlerin ve hemoglobinin
yetersiz yapımına bağlı kansızlıklar; eritrositlerin aşırı yıkımına bağlı kansızlıklar ve kan kaybına
bağlı kansızlıklar
Kansızlık çocuklarda çoğu zaman bu mekanizmalardan birisinin eksik veya bozuk olması sonucu
oluşursa da bazı durumlarda birden fazla neden bir arada bulunabiliyor Özellikle diyet çok
önemlidir
Diyetin en önemli olduğu yaş grupları 6 ay ile 2 yaş arası, ve bir de ergenlik dönemidir
Büyümenin çok hızlı olduğu bu iki dönemde demirden fakir yiyeceklerle beslenilmesi sonucunda
demir eksikliği anemisi meydana gelebilir Ergenlik dönemindeki kızlarda adet kanamalarının
düzensiz ve fazla olması da demir eksikliğine katkıda bulunan bir faktördür Kan yapımında
önemli rol oynayan B12 vitamini eksikliği daha çok vejetaryen diyetle beslenen kişilerde olurken
folik asit eksikliği ise yeşil yapraklı sebzelerden fakir bir diyetle beslenen kişilerde ortaya çıkar
Ancak bu iki besinin eksikliğine bağlı anemiler, çocuklarda demir eksikliğine bağlı kansızlık kadar
sık görülmezler Bazı ilaçların çocuklarda anemiye neden olabileceği unutulmamalıdır İlaçlar ya
alyuvarların yıkımına katkıda bulunarak veya kemik iliğine doğrudan toksik etki göstererek
alyuvar yapımını baskılamak suretiyle kansızlık meydana getirirler Bazı ilaçların ise bazı besin
maddelerinin ince bağırsaktan emilmesini engelleyerek kansızlık yaptığı bilinmektedir Bu tür
ilaçlar arasında epilepsi için kullanılan ilaçların bir kısmı sayılabilir Kullanım alanı sınırlı olmasına
rağmen en sık kullanılan ilaçlar arasında olan aspirin ise mide ve bağırsaklarda kanamaya neden
olarak kansızlık meydana getirir Bu kanama çoğu zaman mikroskobik düzeyde olup gözle
görülemez
Kronik hastalıkların kansızlıktaki rolü
Kan yapımındaki bozukluklar ve diyetin yanı sıra, sık geçirilen enfeksiyonlar ve kronik hastalıklar
da kansızlık problemini tetikleyebiliyor Kansızlıkta etnik kökenin ve ırkın da büyük önemi
bulunuyor Siyah ırkta ve Arap ülkelerinde orak hücreli kansızlık fazla görülürken, Akdeniz
bölgesinde daha çok Akdeniz anemisi olarak bilinen talasemi ön planda görülüyor Talasemi bir
hemoglobin yapım bozukluğunu ifade ediyor Erişkin hemoglobininin en önemli kısmını olan Hb
A1 i oluşturan alfa veya beta zincirlerinden herhangi birinin yapımında kısmi bir eksiklik olması
durumunda taşıyıcılık, tam yapılamaması durumunda ise hastalık oluşuyorTaşıyıcılık durumunda
tedavi gerekmiyor Ancak hastaya ve ailesine genetik danışmanlık verilmesi şart sayılıyor
Genellikle bebek 4-6 aylıkken ortaya çıkan hastalık, yoğun tedavi gerektiriyor Bu bebeklerde
derin kansızlık oluşuyor Karaciğer ve dalakları büyüyor Yüz ve kafa kemiklerinde genişleme
oluşuyor Tekrarlayan kan transfüzyonları yapılması gerekiyor Kemik iliği nakli de tedavi
seçenekleri arasında yer alıyor
Çocuklarda en sık görülen anemi
Demir eksikliği anemisi çocuklarda en sık görülen kansızlık tipini oluşturuyor Anne sütü ile
beslenen bebeklerde ilk 6 ay demir eksikliği görülmüyor Anne sütündeki demir çok kolay
emilebildiği için büyüyen süt çocuğuna miktar olarak yeterlidir Altı aydan sonra ek gıdalar ile
yetersiz demir alan bebek demir eksikliği için adaydır Demir en çok kırmızı ette, yumurta
sarısında, yeşil sebzelerde ve hububatta bulunur Beyaz ette demir kırmızı etteki kadar yüksek
değildir Demir eksikliğinin gelişmemesi için etten ve sebzelerden gelen demirin dengeli alınması
gerekir
Demir eksikliği anemisi saptanan çocukta dışkı ve idrar ile kan kaybı olup olmadığı araştırılması
büyük önem taşıyor Dışkı ile kan kaybı meydana getiren en önemli durumlar arasında peptik
ülserler ve inek sütü alerjisi sayılabiliyor Ayrıca bağırsakta bulunan polipler ve anüste mukoza
çatlakları da kan kaybına neden olabilirler Dışkıda gizli kan testi birkaç kez tekrarlanmalıdır, zira
kanama aralıklı olarak meydana geliyor olabilir İdrarla kan kaybının en sık nedeni ise idrar
yollarına ait enfeksiyonlardır
Kansızlık önlenebilir
Yol açtığı sorunlar dikkate alındığında, çocukların kansızlıktan korunmalarının önemi
kendiliğinden ortaya çıkıyor Bu yüzden bebeklerin altı ay anne sütüyle beslenmesi gerekiyor
Demir eksikliğine bağlı kansızlığın engellenmesi için diyete önem verilmesi, demirden zengin ek
gıdaların verilmesine zamanında ve uygun şekilde başlanması gerekiyor Erken ve düşük tartılı
doğan bebeklere koruyucu demir preparatları verilmesi gerekir Zira anneden bebeğe demir
transferi hamileliğin sonlarında yoğunluk kazandığı için bu bebekler demir depoları tam
dolmadan doğarlar ve çoğu zaman yoğun bakımda kaldıklarından tetkikler için bebeklerden fazla
kan alınmak zorunda kalınır
Demir eksikliğinin tedavisi çoğunlukla ağızdan verilen demir preparatları ile yapılıyorTedavi
ortalama 3 ay kadar devam ediyor İlk 2 ay hemoglobinin yükseltilmesi, 3 ay ise demir
depolarının doldurulması amaçlanıyor
Sağlıklı Günler
Kaynak: Pediatriportal