Üstün Ve Özel Yetenekli Çocuk Kimdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-25-2012

Üstün Ve Özel Yetenekli Çocuk Kimdir?
Üstün veya Özel Yetenekli Çocuk, özel akademik alanlarda veya zeka, yaratıcılık, sanat, ve liderlik kapasitesi yönüyle yaşıtlarına göre yüksek düzeyde performans gösteren ve bu tür yeteneklerini geliştirmek için okul tarafından sağlanamayan hizmet veya faaliyetlere gereksinim duyan çocuktur

(Bilsem Yönerge 2001)

Üstün Yetenekli Çocukların Belirgin Özellikleri

Erken Gelişim Özellikleri:

Erken yürüme

Erken konuşma, gelişmiş dil

Yüksek enerji ve hareket düzeyi

Okuma ve bilgiye ilgi

Gelişmiş bellek

Özerklik

Duyarlılık

Genel özellikler:

Merak

Soru sorma

Geniş ilgi alanı

Yoğunlaşabilme

Yüksek enerji düzeyi

Güçlü bellek

Hızlı öğrenebilme

Gelişmiş dil becerisi

Geniş bilgi tabanı

Gözlem gücü

Analiz gücü

Akıl yürütebilme

Problem çözebilme

Düşünme becerilerini kullanabilme

Soyut düşünebilme

Akademik başarı

Kitap okumaya düşkünlük

Yoğun etkinlik

Geniş hayal ve imgelem gücü

Yaratıcılık

Bağımsız çalışabilme

Gelişmiş mizah duygusu

Bir yetenek altında üstün performans

İlgisiz gibi görünen şeyler arasında ilişki kurabilme

Kendini ifade edebilme

Duyuşsal Özellikler:

Öğrenmekten zevk alma

Kendine güven

Yüksek motivasyon

Yenilikten hoşlanma

Kendisi ile ilgili farkındalık

Sebat

Kendini kontrol edebilme

Empati/kendini başkasının yerine koyabilme

Risk alabilme

Maceraya atılabilme

Keşfetmekten hoşlanma

Yalnız kalmaktan hoşlanma

Estetik duyarlılık

Belirginsizliğe açıklık

Güçlü sezgi

Tekdüzelikten sıkılma

Özgünlüğe yönelme

Liderlik

Dünya sorunlarına ilgi

Duygusal tepkilerde aşırıya kaçma

Yoğun ilişkiler kurabilme

Sürekli gelişme arzusu

Gelişmiş ahlaki değerler

Haksızlığa katlanamama

Doğaya ilgi

Üstün Ve Özel Yetenekli Çocukların Alanlara Göre Yetenekleri

A-Müzik Alanındaki Yetenek Özellikleri

1- Ritim ve melodiye diğer çocuklardan fazla tepkide bulunur

2- Müzikle çok ilgilidir

Plak, kaset dinler

Nerede müzik etkinliği varsa ona katılmak ister

3- Müzik parçaları yapmaya büyük istek ve çaba gösterir

4- Başkaları ile şarkı söylerken onlara uymaktan hoşlanır

5- Yaşıtlarına, duygu ve düşüncelerini anlatmak için sık sık müziği araç olarak kullanır

6- Çeşitli müzik aletleri ile ilgilenir, onları çalmayı dener

7- Müzisyenler, şarkıcılar ve müzik parçaları ile ilgili koleksiyonlar yapar

8- Dinlediği müzik parçasını kısa zamanda öğrenir, anlamlı ve uygun şekilde söyleyebilir

B-Resim Alanındaki Yetenek Özellikleri

1- Çeşitli konularda çizimler yapar

2- Resimler, planlar, resimlere derinlik verir ve parçalar arasında uygun oranlar kullanır

3- Resim çalışmalarını ciddiye alır ve resim yapmaktan haz duyar

4- Diğer çocukların yaptığından değişik çizimler yapar

5- Resim yapma, çizme ve boyama için çok zaman harcar

6- Resmi kendi yaşantılarını ve duygularını ifade etmek için başarılı olarak kullanır

7- Diğer insanların, sanat-resim çalışmalarına ilgi duyar

8- Diğerlerinin eleştirilerinden hoşlanır ve içlerinden yeni şeyler öğrenir

9- Çamurdan, sabundan, plastirinden vb

yumuşak gereçlerle üç boyutlu şeyler yapmaya özel ilgi gösterir

C- Fen Alanındaki Yetenek Özellikleri:

1- Okur ve Fen Raporlarını yorumlayarak bir ilgi zemini oluşturur

2- Fen Bilgisi konusunda otorite olan kaynakları tarar

3- Fikir ve hipotezleri test etmeye yönelik deneyler yapar

4- Fen ve teknik araçları kullanabilir ve bunlara vakıf olur

5- Yerinde ve yeterli veri seçer

6- Verilerden geçerli çıkarımlar yapar ve tahminlerde bulunur

7- Problem çözmede kullanılan teknik ve süreçlerin altında yatan varsayımları tanır ve değerlendirir

8- Fikirleri hem niceliksel hem de niteliksel ifade edebilir

9- Fen Bilgisini toplumsal değişim için kullanır ve uygular

10- Bilinen gerçek ve kavramlardan yeni ilişki ve fikirler oluşturur

11- Bilimsel gözlem, veri toplama ve yorum yapma becerileri vardır

12- Problemlere yönelik duyarlılığa, yeni fikirler geliştirme yeteneğine, değerlendirme yeteneğine sahiptir

13- Devamlı meraklıdır

14- Tutarsızlıkların tespitinde tetiktir

15- Yüksek düzeyde mekanik düşünmeye sahiptir

16- Uzay ilişkilerine ilgi duyar

17- Planlama ve iletişim yeteneğine sahiptir

18- Öğrenme ve bilgiye sürekli açlık duyar

19- Çabuk öğrenir, kavrar, akılda saklar

20- Genelleme ve soyutlama yaparak elindeki bilgiyi diğer alanlara aktarabilir

21- Kararlı ve sabırlıdır

22- Yaratıcıdır

23- Düşünceleri ve nesneleri sistematik biçimde bir araya getirebilir

24- Sorgulamalarındaâ??neâ?,â??nasılâ?,â??n edenâ? sorularının ötesine ulaşmaya çalışır

25- Kendine güvenir, kendi başına bir iş üstlenebilir

26- Yaşıtlarına göre alışılmışın dışında nitelikli ürün ortaya koyar

27- Birbirini takip eden konular ve olaylar dizisi karşısında bir sonraki adımı takip edebilir

28- Bir alanda öğrendiği konu ile başka bir alanda öğrendiği konu arasında mantıklı ilişkiler kurabilir

29- Olaylar arasındaki bağıntıları, neden-sonuç ilişkilerini ve benzerlikleri yaşıtlarından daha çabuk ayırt edebilir

30- Öğrendiklerini yeni ve farklı alanlarda kullanabilir

31- Çeşitli konularda mantıklı eleştiri getirebilir

32- Bir kez öğrendiğini kolay kolay unutmaz

33- Kimsenin aklına gelmeyecek sorular sorar

34- Bir cümlede ya da sözde, doğrudan bildirilmeyen, kastedilen anlamları bulup çıkarabilir

35- Sorun çözümünde karmaşık yöntemler kullanabilir

36- Yetişkin denetimi olmaksızın bir proje, deney üzerinde çalışabilir

37- Arkadaşlarının etkinliklerini örgütleyip planlayabilir

38- Yeni deneyler yapmaya isteklidir

D- Matematik Alanındaki Yetenek Özellikleri:

1- Verilerin ele alınmasında, düzenlenmesinde göze çarpan yeteneğe sahiptir

2- Zihinsel çevikliğe sahiptir

3- Orijinal yorumlar yapar

4- Fikirlerin iletilmesinde göze çarpan yeteneğe sahiptir

5- Göze çarpan genelleme yeteneği vardır

6- Yazılı iletişimden ziyade sözlü iletişimi tercih eder

7- Aynı problem çözümüne yönelik değişik yöntemleri kullanır

8- Olağan dışı Matematiksel işlemler yapar

9- Gayret gerektiren olağan dışı problemler sorar

10- Uygulamaya, analize, senteze ve değerlendirmeye odaklanır

11- Problemi kısa sürede çözer

12- Matematiği başka kategorilere entegre edebilir

13- İlgisiz gibi görünen işlemler arasında ilgi kurar

14- Yanlış ve doğruyu seçme güçleri fazladır

15- Yaşıtlarının çözemediği zor problemleri çözebilir

E- Sosyal Alandaki Yetenek Özellikleri:

1- Yaşına göre kavramsal olarak ilerlemiştir

2- İleri düzey, teknik bilgi birikimine yada çok özel bilgilere sahiptir

3- Güç veya karmaşık işlerden hoşlanır

4- Bağımsız projeler için yüksek standartlar belirler

5- Sınıf arkadaşları tarafından yeni fikir ve bilgilerin kaynağı olarak görülür

6- Sınıf arkadaşları tarafından bir grup stratejicisi yada organizatörü olarak görülür

7- İnsan ilişkilerinde mizahı görür ve kendi kendine gülebilir

8- Yaratıcı öyküler anlatır yada yazar

9- Geniş bir alana yayılan ve/veya oldukça kapsamlı ilgileri olur

10- Diğer insanların görmediği ilişkileri görebilir

11- Bilgiyi kolayca ve süratle kazanır

12- İlerlemiş yoğunlaşmış ve geniş konulara eğilen bir okuyucudur

13- İnsanlara ve sosyal etkileşimin sonuçlarına karşı duyarlılık, samimi ilgi ve başkalarının fikir ve ahlaki değerlerini takdir eder

14- Özellikle insan davranışlarının değerlendirilmesi açısından eleştirel yargı kapasitesi vardır

15- Hayal gücü, zaman ve mekan bakımından farklılık gösteren sosyal durumlara kendini yönlendirme yeteneği vardır

16- Zaman duygusu ve birbirini izleyen olayların başka olaylarla ilişkisini görme yeteneği vardır

17- Sosyal problemlerde araştırma, uygulama, bir problemin sınırlarını algılama, verileri saklama,kanıtları sıralama, hipotez oluşturma, anlamlı sonuçlara varma ve yazılı yada sözel sunular için sonuçları etkin biçimde düzenleme yeteneği vardır

Yararlanılan kaynak: Creative Teaching of the Gifted

Kaynak: Bebek

07-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Üstün Ve Özel Yetenekli Çocuk Kimdir? Üstün Ve Özel Yetenekli Çocuk Kimdir? Üstün veya Özel Yetenekli Çocuk, özel akademik alanlarda veya zeka, yaratıcılık, sanat, ve liderlik kapasitesi yönüyle yaşıtlarına göre yüksek düzeyde performans gösteren ve bu tür yeteneklerini geliştirmek için okul tarafından sağlanamayan hizmet veya faaliyetlere gereksinim duyan çocuktur (Bilsem Yönerge 2001) Üstün Yetenekli Çocukların Belirgin Özellikleri Erken Gelişim Özellikleri: Erken yürüme Erken konuşma, gelişmiş dil Yüksek enerji ve hareket düzeyi Okuma ve bilgiye ilgi Gelişmiş bellek Özerklik Duyarlılık Genel özellikler: Merak Soru sorma Geniş ilgi alanı Yoğunlaşabilme Yüksek enerji düzeyi Güçlü bellek Hızlı öğrenebilme Gelişmiş dil becerisi Geniş bilgi tabanı Gözlem gücü Analiz gücü Akıl yürütebilme Problem çözebilme Düşünme becerilerini kullanabilme Soyut düşünebilme Akademik başarı Kitap okumaya düşkünlük Yoğun etkinlik Geniş hayal ve imgelem gücü Yaratıcılık Bağımsız çalışabilme Gelişmiş mizah duygusu Bir yetenek altında üstün performans İlgisiz gibi görünen şeyler arasında ilişki kurabilme Kendini ifade edebilme Duyuşsal Özellikler: Öğrenmekten zevk alma Kendine güven Yüksek motivasyon Yenilikten hoşlanma Kendisi ile ilgili farkındalık Sebat Kendini kontrol edebilme Empati/kendini başkasının yerine koyabilme Risk alabilme Maceraya atılabilme Keşfetmekten hoşlanma Yalnız kalmaktan hoşlanma Estetik duyarlılık Belirginsizliğe açıklık Güçlü sezgi Tekdüzelikten sıkılma Özgünlüğe yönelme Liderlik Dünya sorunlarına ilgi Duygusal tepkilerde aşırıya kaçma Yoğun ilişkiler kurabilme Sürekli gelişme arzusu Gelişmiş ahlaki değerler Haksızlığa katlanamama Doğaya ilgi Üstün Ve Özel Yetenekli Çocukların Alanlara Göre Yetenekleri A-Müzik Alanındaki Yetenek Özellikleri 1- Ritim ve melodiye diğer çocuklardan fazla tepkide bulunur 2- Müzikle çok ilgilidir Plak, kaset dinler Nerede müzik etkinliği varsa ona katılmak ister 3- Müzik parçaları yapmaya büyük istek ve çaba gösterir 4- Başkaları ile şarkı söylerken onlara uymaktan hoşlanır 5- Yaşıtlarına, duygu ve düşüncelerini anlatmak için sık sık müziği araç olarak kullanır 6- Çeşitli müzik aletleri ile ilgilenir, onları çalmayı dener 7- Müzisyenler, şarkıcılar ve müzik parçaları ile ilgili koleksiyonlar yapar 8- Dinlediği müzik parçasını kısa zamanda öğrenir, anlamlı ve uygun şekilde söyleyebilir B-Resim Alanındaki Yetenek Özellikleri 1- Çeşitli konularda çizimler yapar 2- Resimler, planlar, resimlere derinlik verir ve parçalar arasında uygun oranlar kullanır 3- Resim çalışmalarını ciddiye alır ve resim yapmaktan haz duyar 4- Diğer çocukların yaptığından değişik çizimler yapar 5- Resim yapma, çizme ve boyama için çok zaman harcar 6- Resmi kendi yaşantılarını ve duygularını ifade etmek için başarılı olarak kullanır 7- Diğer insanların, sanat-resim çalışmalarına ilgi duyar 8- Diğerlerinin eleştirilerinden hoşlanır ve içlerinden yeni şeyler öğrenir 9- Çamurdan, sabundan, plastirinden vb yumuşak gereçlerle üç boyutlu şeyler yapmaya özel ilgi gösterir C- Fen Alanındaki Yetenek Özellikleri: 1- Okur ve Fen Raporlarını yorumlayarak bir ilgi zemini oluşturur 2- Fen Bilgisi konusunda otorite olan kaynakları tarar 3- Fikir ve hipotezleri test etmeye yönelik deneyler yapar 4- Fen ve teknik araçları kullanabilir ve bunlara vakıf olur 5- Yerinde ve yeterli veri seçer 6- Verilerden geçerli çıkarımlar yapar ve tahminlerde bulunur 7- Problem çözmede kullanılan teknik ve süreçlerin altında yatan varsayımları tanır ve değerlendirir 8- Fikirleri hem niceliksel hem de niteliksel ifade edebilir 9- Fen Bilgisini toplumsal değişim için kullanır ve uygular 10- Bilinen gerçek ve kavramlardan yeni ilişki ve fikirler oluşturur 11- Bilimsel gözlem, veri toplama ve yorum yapma becerileri vardır 12- Problemlere yönelik duyarlılığa, yeni fikirler geliştirme yeteneğine, değerlendirme yeteneğine sahiptir 13- Devamlı meraklıdır 14- Tutarsızlıkların tespitinde tetiktir 15- Yüksek düzeyde mekanik düşünmeye sahiptir 16- Uzay ilişkilerine ilgi duyar 17- Planlama ve iletişim yeteneğine sahiptir 18- Öğrenme ve bilgiye sürekli açlık duyar 19- Çabuk öğrenir, kavrar, akılda saklar 20- Genelleme ve soyutlama yaparak elindeki bilgiyi diğer alanlara aktarabilir 21- Kararlı ve sabırlıdır 22- Yaratıcıdır 23- Düşünceleri ve nesneleri sistematik biçimde bir araya getirebilir 24- Sorgulamalarındaâ??neâ?,â??nasılâ?,â??n edenâ? sorularının ötesine ulaşmaya çalışır 25- Kendine güvenir, kendi başına bir iş üstlenebilir 26- Yaşıtlarına göre alışılmışın dışında nitelikli ürün ortaya koyar 27- Birbirini takip eden konular ve olaylar dizisi karşısında bir sonraki adımı takip edebilir 28- Bir alanda öğrendiği konu ile başka bir alanda öğrendiği konu arasında mantıklı ilişkiler kurabilir 29- Olaylar arasındaki bağıntıları, neden-sonuç ilişkilerini ve benzerlikleri yaşıtlarından daha çabuk ayırt edebilir 30- Öğrendiklerini yeni ve farklı alanlarda kullanabilir 31- Çeşitli konularda mantıklı eleştiri getirebilir 32- Bir kez öğrendiğini kolay kolay unutmaz 33- Kimsenin aklına gelmeyecek sorular sorar 34- Bir cümlede ya da sözde, doğrudan bildirilmeyen, kastedilen anlamları bulup çıkarabilir 35- Sorun çözümünde karmaşık yöntemler kullanabilir 36- Yetişkin denetimi olmaksızın bir proje, deney üzerinde çalışabilir 37- Arkadaşlarının etkinliklerini örgütleyip planlayabilir 38- Yeni deneyler yapmaya isteklidir D- Matematik Alanındaki Yetenek Özellikleri: 1- Verilerin ele alınmasında, düzenlenmesinde göze çarpan yeteneğe sahiptir 2- Zihinsel çevikliğe sahiptir 3- Orijinal yorumlar yapar 4- Fikirlerin iletilmesinde göze çarpan yeteneğe sahiptir 5- Göze çarpan genelleme yeteneği vardır 6- Yazılı iletişimden ziyade sözlü iletişimi tercih eder 7- Aynı problem çözümüne yönelik değişik yöntemleri kullanır 8- Olağan dışı Matematiksel işlemler yapar 9- Gayret gerektiren olağan dışı problemler sorar 10- Uygulamaya, analize, senteze ve değerlendirmeye odaklanır 11- Problemi kısa sürede çözer 12- Matematiği başka kategorilere entegre edebilir 13- İlgisiz gibi görünen işlemler arasında ilgi kurar 14- Yanlış ve doğruyu seçme güçleri fazladır 15- Yaşıtlarının çözemediği zor problemleri çözebilir E- Sosyal Alandaki Yetenek Özellikleri: 1- Yaşına göre kavramsal olarak ilerlemiştir 2- İleri düzey, teknik bilgi birikimine yada çok özel bilgilere sahiptir 3- Güç veya karmaşık işlerden hoşlanır 4- Bağımsız projeler için yüksek standartlar belirler 5- Sınıf arkadaşları tarafından yeni fikir ve bilgilerin kaynağı olarak görülür 6- Sınıf arkadaşları tarafından bir grup stratejicisi yada organizatörü olarak görülür 7- İnsan ilişkilerinde mizahı görür ve kendi kendine gülebilir 8- Yaratıcı öyküler anlatır yada yazar 9- Geniş bir alana yayılan ve/veya oldukça kapsamlı ilgileri olur 10- Diğer insanların görmediği ilişkileri görebilir 11- Bilgiyi kolayca ve süratle kazanır 12- İlerlemiş yoğunlaşmış ve geniş konulara eğilen bir okuyucudur 13- İnsanlara ve sosyal etkileşimin sonuçlarına karşı duyarlılık, samimi ilgi ve başkalarının fikir ve ahlaki değerlerini takdir eder 14- Özellikle insan davranışlarının değerlendirilmesi açısından eleştirel yargı kapasitesi vardır 15- Hayal gücü, zaman ve mekan bakımından farklılık gösteren sosyal durumlara kendini yönlendirme yeteneği vardır 16- Zaman duygusu ve birbirini izleyen olayların başka olaylarla ilişkisini görme yeteneği vardır 17- Sosyal problemlerde araştırma, uygulama, bir problemin sınırlarını algılama, verileri saklama,kanıtları sıralama, hipotez oluşturma, anlamlı sonuçlara varma ve yazılı yada sözel sunular için sonuçları etkin biçimde düzenleme yeteneği vardır Yararlanılan kaynak: Creative Teaching of the Gifted Kaynak: Bebek