07-23-2012
|
#1
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Hamilelikte Ultrason Neden Yapılır?
Hamilelikte ultrason neden yapılır?
[/b]
Obstetrik ultrasonografi gebelik takiplerinde yapılan
ultrasonografik incelemeye verilen isimdir 1950'lerin son
çeyreginde kullanıma girmesinden bu yana ultrasonografi
obstetrik alanında son derece önemli ve vaz geçilmez bir
konuma gelmiştir Günümüzde kullanılan gerçek zamanlı
ultrasonografi cihazları hareket halindeki fetusun
görüntülerini monitör ekranına yansıtmakta ve fetusu
incelemeye olanak tanımaktadırlar Bu görüntüleri elde
edebilmek için 3 5-7 0 megahertzlik (saniyede 3 5-7 milyon
siklusluk) yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılmaktadır
Ultrason cihazının prob adı verilen kısmı tarafından
üretilen ses dalgaları değişik dokulardan değişik oranlarda
ve formlarda yansıyarak proba dönerler Birbirinden
farklı olan bu yansımalar bilgisayar tarafından işlenerek
görüntü olarak monitöre yansıtılır Bu görüntüye
ultrasonogram adı verilir Fetal kalp atımları ya da bebeğin
hareketleri gibi hareketli görüntüler monitörden izlenir
Benzer şekilde görüntülerin incelenmesi ile fetusta bulunan
anormallikler saptanabilir Yine fetusa ait ölçümler
yapılarak gelişimi değerlendirilebilir Ultrason hakkında genel bilgiler
için tıklayın
Hamileliğinin erken döneminde trans******l ultrasonografi
tercih edilmelidir Trans******l ultrasonografi ile fetal kalp
atımları 5 5- 6 haftada saptanabilir Ayrıca baş-popo
mesafesinin ölçümü bu tür incelemelerde daha tatminkar
olmaktadır Bizim uygulamalarımızda 13 haftaya kadar tüm
ultrason incelemeleri trans******l yöntemle yapılmaktadır Bu
yöntemde hem görüntü kalitesi ve güvenilirliği daha yüksek
olmakta hem de hastanın idrarının sıkışık olması
gerekmediğinden, hatta tercihan mesanesinin boş olması
gerektiğinden hasta açısından daha konfrolu olmaktadır
Mesanenin dolması beklenmediğinden gereksiz zaman kaybı sorunu
da ortadan kalkmaktadır
Gebelikte ultrason ne zaman ve
neden kullanılır?
Ultrasonografi fetusun değerlendirilmesinde güvenli, etkili
ve ucuz bir yöntem olarak kabul edilir Günümüzde gebelik
takiplerinin vazgeçilmez bir ögesi haline gelmiştir
Gebelikte ultrasonografinin ana kullanım amaçları
şunlardır:
1 Gebeliğin tanısı
Obstetrik ultrasonografinin ilk amacı herhangi bir adet
gecikmesi varlığında gebelik olduğunun kanıtlanmasıdır
Normal bir gebelik tanısı ancak gebeliğe ait oluşumların
ultrasonografi ile gösterilmesi ile konabilir Ancak bu
gebeliğin normal olup olmadığı seri incelemeler ile
değerlendirilebilir
Gebelik kesesi trans******l ultrasonografi ile 4 5 hafta gibi
çok erken bir dönemde saptanabilir Kesenin çapı günde
yaklaşık 1 mm büyür Ancak kesenin genelde tam yuvarlak
olmaması nedeniyle ölçümüher zaman kolay değildir Bu
nedenle gebelik yaşı hesaplamasında çok güvenilir kabul
edilmez
2 Gebelik yaşının
saptanması
Özellikle erken gebelikte son adet tarihinden emin olmayan
kadınlarda ultrasonografik inceleme gebelik yaşının
saptanmasında son derece önemlidir Gebeliğin her döneminde
yaşı belirlemek ya da tahmin etmek amacıyla değişik
ölçümler yapılabilir ancak zaman ilerledikçe son adet tarihi
ile arada uyumsuzluk olması durumunda bunun son adet tarihinin
hatırlanmasındaki bir hatadan mı yoksa bebekte ortaya çıkan
ve tehlikeli olabilecek bir gelişim liğinden mi
kaynaklandığı kolaylıkla ayırt edilemeyebilir Bu nedenle
gebeliğin sağlıklı bir şekilde takip edilebilmesi için ilk
incelemenin mümkün olduğunca erken yapılması yararlıdır
Son adet tarihinden emin olunan, gebeliğin başından beri
izlenen hamilelerde ise doğum tarihi saptanırken son adet
kanamasının başladığı ilk gün baz alınr Zaman zaman anne
adaylarının ultrasondaki çeşitli ölçümlerin sonuçlarına
göre doğum tarihi tahmin ettiklerine tanık oluyoruz Bu son
derece yanlış bir yaklaşımdır Zira bebeğin ölçümleri
genetik yapısı, plasentanın durumu gibi pekçok faktöre
bağlı olarak değişebileceğinden ultrason ölçümleri faklı
ve yanlış doğum tarihlerinin ortaya çıkmasına neden
olabilir Ultrason ancak son adet tarihinden emin olunmayan
durumlarda gebelik yaşının ve beklenen doğum tarihinin
saptanmasında kullanılmalıdır
3
Tekil çoğul gebelik ayrımı
Erken gebelik ultrasonografisi ile çoğul ya da tekiz
gebeliklerin ayrımı kolaylıkla yapılabilir İlerleyen
dönemlerde ise çoğul gebeliklerde bebeklerin pozisyonları,
fetustan fetusa transfüzyon sendromu gibi hastalıkların
varlığı ile plasenta ve amniyon keselerinin sayısı da
ultrsonografide saptanır
4 Normal anormal gebelik
ayrımı
Erken gebelikte kanama ortaya çıktığında fetusun canlı olup
olmadığı ultrasonografi ile değerlendirilir Fetal kalp
atımları 5 5-6 haftadan itibaren gelişmiş ultrasonografi
cihazları ile saptanabilir Bebeğin anne karnında öldüğü
missed abortus ya da hiç gelişmediği boş kese gibi
durumların tanısı da ultrasonografi ile konur Yine benzer
şekilde dış gebelik veya mol gebelik tanısında da
ultrasonografi son derece önemli bir rol oynar Ayrıca erken
dönemde bebeğe ait kromozomal bozuklukları düşündüren ense
kalınlaşması ya da burun kemiğinin olmaması gibi durumlar da
ultrason ile saptanır
5 Bebeğin gelişiminin
değerlendirilmesi
Gebeliğin ilerleyen dönemlerinde fetusa ait bacak, kafa ve
karın çevresi ölçümleri hem bebeğin ağırlığı hem de
gelişimi ile ilgili değerli ipuçları verir
Gebelik takiplerinde ölçülen parametreler şunlardır:
Baş popo mesafesi (CRL): Bu ölçüm
7-13 gebelik haftalarında yapılır ve gebelik yaşını
3-4 günlük yanılma payıyla verir (CRL normal değerleri)
Biparietal çap (BPD): Başın iki
yanında yer alan ve parietal kemik adı verilen kemikler
arasındaki mesafenin ölçümüdür Bu ölçüm 13
haftadan sonra yapılır 13 haftada 2 4 cm
civarındayken miadda 9 5 cm'e kadar artar Aynı
ağırlığa sahip bebeklerin BPD uzunlukları değişik
olabileceği için gebeliğin son dönemlerinde
güvenilirliği azalır (BPD
normal değerleri)
Femur uzunluğu (FL): Kalça ile diz
arasındaki femur adı verilen kemiğin ölçümüdür
İnsan vücudundaki en uzun kemiktir ve bebeğin
uzunlamasına olan gelişimini yansıtır
Güvenilirliği BPD gibidir ve 14 haftada 1 5 cm iken
termde 7 8 cm civarında ölçülür (FL normal değerleri)
Karın çevresi (AC): Gebeliğin son
dönemlerindeki en önemli ölçümdür Gebelik
yaşından ziyade fetusun büyüklüğü ve ağırlığı
hakkında ipuçları verir (AC
normal değerleri)
6 Bebeğin ağırlığının
tahmin edilmesi
Fetusun ağırlığı BPD, FL ve AC'nin birarada
değerlendirilmesi ile yaklaşık olarak saptanabilir Pekçok
gelişmiş ultrasonografi cihazı bu hesaplamayı otomatik olarak
yapmakla birlikte elle hesaplama için yapılmış grafik ve
tablolar da mevcuttur
7 Plasentanın yerinin
saptanması
Obstetrik ultrasonografi plasenta previa ve benzeri plasental
anomalilerin saptanmasında en etkili yöntemdir
8 Amniyon sıvısı
hastalıkları
Amniyon sıvısının fazla ya da az olduğu durumlar da
ultrasonografi ile saptanır Her iki durumda da fetus anomali
açısından dikatli bir şekilde değerlendirilmelidir
9 Fetal anomalilerin
saptanması
Fetusa ait pekçok anomali 20 hafta civarında yapılacak olan
detaylı bir inceleme ile saptanabilir Bu inceleme halk
arasında yaygın olarak renkli ultrason olarak da tabir
edilmekle birlikte bu yanlış bir tanımlamadır Doğru tanım
detaylı ultrason olmalıdır
İkinci düzey ya da malformsyon ultrasonografisi olarak da
adlandırılan bu incelemede bebeğin tüm organları detaylı
bir şekilde incelenir ve hidrosefali, spina bifida gibi majör
anomalilerin yanında, diyafram fıtığı, oniki parmak
barsağında darlık gibi iç organları etkileyen anomaliler de
saptanabilir Ayrıca yarık damak, yarık dudak, doğumsal kalp
anomalileri ve Down sendromu varlığı tespit edilebilir
Bunlara ek olarak amniyosentez, koriyon villus biopsisi, göbek
kordonundan kan örneği alınması ve anne karnındaki bebeğe
uygulanan benzeri girişimler de yine ultrason eşiliğinde
yapılır
10 Bebeğin iyilik halinin
değerlendirilmesi
Genel inceleme ve bulguların yanısıra fetal
biyofizik profil olarak adlandırılan ve bebeğin hareketleri
ile amniyon sıvı miktarının değerlendirilmesi sonucu
bebeğin sağlık durumu hakkında bilgi veren inceleme de
ultrason ile yapılır
11 Erken doğum riskinin tahmin
edilmesi
Gebeliğin 23 haftası civarında yapılan incelemede rahim
ağzının uzunluğu erken doğum riski açısından fikir
verebilir Bunun için ideal ölçüm ******l ultrasonografi ile
yapılmaktadır Ayrıca amniyon kesesinin rahim ağına doğru
hunileşmeside artmış erken doğum riski lehine bir bulgu
olarak değerlendirilir Bu tür bulgular varlığında rahim
ağzına dikiş atılarak erken doğum engellenmeye
çalışılır
12 Plasental akımların
değerlendirilmesi
Özellikle gebeliğin son dönemleri yaklaştığında göbek
kordonundaki kan akımları doppler ile incelenerek bir
anormallik olup olmadığı incelenir Kan akımındaki bir
azalma bebeğin yaşamını tehlikeye sokabileceğinden son
derece önemlidir Özellikle gelişme liği olan olgularda
bu inceleme doğum kararı vermede etkilidir
13 Bebeğin cinsiyetinin
saptanması
Gebelikte yapılan ultrason incelemelerinde anne baba
adaylarını gelişimi ve sağlık durumundan sonra en çok
ilgilendiren konu bebeklerinin cinsiyetidir Ultrasonun yaygın
kullanıma girmesi ve neredeyse her merkez ve muayenehanede
bulunması sonucu artık bebeğin cinsiyetini öğrenmek için
doğum anını beklemek gerekliliği ortadan kalkmıştır
Ultrasonografi ile 12 hafta gibi erken bir dönemde bile cinsiyet
tespiti yapılabilmekle birlikte bu her zaman mümkün
olmamaktadır Genel olarak gebeliğin 14-16 haftalarından sonra
doğacak olan bebeğin kız ya da erkek olduğu görülebilir
Çok nadir durumlarda ise doğuma kadar cinsiyet
saptanamayabilir
14 Prenatal girişimler
sırasında
Bebekte bir anomali ya da artmış anomali riski saptanması
durumunda koriyon villus biopsisi, amniyosentez ya da kordon
kanından örnek alınması gibi girişimler gerekli olabilir Bu
tür girişimler ultrason eşliğinde yapılır Ayrıca tüp
bebek uygulamalarında 3 ya da daha fazla sayıda embryo içeren
gebelikler oluştuğunda embryoların sayısını azaltmak
amacıyla redüksiyon adı verilen işlem uygulanacak ise bu da
sadece ultrason eşliğinde yapılabilir
15 Diğer uygulamalar
Ultrasonografi bebeğe ait şu durumların saptanmasında da tek
araçtır:
Anne karnında kaybedilen bebeğin saptanması
Bebeğin rahim içinde duruş pozisyonunun saptanması
Gebeliğe eşlik eden myom ve over kisti gibi
patolojilerin saptanması
Gebelik sırasında ortaya çıkan karın ağrısı gibi
bulguların değerlendirilmesi
*
[/b]
Hamilelikte
ultrason menüsü
Plasenta previa
Amniyon Mayii
bozuklukları
Biofizik profil
(bebeğin iyilik halinin değerlendirilmesi)
Servikal yetmezlik
ve serklaj
Ultrasonda cinsiyet
tespiti
Amniyosentez
Koryon villus
biopsisi
Kaynak: Dr Alper Mumcu
|
|
|