Rahim İçi Araç (Ria) - Spiral

Tüm dünyada en fazla tercih edilen geri dönüşümlü doğum kontrol yöntemidir
Spiral ( RİA )nin bir başka özelliği de uzun süreli geri dönebilir yöntemler içinde maliyeti en düşük olan yöntem olmasıdır
SPİRAL RİA NEDİR?
Rahim içi araç geri dönebilir doğum kontrolü sağlayan ve ana yapısı kıvrılabilir polietilen olan küçük bir araçtır Yapısı T harfine benzer Polietilen gövde üzerinde bakır tel sarılıdır Bu bakır zaman içinde yavaş yavaş salınarak RİA nın etki mekanizmalarından birini oluşturur Günümüzde kullanılan modern spirallerlerin önerilen kullanım süreleri değişkendir Üretici firmalar 3 yıl ile 8 yıl arasında değişen kullanım süreleri belirtmekle birlikte yapılan klinik deneysel çalışmalarda bunların hemen hepsinin 10 yıl süreyle sorunsuz kullanılabileceği gösterilmiştir
Temel yapı T şeklinde olmakla birlikte piyasada değişik marka ve yapılarda pek çok RİA bulunmaktadır Bunların etkinlik açısından birbirlerine üstünlükleri yoktur Toplumumuzda ithal spiral şeklinde bir tabir bulunmaktadır Hastalar kendilerine ithal spiral takılmasını talep etmektedirler oysa Türk malı bir spiral zaten piyasada yoktur
Piyasada en sık bulunan RİA türleri
Dünya üzerinde sıkça kullanılan RİA ların hemen hepsinde polietilen gövde üzerinde baryum sülfat adı verilen bir madde kaplıdır Baryum sülfatın amacı RİA nın röntgen filmlerinde görülebilmesini sağlamaktır
Spiralin alt ucunda genellikle bir halkaya da topuz bulunur Bu bölüme spiralin ipi bağlıdır Bu ip bakterilerin yukarıya doğru tırmanmasına izin vermeyecek materyalden üretilmiştir Bu ip pamuk ya da bazı doğal materyalden üretilmiş iplikler gibi sıvı çekerek şişmez İpin görevi RİA çıkartılacağı zaman kolaylık sağlamaktır Bunun yanısıra kontrollerde ipin uzunluk ve durumu RİA nın yerinden kayıp kaymadığının anlaşılmasında yardımcı olur
RİA NASIL ETKİ EDER?
Yüz yıla yakın bir zamandır istenmeyen gebeliklerin engellenmesinde güvenle ve yüksek etkinlikle kullanılmasına rağmen RİA nın gebeliği nasıl engellediği hala daha tam anlamıyla anlaşılamamıştır
Yapılan biyokimyasal çalışmalar RİA kullanan kadınlarda döllenmenin hiç gerçekleşmediği gösterilmiştir Ancak RİA nın nasıl olup da fertilizayonu engellediği bilinmemektedir Öne sürülen fikir sperm ve yumurtanın hareket yeteneğini etkilediği düşünülmektedirRİA dan salınan bakır sperm hareketliliğini engelliyor olabilir Bir diğer olasılık da yumurtanın tüplerden geçişini hızlandırarak döllenmeye engel olmasıdır
RİA üzerinde bulunan bakır yavaş yavaş salgılanarak sistemin etkinliğini direkt olarak etkiler Bu etki iki mekanizmayla ortaya çıkar Birincisi bakır rahimin içini döşeyen endometrium tabakasında inflamasyon adı verilen bir reaksiyona neden olarak bu dokudan olan enzim üretimini değiştirir Bu etki sonucu yumurta döllenmiş olsa bile rahim içinde tutunamaz Öte yandan bakır prostoglandin adı verilen maddelerin üretimini etkileyerek gebeliği destekleyen hormonların üretimini bozar Yani spiral hem döllenmeyi engeller hem de döllenme olsa bile bu embryonun rahim içinde tutunma ve canlılığını devam ettirme şansını azaltır
RİA NIN ETKİNLİĞİ NE KADARDIR?
RİA tüm doğum kontrol yöntemleri içinde etkinliği en yüksek olanlardan birisidir Koruyuculuk araç takıldığı andan itibaren başlar Kullanımın ilk yılı içinde 1000 kadından sadece 6-8i istenmeyen bir hamilelikle karşı karşıya kalır Spiralin koruyuculuğu çıkarıldığı anda biter Yumurtlama üzerinde bir etkisi olmadığından kişi aynı ay hamile kalabilir
RİA'nın cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı hiçbir koruyuculuğu yoktur Bu nedenle bu hastalıklar açısından yüksek risk grubunda olan kadınlar (birden fazla partneri olan ya da, partneri birden fazla kişi ile ilişkisi olan kadınlar) mutlaka prezervatif kullanmalıdırlar
RİA NIN DİĞER*YARARLARI NELERDİR?

Doğum kontrol hapı ya da prezervatifin aksine RİA nin istenmeyen gebelikleri önlemek dışında kadın sağlığı açısından herhangi bir yararı yoktur Asherman sendromu açısından risk altında olanlarda ya da histeroskopi ile açılan rahim için yapışıklıklardan sonra yeniden yapışıklık olmasını engellemek amacıyla da kullanılabilir
RİA KİMLER İÇİN UYGUN BİR YÖNTEMDİR
Yüksek etkili, uzun süreli ve geri dönebilen bir yöntem arayanlar

Son 12 ay içinde pelvik iltihabi hastalık, gonore ve klamidya enfeksiyonu geçirmemiş olanlar

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar için yüksek risk grubunda olmayan kadınlar

Emziren anneler

Sigara kullanımı ya da başka nedenler ile doğum kontrol hapı veya diğer hormonal yöntemleri kullanamayanlar

Doğum kontrol yöntemine fazla zaman ayırmak istemeyenler (tak ve unut)

*
RİA KİMLER İÇİN UYGUN DEĞİLDİR?
Spiral kullanımının önündeki en büyük engel bilinen ya da şüphe edilen bir gebelik varlığıdır Bunun dışında aşağıdaki durumların varlığında RİA takılması uygun değildir
Belsoğukluğu ya da klamidya gibi cinsel yolla bulaşan bir hastalık varlığı

Son 3 ay içinde endometrium enfeksiyonu geçirmiiş olmak

Son 3 ay içinde enfekte bir düşük olayı yaşamış olmak

Kontrol altına alınmamış serviks ya da ****** enfeksiyonu olması

Anormal ******l kanama olması (nedeni açıklanamamış)

Bilinen ya da şüphe edilen serviks veya endometrium kanseri olması

Bağışıklık yetmezliği, AIDS, Lösemi gibi enfeksiyonlara duyarlılığa neden olan sistemik hastalıkların varlığı

Serviks ve uterusda RİA nın takılmasını olanaksız ya da tehlikeli hale getiren anatomik bozuklukların olması

PAP smear sonucunun normal olmaması

RİA dan daha küçük ve kısa bir rahim olması

Problem ortaya çıktığında tıbbi hizmet alma olanağının bulunmaması
Yukarıdaki durumlara ek olarak bakıra alerjik olduğu bilinen kadınlara da RİA takılmaz
Diatermi adı verilen ısı tedavisi uygulanan kadınlarda RİA takılması doğru değildir Tedavi sırasında ısınan bakır endometriumda kalıcı hasara neden olabilir
Vücutta tehlikeli miktarlarda bakır birikimi ile karakterize, nadir görülen genetik geçişli bir hastalık olan Wilson Sendromu varlığı da RİA uygulanmaması gereken bir durumdur
Bakteriyel endokardit adı verilen çok tehlikeli bir enfeksiyon açısından yüksek risk grubunda olan kalp kapakçık hastaları ise gerekli önlemler altında RİA kullanabilirler
RİA NE ZAMAN TAKILIR?
En yaygın uygulama adet kanamasının ilk 3 günü içinde RİA takmaktır Ancak bu şart olmayan bir uygulamadır RİA doğum ya da sezaryen sonrası, veya kürtajdan hemen sonra takılabilir
RİA TAKILDIKTAN SONRA
RİA takıldıktan hemen sonra yada takılması sırasında hafif kramp tarzında ağrılar olabilir Bunlar normaldir ve geçicidir Pek çok kadın takılan spirale çok çabuk uyum sağlarİlk birkaç ay adet kanamaları fazla miktarda ve ağrılı olabilir ancak zaman içinde bu durum ortadan kalkacaktır Kullanıcıların %95 i herhangi bir rahatsızlık yaşamazlar
İlk birkaç ay adet aralarında lekelenme tarzında kanamalar olabilir Adet kanamalarının 10 güne kadar sürmesi normaldir
KONTROLLER
RİA takılmasını takiben ilk adet kanamanızdan sonra mutlaka ilk kontrolünüze gitmelisiniz Bu kontrolde spiralinizin yerinde olup olmadığına ve herhangi bir enfeksiyon bulunup bulunmadığına bakılacaktır Her şey yolundaysa yılda bir kez kontrole gitmeniz yeterlidir Bu kontrolde çok daha önemli bir test olan PAP smear testiniz de yapılabilir
KENDİ KENDİNE RİA KONTROLÜ
Bazen rahim takılan spirali dışarıya atabilir Bu durumla hiç doğum yapmamışlarda daha sık karşılaşılır RİA en fazla kullanımın ilk 3 ayında görülür Bu nedenle her zaman dikkatli olmalı her tuvalete gittiğinizde çamaşırınızı ve pedinizi kontrol etmelisiniz
UYARI İŞARETLERİ
RİA kullanırken aşağıdaki durumlar ortaya çıkarsa zaman kaybetmeden doktorunuzu aramalısınız
*Adet gecikmesi olması

*Şiddetli kasık ağrısı ya da kramplar

*Baygınlık

*Açıklanamayan ateş ve titreme

*Kötü kokulu akıntı

*Anormal ******l kanama
Normalde RİA ilişki sırasında hissedilemez Eğer partneriniz hissettiğini söylüyorsa RİA yerinden kaymış olabilir
ÇIKARTILMASI
RİA nın çıkartılması son derece kolay ve ağrısız bir işlemdir Doktorunuz spekulum taktıktan sonra spiralin ipini bir aletle tutarak çeker Nadiren RİA uterus içine hafifçe gömülebilir ya da ipi içeriye kaçabilir Böyle bir durumda bazı özel aletler yardımıyla çıkarılabilir Eğer bu şekilde de çıkmaz ise histeroskopi altında çıkartılması gerekebilir
RİA NIN AVANTAJLARI
*Uzun süreli, geri dönebilen bir yöntemdir

*Koruyuculuk oranı çok yüksektir

*Maliyeti çok düşüktür

*Acil korunma amaçlı kullanılabilir

*Etkisi hemen başlar, çıkartılmasıyla birlikte sona erer

*
RİA NIN DEZAVANTAJLARI
*Sadece deneyimli bir uzman tarafından takılıp çıkartılabilir

*Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı hiçbir koruma sağlamaz

*Kanama düzensizliklerine neden olabilir

*Uygulanması diğer yöntemlere göre biraz daha ağrılıdır

*