Pko'da Tani İşlemleri

PKO’da Laboratuvar İncelemeleri


PKO durumunda yapılan incelemeler PKO tanısı koymaktan ziyade altta yatabilecek diğer muhtemel sorunların olup olmadığının belirlenmesi açısından önemlidir İstenecek incelemeler kişiden kişiye değişebilmesine karşın aşağıda PKO durumunda doktor tarafından en sık istenen incelemeler yer almaktadır


Dikkat: Hormonal incelemelerin bazıları adet döngüsünün özel günlerinde yapılır Bazı incelemeler sabah yapılırken, diğer bazıları için temel şart bir gün öncesinde ilişkiye girilmemiş olmasıdır Hormon incelemeleri genellikle kullanılan ilaçlardan (özellikle doğum kontrol hapları) etkilenir


Özellikle tüylenme sorunu belirgin olan bir kadında genellikle istenen incelemeler aşağıdaki şekildedir


Total Testosteron Seviyesi (T)

DHEA-SO4

17-alfa-OH-P (17-alfa-hidroksi-progesteron)


Bu üç incelemeden ilk ikisi tüylenme sorunu belirgin olan bir kadında sorunun yumurtalık (T) veya adrenal bezi (DHEA-SO4) kaynaklı bir tümör sonucu olup olmadığının değerlendirilmesi açısından önem taşır Aslında oldukça ender görülmelerine karşın bu tür durumların olmadığının belirlenmesi PKO tanısının ilk basamağında çoğu doktor tarafından tercih edilir


DHEA-SO4 seviyelerinde hafif yükselmelere %50 PKO olgusunda rastlanır ve bu durum tedaviyle kısa zamanda normale döner


17-alfa-OH-P ise böbreküstü bezi kaynaklı bir maddedir ve böbreküstü bezi kaynaklı 21-hidroksilaz enziminin doğuştan eksikliği (konjenital adrenal hiperplazi) durumlarında seviyesi yüksek bulunur Yine PKO değerlendirmesinin ilk basamaklarında bu hastalığın olmadığının belirlenmesi diğer tanısal basamaklara geçmeden önce tercih edilir Bu son incelemenin adet kanamasının ilk günlerinde ve özellikle sabah alınan kanda bakılması, maddenin kanda yanlış bir şekilde yüksek bulunması ve yanlış tanı konmasının engellenmesi açısından çok önemlidir


TSH

Prolaktin

SHBG


Bu üç test yine PKO tanı aşamasında çoğu durumda vazgeçilmez testler arasında yer alır



tiroid bezi ve böbreküstü bezi


TSH hormonu boyun bölgemizde önde yer alan tiroid bezini yöneten ve beyinde hipofiz bezinden salgılanan hormondur Bu hormonun verdiği emirle tiroid bezinden T3 ve T4 olmak üzere iki ayrı tiroid hormonu salgılanır Hemen tüm vücut işlevleri üzerine etki eden bu hormonlar özellikle gereğinden az salgılandıklarında PKO benzeri belirtiler yapabilirler TSH ölçümünün amacı belirtilerin bir tiroid sorununa bağlı olmadığının anlaşılması açısından önemlidir ve gerekli durumlarda TSH ölçümüne T3 ve T4 ölçümü eklenir


Tiroid sorunları>>


Prolaktin hormonu hipofiz bezinden salgılanan ve gebelik ve emzirme döneminde salgısı artan ve süt yapımından sorumlu hormondur Gereksiz yere yükseldiğinde adet düzensizliği ve PKO’nun diğer belirtilerinin oluşmasına neden olabilir Prolaktin hormon salgı bozuklukları bir tiroid bezi sorununa ikincil olarak gelişebileceği gibi hipofiz bezindeki bir sorundan da kaynaklanabilir


Hiperprolaktinemi>>



hipofiz bezi


PKO’da östrojen hormonunun kronik olarak yüksek seyretmesine bağlı olarak yaklaşık %40 kadında prolaktin hormonu yüksekliğine rastlanır Hafif olan bu yükselme tedaviyle normale döner


SHBG ("sex hormone binding globulin") kanda testosteron ve diğer erkeklik hormonlarını taşıyan protein yapılı maddedir Çok çeşitli durumlar SHBG azalmasına neden olarak kanda serbest kalan T miktarını artırır ve böylece kıl hücrelerine giderek tüylenme sorununun barizleşmesine neden olabilir Özellikle ağır PKO olgularında genellikle SHBG seviyesi düşük bulunur


Yumurtlamanın Olup Olmadığının Belirlenmesi


PKO’da yumurtlama bozukluğu en temel sorunlardan biridir ve çeşitli testlerle yumurtlama olup olmadığının belirlenmesi mümkündür


FSH

LH


Bu iki hormon hipofiz bezinden salgılanan ve adet döngüsünü yöneten hormondur PKO durumunda vücutta genellikle bir LH hakimiyeti vardır ve %70 kadında LH/FSH oranı artmıştır Bazı durumlarda bu iki hormonun ölçümü PKO tanısı açısından değerli bilgiler verebilir


Serbest Testosteron (sT)


Bu hormon direkt olarak kıl hücrelerinin içine girebilen aktif hormon şeklidir ve özellikle tedavi öncesinde yapılan ölçümde elde edilen değerin tedavi esnasında elde edilen değerle karşılaştırılması tedavinin etkinliğini değerlendirmede yardımcı olabilmektedir


Diğer Hormon Ölçümleri


Progesteron hormonu, östrojen hormonu, androstenedion hormonu ve oldukça pahalı olan östron hormonu ölçümlerine zaman zaman başvurulabilir


İnsülin Direncini Değerlendiren Testler


PKO insülin direnci yani şeker hastalığı veya bu hastalığa eğilimi beraberinde getirir ve PKO nedeniyle değerlendirilen kadınlarda böyle bir durumun var olup olmadığının ilk başlarda belirlenmesi genellikle doktorlar tarafından tercih edilir Bu amaçla aşağıdaki testlerden bir veya birkaçı yapılır


AKŞ (Açlık Kan Şekeri)

Kan İnsülin Seviyesi


Bu iki test insülin direncini belirlemede önemlidir ve genellikle sabah, 8-12 saatlik bir açlık süresini takiben yapılır Testte aşikar şeker hastalığına işaret eden bulgular çıkabileceği gibi insülin seviyesinin aşırı yükselmesi veya AKŞ/insülin oranının bozulması bir insülin direncine işaret edebilir İnsülin direnci ileride şeker hastalığı gelişmesi açısından yüksek risk altında olunduğunu gösteren önemli bir bulgudur


OGTT(Oral Glikoz Tolerans Testi-Şeker Yükleme Testi)


İnsülin direnci veya şeker hastalığı olup olmadığını değerlendiren diğer bir testtir Genellikle 8-12 saatlik bir açlığı takiben sabah yapılan AKŞ ölçümü ve 75 gram glikoz içildikten 2 saat sonra yapılan tokluk kan şekeri ölçümü şeklinde yapılır


PKO’lu bir kadında şeker hastalığı tanısı konduğunda tedavi aşamasına bu konuda deneyimli bir İç Hastalıkları Uzmanı veya Endokrinoloji Uzmanı'nın da katılması son derece önemlidir


Diğer Testler


PKO kan yağlarını da olumsuz etkileyebilen bir hastalıktır ve aç karnına yapılan aşağıdaki testler bu durumu ortaya çıkarmaya yöneliktir


Kolesterol (HDL-Kolesterol, LDL-Kolesterol, Total Kolesterol) Ölçümü

Trigliserit Ölçümü