Çocuklar Oyun Oynamalıdır

NİÇİN OYUN?


OYUN NEDİR:

Oyun ,içsel olarak güdülenen belirli bir amacı olmayan,yetişkinler tarafından
değil,çocuğun koyduğu kurallara bağlı olarak kendiliğinden
gelişen ve zevk unsuru taşıyan ,davranışlarda oluşan bir etkinliktirÇocuğun bir çok alanda ki gelişimi için gerekli görülen oyun sayesinde çocuk yetişkinin dünyasını keşfetmeye
başlarOyun etkinliği içinde çocuğun ait olma ,güç,özgürlük ve eğlence
ile ilgili psikolojik ihtiyaçları karşılanırken ,sosyal becerilerinin gelişmesi gerilim ve kaygının azalmasını sağlanır
Kişisel gelişim sürecinde insanlarla paylaşma gibi taklit ederek gerçekleştirilen ve yaşamın temel dayanağı olan bir etkinliktir


Oyun nedir?

Oyun ne değildir?

1

Çocuğun zihinsel kapasitesini geliştiren bir faaliyettir
Çocuğun en özenli işidirYetişkin için iş ,kazanç ne anlam taşıyorsa çocuk için de oyun aynı anlamı taşır

Büyükleri rahatsız etmeden bir köşede çocuğun oyalandığı sadece eğlendirici hatta oyalayıcı nafile bir faaliyettir

2

Dış dünyanın kavranması,öğrenilmesi ve hayata hazırlanmanın en keyifli yoludurÇocuk zamanın nasıl geçtiğini anlamadığından tüm dikkatiyle sıkılmadan oyun ortamında öğrenebilir

Eğitim çağında ki çocuklar için zaman kaybıdırOyun yerine kitap okumaya derse zaman ayrılmalı ve oyunla boşa vakit kaybedilmemelidir

3

Çocuğun içsel duygularını,çatışmalarını,kaygılarını yansıttığı çocuğu tanıma ve anlama aracıdır

Çocuktur,hepsi oynar Anlam aranmamalıdır

4

Ailelerin çocuklarıyla iletişim sıkıntılarını çözmek için beraberce vakit geçirilme fırsatı yaratan bir faaliyettir

Oyun çocuklar içindirAnne baba çocuğa oyuncak alarak sorumluluğunu yerine getirir



OYUN ÇOCUK İÇİN HAYATTIR VE GELECEKTİR











OYUN NEDEN ÖNEMLİDİR?




1GELİŞİM ALANLARINI DESTEKLER:Çocuk için keyif ve zevk alacağı öğrenme ortamı sağlarDil gelişim ,kendi bedenin tanımak fiziksel gelişim fırsatı ,enerji boşalımı ,fiziksel ve ruhsal açıdan hayata hazırlanma sağlar
2İnsanlar ile
etkileşim becerilerini arttır
3Dikkatin toplanmasına ,
4Hayal gücünün gelişmesine ,
5Çocuğun çevreyi tanıma ve araştırmasına,yetişkin rollerini gözlemlemesine ,hayata hazırlanmayı
6Karar verme ,mantık yürütme becerisinin gelişimine olumlu katkı sağlar


İÇERİK OLARAK ŞU ÖZELLİKLERİ TAŞIR

Oyun kendiliğinden ortaya çıkar,mutluluk ve rahatlık oyuna eşlik eder


Oyun duyu organlarında,sinir ve kaslarda,zihinsel düzeyde oluşur ve birlikte işler


Oyunda deneyimler tekrarlanır,çevre taklit edilir ve yeni şeyler denenir


Oyun mekanı ve zamanı kendi sınırlar


Çocuğun iç dünyasını ,dışarıdaki sosyal dünyayla birleştirmesine yardım eder


Düzenli gelişim aşamaları gösterir



Özetle Karmaşık bir insan davranışıdırDinamik bir süreçtirİlgi ,spontanlık ve eğlenceyi içerir




ÇOCUK GELİŞİMİ VE OYUN



0-2 YAŞ

SENSORİ MOTOR DÖNEM

ORAL DÖNEM

TEMEL GÜVEN DÖNEMİ

Gözle öğrenmeyle başlar

Kendi varlığıyla objeleri ayırt edemez

18 ayla birlikte mental semboller gelişir ve dil kullanılmaya başlanır

Objelerin devamlığının kavranmasıyla gelişir


Haz bölgesi ağızdır
Doğal dürtülerin tatmin edilmesi ile gerilim azalır
Çocuk anneyi kendinin devamı olarak algılar ve kendini diğerlerinden ayırtedemez
Annesiyle kurduğu ilişkinin devamında sosyal olarak almayı ve vermeyi öğrenir
Aşırı doyurulma veya doyurulmama fiksasyon yaratır
Oral dönemde tatmin edilemeyen ihtiyaçlar ileri yaşlarda oburluk,bağımlılıkvs gibi davranışlara yol açar Özgüven kazanıldığı dönemdir

Anne babanın gereksinmeleri karşılamasıyla temel güven duygusu gelişir

Temel ihtiyaçların karşılanması temel güven duygusunu oluşturur


Bu yaşlarda yaşana olumsuzluklar ileri yaşlarda sosyal ilişki kurmakta zorluk ,kendine ve diğer insanlara karşı güvensiz davranma gibi davranışların gelişmesine neden olur

ALIŞTIRMA OYUNLARI

Çocuğun duygusal motor gelişim dönemi olan bu dönemde oynana oyunların düşünceden çok,fiziksel hareketleri kapsarKasları ile yapabildiklerini oyun
olarak tekrarlar,uzanabildiği her şeyi ağzına
alır,biraz büyüdüğünde
kaybolan
ve sonradan
geri gelen nesne ,insan onu eğlendirir bu bir çeşit oyundurdaha sonraları nesneleri atıp peşinden bakmak ,kaybolan nesneleri örtüler altından arayarak oyun oynar

BİREYSEL OYUN
Bireysel
yada tek başına oyun oynama dönemimde çocuklar,çevresinde ki diğer çocuklarla ve yetişkinlerle ilgilenmeksizin kendi kendilerine oynarlar
Kendi bedenleriyle
meşgul olmanın dışında ,ilgilerini çeken nesnelere dokunur,koklar,dinler Nesneleri itme ,çekme,atma,iç içe koyma ,yuvarlama gibi davranışlar gösterirler
Yönlendirilir yada gösterilirse yetişkinle beraber küpleri üst üste koyma gibi beceriler gösterirler ancak bu faaliyetler sosyal olma niteliği taşımaz
Yatağın üstüne asılan renkli müzikli oyuncaklar,aktivite center,iç içe geçen kaplar,yumuşak toplar, yırtılmayan maddelerden
üretilmiş renkli kitaplar gelişimi desteklemek olarak kullanılabilir



2-3 yaşlar


İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM

Nesnelerin görüntüsünün etkisinde kalırlar

Korunum ilkesi kazanılmamıştır

Tersine dönebilirlik ilkesi kazanılmamıştır

Dil daha yaygın kullanılır
Kendini evrenin merkezi sanır

Egosantiriktir

Düşündüklerinin olayların nedeni olabileceğini düşünürler

Animistik düşünce hakimdir



ANAL DÖNEM

Çocuğun yürümeye ,konuşmaya kendi bedenini çevresinden ayırt etmeye başladığı dönemdir

Süperego gelişmeye başlar

İnatçılık dönemidir

Tuvalet terbiyesinin kazanıldığı dönemdir

Bağımlı bebek kalmayı destekleyen tutum ,düzen titizlik anal saplanma oluşturur

Bu dönem de saplanma ileri yaşlarda İnatçılık,obsesyon,
Cimrilik,kararsızlık vb davranışların gelişmesine neden olabilir

ÖZERKLİK DÖNEMİ

inatçılık dönemidir

Tuvalet eğitimi baskı oluşturan bir unsurdur

Çocuk çevreye hakim olma ,kendi isteklerini uygulama eğilimindedir

Baskıcı tutum utangaçlık ,içedönüklük,ilişkiden kaçınma gibi davranışların gelişmesine neden olabilir


3-6 YAŞLAR



İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM

FALLİK DÖNEM

Cinsel organlar fark edilir,ilgi bu bölgelere yönelir

Cinsler arası ayrımla ilgili sorular çoğalır

İğdişlik korkusu

Odipal kompleks

Vicdan gelişmeye başlar

Aşırı korkutma,suçlama-cezanın hakim olduğu tutumlar fallik dönemde saplanmaya sebeb olarak atılganlıkta kısıtlılık,cinsel sapma,cinsel sorunlar,karşı cinse karşı olumsuz tutum

GİRİŞKENLİK-SUÇLULUK

Kendisinin ve aile üyelerinin rollerini daha açık bir şekilde kavramaya başlar

İhtiyaçlarını karşılarken daha aktiftir

Paylaşma artar

Merak ve araştırma duygusunu tatmine çalışır

Çocuğun yaptığı işlemlerin engellenmesi yanlış tutum suçluluk duygusuna yöneltir


Kompleks affektler Sevgi ,mutsuzluk,kıskançlık,gıpta hem sözel hem de sözel olmayan şekilde ifade edilir
Duygular
somatik olaylardan ( Açlık,yorgunluk ,ısı) direk etkilenir

Anksiyete
sevdiği,güvendiği kişinin kaybı veya taktir edilme yada kabul edilmenin kaybıyla ilgilidiryalnızlık anksiyetesi azalır

SEMBOLİK OYUN

Başlangıçta daha çok hareket keşiflerine dayanan oyunlar iki yaşlarında farklı bir boyuta ulaşırBuna sembolik oyunlar diyoruzDilin sembolik işlevi oyunlara katılırTaklit işle karışır,fanteziler görülür
Çocukta sembolik oyunlar iki şekilde görülür
1Faaliyetin bir objeden diğerine aktarılması ( bir nesnenin bir başka nesneyi temsil etmesi )
2Çocuğun başka birinin rolünü üstlenmesi( 2-3 yaşından sonra)

2-3 yaşlarında çocuklar cansız objeler canlılık verir ve bebekleriyle konuşurÇevrelerinde bulunan objeleri fantezi dünyalarında yaşatırlar Nesneleri gerçek işlevlerinde kullandıkları da görülür( Boş fincandan kahve içme) Objeleri gerçek kullanım alanı dışına çıkarırlarDramatik
oyunlarda artış görülür
3 yaşsından önce fantezi oyunlarında fazla konuşma gözlenmezÜç yaşından büyük çocuklarda dil de oyuna katılır ve oyun daha karmaşık bir hal alırDaha önce yaşanmış olaylar tekrarlanır

PARALEL OYUN DÖNEMİ
İki yaşından
sonra paralel oyun dönemi başlarYanında başka çocukla oynamaktan hoşlansalar da sadece yan yana oynarlarHerkes kendi oyun ve oyuncağıyla ilgilidir( ben merkezci tutum)


Oyun çağı olarak da isimlendirilen bu dönem gerek zihinsel kapasitenin gelişimi gerekse duyguların dışa vurumu açısından
hayati önem taşırAraştırma ve öğrenme merakı üst seviyede olan çocuğun
merakının tatmin edilmesi,fantezilerinin dışa vurumu için
OYUN GEREKLİDİR

Özdeşleşmenin başlaması
igdişlik
kompleksi ve ödipal dönemin
sona ermesini sağlarÖzdeşim içerikli
,sembolik oyunların
oynanması süreci kolaylaştırır

Oyun gerçek ile fantezinin ayırt edilmesini ,öğrenme yönünde kolaylık sağlar
Hayali, arkadaşlar çok sık görülürDaha çok ortalama zeka
ve üstünde ki çocuklarda hayali arkadaşlara daha çok raslanır

OYUNCAKLAR





1Dil gelişimini,nesne özelliklerini kavramayı kolaylaştırıcı

2Öz bakım becerilerini kazandırılmasını destekleyici

3kaba motor gelişimini destekleyici



4Sınıflama,sıralama ve kavram gelişimin,i destekleyici




5İnce motor becerilerini destekleyici olarak seçilmelidir


Örnek evcilik takımları,bebekler, puzzel ,kalem kağıt, bol resimli az yazılı kitaplar,bisikletvs
6-12 YAŞ ORTA ÇOCUKLUK DÖNEMİ





SOMUT İŞLEMLER DÖNEMİ

LATANT DÖNEM

ÇALIŞKANLIK-AŞAĞILIK DUYGUSU


Egosantrik düşünce yerini operasyonel düşünceye bırakır

Başkalarının görüş açısından da görebilecek duruma gelir
Sınırlı da olsa mantıksal düşünme süreci başlar

Kuralları takip edip nedenleri bulur

Kurallara aşırı bağlı çocuklarda obsesyon oluşabilir

Somut olaylar daha iyi kavranır

Konversyon (objenin şekli ve formu değişse de özellikleri kalır)
Reversibilite( Şeyler bir şekilden diğerine dönüşe bilir)


Ego hızla gelişir

Cinsellik örtülürKendi cinsiyetinden ebeveynle özdeşleşme başlar

Karşı cinse karşı düşmanca duygular oluşabilirAynı ortamı dahi paylaşmak zorlaşır

Oyunlarda kendi cinsiyetlerinden arkadaş seçme eğilimindedirler

Kendini kontrol edebilme kapasitesi artar



Çalışma üretkenlik duygusunun edinildiği yaştır

Okuma yazma hesap öğrenilir

Kendine güven duygusu yapa bildikleriyle gördüğü taktirle doğru orantılı olarak gelişir

Bu dönemde çocuklar kendilerini akranlarıyla karşılaştırırlar ancak yetişkin tarafından bunun yinelenmesi aşağılık duygusunun gelişmesine neden olur



KURALLI OYUNLAR


Özünde kuralları ,rekabet gibi faaliyetleri içeren oyunlardırgrup kurallara karar verirBu kurallar tüm katılanlarca paylaşılır
Çocuk iki davranıştan birini seçmelidirya kurallara uyar yada oyun dışı kalırBu tarz oyunlar düşünme sistemi
ben merkezcilikten uzaklaştıkça ve sosyal düşünce geliştikçe gözlenir



SOSYAL OYUN

Üç yaş civarında çocuklar başka bir yada birden fazla çocukla grup halinde oyun davranışı göstermeye başlarBu tür oyun davranışıyla birlikte oyun grupları önem kazanmaya başlarSosyalleşmede bu oyunların katkısı büyüktür

Grup oyunları,kurallı oyunlar oynanamaya başlanırAncak çocuklar daha çok kendi cinsiyetlerinden arkadaş gruplarını tercih ederlerFiziksel,zihinsel becerinin ortaya konulduğu rekabet oyunları ön plana çıkarÖzdeşim işlevini artırıcı oyunlar gözlenirOkula başlamyala birlikte aile dışı özdeşim nesneleri seçilir




KAYNAK:


Çocuğu Tanımak ve Anlamak/profdrHaluk Yavuzer/remzi kitapevi


İstÜnvEdFakPskBöl 1992-1993 gelişime giriş der notları
Niçin Oyun? /ProfdrMücella Uluğ/göçebe yayevi



PskSinem Erusta Akaner