Çocuğunuz 'R'leri Söyleyemiyorsa

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-23-2012

'R'leri söyleyemeyen çocuğun konuşması alışkanlığa ve konuşma bozukluğuna dönüşmemesi için duruma müdahale edilmeli

Her ses o sesi üretebilmek için gereken dil dudak damak ve çene koordinasyonu geliştikçe repertuara katılıyor

Konuşma bozukluklarında önemli yer tutan ‘r’ sesinin genel olarak 6 yaş civarında doğru kullanılması bekleniyor

6 yaşını geçmiş bir çocuk hala ‘r’ sesini doğru üretemiyorsa konuşma terapisi ile müdahale etmek gerekiyor

Zira uzmanlar yanlış dil alışkanlığı devam ettikçe bu alışkanlığı kırmanın da daha zor olacağı görüşünde

Terapiye başlamak için 6 yaşı beklemek gerektiğini belirten Dil ve Konuşma Bozuklukları Uzmanı Seda Atilla Şahin “Ancak çocuk bu durumun farkında ve bu harfi söyleyemediği için rahatsız oluyorsa o zaman terapiye biraz daha erken başlanabilir” diyor

Şahin anne ve babaların kulağına sevimli gelebilecek bu durumun çocuğun akranları arasında alay konusu olabileceğini belirterek seslerin doğru kullanılması ile ilgili sık sorulan soruları şöyle yanıtlıyor:

“6 yaşını geçmiş çocuklarda kendiliğinden geçmesini beklemek yerine terapiye başlayıp kısa sürede sesi doğru çıkarmayı öğretmek uzun vadede birçok olası problemin yaşanmamasını sağlar

Okuma yazma öğrenildiği zaman ‘r’ yerine başka bir ses üreten çocuk okurken ve yazarken de bu iki sesi karıştırabilir

Bu akademik performansı da etkileyebilecek bir problem olabilir

NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Bu konuda danışılması gereken kişi dil ve konuşma bozuklukları uzmanıdır

‘R’ sesini üretebilmek için doğru dil hareketini yapabilmek gerekir

Konuşma terapisi ile ‘r’ derken yapılması gereken doğru dil hareketi öğretilir

Eğer çocuk ‘r’ yerine başka bir ses çıkarıyorsa örneğin; ‘y’ gibi bu seslerin farkını anlatmak da önemlidir

/R/ sesini doğru söylemeyi öğrendikten sonra bile çocuk konuşmasında eski hataları yapmaya devam edebilir

Doğru dil hareketini yapabilmek kadar bu hareketi kelimeler ve cümleler içinde tekrarlayıp egzersiz yapmak da önemlidir

EVE ÖDEV VERİLİYOR

Ailelerin uzmanla işbirliği içinde olması çok önemlidir

Uzman aileye de sesin nasıl üretildiğini ve evde bunu çocuklarına nasıl çalıştırabileceklerini öğretir

Terapide çalışılan egzersizler eve ödev verilir

Aileye bu egzersizleri nasıl yaptıracakları anlatılır

Evde terapide yapılanların pekiştirilmesi çocuğun doğru sesi daha çabuk genellemesini ve terapinin daha kısa sürmesini sağlar

YANLIŞ DİL ALIŞKANLIĞI

Dil bağının kısa olmasının ‘r’leri söyleyememenin nedeni olduğu düşünülse de aslında dil bağı nedeniyle bu sesin yanlış söylenmesine nadir rastlanır

En sık rastlanılan neden yanlış dil alışkanlığıdır

Sesleri doğru üretememeye artikülâsyon ve fonolojik bozukluk denir

Bu durum konuşma terapisi ile düzeltilir

POZİSYON DEĞİŞTİREN BİR SESTİR

Örneğin ‘b’ veya ‘m’ gibi sesler dudak sesleri olduklarından rahatlıkla görülür ve çocuğa görsel olarak anlatılabilir

Ancak ‘r’ sesi ağzımızın arkasında üretilen bir ses olduğu için gerekli dil pozisyonu rahatlıkla görülemez

Çocuğa doğru dil pozisyonunu anlatmak ve yapabilmesini sağlamak biraz zaman alabilir

Ayrıca ‘r’ sesi önce ve sonrasındaki seslerden etkilenerek pozisyonu değiştiren bir sestir

Yani etrafındaki seslere göre değişir

Bu nedenle de diğer seslere göre biraz daha zorlanılan bir sestir

TERAPİ YETİŞKİNLER DE İŞE YARAR MI?

Sesi doğru üretmeyi öğrenmek her yaş için mümkündür

Yaygın inanışın aksine ergenler veya yetişkinler de konuşma terapisi ile ‘r’leri doğru üretebilir

Yanlış dil alışkanlığı yerleşmiş olduğu için daha fazla efor gerektirse de sesi doğru üretmeyi öğrenmek mümkündür

TERAPİ İLE TEDAVİ EDİLİR

Çocuklar birçok sesi doğru üretmekte zorlanabilirler

En sık rastlanılan hatalar ‘k’ yerine ‘t’ (kapı yerine tapı gibi) ‘g’ yerine ‘d’ (gel yerine del gibi) ‘ş’ yerine ‘s’ (kuş yerine kus gibi) ve konuşma peltekliğine sebep olan ‘s’ ve ‘z’ seslerini yanlış üretmektir

Bunlar ve diğer ses üretim bozuklukları konuşma terapisi ile tedavi edilir

07-23-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Çocuğunuz 'R'leri Söyleyemiyorsa 'R'leri söyleyemeyen çocuğun konuşması alışkanlığa ve konuşma bozukluğuna dönüşmemesi için duruma müdahale edilmeli Her ses o sesi üretebilmek için gereken dil dudak damak ve çene koordinasyonu geliştikçe repertuara katılıyor Konuşma bozukluklarında önemli yer tutan ‘r’ sesinin genel olarak 6 yaş civarında doğru kullanılması bekleniyor 6 yaşını geçmiş bir çocuk hala ‘r’ sesini doğru üretemiyorsa konuşma terapisi ile müdahale etmek gerekiyor Zira uzmanlar yanlış dil alışkanlığı devam ettikçe bu alışkanlığı kırmanın da daha zor olacağı görüşünde Terapiye başlamak için 6 yaşı beklemek gerektiğini belirten Dil ve Konuşma Bozuklukları Uzmanı Seda Atilla Şahin “Ancak çocuk bu durumun farkında ve bu harfi söyleyemediği için rahatsız oluyorsa o zaman terapiye biraz daha erken başlanabilir” diyor Şahin anne ve babaların kulağına sevimli gelebilecek bu durumun çocuğun akranları arasında alay konusu olabileceğini belirterek seslerin doğru kullanılması ile ilgili sık sorulan soruları şöyle yanıtlıyor: “6 yaşını geçmiş çocuklarda kendiliğinden geçmesini beklemek yerine terapiye başlayıp kısa sürede sesi doğru çıkarmayı öğretmek uzun vadede birçok olası problemin yaşanmamasını sağlar Okuma yazma öğrenildiği zaman ‘r’ yerine başka bir ses üreten çocuk okurken ve yazarken de bu iki sesi karıştırabilir Bu akademik performansı da etkileyebilecek bir problem olabilir NASIL TEDAVİ EDİLİR? Bu konuda danışılması gereken kişi dil ve konuşma bozuklukları uzmanıdır ‘R’ sesini üretebilmek için doğru dil hareketini yapabilmek gerekir Konuşma terapisi ile ‘r’ derken yapılması gereken doğru dil hareketi öğretilir Eğer çocuk ‘r’ yerine başka bir ses çıkarıyorsa örneğin; ‘y’ gibi bu seslerin farkını anlatmak da önemlidir /R/ sesini doğru söylemeyi öğrendikten sonra bile çocuk konuşmasında eski hataları yapmaya devam edebilir Doğru dil hareketini yapabilmek kadar bu hareketi kelimeler ve cümleler içinde tekrarlayıp egzersiz yapmak da önemlidir EVE ÖDEV VERİLİYOR Ailelerin uzmanla işbirliği içinde olması çok önemlidir Uzman aileye de sesin nasıl üretildiğini ve evde bunu çocuklarına nasıl çalıştırabileceklerini öğretir Terapide çalışılan egzersizler eve ödev verilir Aileye bu egzersizleri nasıl yaptıracakları anlatılır Evde terapide yapılanların pekiştirilmesi çocuğun doğru sesi daha çabuk genellemesini ve terapinin daha kısa sürmesini sağlar YANLIŞ DİL ALIŞKANLIĞI Dil bağının kısa olmasının ‘r’leri söyleyememenin nedeni olduğu düşünülse de aslında dil bağı nedeniyle bu sesin yanlış söylenmesine nadir rastlanır En sık rastlanılan neden yanlış dil alışkanlığıdır Sesleri doğru üretememeye artikülâsyon ve fonolojik bozukluk denir Bu durum konuşma terapisi ile düzeltilir POZİSYON DEĞİŞTİREN BİR SESTİR Örneğin ‘b’ veya ‘m’ gibi sesler dudak sesleri olduklarından rahatlıkla görülür ve çocuğa görsel olarak anlatılabilir Ancak ‘r’ sesi ağzımızın arkasında üretilen bir ses olduğu için gerekli dil pozisyonu rahatlıkla görülemez Çocuğa doğru dil pozisyonunu anlatmak ve yapabilmesini sağlamak biraz zaman alabilir Ayrıca ‘r’ sesi önce ve sonrasındaki seslerden etkilenerek pozisyonu değiştiren bir sestir Yani etrafındaki seslere göre değişir Bu nedenle de diğer seslere göre biraz daha zorlanılan bir sestir TERAPİ YETİŞKİNLER DE İŞE YARAR MI? Sesi doğru üretmeyi öğrenmek her yaş için mümkündür Yaygın inanışın aksine ergenler veya yetişkinler de konuşma terapisi ile ‘r’leri doğru üretebilir Yanlış dil alışkanlığı yerleşmiş olduğu için daha fazla efor gerektirse de sesi doğru üretmeyi öğrenmek mümkündür TERAPİ İLE TEDAVİ EDİLİR Çocuklar birçok sesi doğru üretmekte zorlanabilirler En sık rastlanılan hatalar ‘k’ yerine ‘t’ (kapı yerine tapı gibi) ‘g’ yerine ‘d’ (gel yerine del gibi) ‘ş’ yerine ‘s’ (kuş yerine kus gibi) ve konuşma peltekliğine sebep olan ‘s’ ve ‘z’ seslerini yanlış üretmektir Bunlar ve diğer ses üretim bozuklukları konuşma terapisi ile tedavi edilir