|
Prof. Dr. Sinsi
|
A' Dan Z' Ye Bitki Sözlüğü Ve Faydaları
R
Ratanya (krameria triandra) :
Baklagiller familyasından; Amerika'da yetişen ve birçok türü olan bir bitkidir Kökü toz haline getirilip, kullanılır Çiçekleri kırmızı; yaprakları uzun, ince ve uçları dilimlidir
Faydası :
Şurubu; ishali keser Bağırsak iltihaplarını giderir Basur memelerine karşı pomad ve fitil olarak kullanılır
Ravend (ışgın) :
Karabuğdaygiller familyasından; büyük yapraklı, çok yıllık bir bitki cinsidir Sebze veya süs bitkisi olarak da yetiştirilen türleri vardır Doğu Anadolu bölgesindeki yüksek yerlerde ışgın denilen türü yetişir Boyu 150 cm kadardır Mayıs - Haziran aylarında çiçek açar Yaprakları dairemsi, kenarları ince dişli, yüzeyi pürüzlü ve serttir Kökleri ilaç yapımında kullanılır Taze sürgünleri ve genç yapraklarından da sebze olarak faydalanılır İçeriğinde Tanen vardır Kokusu kendine hastır Tadı acıdır
Faydası :
İştah açar, vücudu kuvvetlendirir İshali keser Mide ve bağırsak gazlarını giderir İdrarın rengini sarıya boyar Çok miktarda kullanılırsa ishal yapar
Raziyane (rezene) :
Maydanozgiller familyasından; Ege ve Akdeniz bölgesinde yetiştirilen 2 veya çok yıllık otsu bir bitkidir Boyu 1-1,5 metre kadardır Yaprakları saplı, almaşık dizilişli ve tüysüzdür Gövdesi dik, silindir şekilli ve tüysüzdür Sarı renkli çiçekleri şemsiye görünümündedir Meyveleri silindirik, 11 milimetre kadar boyunda ve 4 milimetre kadar kalınlıktadır Renkleri yeşilimsi esmerdir Meyveleri, müsilaj, şeker, nişasta, tanen sabit ve uçucu yağ taşır İlaçlarda tohumları ve kökü kullanılır
Faydası :
Mide ve bağırsak gazlarını giderir Sinirleri ve ağrıları yatıştırır İştahi açar İdrar söktürür Anne sütünü artırır Boğmaca, dalak hastalıkları ve idrar zorluğunda faydalıdır Kansızlığı giderir Kan çıbanı ve göz zafiyetinde de kullanılır Kalp hastalıkları, romatizma ve üremide faydalıdır Bronşları boşaltır
Roka (eruca sative) :
Turpgiller familyasından; sapı tüylü, 40 cm kadar boyunda bir bitkidir Çiçekleri sapın ucundadır Rengi beyaza çalar, üzeri mor damarlıdır Çok kokuludur Yaprakları almaşık dizilişlidir
Faydası :
İdrar söktürür Karında biriken suyu boşaltır Kanın temizlenmesine yardımcı olur Sıtma ateşini düşürür Mafsal iltihaplarını giderir Karaciğer ve dalak hastalıklarında faydalıdır Safrayı boşaltır Sarılığı keser Karaciğer ağrısını giderir İştah açar, hazmı kolaylaştırır Cinsel gücü arttırır
S - Ş
Safran (zaferan) :
Süsengiller familyasından; yurdumuzda da yetiştirilen, 10-15 cm boyunda, çok yıllık otsu bir bitkidir Etli, yuvarlak, kaidesi yassı, 4 cm kadar çapında, üstü esmer renkli ve zarımsı pullarla kaplı, alt tarafında da kök parçaları bulunan bir soğanı vardır Yaprakları uzun ve koyu yeşildir Çiçekleri mor renklidir Sonbahar mevsiminde yapraklardan önce açar Meyvesi kapsül şeklindedir ve sonbahar aylarında meydana gelir İçeriğinde; şekerler, organik asitler, krosin ve uçucu yağ vardır Tepeciklerinden elde edilen toz; renk, tat ve koku verici olarak kullanılır
Faydası :
Vücuda kuvvet verir Sinirleri uyarır Aybaşı gecikmelerinde faydalıdır Rahim hareketlerini arttırır İştah açar Sinir zayıflığını giderir Öksürük, bronşit ve astımda faydalıdır Fazla miktarda kullanılmamalıdır Hamilelerin de kesinlikle kullanmaması gerekir
Sakızağacı (mastaki) :
Antepfıstığıgiller familyasından; Akdeniz kıyılarında yetişen, 4 m kadar boyunda, sık dallı, çalı görünümünde, kış aylarında yaprak dökmeyen bir ağaçtır Çiçekleri küçük ve kırmızı renklidir Meyvesi ufak, yuvarlak ve sivri uçludur Başlangıçta kırmızı renkli iken sonradan siyaha dönüşür Dal ve gövdesinden sakız elde edilir
Faydası :
Midenin düzenli çalışmasını sağlar Tükürük salgılanmasını artırır Çene kaslarını güçlendirir Diş etlerini temizler
Salep (sahlep) :
Salepgiller familyasından; tel köklü otsu bir bitkidir Kökünde 2 tane yumru vardır Gövdesi, dik ve silindirimsidir Çiçekleri salkım veya başak şeklindedir Kullanılan yeri köklerindeki yumrularıdır Yurdumuzda bir çok çeşidi vadır Salep yumruları müsilaj, glikoz ve uçucu bir yağ taşır
Faydası :
Göğsü yumuşatır Öksürük ve bronşitte faydalıdır Kabızlığı giderir Basur memelerinde faydalıdır Zihni çalışma gücünü arttırır Kalbi kuvvetlendirir Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur Vücudun ısınmasını sağlar Cinsel gücü artırır
Sandalağacı (kalanga) :
Sandalgiller familyasından; küçük boylu bir ağaçtır Hindistan ve Malakka'nın dağlık bölgelerinde yetişir Yaprak dökmez Yaprakları karşılıklıdır Çiçekleri sarımtırak kırmızıdır Meyveleri kiraz büyüklüğünde olup, siyah renklidir Odunu sarımtırak renktedir ve kokuludur Bu odundan uçucu bir yağ olan santal esansı çıkarılır Hekimlikte kullanılır
Faydası :
İdraryollarındaki mikropları giderir
Saparna (smilax) :
Zambakgiller familyasından; tırmanıcı ve dikenli gövdeli, yeşilimsi çiçekli, çok yıllık bir bitkidir Yaprakları kalp şeklindedir Çiçekleri şemsiye durumundadır Kökünde tanen ve saponin bulunur Birçok türü vardır Yurdumuzda nemçe saparnası, Anadolu saparnası bulunur
Faydası :
Terletir Kanı temizler Cilt hastalıklarında faydalıdır Frengide kullanılır
Sarıot (düğünçiçeği) : Centiyangiller familyasından; gök yeşili renginde bir bitkidir Nemli kumsallarda yetişir Sapı ince, yaprakları dipten çifter çifter bitişiktir Çiçekleri sarıdır Karadeniz bölgesinde bulunur
Faydası :
Ateşi düşürür Asabi ağrıları dindirir Romatizmada faydalıdır
Sarısabır (azvay) :
Zambakgiller familyasından 180 kadar türü bulunan ve tropikal bölgelerde yetişen bir bitkidir Bazan sapsız küçük bitkiler, bazan da dallı budaklı ağaçlar halinde bulunur Yaprakları kalın ve etli olup, rozet şeklindedir Çiçekleri yeşilimsi, sarı veya donuk kırmızıdır Çoğu zaman üç renklidir Yaprakları kesildiği zaman acı bir su çıkar Pankima denilen bu su; hekimlikte kullanılır Yurdumuzda da bulunur
Faydası :
Kabızlığı giderir Mide hastalıklarında faydalıdır Vücudu kuvvetlendirir Yanıkların sebep olduğu sancıları keser Sirke ile karıştırılıp, saç diplerine sürülürse, dökülmelerini önler Tavsiye edilen miktardan fazla kullanılmamalıdır Mesane ve rahim hastalıklarından şikayet edenlerin de kesinlikle kullanmaması gerekir
Sarmaşık (hedera) :
Sarmaşıkgiller familyasından; tırmanıcı yeşil odunsu bir bitkidir Meyvesi etli, yuvarlak ve üzümsüdür Yurdumuzda; adi sarmaşık ve kafkas sarmaşığı olmka üzere 2 çeşidi vardır Yaprak ve meyvelerinde heederin denilen zehirli bir madde vardır
Faydası :
Haricen yaraların tedavisinde kullanılır
Sarmısak (tüm) :
Zambakgiller familyasından; bütün kısımları keskin kokulu, 30-100 cm yüksekliğinde, otsu bir bitkidir Toprak altında iri bir soğanı vardır Çiçekleri beyazımsı pembedir Yaprakları uzun, yassı, paralel damarlı ve sivri uçlu olup, gövdeyi sarmıştır Soğanı özel kokulu uçucu bir yağ, şekerler, A, B, C, P vitaminleri içerir Yağında alliin denilen bir madde vardır
Faydası :
Yüksek tansiyonu düşürür İştah açar Solunum ve hazım sistemindeki mikropları öldürür Grip, tifo ve difteri gibi salgın hastalıklar sırasında faydalıdır Hazmı kolaylaştırır Kabızlığı giderir Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur Kanı temizler Kalp adalelerini kuvvetlendirir Böbreklerin normal çalışmasını sağlar Karında ve bacaklarda toplanan suyun boşalmasında yardımcı olur Romatizma ve mafsal iltihaplarında faydalıdır Damar sertliğini önler Ateşi düşürür Arpacık ve basur memelerinde faydalıdır Zehirlenmelerde kullanılır İdrar tutukluğunu giderir Zehirli hayvan sokmasında da faydalıdır Saçların uzamasına da yardımcı olur
Sarımsak otu (alliarie) :
Turpgiller familyasından; dik saplı, küçük beyaz çiçekli bir bitkidir Oluşturulduğu zaman sarımsak kokusu verir Hemen hemen her yerde bulunur
Faydası :
Temriye uyuz ve yaraların tedavisinde kullanılır
Sassafras (bois de sassafras) :
Defnegiller familyasından bir ağaçtır Biri Amerika'da diğeri de Çin'de olmak üzere iki türü vardır Köklerinden, lavantacılıkta kullanılan sagrol esansı elde edilir Kurutularak toz haline getirilen yaprakları baharat olarak kullanılır
Faydası :
Sassafrasın kökleri terletici olarak kullanılır
Semizotu (semizebe) :
Semizotugiller familyasından; bir yıllık otsu bir bitkidir Gövdesi toprak üzerine yatık, yaprakları sapsız ve etlidir Yenilen kısmı, küçük, yuvarlak yeşil yaprakları ve körpe saplarıdır C vitamini ve Demir bakımında zengindir İçeriğinde kuzukulağı asidi bulunduğundan tadı biraz mayhoştur
Faydası :
Mide ve bağırsak kanamalarında ve kanlı idrarda faydalıdır Kanı temizler Vücuda serinlik verir Şeker hastalarının susuzluğunu giderir İdrar söktürür Kabızlığı giderir Zayıflamaya faydalıdır Dalak hastalıklarında şikayetleri geçirir Uykusuzluk, sinirlilik ve zihin yorgunluğunda faydalıdır Lapası, yanık ve apsede rahatlık verir
Servi (selvi) :
Servigiller familyasından; genellikle kış aylarında yaprak dökmeyen bir ağaçtır Birçok çeşidi vardır Adi servi 20-30 m kadar boy alabilen, sütun şeklinde bir servi türüdür Kabukları ince ve düzgün, uzun çatlaklıdır Yaprakları koyu yeşil renklidir Sürüngenlerinin ucunda, 3 cm kadar çapında, esmer renkli kozalağı vardır Dal ve yapraklarından elde edilen uçucu yağın içeriğinde, tanen ve servi kafurusu vardır Hekimlikte kozalalar kullanılır
Faydası :
İshali keser Kanamaları durdurur Şeker hastalığında da faydalıdır Saçları kuvvetlendirmekte ve diş ağrılarını dindirmekte de kullanılır
Sığırkuyruğu (verbascum) :
Sıracagiller familyasından; yüksek boylu, bir veya iki yıllık otsu bir bitkidir Yurdumuzda 200 kadar türü vardır Sık tüylüdür Yaprakları tabanında toplanmıştır Çiçekleri çok çabuk dökülür Sarı veya kırmızımsı renktedirler Büyüksığırkuyruğu denilen türünün içeriğinde; şeker, sabit ve uçucu yağ, müsilaj, reçine, saponin ve renkli maddeler vardır
Faydası :
Göğsü yumuşatır Balgam söktürür Bronşitte faydalıdır
Sıracaotu (scrophuiaria) :
Sıracagiller familyasından; pis kokulu, çok yıllık otsu bir bitkidir Boğumlu sıracaotu ve köpeksıracaotu en yaygın olan türlerdir
Faydası :
Lapası sıraca tedavisinde kullanılır
Sinameki (cassia) :
Baklagiller familyasından; bütün sıcak bölgelerde yetişen, sarı çiçekli otsu veya ağaçsı bir bitkidir 400'den fazla türü vardır Çiçekleri, yapraklarının dibinden çıkar Uzun salkım şeklindedirler Meyvesi, baklaya benzer Basık silindirimsi, odunsu ve sert kabukludur
Faydası :
Kuvvetli müshildir Kolit ve spastik kabızlıkta kullanılmaz Bulantı ve kusma yapabilir Sütlü kahveyle içilmesi daha kolaydır
Sinirliyaprakotu (sinirotu) :
Sinirotugiller familyasından; bir veya çok yıllık otsu bir bitkidir Birçok yabani türü vardır
Faydası :
İdrar söktürür Yaraları iyileştirir Cerahatı boşaltır Nasırların sökülmesinde kullanılır
Soğan (basaliye) :
Zambakgiller familyasından; yumrumsu ve yeşil yaprakları kullanılan keskin kokulu, acı bir otsu bitkidir Bileşiminde uçucu ve sabit yağ, şekerler, fermentler ve amino asitler vardır
Faydası :
İdrar söktürür Vücutta biriken zararlı maddeleri ve suyu atar Romatizma, mafsal iltihabı, idrar tutukluğu, damar sertliğinde faydalıdır Böbreklerdeki kum ve taşların dökülmesine yardımcı olur Zayıflamayı sağlar Böbrek ağrısını dindirir Zihin yorgunluğunu dindirir Baygınlığı geçirir Prostat bezinin hastalanmasını önler İktidarsızlıkta faydalıdır Cinsel gücü artırır Egzama ve diğer cilt hastalıklarında faydalıdır Öksürük söktürür, bronşları temizler Astım nöbeti, akciğer hastalıkları, grip ve soğuk algınlığında faydalıdır Kandaki şeker seviyesini düşürür Şeker hastalarında faydalıdır Kolera ve veremde bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur İhtiyarlamayı geciktirir İştah açar Kalbi kuvvetlendirir Koroner damarları genişletir Cerahatlerin boşalmasına yardımcı olur Dolama ve arpacıkta da faydalıdır
Solucanotu (tanacetum vulgare) :
Bileşikgiller familyasından; Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgesinde doğal olarak yetişen bir bitkidir Taze bitkinin çiçekleri kullanılır
Faydası :
Bağırsak solucanlarını düşürür
Soyafasulyesi (soja hispida) :
Baklagiller familyasından; 1 - 1,5 m boyunda, bir yıllık otsu bir tarım bitkisidir Çiçekleri menekşe sarısı rengindedir Tohumu küre şeklinde, üzeri pürtüksüzdür Bir yanında siyah leke vardır Besleme gücü yüksek bir gıdadır
Faydası :
Vücudun geliişmesini sağlar Şeker hastaları için faydalıdır Sinirlerin ve adalelerin güçlenmesini sağlar Zihin yorgunluğunda faydalıdır Nekahat devresinin kısalmasını sağlar Guatr olanlar kullanmamalıdır
Söğüt (bid) :
Söğütgiller familyasından; genellikle su kenarlarında yetişen boylu veya bodur bir ağaçtır Kışın yaprak döker Yaprak dökmeyenleri enderdir Meyveleri kapsül şeklindedir Yurdumuzda 35 kadar türü vardırDal kabuklarının içeriğinde salisin glikozidi ve tanen vardır Ev ilaçlarında kullanılır
Faydası :
Ateşi düşürür İshali keser Kanamayı dindirir Mikropları öldürür İştah açar Vücuda kuvvet verir Romatizma ağrılarını dindirir Mesane taşlarının düşürülmesine yardımcı olur Uykusuzluğu giderir Sinirleri yatıştırır Aybaşı kanamalarını düzenler
Sumak (somak) :
Antepfıstığıgiller familyasından; kışın yaprak döken veya her mevsimde yeşil kalan bir ağaçcıktır Meyvesi mercimeğe benzer 150 kadar türü vardır Birçoğu zehirlidir
Yurdumuzda derici sumağı ve boyacı sumağı doğal olarak yetişir Kokulu sumağın tentür halindeki şekli idrar tutamama hastalığında faydalıdır
Faydası :
Hazmı kolaylaştırır Hazımsızlığı ve iştahsızlığı giderir İshali keser Kandaki şeker miktarını düşürür Fazlası kabızlık yapar Tansiyonu yüksek olanlar kullanmamalıdırlar
Susam (sesanum indicum) :
Susamgiller familyasından; sıcak bölgelerde yetişen, bir yıllık, yağ veren otsu bir bitkidir Çiçekleri beyaz veya kırmızı, sarıyla karışık alacalı beyazdır Meyvesi kapsül şeklindedir Tohumları esmer veya sarı renklidir Tohumlarından susamyağı çıkarılır Tahin helvası yapımında da kullanılır Ev ilaçlarında; yaprakları ve yağı kullanılır
Faydası :
Yağı, safra taşlarının düşürülmesinde faydalıdır Karaciğer hastalıklarında kullanılır Kabızlığı giderir Cinsel gücü artırır Karın ağrısını giderir Nefes darlığı ve bronşitte faydalıdır
Suteresi (sezab) :
Turpgiller familyasından; akarsu kenarlarında yetişen çok yıllık otsu bir bitkidir Gövdesi yeşil renkli, köşeli, parlak ve yatıktır Boyu 30-40 cm kadardır Kökü çoktur Çiçekleri beyazdır İçeriğinde; kükürtlü bir glikozit, sabit yağ, A, C, D vitaminleri ve mirozin vardır Ev ilaçlarında usaresi kullanılır Salata olarak da yenir
Faydası :
Sinirleri yatıştırır İdrar söktürür Vücudu kuvvetlendirir İştah açar Skorbüt tedavisinde faydalıdır Cinsel gücü artırır
Suyosunu (alga) :
Tatlı bitkiler şubesinden; genellikle suda yaşayan klorofilli bitkidir Yeşil, esmer, kırmızı ve mavi su yosunları diye sınıflara ayrılır ve değişik alanlarda kullanılırlar Soda, potas ve iyot elde edilir Tarım, sanayi ve tıpta kullanılır Bazı memleketlerde de besin olarak yenir
Faydası :
Fistüllü yaraları genişletmek için cerrahide kullanılır Dıştan tatbik edildiğinde zayıflatıcı özelliği de vardır
Süsen (iris) :
Süsengiller familyasından; Nisan - Haziran ayları arasında türlü renklerde ve güzel kokulu çiçekler açan, 30-80 cm boyunda, çok yıllık soğanlı otsu bir bitkidir Çiçekleri dalların ucunda başak şeklindedir Dış kısımları soyulup, kurutulduktan sonra menekşe kökü diye kullanılır İçeriğinde uçucu yağ, sabit yağ, müsilaj, nişasta, tanen, şeker, iridin ve reçineli maddeler vardır Yurdumuzda 20 kadar türü vardır
Faydası :
Az miktarda kullanıldığı takdirde astım ve bronşitte faydalıdır Göğsü yumuşatır Balgam söktürür Yüksek dozda kullanıldığı takdirde kusturucudur Mide ve bağırsak gazlarını giderir Vücutta biriken suyu boşaltır Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser Haricen kullanıldığı takdirde yaraları iyileştirir
Sütleğen (euphorbia) :
Sütleğengiller familyasından; süt gibi beyaz ve zehirli bir özsuyu taşıyan, bir veya çok yıllık, otsu veya odunsu bir bitkidir Yurdumuzda 60 kadar çeşidi vardır Önerilen miktardan fazla kullanılmamalıdır
Faydası :
Kuvvetli müshildir Kabızlığı giderir Sıtma ve sarılıkta da kulanılır
Sütotu (polygala) :
Sütotugiller familyasından; bir veya çok yıllık, odusu veya otsu bir bitkidir Çiçekleri kırmızı, beyaz veya mavidir Yurdumuzda polygala supina ve polygala anatolica denilen türleri vardır Kökü kullanılır Kokusu bulantı vericidir
Faydası :
Bronşitte faydalıdır Balgam söktürür Göğsü yumuşatır İdrarı çoğaltır Anne sütünü çoğaltır Yüksek dozda kullanılacak olursa kusturur
Sahtere (şahterec) :
Şahteregiller familyasından; çok parçalı yapraklı, küçük, düzensiz, beyazımtırak veya pembe renkli çiçekleri olan otsu bir bitki cinsidir 50 kadar türü vardır En önemlisi tıbbi şahtere yurdumuzda yetişirTıbbi şahtere yol kenarlarında rastlanan 20-60 cm boyunda bir yıllık otsu bir bitkidid Yaprakları mavimsi-yeşil; çiçekleri mor renklidir Bitkinin içeriğinde tanen, şeker, fumarin ve fumar asidi vardır
Faydası :
Kanı temizler Vücudu terleterek zararlı maddelerin atılmasını sağlar Damar sertliğinde faydalıdır Mide ağrısı ve mayasılda da şikayetleri giderir
Şakayık (ayıgülü) :
Düğünçiçeğigiller familyasından; otsu veya gövdesi odunlaşmış, çok yıllık bir bitki cinsidir Birçok çeşidi vardır Tıbbi şakayık; Mayıs-Haziran aylarında pembe veya kırmızı renkli çiçekler açan, 70 cm kadar boyunda, çok yıllık otsu bir bitkidir Yaprakları derin parçalıdır Kökünde; uçucu yağ, nişasta, şekerler, peanol ve peregrinin adlı bir alkoloid vardır Ev ilaçlarında kökleri kullanılır
Faydası :
Boğmaca ve öksürükte şikayetleri giderir Sara da faydalıdır Sinirleri yatıştırır Nikris ve kramplarda da faydalıdır
Şalgam (brassica napus) :
Turpgiller familyasından; toprak altında şişkin bir yumru yapan, topaç biçiminde etli ve tatlı yumrumsu, iki yıllık bir bitkidir Yaprakları parçalı ve tüylü, çiçekleri sarıdır Yurdumuzda kökü basık ve yuvarlak olanlar makbüldür İçeriğinde B vitamini ve madeni maddeler vardır
Faydası :
İdrar söktürür Romatizma ve nikriste faydalıdır Mafsal şişliklerini indirir, şikayetleri giderir Böbrek kumu ve taşının düşürülmesine yardımcı olur Apse, dolama, kan çıbanı ve donmalarda kullanılır Ergenlik sivilcesi ve egzama gibi cilt hastalıklarında faydalıdır Göğsü yumuşatır Akciğerleri ve bronşları temizler, vücuda rahatlık verir Boğaz iltihaplarını giderir Nekahat devresini kısaltır Kabızlığı giderir Vücudun hastalıklara karşı direncini arttırır Şeker hastalarının susuzluğunu giderir
Şebboy (matthiola) :
Turpgiller familyasından; güzel kokulu, kırmızı, açık sarı veya mor çiçekleri olan çok yıllık bir bitkidir
Faydası :
İdrar söktürür Kabızlığı giderir
Şeftali (prunus persica) :
Gülgiller familyasından; ılıman bölgelerde yetişen bir ağaç ve meyvesidir A provitamini bakımından zengindir
Faydası :
Çiçekleri kabızlığı giderir ve bağırsak solucanlarını düşürür Meyvesi hazmı kolaylaştırır İdrar yollarını temizler Bol miktarda idrar söktürür Kabızlığı giderir Susuzluğu giderir Ve vücuda serinlik verir Basur memelerinden doğan şikayetleri giderir Safra kesesi ve böbrekler için faydalıdır
Şerbetçiotu (mayaotu) :
Kendirgiller familyasından; yurdumuzda da yetişen tırmanıcı gövdeli, çok yıllık bir otsu bitkidir Gövde ince ve serttir Yaprakları uzun saplıdır Kullanılan kısımları dişi çiçek durumları, çiçekler üzerinde bulunan salgı tüyleri ve köküdür Çiçeklerin terkibinde uçucu yağ, acı maddeler, reçineler, tanen gibi maddeler vardır
Faydası :
Vücudu kuvvetlendirir Sinirleri yatıştırır Uyku verir Şehveti azaltır İdrar söktürür Kanı temizler İştah açar Mide ağrılarını giderir Romatizma ve böbrek taşlarının sebep olduğu şikayetleri giderir Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar Bira imalinde kullanılır
Şeytanteresi (hıthıt) :
İran, Suriye, Afganistan ve Horasan dağlarında yetişen şeytanotu adlı bitkinin köküne yapılan kesiklerden akan koyu bir maddedir Sarı esmer renkli, yumuşak balmumu kıvamında reçineli zamktır
Faydası :
Bağırsak gazlarını giderir Hazmı kolaylaştırır Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur Balgam söktürür İsteri ve sinir hastalıklarında yatıştırıcı olarak kullanılır
Şİmşir (buxus sempervirens) :
Şimşirgiller familyasından; her zaman yeşil çalı veya ağaç halinde odunsu bir bitki cinsidir
Yurdumuzda yetişen adi şimşir; çoğunlukla sık dallı bir çalı, bazen 10 metreye kadar boy salan bir ağaçtır Çiçekleri yeşilimsi sarıdır Yaprakları ve dallarının kabuğunda; alkoloidler, uçucu yağ, reçineli bileşikler ve tanen vardır
Faydası :
Kanı temizler Terletir, ateş düşürür ve vücudu rahatlatır Hafif derecede müshildir Karaciğer hastalıklarında kullanılır
T
Taflan (hindkirazı) :
Gülgiller familyasından; Karadeniz'in doğu kıyılarında da yetişen bir çalı veya 6 metre kadar boy atan, kış aylarında yapraklarını dökmeyen bir bitkidir Çiçekleri küçük ve beyaz renklidir Salkım halinde toplanmışlardır Meyvesi zeytin büyüklüğündedir Taze yapraklarında şeker, tanen, kalsiyum oksalat ve prülaurasin adlı bir glikozit vardır Taze yapraklarından taflan suyu hazırlanır
Faydası :
Sinirleri yatıştırır Bronşitte şikayetleri giderir Öksürüğü keser Spazm giderir Aybaşı gecikmelerinde de kullanılır
Tarçın (cinnamomum) :
Defnegiller familyasından; anayurdu Güney ve ve Güneydoğu Asya olan, yaprak dökmeyen kokulu bir ağaçtır Yaprakları derimsi ve genellikle üç damarlıdır Birçok türü vardır Kabuğu baharat olarak kullanılır
Faydası :
Ruhi sıkıntıları giderir Sürmenajda faydalıdır İştah açar Hazmı kolaylaştırır İshali keser Mide tembelliğini giderir Vücudun direncini artırır Kadınlardaki beyaz akıntıyı keser Bağırsak solucanlarının dökülmesine yardımcı olur Cinsel arzuları artırır
Tarhun (artemisia dracunculus) :
Bileşikgiller familyasından; anayurdu Sibirya olan ıtırlı bir bitkidir
Faydası :
İdrar söktürür Vücutta biriken tuz ve suyu atar Hazımsızlığı giderir Mide hastalıklarında faydalıdır Mide ve bağırsak gazlarını giderir Bağırsak solucanlarını düşürür Aybaşı kanamalarının ağrısız olmasını sağlar
Tatula (boru çiçeği) :
Patlıcangiller familyasından; 3 - 100 cm boyunda, dik gövdeli, bir yıllık otsu bir bitkidir Yaprakları saplı, büyük, oval ve kenarları tam, az girintili veya lopludur Çiçekleri beyazdır Meyvesi, çok tohumlu bir kapsüldür 10 kadar türü vardır Bunlardan datura metel ve datura stramonium yurdumuzda yetişir İlaçlarda yaprakları ve tohumları kullanılır
Faydası :
Nefes darlığını giderir Astımda faydalıdır Uyuşturucudur Spazm giderir
Tavşankulağı (siklamen) :
Çuhaçiçeğigiller familyasından; toprak altında yassı ve toparlak yumruları olan çok yıllık otsu bir bitkidir Yaprakları uzun saplı, kalp şeklinde ve açık renkli lekelidir Çiçekleri uzun saplıdır Rengi pembe, veya morumsu pembedir Hafif kokuludur Meyvesi kapsül şeklindedir Toprak altında bulunan kısmında; zamk, pektin, şeker ve saponin karakteri bir glikozit taşır Köküne, topalak kökü denir
Faydası :
Kabızlığı giderir Bağırsak solucanlarını düşürür Aybaşı kanı söktürür
Tere (lepedium sativum) :
Turpgiller familyasından; bahçeteresi, çayırteresi, kışteresi, suteresi, yabanteresi, yerteresi gibi çeşitleri olan bir bitkidir Tadı oldukça acı ve nahoş kokuludur
Faydası :
İştah açar Hazmı kolaylaştırır Bronşları temizler, öksürük söktürür Bol miktarda idrar söktürür Böbrekleri ve idraryollarını temizler Karaciğer hastalıklarında faydalıdır Safra ifrazatını arttırır Grip ve soğukalgınlığının çabuk geçmesini sağlar Cinsel istekleri kamçılar Vücudun hastalıklara karşı direncini arttırır Kansızlığı giderir Kanı temizler Kandaki şeker miktarını düşürür Sinirleri yatıştırır Sigaranın zararlarını azaltır Suyu, saç dökülmesini ve kepeklenmeyi önler
Tilkiüzümü (paris incompleta) :
Zambakgiller familyasından; nemli ortamlarda yetişen, 20 - 50 cm boyunda, çok yıllık bir bitkidir Yaprakları pürtüksüz, tam, koyu yeşil renkli ve saplıdır Ezilince fena bir koku çıkarır Lezzeti acıdır Çiçekleri küçük, beyaz veya sarımsı renklidir Meyveleri, leblebi büyüklüğünde, sarıda kırmızıya ve siyaha kadar değişen renktedir Zehirlidir Kullanılan kısımları kurutulmuş yapraklarıdır
Faydası :
Uyku verir Sinirleri teskin eder Fazlası zehirler Haricen kullanılır Ağrıları dindirir
Turp (hilb) :
Turpgiller familyasından; yaprakları karşılıklı, çiçekleri beyaz, sarı veya mor renkte ve salkım durumunda bir bitkidir Meyvesi acımsı ve etlidir Beyazturp, kırmızıturp, karaturp, yabanturbu, bayırturbu gibi türleri vardır İçeriğinde C vitamini, kükürt ve iyot vardır
Faydası :
Böbreklerdeki mikropları öldürür Kum taşlarının dökülmesine yardımcı olur Karaciğeri kuvvetlendirir Karaciğer şişliğini indirir Sarılıkta faydalıdır Safra taşlarının düşürülmesinde yardımcı olur Romatizma, siyatik, lumbagoda faydalıdır Astım ve bronşitte faydalıdır Öksürüğü keser Kabızlığı giderir Dişetlerini kuvvetlendirir İdrar söktürür Yatmadan önce bir bardak turp suyu içilirse, rahat bir uyku sağlar
Turunç (citrus aurantium) :
Sedefotugiller familyasından; 1-6 m boyunda, kış aylarında yaprak dökmeyen bir ağaçtır Yaprakları parlak ve almaşık dizilişlidir Çiçekleri beyaz renkli ve güzel kokuludur Meyvesi küre şeklinde olup, sarı-turuncu renktedir 8-12 tane dilimi vardır Meyvesinin usaresi ekşimsi-acı lezzettedir Olgunlaşmamış meyvelerin kabuklarında uçucu yağ, C vitamini, pektin ve hesperidin vardır Çiçeklerinden turunç çiçeği esansı çıkarılır
Faydası :
Sinirleri yatıştırır Spazmları giderir Hazmı kolaylaştırır Parfümericilikte kullanılır
Tütün (nicotiana) :
Patlıcangiller familyasından, anayurdu Amerika olan bir bitkidir Gövdesi dik, silindir biçiminde, tüylü ve yapışkandır Batı Anadolu'da yabani tütün adlı türü doğal olarak yetişir Yapraklarında tanen, zamk, nişasta, reçine ve nikotin vardır Tohumları yağ bakımından zengindir Alışkanlık yapar Tiryakilik derecesine varınca; el-ayak titremesi, sinir bozukluğu, hafıza durgunluğu, migren, mide rahatsızlığı, damar sertliği, tansiyon yüksekliği, akciğer kanseri, astım ve diğer nefes yolları hastalıklarına sebep olur
Faydası :
Sigara olarak kullanıldığında hiçbir faydası yoktur
Y
Yabani enginar (kengel,kenger) :
Bileşikgiller familyasından; 2 metre kadar boyunda, çok yıllık bir bitkidir Yapraklarının ucu sivri diken şeklindedir Ev ilaçlarında; kökü ve yaprakları kullanılır
Faydası :
Mideyi kuvvetlendirir Sinirleri güçlendirir Bağırsak solucanlarını düşürür Diş ağrılarını giderir Dişeti iltihaplarını giderir Hazımsızlığı giderir
Yabani gül (köpekgülü) :
Gülgiller familyasından; 2-3 metre boyunda bir ağaçcıktır Yaprakları 5-7 parçalıdır Çiçekleri pembe veya beyazdır Olgun meyvelerine kuşburnu denir İçeriğinde şekerler, organik asitler ve C vitamini vardır
Faydası :
Kuşburnu denilen meyvesi idrar söktürür İshali keser Basur memelerine faydalıdır
Yabanmersini (ayıüzümü) :
Fundagiller familyasından; 20-50 cm boyunda çok dallı, odunsu bir bitkidir Karadeniz bölgesinin dağlarında çok miktarda bulunur Meyvelerinde; organik asitler, şekerler, pektin, tanen ve mirtilin denilen bir boya maddesi ile A ve C vitaminleri vardır Yaprakları ve meyveleri kullanılır
Faydası :
Yaprakları şeker hastalığında faydalıdır Meyvesi dizanteride etkilidir İshali keser
Yabanyasemini (sofur) :
Patlıcangiller familyasından; yurdumuzun hemen hemen her bölgesinde rastlanan, 1-2 m boyunda, çok yıllık, fena kokulu bir bitkidir Haziran-Eylül ayları arasında mor renkli çiçekler açar Gövdesi sarılıcıdır Meyvesi sarımsı-kırmızıdır Dallarında dulcamarin vardır Meyveleri; solanın ve solasein taşır
Faydası :
Deri hastalıklarında kan temizleyici, hafif uyuşturucu ve romatizma ağrılarını giderici olarak kullanılır Şehveti keser Salgıları azaltır
Yakıotu (meragülü) :
Küpeçiçeğigiller familyasından; nemli yerlerde yetişen, çoğunlukla çok yıllık, ender olarak 1-2 yıllık bir bitkidir Çiçekleri pembe veya kırmızı renklidir Meyvesi uzun bir kapsül şeklindedir Yurdumuzda 21 türü vardır Bitkide tanen yağı, müsilaj ve benzerleri vardır Ev ilaçlarında; epilobium angustifolium, kıllı yakıotu, dağ yakıotu ve bataklık yakıotu kullanılır
Faydası :
Kabız ve yumuşatıcı olarak kullanılır Yaprakları yaraların üzerine konulursa, şişkinlik ve iltihapları dağıtır İdrar söktürür Vücutta biriken zehirli maddelerin dışarıya atılmasını sağlar
Yapışkanotu (duvarfesleğeni) :
Isırgangiller familyasından; ılıman bölgelerde yetişen, çok yıllık bir bitkidir Genellikle duvarların üzerlerinde ve diplerinde bulunur Yaprakları almaşık ve tam kenarlıdır Çiçekleri küçük kümeler halindedir
Faydası :
İdrar söktürür Kansızlığı giderir Dizanteride faydalıdır Göğsü yumuşatır Rahatlık verir Şeker hastalığında faydalıdır
Yasemin (yasemen) :
Zeytingiller familyasından; kışın yaprak döken veya her zaman yeşil olan bir çalı veya sarılıcı odunsu bir bitkidir Genç sürgünleri yeşildir Çiçekleri salkım durumundadır 200 kadar türü vardır Sarı çiçekli yasemin, hakiki yasemin yurdumuzda yetişir Tıbbi yasemin, beyaz çiçekli ve güzel kokuludur
Faydası :
Romatizma, nikris ve mafsal ağrılarını giderir Ateş düşürür Kabızlığı giderir
Yavşanotu (avrupaçayı) :
Sıracagiller familyasından; çiçekleri mavi veya beyaz renkte olan bir bitkidir Yuvarlak saplıdır Duvar çatlaklarında yetişir Taze iken kokusuzdur Kuruduktan sonra güzel kokar
Faydası :
Hazmı kolaylaştırır Baş ve kulunç ağrılarını keser Çay gibi içilir
Yenibahar (pimenta) :
Mersingiller familyasından; Amerika'nın tropikal bölgelerinde doğal olarak yetişen ve baharat elde edilen bir bitkidir Her tarafı kokuludur Kokusu ve tadı; tarçın, karanfil, karabiber ve hindistancevizininkine benzer Baharat olarak kullanılır
Faydası :
Damar sertliğini önler Hazmı kolaylaştırır Mide ve bağırsak gazlarını giderir Unutkanlığı giderir Vücudun direncini artırır
Yerelması (helianthus tuberosus) :
Bileşikgiller familyasından; basit yapraklı, yüksek, çok yıllık otsu bir bitkidir Toprak altındaki yumruları inulin bakımından zengindir Yumruları kullanılır
Faydası :
Şeker hastaları için faydalıdır Besleyicidir Vücudun direncini artırır Kabızlığı giderir Anne sütünü artırır Bol idrar söktürür Böbreklerin ve pankreasın düzenli çalışmasını sağlar Basur memelerine faydalıdır Romatizma, nikris ve mafsal ağrılarında şikayetleri azaltır Cildin güzel olmasını sağlar
Yılanyastığı (danaayağı) :
Yılanyastığıgiller familyasından; yaprakları büyük ve koyu kırmızı olan mide bulandırıcı bir koku salan, büyük yumrulu bir bitkidir İstanbul çevresinde, Ege ve Akdeniz Bölgesinde yetişir
Faydası :
Ateşi düşürür Terletir, vücuda rahatlık verir Sinirleri uyarır
Yonca (kelekotu) :
Baklagiller familyasından; bir bitki cinsidir Birçok türü vardır Kokulu yonca yurdumuzda yetişen 30-100 cm boyunda, iki yıllık otsu bir bitkidir Gövdesi silindir biçiminde, tüysüz açık yeşil renkli, boyuna çizgili ve çok dallıdır Yaprakları saplıdır Çiçekleri sarı renkli ve güzel kokuludur Dalların ucunda dik salkımlar halindedirler Çiçekli ve yapraklı dalları; kumarin, melilotik ve kumarik asitler ve uçucu bir yağ taşır
Faydası :
Romatizma ağrılarını giderir İshali keser Midenin düzenli çalışmasını sağlar Sinirleri yatıştırır Baş ağrılarını dindirir
Yosun (moss) :
Çiçeksiz bitkilerin; suların yüzünde veya diplerinde bulunan bir şubesidir
Faydası :
Sürüldüğü yerleri zayıflatır Haşlanması bağırsak kurtlarını döker Saçlar yıkanırsa kuvvetlendirir
Yulaf (alef) :
Buğdaygiller familyasından; daha ziyade hayvan olarak yetiştirilen otsu bir bitkidir Nişasta bakımından zengindir
Faydası :
Çocukların hazım güçlüklerini giderir Bedeni ve ruhi yorgunlukları giderir İdrar söktürür Vücuda rahatlık verir Kandaki şeker miktarını düşürür İktidarsızlığı giderir Guatrı önler Mide ve bağırsak bozukluklarını giderir
Yüksükotu (digitalis) :
Sıracagiller familyasından; Avrupa, Batı Asya ve Akdeniz bölgesinde yetişen, iki veya çok yıllık otsu bir bitkidir Yaprakları rozet şeklindedir Çiçekleri dik ve uzun olup salkım şeklindedir 40 kadar türü vardır Yurdumuzda 10 türü yetişir İçeriğinde kardiyotonik (kalbi kuvvetlendirici) glikozitler taşır Zehirlidir Ev ilaçlarında çok dikkatli kullanılması ve tavsiye edilen miktarın aşılmaması gerekir
Faydası :
Kalp ilaçlarında kullanılır Nabız atışını azaltır Kan dolaşımını yavaşlatır
|