|
Prof. Dr. Sinsi
|
Kadınların Olgunluk Dönemi: Menopoz
Kadınlarda doğurganlığın bitmesiyle oluşan menopoz, çeşitli sıkıntılara yol açar Kadınlar hormon ve beslenme tedavisinin yanı sıra egzersizle bu sıkıntıları aştıktan sonra, olgunluk döneminin keyfini çıkartabilir
Ortalama 47 yaşındaki kadınların girdiği menopoz süreci, kadının hayatının üçte birini oluşturur Üremenin sonlandığını belirten adetlerin bitmesine yakın veya bittikten sonraki süreci kapsayan menopoz, pek çok kadında çeşitli sıkıntılara yol açar
Menopoz neden oluşur?
Kadın, yumurtalıklarında sınırlı sayıdaki yumurtayla dünyaya gelir Yumurtaların görevi, östrojen ve progesteron adı verilen kadınlık hormonlarının salgılanmasıdır Bu salgılanma düzenli olduğunda, kadın her ay menstrüasyon adı verilen adet kanamasını görür
Menopoz, yumurta hücrelerinin bitmesi ve bunu düzenleyen beyin hormonlarının yumurtalık üzerindeki etkisinin kalmaması sonucu oluşur
Doğal menopoz, 45 ile 55 yaşları arasında gerçekleşir Bazen yumurtalıkların alınmasını gerektiren ameliyatlar, yumurtalıklarda hasar bırakan kemoterapi, radyoterapi gibi yöntemler kadının erkenden menopoza girmesine yol açar Fakat nedeni ne olursa olsun 40 yaş öncesi ortaya çıkan menopoz, erken menopoz olarak adlandırılır
Doğal menopoz nasıl gerçekleşir?
Doğal menopoz, adet görememe halidir Bu süreç, genellikle 3 safhada gerçekleşir Bunlar; perimenopoz, menopoz ve posmenopoz olarak adlandırılır
Perimenopoz:
Yumurtalıkların östrojen salgısını azalttığı, gerçek menopozdan 7-8 yıl önce başlar ve son yumurtanın atılmasına kadar sürer Perimenopozun son iki yılında, östrojen üretimi iyice azalır ve ateş basmaları gibi belirtiler artar
Menopoz:
Bir yıl boyunca arka arkaya adet görülmemesi, menopoza girildiğinin belirtisidir
Posmenopoz:
Menopozdan sonraki yıllarda, ateş basması gibi belirtiler azalırken, östrojen eksikliğine bağlı kemik erimesi gibi riskler artar
Erken menopozun nedenleri nelerdir?
1Erken yumurtalık yetmezliği: 40 yaşından önce yumurta üretimiyle birlikte, östrojen, progesteron ve testesteron hormonlarının üretiminin nedensiz ve kalıcı bir şekilde durmasıyla erken menopoz oluşur
2Tetiklenmiş menopoz: Bu menopoz şekli, kanser, endometriozis gibi nedenlerle yumurtalıkların alınması sonucu oluşur Aynı şekilde kemoterapi ve radyoterapi sonrasında da menopoz tetiklenir
Menopozun belirtileri nelerdir?
Hemen hemen bütün kadınlar menopoz sürecinde; bedenin üzerinde ve baş bölgesinde kızarıklık, terleme ve aniden gelen ateş basmalarından şikayet eder Bu belirtilerin ağırlığı ve sıklığı kişiden kişiye farklılık gösterir Buna rağmen kadınların yüzde 2’sinde, günlük yaşam kalitesi ciddi şekilde bozulur
Diğer menopoz belirtileri şunlardır:
· Düzensiz ay atlayan adetler,
· Uykusuzluk,
· Duygu değişikliği,
· Yorgunluk,
· Depresyon,
· Gerginlik ve sinirlilik,
· Çarpıntı,
· Baş ağrısı,
· Kas ve eklem ağrıları ve hassasiyetleri,
· Cinsel istekte azalma,
· İdrar kontrolünde değişiklik,
· Vaginal kuruluk
Menopozun riskleri nelerdir?
Menopoz, uzun dönemde bazı sağlık risklerini de beraberinde getirir Özellikle östrojen eksikliği, yaşlanma ile belirginleşir Bu riskler şöyle sıralanabilir:
· Osteoporoz adı verilen kırılgan kemik yapısı,
· Kalp ve damar hastalıkları,
· Beyin fonksiyonlarında değişiklikler, hafıza bozukluğu veya artan bunama riski,
· Cildin elastikiyetinde kayıp ve kırışmalar,
· Tuza bağımlı olarak ortaya çıkan yüksek tansiyon Yapılan bir çalışmaya göre, hormonal değişiklikler, kadınlarda önceden olmadığı halde menopoz sürecinde tuzla birlikte yüksek tansiyona neden olur
Menopozun riskleri nasıl önlenebilir?
· Günlük beslenme planında, kalsiyumdan zengin gıdalar yer almalıdır Yarım yağlı süt (1 çay bardağı), yoğurt (1 çay bardağı), özellikle kaşar peyniri (2 buçuk karper peyniri kadar) gibi besinler daha çok tüketilmelidir
· Kuru baklagil tüketimini daha çok artırarak (6 çorba kaşığı), magnezyum ve protein dengelenmelidir
· Salatalarda ve yemeklerde günde en az 2 demet roka veya maydanoz tüketilmelidir Taze asma yaprağını salatalar ve çorbalarda kullanabilirsiniz
· Haftada bir kez, 1 avuç içi kadar fındık veya günde 1 çorba kaşığı pekmez, menopozun yarattığı sorunları azaltmaya yardımcı olur
· Menopozla birlikte vücudun harcadığı enerji azaldığı için, kadınlarda kilo alma eğilimi fazlalaşır Kilo kontrolünü sağlamak için, günlük yiyecek tüketimi azaltılıp, düzenli egzersiz yapılmalıdır
· Yürüyüş, jogging gibi oksijen tüketimini artıran egzersizler yapılmalıdır
· Sağlığı etkileyen diyabet, yüksek tansiyon, tiroid gibi metabolik hastalıkların tedavisi aksatılmamalıdır
· Hormon tedavisi, hasta açısından yarar zarar ilişkisi göz önünde tutularak, doktor tarafından düzenlenir
Menopozda kontrolün önemi
Menopoz döneminde; rahim içi kontrolü, mamografi ve smear testi yapılması zorunludur Eğer hormon tedavisine karar verildiyse, karaciğer, böbrek fonksiyon testleri ve kan yağları ölçülmelidir Kan yağlarında ve karaciğer fonksiyon testlerinde bozukluk varsa, mutlaka hormon tedavisiyle birlikte beslenme tedavisi de uygulanmalıdır
|