Varlık Ve Öz

Şu halde yaratılmış varlıklarda varlık, özden ayn, onun dışında olan bir şeydir Yani onun gelip geçici bir arazıdır Şu halde bu varlıklar, bu arazı, başka bir nedenden almak zorundadırlar Bu nedende ise öz ve varlık bir ve aynı şey olmak zorundadır; Aksi takdirde yaratılmış varlıklar için söz konusu olan öz ve varlık ayırımı ve neden ihtiyacı onun için de söz konusu olur"

Gazâlî (1050 - 1111)'ye göre, ilk varlığın hakikat ve mahiyeti vardır Bu hakikatin, vücudu bizatihi mevcuttur Görüldüğü gibi Allah için varlık öz ayrımı olmayacağını ifade eden Gazâlî, yaratılmış varlıklar için de şöyle diyor: "Hadis olan eşyada mahiyet, varlığın sebebi olamaz () Mahiyetsiz ve hakikatsiz varlık düşünülemez" Öz ve varlığı ayrı olan yaratılmış varlıkların, varlıklarını elde edebilmeleri için Yaratan'a ihtiyaçlar) vardır

Bir materyalist felsefe sözlüğünde öz ve varoluş hakkındaki düşüncenin dile getirilişi ise şöyledir: "Öz ve görünüş kategorilerinin tahrife uğramış görünüşlerini ele alan idealistler, Öz'ü ya ideal (Platon'un "ideleri", Hegel'in "mutlak ide"si gibi) bir şey olarak, ya objektif bilinemez şey olarak (bak Kant; Agnostisizm) ele alırlar; ya da objenin Öz'ü ile görünüşü arasında bir ayınm yapmanın sübjektifliğini ilan ederler (bak Dewy, Lewis); ya da görünüşü duyumla özdeşleştirirler ve onu bütünüyle inkar ederler (bakMach, Fenomenalizm) Öz ile görünüş bir bütündür; görünüşlerden yoksun "saf bir öz olmayacağı gibi, özden ayrı, başlı başına görünüşler de olamaz ()

Öz ve Görünüşün bütünlüğü, bunların birbirlerine geçişmelerinde apaçık görünür Bir zaman (ya da bir bakıma) öz olan şey, başka bir zaman (ya da başka bir bakıma) görünüş haline gelebildiği gibi; bir zaman görünüş olan şey de, başka bir zaman öz haline gelebilir"

Metafiziğe karşı, Öz'ün değişebilirliğini kabul eden diyalektik materyalizmin, basite indirgemeci cılız görüşünü belirttikten sonra varlık hakkındaki görüşleri belirtmenin zamanı geldiğini düşünüyorum

Bu güç problemin çözümünde sağlam adımlarla ilerlemek için, henüz daha öncelere gidemediğimizden ilkin Antik Felsefeyle, Parmenides (544 - 450) ile işe başlamak gerekecektir Parmenides'in görüşlerine geçmeden önce onu etkileyen, bir bakıma hocası Xanophanes (Vl)'in Tanrı hakkındaki görüşüne yer vermek gerekir Bütün eski efsaneleri reddeden Xanophahes, "ilahlara kötülük, zina ve yalancılık gibi insan reziletlerini isnat eyledikleri için Homeros (IX) ve Hesiodos (VlII)'a hücum eder" Bunları, "eğer öküzler ve aslanlar da resim yapabilselerdi, kendi tanrılarını öküz ve aslan şeklinde çizerlerdi," diyerek eleştirir

Xanophanes'e göre en büyük olan Tanrı, ne dış görünümü ne de düşünceleriyle fanilere benzer O, "bütün semi, bütün basar, bütün ruhtur Hiçbir zahmete duçar olmaksızın kuvvet-i manevisi ile her şeyi harekete getirir () bu uluhiyet hareket etmez, mevkiini tebdil etmez, zatında daimdir, birdir ve her şeydir" Bu şekildeki fikirleriyle felsefî bir monizme erişen Xanophanes, en büyük Tann'nın, kainatın oluşturulmasında, ikinci derecedeki tanrıları yardıma çağırmasını ve arche olarak toprağı kabul etmekle dinî monoteizme ulaşamayarak, materyalist bir panteizmde kaldığını, açık olarak göstermektedir

Böyle bir fikir dünyasının cereyan ettiği bir ortamda yetişen Parmenides görüşlerini, "Tabiata Dair" ismini taşıyan manzum bir eserde toplamıştır Bu eserden sadece 155 mısra muhafaza edilebilmiştir Bu şiirin başlangıç kısmını teşkil eden 32 mısrası, varlık hakkında önemli fikirler ihtiva eder Parmenides'î varlık hakkında tefekküre iten en önemli amil ise çağdaşı Herakleitos (576 - 480)'un bu husustaki fikirleri olmuştur

Bilindiği gibi Herakleitos'a göre kalıcı, sabit, değişmeyen hiçbir şey yoktur Evren bir süreçtir, bir daimi oluştur Her şey değişmektedir, tıpkı alev ve nehir gibi Bugün içine girilen nehir sadece görüşte dünkü nehirdir Bu nedenle bir nehirde iki kez yıkanılamaz Sabit olan tek şey, değişimlerin yasası, her şeyin üstündeki, şeyleri yöneten yasadır Evrende onu yöneten bir akıl, bir logos vardır Evrene savaş hakimdir Herakleitos'a göre görünüşler âlemi değişmez görünür, gerçekler âlemi ise devamlı değişen âlemdir

alıntı