|
Prof. Dr. Sinsi
|
Beyin Nedir? Beyincik, Omurilik, Sinir Sistemi
Sinir sistemi, damarlar gibi tüm organları organizma içinde birbirine bağlar Damarlar ve sinir sistemi, her organın gereksinmelerini ve çalışmalarını belirlerler Sinir sistemi iç ve dış etkileri alabilmek, bunları iletmek ve yönetmek gibi önemli bir görev yüklenmiştir Duyu organlarının uyartıları, bu uyartıların iletimi ve organlara gönderilen emirler ve uyartılar sinir sistemi tarafından gerçekleştirilir Yapılarına göre sinir sistemi ikiye ayrılır:
Merkez sinir sistemi Hastalıkları - Beyin ve omurilik
Çevresel sinir sistemi - Beyin sinirleri, omurilik sinirleri, vejetatif (otonom) sinir sistemi
Merkez sinir sistemi
Merkez sinir sistemi beyin, beyincik, omurilik soğanı ve omurilikten oluşmuştur Beyinle omurilik, çok uzun uzantıları olan ve nöron adı verilen sinir hücreleriyle destek doku görevini yapan nörogli hücrelerinden yapılmıştır Beyin ve omurilik, sinir sisteminin düzenleyici merkezleridir İnsanlarda merkez sinir sisteminin görevleri üç grupta toplanır: Refleks (istemsiz) hareketlerini, otomatik hareketleri ve istemli hareketleri gerçekleştirmek
Beyin Nedir: Yaklaşık 1,5 kg ağırlığında olan tümbeyin kafatası içinde yer alır ve kafatası kemikleri tarafından korunur Tüm-beyinin üzeri sert, örümceksi ve ince bir zarla kaplıdır İnce zar ile örümceksi zar arasındaki beyin-omurilik sıvısı beyni şiddetli sarsıntılardan korur Tümbeyin, beyin, beyincik ve omurilik soğanı olmak üzere üç temel parçaya ayrılır Ortasından geçen derince bir yarık tümbeyini iki yarıküreye böler Bu yarıküreler de yanlamasına derince yarıklarla loplara ayrılır Tüm beyinin kabuk kısmı bozmaddeden, iç kısmı ise akmad-deden oluşmuştur Beyinde epifiz ve hipofiz salgı bezleri vardır Beynin kabuk bölgesinde, yani bozmaddesinde duyu organlarının merkezleri, istemli olarak yapılan tüm hareketleri yöneten belli merkezler, ruhsal yaşamımızla ilgili olayların merkezleri, okuma, yazma, konuşma ve kavramayı yöneten merkezler vardır Bütün bu merkezler, ara nöronlarla birbirleriyle bağıntı kurarlar Bu bağıntılar beynin diğer kısımları ile de süreklidir Beynin akmaddesi içinde çeşitli büyüklüklerde bozmaddeden yapılmış birkaç tane boz bölge (çekirdekler) vardır Bu bozmadde bölgeleri bilinçaltı çalışmaları yönetir
Beyincik Nedir, Beyinciğin görevleri, kafatasının arka tarafına yerleşmiştir ve iki yarıküreden oluşmuştur Beyincik de, beyinde olduğu gibi, boz ve akmaddelerden yapılmıştır Ancak, bozmadde yer yer akmadde içine dalarak kıvrımlar oluşturmuştur Bu nedenle de, bir kesit alındığı takdirde, ağaç dallarına benzer bir yapı görülür (beyincik ağacı) Beyincik, vücut hareketlerini düzenleyen, tüm kasların uyumlu çalışmalarını, vücut dengesini düzenleyen ve kontrol eden bir organdır
Omurilik soğanı, beyinciğin hemen altındadır ve diğerlerinin tersine, bozmadde içte, akmadde dıştadır Beyinden gelen hareket sinirleriyle omurilikten beyine giden duysal sinirlerin bir bölümü burada çaprazlaşırlar Ayrıca, buradan 8 çift de sinir çıkar Beyincikle omurilik soğanı varol köprüsü'yle beyine bağlanır Solunum, dolaşım, metabolizma, sindirim gibi tüm vejetatif fonksiyonların merkezleri; yutma, öksürme, çiğneme, emme, kusma, aksırma gibi refleks (istemsiz) hareketlerin merkezleri ve karaciğerde şeker yapılması işlerinin merkezleri omurilik soğanındadır
Omurilik Nedir: Merkez sinir sisteminin omurga içinde yer almış bölümüdür Beyinde olduğu gibi omurilik de üç zarla kaplanmıştır ve ince zarla örümceksi zarın arası beyin-omurilik sıvısıyla doludur Ön ve arka tarafta derin bir olukla simetrik iki bölüme ayrılan omurilik ak ve bozmaddelerden yapılmıştır, ama akmadde üstte, bozmadde alttadır Bozmadde, akmad-denin içine doğru birer çıkıntı yapar Bu nedenle, bir kesit alındığı takdirde, bozmadde, kelebek görünümündedir Buna göre, omurilik içinde iki önde, iki de arkada olmak üzere 4 tane boynuz vardır Omuriliğin merkezindeki boş kanalın içi sıvı doludur
Omurilik sinirleri, Omurilik Sinir, sağlı sollu olmak üzere ikişer kökle çıkarlar Bu kökler, arka kök ve ön kök adını alırlar Ön kök harekete, arka kök ise duyuya hizmet eder Beyinden hareket emirleri ön kökle gelir Duyu sinirleri ve arka kök yoluyla omuriliğe getirilen uyartılar, beyne gönderilmeden omurilikten hemen hareket sinirlerine geçerler ve bu sinir aracılığıyla kaslara aktarılırlar Böyle hareketler, istemsiz, yani refleks hareketleri adını alır
|