Biyoloji Sözlüğü...

'A'

Abiyogenez: Canlıların cansız maddelerden meydana geldiğini savunan görüş

Absorbsiyon : Bir maddenin enerjiyi veya diğer bir maddeyi emebilme, soğurma yeteneğidir

Açık dolaşım: Kanın damarlardan dokular arasındaki özel boşluklara yayılıp, madde alış-verişi olduktan sonra toplayıcı damarlarla kalbe dönmesine denir

Adaptasyon: Canlının yaşama ve üreme şansını artıran çevreye uyumunu sağlayan ve kalıtsal olan özellikleri

Adenin : Nükleik asitlerin yapılarında bulunan azotlu bir pürin bazıdırAdenin yapısına katıldığı bazı moleküller ; ATP, ADP, AMP, NAD, NADP vs


Adenovirüsler : Çift zincirli DNA molekülüne sahip virüslere denirBoyutları 70 - 80 nm olup hayvanlarda bazı tümörlere neden olur

Adenozin trifosfat (ATP):Canlıların doğrudan kullandığı hücresel enerji molekülü, biyolojik enerji

ADH : Metabolik faaliyetler sonucunda oluşan alkolleri, keton ve aldehit gruplarına çeviren enzimlerden birisi

Adrenalin:Böbrek üstü bezinden salgılanan hormon

Aerobik solunum: Hücrede yalnız moleküler oksijenin kullanıldığı bir solunum şeklidir

Aerob organizma : Ancak oksijen varlığında yaşayabilen organizmalara denir (tam tersi "Anaerob")

Aglütinasyon: Kan hücrelerinin kümeleşerek pıhtılaşması

Akson: Sinir hücrelerinin uzun uzantısı

Aktif taşıma: Yarı geçirgenbir zarda maddelerin az yoğun ortamdan çok yoğun ortama enerji harcayarak geçmesi olayıdır

Aktin: Kaslarda kasılmayı sağlayan protein yapıdaki ince iplikler

Alel: Bir karakter üzerinde aynı yada farklı yönde etkili olan iki veya daha fazla genden herbiri

Alg: Sulu ortamda yaşayan yosun

Allantoyis kesesi: Yumurta içindeki metabolik artıkların depolandığı embriyonik kese

Alveol: Akciğerlerde genişlemiş küçük kesecik

Amino asit: Proteinlerin yapı taşıdır Bir amino asit, amino grubu (NH2) ile bir karboksil grubu (COOH) taşıyan bileşiklerdir Çok sayıda amino asit birleşerek proteinleri oluşturur

Amonyak (NH3): Protein metabolizması sonucu oluşan azot ve hidrojen bileşimi olan keskin kokulu bileşik

Anaerobik solunum: Hücrede moleküler oksijenin kullanılmadığı bir solunum şeklidir

Anfetamin : Merkezi sinir sisteminde güçlü bir uyarıcı etkisin olan uyuşturucu madde

Anizogami: Farklı şekil, büyüklük ve yapıdaki gametlerin birleşimiyle yapılan eşeyli üreme şekli

Antiasit: Asit giderici

Antidiüretik hormon: Böbreklerden suyun geri emilmesini sağlayan ve hipofizin arka lobundan salgılanan hormon

Antijen: Canlı vücuduna dışarıdan giren ve antikor oluşmasını sağlayan yabancı madde

Antikodon: tRNA'daki üçlü baz dizilişi

Antikor: Vucuda giren yabancı maddeleri yok etmek için vücudun ürettiği savunma maddesi

Apandis: İnce bağırsak ile kalın bağırsağın birleştiği yerde parmak şeklinde bir çıkıntı

Apandisit: Apandisin iltihaplanması

Apoenzim: Enzimin koenzim olmadan etkinlik gösteremeyen protein kısmıdır

Atmosfer basıncı: Atmosferin yer yüzünde bulunan her cisim üzerine yaptığı basınç Deniz seviyesinde, 760 mm'lik civa sütununun 1 cm2 alana yaptığı basınç "1 atmosfer" basıncıdır

Atriyum : Kalbin önde bulunan iki odası (kulakçık)



'B'

Bağışıklık: Bir organizmada, mikroorganizmalara ve bunların oluşturduğu maddelere karşı oluşturulan normal olmayan şartlara karşı koymayı sağlayan, doğal yada sonradan kazanılmış direnç

Bakteri: Monera aleminde yer alan zarla çevrili gerçek ve belirgin çekirdeği ve organelleri bulunmayan prokaryotik yapıdaki en ilkel tek hücreli canlı

Bakteriyofaj : Bakterileri enfekte ederek ölümlerine neden olabilen virüslere verilen genel ad

Bal özü:Çiçekler tarafından salgılanan tatlı ve genellikle kokulu bir sıvı

Balzam : Genellikle odunsu bitkilerden elde edilen reçine ve bu reçinelerden yapılan ilaç

Başkalaşım: Bazı böcek ve kurbağa gibi canlıların, yumurtadan çıktıktan sonraki gelişme evrelerinde yapısal değişikliğe uğrayarak atalarına benzer hale gelmeleri

Bazal metabolizma: Hayatın devamı için şart olan asgari metabolizma faaliyeti

Bazal metabolizma hızı: Besin alınması ve hareketsiz durumda vücudu canlı tutmak için gerekli enerji tüketimi

Besi doku : Bir tohumun çimlenip ilk yapraklarını verinceye kadar geçen sürede besin ihtiyacını karşılayan doku

Bipolar : İki uçlu veya iki kutuplu olma durumu

Beyin: Omurgalılarda kafatası içindeki merkezi sinir sisteminin bir bölümü

Birim zar: Elektron mikroskobunda arası açık renk iki koyu çizgi halinde görülen iki protein tabakası halinde bulunan lipit tabakasından oluştuğu varsayılan yapı

Bistüri: Laboratuarda kullanılan keskin bıçak

Bivalent : Sentromeri henüz bağlı iki homolog kromozomun kardeş kromatitler oluşturmak üzere kendilerini eşlemesi sonucu oluşan grup

Biyogenez: Canlıların kendilerine benzeyen canlılardan oluştuğunu açıklayan görüş

Biyokütle: Belirli bir alan ve hacimde bulunan canlı ağırlığa biyokütle denir

Biyosfer: Dünyadaki bütün canlıların yaşadığı 16-20 km kalınlığında tabaka Biyosferin deniz seviyesinden 8-10 km'si atmofere, 8-10 km'si okyanusların dibine doğru uzanır

Biyotik potansiyel : Bir populasyonda ölümlerin en az, çoğalmaların en yüksek düzeyde olması sonucu populasyonun en çok artma oranı

Blastula: Döllenmiş yumurtanın bölünmeler sonucu, ortası sıvıyla dolu olan bir hücre tabakasından oluşan yapı

Bowman kapsülü: Nefronun ucunda, glomerulusu saran yarım küre şeklindeki bölüm

Bronş: Soluk borusundan ayrılan akciğerlere giden iki boru

Bronşit: Bronşlarda bakterilerin yerleşip üreyerek iltihaplanması



'C'

C Vitamini : Meyve ve sebzelerde bulunan, eksikliğinde bağ dokusunda zayıflamalara yol açan bir vitamin türü

Cenin: Gelişmenin erken dönemindeki embriyoya verilen ad

Cıvık mantarlar : Hem bitkisel hemde hayvansal özellik gösteren, gövdeleri ya tek yada çok çekirdek içeren, uygun olmayan şartlarda " Sklerotyum " adı verilen bir kist oluşturan canlılar

Cins : Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan bir terim olup, türleri içerisine alan taksonomik bir grupturÖrneğin köpek (Canis), meşe (Quercus) gibi

Covper bezi: Seminal sıvının oluşturduğu bezlerden biri

Crossing-over: Eşey ana hücrelerinde gerçekleşen mayoz bölünmenin profaz I safhasında oluşan tetratların kromatitleri arasındaki parça değişimi



'Ç'

Çenek: Tohum yaprağı Tohumun yapısındaki bitki taslağında bulunan yapraklardan her biri

Çift çenekli bitki (Dikotiledon): Embriyolarında iki çenek yaprak (kotiledon) bulunan bitkiler İletim demetleri gövdede belirli bir düzende yerleşmiştir




'D'

D - amino asit : Bakteri hücre duvarlarının polipeptidlerinde bulunan, proteinlerde bulunmayan amino asit

Dalak : Omurgalı hayvanlarda lenfositlerin farklılaştığı ve alyuvarların parçalandığı, kan damarlarının bol olduğu lenfoid organlardan biri

Deaminasyon : Bir molekülden amino grubunun çıkarılması işlemi

Dekstrin: Çay şekeri cinsinden bir cins şeker

Delesyon : Bir tip kromozom mutasyonu sonucunda DNA daki bir bazın yada bazların yok olması hali

Dendrit: Sinir hücresinin kısa olan uzantısı

Dentin : Kollagen ve kalsiyum tuzlarından yapılmış omurgalı hayvanların dişinin içteki sert kısımı

Deoksiribonukleik asit (DNA): Canlılardaki yönetici molekül

Deoksiribonukleotid: DNA'nın yapıtaşı olan molekül

Deoksiriboz: C5H10O4 bileşiminde olan ve DNA'nın yapı birimlerinden biri olan şeker Genel adı pentoz olan monosakkarit

Deplazmoliz: Plazmolize uğramış hücrenin tekrar su alarak eski haline dönmesi

Dermis: Hayvanlarda derinin alt tabakasına verilen ad

Difüzyon: Moleküllerin hareket enerjileriyle çok yoğun ortamdan az yoğun ortama hareket etmesi

Dihibrit: İki karakter bakımından melez olan bireylere verilen ad

Dikotiledon: Embriyosunda iki çenek yaprağı bulunan bitki

Dimorfizm : Bir türün iki farklı forma sahip olma durumu

Diploid: 2n kromozom takımı taşıyan hücre

Disakkarit: İki mol monosakkaritin dehidrasyonu sonucu oluşan çift şeker Maltoz, sakkaroz, laktoz gibi

Diyabet: Şeker hastalığı

Doğalgaz: Yer kabuğunun içinde metan, etan gibi çeşitli hidrokarbonlardan oluşan yanıcı gaz

Doku: Belirli bir işi yapmak üzere özelleşmiş hücreler topluluğu

Dominant: Baskın gen

Döllenme: Yumurta ve spermin birleşmesi

Döllenme borusu: Spermlerin yumurtayla birleştiği ve zigotu oluşturduğu tüp

Döl yatağı: Uterus Dişi üreme sisteminde, fetusu doğuma kadar beslemek ve barındırmakla görevli kas yapısında bir organdır

Duyu siniri : Dış yada iç reseptör organlardan yada duyu alıcılarından alınan uyartıları sinir merkezine ileten sinirler

Düz kas : İç organların hareketini sağlayan ve istemsiz çalışan, demetler alinde, uzun, iğ biçimli, tek çekirdekli kas hücrelerinin bağ dokusu içerisinde meydana getirdiği kas tipi



'E'

Efektör: Bir organizmanın uyarıya karşı reaksiyon gösteren vücut kısmı, örneğin kas

Ekdoderm: Embriyo gelişimi sırasında meydana gelen dış tabaka

Eklem: İskelet sistemini oluşturan, iki yada daha fazla kemiğin birbirne eklendiği kısım

Ekoloji: Canlıların birbirlriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerini inceleyen bilim dalı

Ekosistem: Bir çevredeki canlı ve cansızların tümü

Eksositoz : Tek hücreli bir ökaryot canlının artık maddelerini boğum yaparak hücre dışarısına atma işlemi

Embriyo: Yumurtanın döllenmesinden sonra, oluşan canlı taslağı

Emülgatör: Besinlere katılan ve onların kararlı emülsüyon haline gelmesini sağlayan katkı maddesi

Endoderm: Embriyo gelişimi sırasında meydana gelen iç tabaka

Endokard: Kalbin içini örten bir sıra yassı epitel dokudan oluşan zar

Endokrin bez: İç salgı (hormon) bezi

Endositoz : Tek hücreli bir ökaryotun besin maddelerini boğum yaparak hücre içerisine alma işlemi

Endosperm: 3n kromozomlu besi doku

Enfeksiyon : Bakteri, virüs, mantar yada protozoonların organizmaya girmesi durumu

Enzim: Hücre içinde üretilen ve bütün hayat olaylarını başlatan, hızlandıran, protein yapısındaki katalizörler

Epididimis: Erkek üreme sisteminde, testislerin üzerinde bulunan spermlerin olgunlaştığı ve kısa bir süre depolandığı yer

Epitel: Vücut dış yüzeyini, organların iç yüzeyini örten hayvansal doku

Erepsin: Proteinlere etki eden ince bağırsak özsularında bulunan enzim

Ergotin: Çavdar mahmuzu özütü İlaç yapımında kullanılır

Eritrosit : Yapısında oksijen bağlama yeteneği olan hemoglobini bulunduran kan hücresi (alyuvar)

Erozyon : Ekolojik faktörler nedeniyle toprağın verimli tabakasının bulunduğu yerden, su, rüzgar, dalga ve buz gibi etkenlerle taşınması

Eşey: Cinsiyet

Eşeyli üreme: Farklı iki eşey hücresinin birleşmesiyle bir canlı oluşması

Eşeysiz üreme: Bir canlının özelleşmiş üreme hücrelerini meydana getirmeden tıpatıp atasına benzer canlıların oluşmasını sağlayan üreme şeklidir

Eşik sinyali : Bir sinir hücresinde uyarının zarda değişiklik yapması için gereken minimum potansiyel farkı

Etoloji: Canlıların davranışlarını inceleyen bilim dalı



'F'

Fagositoz: Hücre zarından geçemeyen büyük katı moleküllerin yalancı ayaklarla hücre içine alınmasıdır

Farinks: Ağız ve burun boşluklarıyla, gırtlak ve yemek borusu arasındaki boşluk, yutak

Fauna: Belirli bir coğrafi alanda bulunan hayvan türlerinin tümü

Fenoloji : Çiçek açma, üreme, göç gibi iklime ve çevre koşullarına bağlı, periyodik biyolojik olayların incelenmesi ve kaydı

Fermantasyon: Bazı mikroorganizmaların ürettiği enzimlerin etkisiyle organik maddelerin uğradığı değişiklik

Fetüs: Embriyonun üçüncü aydan doğuma kadar tüm organ taslakları oluşmuş hali

Fibril: Telcik (miyofibril=kas telciği; nörofibril=sinir telciği)

Fibrin: Kanın pıhtılaşmasıyla oluşan ipliksi, ağsı yapı

Filogenetik sıflandırma: Canlıların akrabalık derecelerine göre sınıflandırılması Doğal sınıflandırma

Filotaksis : Gövde ekseni üzerinde yaprakların diziliş şekli

Filtre: Akışkan olan sıvı yada gazı süzmeye yarayan gözenekli madde Akışkandaki asıltı, çamursu ya da katı maddeleri ayırmaya yarar

Fitoplankton: Çoğunlukla bir hücreli su yosunlarından oluşan, sularda yaşayan bitki topluluğu

Fizyoloji: Canlılardaki yaşamsal olayları (işleyişi) inceleyen bilim dalı

Floem:Bitkilerde organik besin taşıyan, canlı, iletken doku, soymuk borusu

Flora: Belirli bir coğrafi alanda bulunan bitki türlerinin tümü

Folikül: Memelilerde yumurtalıkta bulunan ve olgunlaşmış yumurtayı taşıyan kesecik

Fosfataz : Bir molekülden su kullanarak fosfat grubunu ayıran enzim

Fosfodiester bağı: DNA'daki fosfat ile şeker arasındaki bağ

Fosfoprotein : Protein sentezlendikten o proteine proteinkinazlarla fosfor eklenmiş hali

Fosforilasyon: ATP üretimi

Fosil: Milyonlarca yıl önce yaşamış canlıların korunarak bu güne kadar gelmiş kalıntıları

Fotoreseptör: Işığı algılayabilen duyu hücresi, almaç

Fotosentez: Yeşil bitkilerin, güneş enerjisi ve klorofil pigmenti yardımıyla CO2 ve H2O'dan besin maddelerini üretmesidir

Fruktoz : Genellikle meyvelerde bulunan ve yapısında 6 karbon atomu içeren bir çeşit şeker molekülü

Fundus: Midenin genişlemiş kısmı

Fungusit: Mantarla mücadele ilaçları



'G'

Galaktoz : Altı karbonlu bir tür şeker (aldoz şekeri)

Gamet: Erkek ve dişi üreme hücresina verilen ad

Gangliyon: Merkezi sinir sistemi dışında bulunan, sinir hücrelerinin gövdelerinden oluşan sinir düğümü

Gastrin : Mide suyunun salgılanmasını uyaran ve mideden salgılanan bir peptit hormonu

Gastrula : Embriyonun blastuladan sonra oluşan, hücreleri içeri çökmesiyle ilk bağırsak boşluğunu meydana getiren erken embriyonik safha

Gen: DNA molekülünün ortalama 1500 nukleotitten oluşmuş canlının kalıtsal özelliklerinden herhangi birini taşıyan parçası

Genetik: Kalıtım bilimi

Geniz: Burun ve ağız boşluğunun arkasındaki kısım

Genom : Bir organizmanın sahip olduğu genetik şifrelerin tamamı

Genotip: Canlının sahip olduğu genlerin toplamı

Geometrik dizi: 2-4-8-16-32-64 şeklinde devam eden bir artış şekli

Gibberellin: Bitki büyüme hormonu

Glikojen:Hayvanlarda besinlerle alınan karbonhidratların karaciğer ve kaslardaki depo şekli

Glikolipit : Genellikle hücre zarlarında bulunan, lipitlerin şeker moleküllerine kovalent bağlarla bağlanması ile meydana gelen bileşik lipit

Glikoz: (Heksoz) C6H12O6 molekül yapısındaki karbonhidrat

Gliserin: Lipidlerin (yağların) yapısına katılan temel bir madde

Glomerulus: Böbrekteki nefronların bowman kapsülü içinde bulunan kılcal kan damarları ağı

Glukagon: Pankreas tarafından üretilerek kana verilen, kan şekerini artırıcı etki yapan hormon

Gonad: Üreme hücrelerini meydana getiren üreme organları

Grana: Kloroplastlar içindeki klorofil taşıyan yapı

Granül: Stoplazmada bulunan küçük tanecikler

GTP : Hücre içerisinde meydana gelen bazı biyokimyasal reaksiyonlarda enerji için kullanılan bir tür molekül (Guanozin tri fosfat)

Guanin : DNA ve RNA nın yapısına katılan bir pürün bazı

Guatr: Tiroid bezinin büyümesi sonucu oluşan hastalık

Gutasyon: Bitkilerin yapraklarından damlalar halinde su atılması



'H'

Habitat: Bir organizmanın doğal olarak yaşadığı ve üreyebildiği yer

Habitus : Bir bitki yada hayvanın genel görünüşü

Haploid: Olgun bir üreme hücresinde bulunan kromozom sayısı, vücut hücrelerinin sahip olduğu kromozom sayısının yarısına sahiptir Kromozom sayısının yarıya inmesi sonucu oluşan "n" sayıda kromozom taşıyan hücrelere haploid hücre denir

Havers kanalı: Kemik dokudaki, sinir ve kan damarlarının geçtiği kanal

Heksoz : Altı karbonlu monosakkarit

Helikaz : DNA nın kopyalanması sırasında DNA nın helik zincirini fermuar gibi açan enzim

Hemoglobin: Alyuvarlarda O2 ve CO2 taşıyan, demir içeren protein

Hepatit B : Kan yoluyla bulaşan ve karaciğer rahatsızlıklarına yol açan bir tür virüs

Herbivor : Otlarla beslenen hayvanlara verilen genel ad

Hermafroditizm: Her iki eşeyede sahip canlı

Heterojen : Değişik karakterlere yada yapılara sahip olan

Heterosis: (melez gücü) Melezlerin atalarına göre kazandıkları üstünlük

Hibrit: Melez

Hidroliz : Bir molekülün kovalent bağlarının su ile parçalanarak ayrılan kısımların birine H diğerine OH grubunun eklenmesi

Hipotalamus: Ön beynin alt bölgesi olup bazı organ ve bezlerin çalışmasını düzenleyen kısmı

Hipotonik : İzotonik sıvıdan daha düşük osmotik basınca sahip olan sıvı

Histoloji: Dokuları inceleyen bilim dalı

Homeostasi: Bir organizmanın içinde yaşadığı ortamla madde alış verişi yaparak, kendi iç ortamını belli sınırlar arasında dengede tutması

Homojen: Bütün birimleri aynı yapıdai, aynı nitelikte olan

Homolog kromozom: Biri anneden, diğeri babadan gelen aynı gen çiftine sahip kromozomlar

Hormon: Vücudun bir kısmında oluşturulan sonrada difüzyonla yada kan dolaşımıyla diğer kısımlarındaki hücrelere taşınarak onların çalışmalarını düzenleyen özel maddeler



'I'

IAA : Bitkilerde büyümeyi teşvik eden bir çeşit hormonUzun adı " İndol asetik asit "

Islah: Bitki yada hayvanlarda türün iyileştirilmesi işlemi



'İ'

İçgüdü : Organizmayı o türe özgü olan bir amaca sürükleyen hareket eğilimi (Örneğin örümceğin ağ örmesi gibi)

İmplantasyon: Döllenmiş yumurtanın rahim'in (uterus) Yumuşak dokusuna gömülmesi, döl tutma

İmmünoloji : Organizmanın hastalıklara karşı direnç gösteren bağışıklık sistemini inceleyen bilim dalı

İnorganik madde: Canlılardan elde edilmeyen ve canlıların yaşadığı çevrede bulunan maddeler(karbondioksit, su, tuz vs)

İnsülin: Pankreasın ürettiği kan şekerini azaltan hormon

İnterferon: Hücrelerin virüslere karşı ürettiği özel savunma maddesi

İnvitro : Hücelerin, dokuların, organların ait oldukları organizmaların dışında yapay ortamlar içinde yetiştirilmeleri veya bulunmaları

İnvivo : Ait olduğu hücre veya organizma içerisinde yapılan deney

İris: Gözün saydam tabakasının altındaki damar tabakadan oluşan renkli kısmı

İyon pompası : Hücre zarında bulunan ve iyon akışını düzenleyen kompleks protein molekülü

İzogamet: Şekil ve büyüklük bakımından aynı olan gametler

İzogami: Şekil ve büyüklük bakımından aynı olan dişi ve erkek üreme hücrelerinin birleşimiyle yeni canlı oluşumu

İzolasyon: Ayrılma, yalıtım Biyolojide herhangi bir sebeple populasyondaki fertlerin birbirleriyle olan ilişkilerinin kesilmesi

İzomeraz : Molekül içerisinde atomların yerlerini değiştiren enzim

İzotonik : Hücrenin iç ve dış ortamının aynı osmotik basınca sahip olma durumu



'J'

Jel : Kolloit sıvıların yada sollerin pıhtılaşması ile oluşan pelte koyuluğunda madde


Jel elektroforez tekniği : Aynı elektrik yüklü moleküllerin jel matriks içerisinde büyüklüklerine göre ayrılması tekniği

Jelatin : Açık sarı, suda çözünebilen ve hayvanlardan elde edilen pelte kıvamında, suda kaynatıldığı zaman çözünen, oda sıcaklığında katı hale geçen bir protein

Jeomorfolojik: Yer şekillerinin engebe biçimlerine yönelik

Jeotermal: Yer kabuğunun iç kısımlarında ısınan sıcak su yada bunlarda elde edilen enerji



'K'

Kadavra: Tıp öğreniminde üzerinde çalışmak için hazırlanmış ölü insan ya da hayvan vücudu

Kafein : Kahve taneleri ve çay yapraklarında bulunan, merkezi sinir sistemi üzerinde uyarıcı etkisi olan, fosfodiesteraz aktivitesini engelleyen bir pürin alkaloit

Kalaza : Kuş yumurtalarında vitellusu (yumurta sarısı) karşılıklı iki taraftan zara bağlayan iki sarmal banttan her biri


Kalıtım : Canlının genetik şifresinin kendisinden sonra gelen nesle/yavrulara aktarılması

Kaliptra: Kökün ucunu yüksük gibi saran ve koruyan doku

Kalsitonin : Tiroid bezi tarafından salgılanan, kemiklerde kalsiyum depolanmasını hızlandıran bir hormon

Kambiyum: Çift çenekli bitkilerin gövde ve kökünde yer alan ve meristem hücrelerinden oluşan tabaka; yeni odun ve soymuk tabakaları oluşturarak bitkinin kalınlaşmasını sağlar

Kanser : Organizmada meydana gelen ve hücreleri kontrolsüz büyüyen kötü huylu tümörlere verilen genel ad

Kapalı Dolaşım: Kanın kalp ve damarlardan oluşan kapalı bir sistem içerisinde dolaşmasıdır

Kapsit : Virüslerin nükleik asitinin dışında bulunan, bazı virüslerde tek tip, diğerlerinde birkaç tip proteinden oluşan protein kılıf

Kas tonusu: İskelet kaslarının, dinlenme durumundaki kasılı hali

Katalizör: Kimyasal tepkimeye katılmadan tepkimenin hızını artıran madde

Kazein: Sütte bulunan bir çeşit protein

Keratin: Omurgalı hayvanların derisinin, tırnak saç, boynuz gibi yapılarında bulunan, suda çözünmeyen sert protein

Kitin: Eklem bacaklı hayvanlarda dış iskeleti oluşturan proteinli polisakkarit

Kloak: Kuşlar gibi omurgalı hayvanların sindirim, boşaltım ve üreme sisteminin açıldığı bölüm

Klon: Genetik olarak birbirinin aynı olan canlılar

Klorofil: Fotosentaz olayında güneş enerjisini kimyasal enerjiye çevirenyeşil pigment maddesi

Kloroplast: Yeşil rekli klorofil pigmentini taşıyan plastid

Kodon: Özel bir amino asiti şifreleyen üç nukleotitten olşan mRNA üzerindeki birim

Koenzim : Bir enzimi aktif hale getiren, enzimin protein olmayan organik bileşeni

Kohezyon: Aynı cins moleküller arasındaki çekim kuvveti

Kohlea: İç kulakta salyongozda bulunan yapı

Kolesistokinin: İnce bağırsaktan salgılanan ve karaciğeri uyaran hormon

Koloni: Aralarında işbölümü yapan tek hücreli organizmaların bir araya gelerek topluluk oluşturmaları

Kolloid: Parçacık büyüklüğü 1-100 mm olan madde

Kondrin: Kıkırdak yapı hücrelerinin salgıladıkları ara madde

Kondrosit: Kıkırdak doku hücreleri

Konjugasyon: İki hücrenin geçici olarak gen alış-verişi yapmak için birleşmeleri

Konsantrasyon: birim hacimde bulunan madde miktarı

Kornea: Gözün ön tarafında sert tabakanın saydam kısmı

Kotiledon: Çenek yaprak

Kozmik: Yıldızlar arası, uzaylarla ilgili olan

Kozmik madde: Evreni meydana getiren madde

Kromoplast: Bitkilerde sarı, kımızı, turuncu renkli pigmentleri taşıyan plastidler

Kromotin iplik: Dinlenme halindeki ökaryot hücrenin çekirdeğinde bulunan kromozomların karmaşık hali

Kromozom: Prokaryot ve ökaryot hücrelerde üzerlerinde genleri taşıyan DNA ve nükleoproteinden oluşmuş yapı

Kroner damarlar: Kalbi besleyen ince atardamarlar

Krossing over: Mayoz bölünmede, tetratların kromotidleri arasında karşılıklı gen alış-verişi, parça değişimi

Kök basıncı: Bitki köklerinin topraktan su emme kuvveti

Ksilem: Odun borusu Su ve mineral taşıyan cansız iletim borusu

Kütin: Yaprak yüzeyinde su kaybını önleyen mumsu, su geçirmez madde


'L'

Laktoz : Sütte bulunan ve sütün buharlaşmasıyla kristal halde toplanan bir disakkaritSüt şekeri

Larva: Balık, kurbağa, böcek gibi hayvanların hayat devrelerinde, ana babaya benzemeyen ve başkalaşım geçiren yavru hali

Lenf: Akyuvar içeren, kan plazmasına benzeyen renksiz sıvı

Lenfatik sistem : Omurgalılarda vücuda yayılmış, kan dolaşım sisteminin uçlarına bağlı ince kılcal ağ

Lentisel: Kovucuk Mantar özüne dönüşmüş gövde kısımlarında havanın girip çıkmasını sağlayan aralıklar

Leptoten : Mayoz bölünme profazında görülen ve kromatin maddesinin ince iplikler halinde ortaya çıktığı erken evre

Lignin: Odun özü denilen su geçirmez madde

Liyaz : Bir molekülün parçalanmasını yada bir grubun molekülden uzaklaştırılmasını sağlayan enzimler

Lokus: Kromozomların üzerlerinde genlerin bulunduğu özel yerler

Lop: Beyin, karaciğer gibi organların parçaları bölümleri

Lökoplast: Bazı bitki hücrelerinde yedek besin depolayan renksiz madde

Lökosit: Akyuvar, fagositoz yapan, antikor üreten, renksiz kan hücresi

Lösemi : Beyaz kan hücrelerinde görülen kanserlerin genel adı

Lütein: Folikül hücrelerinde meydana gelen, yumurta sarısına renk veren pigment

Lusiferin : Derin deniz balıkları, sölenterler, ateş böceği gibi organizmalarda enzimle okside olunca ışık veren bir tür madde



'M'

Makrofaj : Kan dokusundaki monositlerden farklılaşarak oluşan, bağ dokusunda makrofaj, akciğerlerde alveolar makrofaj, merkezi sinir sisteminde mikroglia ve kemik dokusundaki osteoklastlarla aynı olduğu düşünülen, mikroorganizmaları fagosite edip yok eden bağ dokusu hücresi

Mantar : Mikroskopik yada makroskopik olan parazit, saprfit yada simbiyoz olarak yaşayan, klorofilsiz, zehirli yada zehirsiz olan canlı yapı

Matriks: İçinde biyolojik olayların oluştuğu cansız, sıvı ortam

Maya : Ekmek mayalanmasında kullanılan canlı yada ölü, tek hücreli mantar yada bakteriler

Megaspor : Bazı deniz bitkilerinin üreme bölgelerinde meydana gelen, büyük sporlara verilen genel ad Sporangiyum

Melez: Herhangi bir karakter yönünden farklı iki arı dölün çaprazlanması sonucu oluşan heterozigot döl

Meristem: Bitkinin değişmez dokularını oluşturan farklılaşmamış embriyonik bitki dokusu

Mesane: Boşaltım sisteminin idrar toplanan torbası

Mezenşim: Embriyonun gastrula safhasında aktoderm ve endoderm arasında meydana gelen hücre yığını

Mezofil: Yaprağın üst ve alt epidermisi arasında kalan kısmı

Metabolizma: Canlı organizmanın hücreleri içinde meydana gelen ve enzimlerle kontrol edilen olayların hepsi Metabolizma ile enerji üretimi ve madde yapımı gerçekleştirilir ATP üretimi ve protein sentezi iki önemli metabolik reaksiyondur

Metagenez: Döl değişimi

Mezoderm: embriyo gelişimi sırasında meydana gelen orta tabaka

Mezozom: Bakterinin üremesi sırasında bakteri zarından kıvrımlar yaparak meydana gelen mitokondri benzeri yapı

Mikron (m ): Milimetrenin binde biri (1m =1/1000 mm)

Mikrosapor : Bazı deniz bitkilerinde erkek üreme bölgeleri tarafından üretilen küçük eşey hücreleriMikrospor

Mikrovillus : Silindirik yada kübik epitel (örtü) hücrelerinin üst yüzeylerinde emme yüzeyini genişletmek için hücrenin sitoplazmasından dışarı doğru yaptığı uzantılardır

Mitoz: Bir hücreden aynı özellikte iki yeni hücre oluşturan hücre bölünmesi

Miyelin: Bazı nöronların aksonlarının dışını saran, uyartı iletimini hızlandıran yağlı madde(kılıf)

Miyokard: Kalp kası

Miyozin: Kas hücrelerinde kasılmayı sağlayan protein yapıdaki kalın iplikler

Modifikasyon: Çevre etkileriyle canlıların fenotiplerinde meydana gelen değişiklikler

Monera: sistematikte bakteri ve mavi-yeşil alglerin toplandığı alem Bu alemin içindeki canlılarda zarla çevrilmiş çekirdek ve organeller bulunmaz

Monohibrit: Tek karakter bakımından melez

Monokotiledon: Embriyolarında tek çenek yaprağına sahip bitki

Monomer: Büyük moleküllerin hidrolizi sonucu oluşan en küçük yapı birimi

Monoploid: (Haploid) tek (n) sayıda kromozoma sahip hücre

Mukoza: Sindirim borusu, soluk borusu gibi iç organların iç yüzeyini örten ve mukus sıvısı salgılayan ince tabaka

Mukus: Mukozada yer alanmukus hücreleri tarafından salgılanan kaygan, sümüksü koruyucu sıvı

Mutant : DNA sında değişiklik (mutasyon) meydana gelmiş olan canlı

Mutasyon: Canlılarda çevre şartlarıyla meydana gelen ve kalıtsal olan değişiklikler

Mutualizm : İki canlının birbirlerinden faydalanarak birlikte yaşamaları



'N'

Nasti: Bitkinin, uyaranın cinsine göre yaptığı fakat uyaranın yönüne bağlı olmayan davranışlar

Nefridyum: Omurgasız hayvanlarda bulunan boşaltım organı

Nefrit: Böbreklerdeki nefronlarıniltihaplanması sonucu oluşan hastalık

Nefron: Omurgalı böbreğinin, idrar oluşturan yapısı ve işlev birimi

Nekroz : Hücrelerin ve dokuların ölmesi durumu


Nikotin : Bir nörotransmitter olan asetilkolinin faaliyetini engellediği için zehirli olan ve tütünden elde edilen bir alkaloyid

Nimfa : Yarı başkalaşım gösteren böceklerde, dış görünüşü ergine benzeyen, fakat eşey organları ve kanatları tam olarak gelişmemiş evre

Nişasta : Bitkilerde depo maddesi olarak meydana getirilen polisakkarit

Nitrit asit: (HNO3) Niterat asidi Yüksek derecede aşındırıcı, renksiz ve dumanlı sıvı Zehirleyicidir ve şiddetli yanıklara yol açar

Nokta mutasyonu : DNA kopyalanması sırasında bir baz çiftinde meydana gelen değişiklik

Nörogenez : Gelişme sırasında sinir sisteminin gelişme safhası (nörolasyon)

Nöroglia: Sinir dokuda nöronlara desteklik yapan yardımcı hücreler, ara nöronlar

Nöron: Sinir hücresi

Nötr atom: elektron ve proton sayısı birbirine eşit olan atom

Nükleaz : Nükleik asitleri kısa oligonükleotit parçalarına yada tek nükleotide hidrolize eden enzimler grubu

Nükleoprotein: proteinlerin nukleik asitlerle kurduğu moleküler birlik

Nükleotid: Nukleik asitlerin ( DNA, RNA) yapı birimleri

Nükleus: Çekirdek



'O'

Obje: Nesne

Oksidasyon: (Yükseltgenme) Elektronların bir atom ya da molekülden ayrılmasını sağlayan kimyasal tepkime

Oksin: Bitkide büyüme, gelişme hormonu

Oksotrof : Ana ve babanın genlerinde bulunmasına karşın kendi büyümesi için gerekli molekülü sentezleyemeyen mutant mikroorganizma

Omurilik : Omurga içerisinden geçen sinirsel doku

Oogami : Genellikle büyük hareketsiz dişi gamet ile küçük ve hareketli erkek gametin birleşmesi

Oogenez: yumurtanın meydana gelmesi olayı

Oosfer: Yumurta hücresi, dişi gamet

Oosit : Dişi eşey organında eşey hücrelerinin oluşması sırasında oogonyumdan değişen ve iki mayoz bölünmesi geçirecek olan hücre


Oospor : Oomiset mantarlarda, alglerde ve protozoonlarda döllenmiş oosferde gelişen kalın duvarlı zigot

Operatör gen : Bakteri yada virüs genomunda repressör (baskılayıcı) proteini bağlayan ve yanındaki genin transkripsiyonunu kontrol eden gen

Organel: Hücre içinde belirli bir görevi yapmak üzere özelleşmiş ve zarla çevrili yapılar Çekirdek, mitokondri, kloroplastlar gibi

Organik madde : Doğal olarak bulunmayıp canlı organizmalar tarafından senezlenen maddeler

Organogenez: Embriyo tabakalarından organların meydana gelmesi

Osein: Kemik dokunun ara maddesi

Osteosit: Kemik dokuyu oluşturan kemik hücreleri

Otolit: Kulak taşı

Osmoz: Suyun yoğunluğunun çok olduğu yerden az olduğu yere doğru, yarı geçirgen zardan geçmesi

Ototrof: Kendi besinini kendi yapabilen canlılar

Ovaryum: yumurtalık, yumurtaların meydana geldiği yer



'Ö'

Ökaryot hücre: Zarla çevrili organelleri ve gerçek çekirdeği olan hücre

Özümleme: Canlı organizmanın, dışarıdan aldığı besin maddelerini parçalayıp yeniden kendine özgü maddelere dönüştürmesi

Özüt: Bir doku örneğinin parçalanmış hali



'P'

Paleontoloji : Fosilleri inceleyen, yaşları ve anatomik yapıları hakkında fikir yürüten bilim dalı

Pankreas : Genel olarak midenin sol yanında yer alan, hem iç salgı hemde dış salgı ile görevli olan karma bez

Parankima: Bitkilerde diğer dokuların arasını dolduran temel doku

Parasempatik: Organların çalışmasına yavaşlatıcı etki yapan otonom sinir sisteminin bölümü

Partenogenez: Yumurtanın döllenme olmaksızın gelişerek yeni canlı meydana getirmesi

Paratroit hormon : Paratroit bezinden salgılanan, kalsiyumun bağırsaktan emilimini, böbreklerden atılmasını, kemiklerden serbest hale geçirilmesini ve hücreler arasındaki kalsiyum iyon konsantrasyonunu kontrol eden hormon

Patojen: Hastalık yapıcı özelliği olan mikroorganizma veya madde

Patoloji: Hastalık bilimi, hastalığın nedenlerini araştıran uzmanlık dalı

Pektin: Özellikle bitki hücrelerinin orta lamelinde bulunan büyük moleküllü, karbonhidrat karışımı maddeler

Penisilin : " Penicillium notatum " isimli bir mantar tarafından üretilen ve bakteri hücre duvarının sentezini engelleyen bir antibiyotik

Pepsin: Mide öz suyunda bulunan ve proteinleri sindiren enzim

Pepton: Proteinlerin mide öz suyunda sindirime uğramış son hali

Periderm : Ağacın kabuk kısmıbirçok gövde ve köklerde ikinci büyüme ile epidermisin yerini alan doku

perikarp : Kalbin en dış örtüsüne verilen ad

Periost: Kemik zarı Kemiklerin dışında bulunan, kemik dokunun beslenmesini onarılmasını sağlayan zar

Peristaltik: Sindirim sistemi gibi bazı organların çeperlerinde görülen ritmik ve kuvvetli kasılıp gevşeme hareketleri Bu ritmik kasılma dalgaları organ içindeki maddeyi hareket ettirmeye yardımcı olur

Periton: Karındaki organları saran iki katlı karın zarı

Pestisit: Tarım bitkilerine zarar veren hayvansal

pH: Bir sıvının asit veya bazlık derecesini gösteren değer

Pigment: Hücrelere özgü renk veren madde

Pinositoz: Hücre zarından doğrudan geçemeyecek kadar büyük moleküllü sıvı maddelerin hücreye alınması

Pistil: Çiçeklerdeki dişi organ

Plasenta: Çoğu memelide embriyonun besin ve gaz alış-verişini sağlayan yapı

Plastid: Bitki hücrelerinde renk veren taneciklerin genel adı

Plazmid: Bakteri stoplazmalarında bulunan ve kromozom gibi davranan DNA'lar

Pleura: Akciğerleri saran iki katlı zar Akciğer dış zarı

Polen: çiçek tozu

Polipeptid: Protein molekülünün yapısında bulunan amino asit zincirlerinin bir parçası

Polisaj: Makine sanayiinde parlatmak

Populasyon: Belirli bir bölgede yaşayan aynı türe ait bireylerin oluşturduğu topluluk

Por: Gözenek, küçük delik

Prokaryot hücre: Zarla çevrilmiş özel organelleri ve gerçek çekirdeği olmayan hücreler Bakteriler ve mavi-yeşil algleri içine alan monera alemindeki canlılar

Protein: Yapısında karbon, hidrojen, oksijen ve azot gibi elementleri bulunduran temel moleküllerdir Amino asitlerin peptid bağlarıyla birleşmesinden oluşur

Proteoliz : Proteinlerin amino asitlerine kadar parçalanması işlemi

Protoplazma: Hücrenin çekirdeği ile sitoplazmasına verilen ad

Protozoon : Tek hücreli canlılara genel olarak verilen ad (örneğin algler, mantarlar, bakteriler vs)

Pseudopod : Bazı tek hücrelilerin hareket etmek veya besin almak amacıyla sitoplazmasının dışarıya doğru oluşturduğu uzantılardır

Puplaşma: Bazı böceklerin larva evrelerinin sonunda beslenmesiz ve hareketsiz belli bir zaman devresine girerek ergin organizmaları meydana getirmesi olayı



'R'

Radyobiyoloji : Radyasonun canlılar üzerine nasıl etki ettiğini inceleyen bilim dalı

Radyoekoloji : Radyason ve ekolojik sistem arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalı

Refleks : Bir uyartıya verilen ani cevapAlınan uyartı sonucunda meydana gelen impulsa, beyne iletilmeksizin verilen cevap

Reçine : Çam, elma, erik gibi bazı odunlu bitkilerin salgıladıkları katı yada yarı akışkan, yarı saydam, suda çözünmeyen salgı maddeleri

Refleks yayı: Duyu, ara ve motor nörondan oluşan en basit mekanizma

Rekombinant DNA: Farklı biyolojik kaynaklardan elde edilen DNA moleküllerinin birleşmesinden oluşan yapı

Rekombinasyon: Mevcut genlerin yeni genotipleri oluşturacak şekilde bir araya gelmesi

Rektum: Kalın bağırsağın anüsle sonlanan düz kısmı

Rejenerasyon: Canlılarda görülen, yaraların ve yıpranmış organların yenilenmesi olayı

Replikasyon: DNA'nın kendini eşlemesi

Replikon : DNA molekülünde bir kopyalama kökeni kapsayan ve peş peşe kopyalanan nükleotit dizilerinden oluşan uzunluk

Reseptör: Çeşitli uyarıları alabilen ve duyu organlarının yapısında bulunan özelleşmiş hücre, hücre grupları veya sinir uçları Almaç

Resesif gen: Etkisini fenotipte gösteremeyen ve çekinik olan gen

Restriksiyon enzimi: DNA'yı parçalamaya, kesmeye yarayan enzimler

Retina: Gözün ağ tabakası

Ribozim : Ortamda herhangi bir protein bulunmadığı zaman enzim özelliği gösteren saf RNA

RNA polimeraz : DNA dan RNA sentezini gerçekleştiren enzim

Rodopsin : Göz organında bulunan ve fotonun ilk olarak çarptığı bir çeşit protein



'S'

Safra tuzları : Safra kesesinden ince bağırsağa salgılanan ve yağların misellere (küçük partiküller) dönüşümünü sağlayan biyokimyasal maddeler

Sarkolemma: Kas telini saran zar

Sedimentasyon: Çökelme

Segmentasyon: Bir vücut yada yapının benzer parçalara bölünmesi, zigotun geçirdiği bölünme evreleri

Sekretin: On iki parmak bağırsağının salgıladığı hormon

Seleksiyon: Seçilim, ayıklama

Selüloz: Üç bin ya da daha fazla glikozun birleşmesi ile oluşan bitki hücrelerinin temel yapı taşı olan polisakkarit

Sentromer: kromozomlarda kardeş kromotidleri bir arada tutan kısım

Sentriyol : Hücre bölüneceği zaman kutuplara göç eden, iğ ipliklerinin yapımında rol oynayan organellerdir

Serebral : Beyin organıyla ilgili yapıBeyine bağlı

Serum: Kanın, pıhtılaşmasından sonra hücrelerinden ayrılmış, açık sarı renkli sıvı kısmı

Sesil : Bir organizmanın sap, gövde ve pedisel gibi yapıları olmaksızın doğrudan bir yere oturması (Örneğin deniz tabanına oturması)

Sessiz mutasyon : Meydana geldiği gen üzerinde, daha sonra bugen tarafından üretilecek proteinin fonksiyonunu değiştirmeyen mutasyonlardır (etkisiz mutasyon)

Sıcak kanlı canlılar: Vücut sıcaklığı ortam sıcaklığına göre değişmeyen ve hep aynı kalan canlılar(Sabit sıcaklıklı canlılar)

Sil : Bazı tek hücrelilerde hareti sağlayan, yine bazı organizmaların akciğer borularında senkronize hareket ederek toz vb partikülleri akciğerden uzaklaştıran kamçı benzeri yapı

Sinaps: İki nöronun veya nöronla başka bir hücrenin bağlandığı yer

Sinüs : Organların yada dokuların arasındaki boşluk yada her hangi bir açıklık

Sitoloji: Hücreyi inceleyen bilim dalı

Soğuk kanlı canlılar: Vücut sıcaklığı ortam sıcaklığına göre değişen (balık, kurbağa, sürüngen) hayvanlar(Değişken sıcaklıklı hayvanlar; Polikilotherm)

Sölom : Hayvanlarda bir epitel (sölom epiteli) ile astarlanmış olan vücut boşluğuna verilen ad

Sperm: Erkek üreme hücresi

Spirillum: Sipiral şeklindeki bakteri

Spor: Eşeysiz üreyen türlerde, küçük ve dayanıklı olan üreme hücresi

Sporozoit: Sporluların sporlarından türeyen ve yetişkin hücreyi veren, çekirdekli küçük stoplazma parçası

Stamen: çiçekte erkek organ

Stigma: Trake solunumu yapan böceklerde, trake açıklığı yada Öglenada ışığa duyarlı göz noktası Çiçekteki dişi organın üstü

Stoma: Yaprağın alt ve üst yüzeyinde bulunan, gaz alış verişini sağlayan delik

Süberin: Mantar özü

Süksesyon: Bir bölgede yaşayan çeşitli türlerin belirli bir zaman içinde birbirlerini izleyerek ortaya çıkmaları; ekolojik süksesyon

Süspansiyon: Asıltı Bir akışkan içinde yüzen sıvı parçacıkların oluşturduğu sistem



'T'

Takım : Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan, familya ve sınıf arasındak bulunan, yakın benzerlik gösteren organizmaların meydana getirdiği taksonomik birlik Ordo

Taksi: Tek hücrelilerin yer değiştirme hareketi

Taksonomi : Canlıların sınıflandırılması ve bu sınıflandırmada kullanılan kural ve prensipler

Terminatör gen : RNA polimerazın transkripsiyonu durdurmasına neden olan DNA dizisi

Tek çenekli bitki: Embriyolarında bir çenek yaprağı bulunduran bitki

Termofil : Yüksek sıcaklıklarda yaşayabilen mikroorganizmalara verilen genel ad (termofil = ısıyı seven)

Tetrat: Mayoz bölünme sırasında homolog kromozomların birbirlerine sarılarak oluşturdukları dört kromotitli yapı

Timin : DNA yapısına katılan fakat RNA yapısına katılmayan bir primidin bazı

Timpanum : Orta kulağı oluşturan davul şeklindeki boşlukAynı zamanda böceklerin işitme organı, timpanal organ

Topoğrafik: Bir yerin görünümüne, engebelerine ilişkin

Trake: Bitkilerin odun kısmındaki su taşıyan kılcal borular Bölmesiz geniş odun boruları Böceklerde solunum organı

Trakeit: Bölmeli ve dar olan odun boruları Böceklerdeki solunum organının kılcal boruları

Transgenik canlı: Rekombinant DNA teknolojisiyle yabancı bir genin yerleştirildiği canlı

Transdüksiyon : Bir mikroorganizmadan bir diğerine virüs veya bakteriyofajlar aracılığıyla gen aktarılması olayı

Transkripsiyon: (yazılma) DNA ipliklerinin birinden genetik bilgilerin yeni sentezlenen mRNA'ya aktarımı

Translasyon: (okuma) mRNA'nın sentezlendikten sonra stoplazmadaki ribozoma bağlanıp amino asitleri tRNA'lar yardımıyla sıraya koyması

tRNA : Protein sentezi sırasında (translasyon) amino asitleri ribozoma taşıyan özel bir RNA çeşidi

Tubul : Hücre içerisinde veya doku içerisindeki tüpsü yapılara verilen genel ad

Turgor: Bir bitki hücresinin osmozla su alıp şişmesi ve hücre çeperinin gergin hale gelmesi

Tümör (villus): İnce bağırsağın iç yüzeyindeki, sindirilmiş besinleri emip kana karıştıran parmaksı uzantılar



'U'

Uç meristem : Bitkilerin kök ve gövdelerinin en uçlarında bulunan, sürekli bölünerek bitkinin büyümesini sağlayan dokuMeristem dokusu

Unipolar : Tek kutuplu olma durumuBazı sinir hücreleri yanlız tek bir uzantıya sahip olabilir (unipolar sinir hücresi)

Urasil : Yanlızca RNA yapısına katılan baz

Uterus: Döl yatağı, rahim

Uyarı: Canlılarda belli bir tepkiye yol açan, fiziksel, kimyasal veya biyolojik etken

Uyartı: Bir uyarının sinir hücresinde oluşturduğu kimyasal veya elektriksel değişmeler



'Ü'

Üre: Protein metabolizması sonucu oluşan suda eriyen azotlu artık madde

Üretici: Ototrof, kendi besinini yapan canlı



'V'

Vagus: Beyinden çıkan 10sinir mide, bağırsak, kalp ve akciğerlerin otomatik çalışmalarını sağlar

Varyasyon: Bir türün bireylerindeki aynı karakterin farklı şekilleri, değişiklik, çeşitlilik

Vakuol : Ökaryot hücrelerin sitoplazması içerisinde sıvı, hava yada kısmen sindirilmiş besin kapsayan tek zarla çevrili yapıların her biri


Valin : Protein sentezine katılan amino asitlerden birisi

Vaskular sistem : Ksilem ve floemden oluşan bitki dokularında, ksilem tarafından su ve suda erimiş maddelerin, floem tarafından fotosentez ürünlerinin taşınmasını sağlayan iletim sistemi

Vanadyum : İnsan ve hayvanlar için gerekli bir eser (az miktarda bulunan) elementidir

Verimlilik : Birim zamanda meydana getirilen yavru sayısı ile ölçülen, bir bireyin yada populasyonun üreme kapasitesi Fertilite

Ventral : Bir organizmanın karın kısmı (sırt kısmı dorsal)

Vejetasyon : Bitkinin tohumdan gelişip tekrar tohum verecek hale gelene kadar geçen dönemi

Viroid : Bitki hücrelerinde hastalık yapan, 400 ' e kadar ribonükleotitten oluşan, virüslerden daha basit yapılı organizma

Vitellus: Yumurta sarısı, yedek besin



'Y'

Yağ asidi : Esterlerle bileşikler yaparak yağ moleküllerini meydana getiren maddeler

Yapısal gen : Hücrenin yapısı ve metabolizması için gerekli RNA ' ları kodlayan DNA dizisine verilen genel ad

Yüzme kesesi : Birçok kemikli balıkta çeperi sindirim kanalı ile aynı yapıda, içi hava ve diğer gazlarla dolu olan, hidrostatik denge, solunum, ses çıkarma ve ses almada görevli yapı

Yoğunluk: Herhangi bir maddenin bir birim hacminin kütlesi

Yumurta: Dişi üreme hücresi



'Z'

Zar: Hücreyi ve çoğu organelleri çevreleyen lipit ve proteinlerden oluşan yapı

Zigot: Döllenmiş yumurta hücresi

Zooloji: Biyolojinin hayvanları inceleyen dalı

Zoospor : Tek hücreli algler ve mantarlarda kamçılı, hareketli eşey hücresi

Zootoksin : Bir organizma tarafından meydana getirilmiş toksik maddeler