Donanma (Eğlence Şenlik)

Donanma şenliklerini düzenlemekle görevli memura “Donanma Muhtesibi” denilirdi Donanmalar esnasında İstanbul’un çarşı ve camileri pazar yerleri hanlar hâneler limandaki gemiler baştanbaşa çeşitli renkte kıymetli kumaşlarla bayrak ve flamalarla süslenirdi Mahyalar ve fener alayları yapılırdı Gündüzleri Sultanahmed Meydanında İbrahim Paşa Sarayında Bâb-ı Hümâyûnda Alay Köşkü önünde Dolmabahçe Sarayında Vaniköyü’nde ve diğer eğlence ve mesire yerlerinde tertip edilirdi Geceleri şehir baştanbaşa ışıklarla donatılır belirli aralıklarla top tüfek atışları yapılırdı Fişekler fırlatılırdı

Donanmalar padişahların fermanıyla ilan ve tespit edildikten sonra fermanınsadrazamın otağına gelmesiyle birlikte başlardı Kalabalık dolayısıyla düzenin bozulmaması için “tulumcu” denen özel görevliler tayin edilirdi Donanmaların masrafına başta padişahlar ve diğer devlet erkânı olmak üzere halk da kendi çapında katılırdı Fukaraya sadaka hediye dağıtılır nefis ziyafetler çekilirdi Böylece halk mesrur ve mesut edilirdi

On dokuzuncu asırda (1843) İstanbul’da bulunan tanınmış Fransız edibi Gerard de Nerval o yılın Ramazanının birinci gününde gördüğü sevinç ve şenlikleri hayranlıkla dile getirmeye çalışmış halkının nezaketine burada tattığı huzur ve saadete hayran kalmıştı Yazdığı hatıralarda bunları gıptayla dile getirmektedir

1858 yılında Sultan Abdülmecid Han dört şehzadesini birden sünnet ettirmişti Bu münasebetle geceleri ortalığı adeta gün gibi aydınlatıyordu Zaten bütün İstanbul donatılmıştı Dört şehzade ile birlikte tam 10000 Müslüman evlâdı da sünnet edildi Uzak şehirlerden ana babalarıyla gelenler ve bu şenliklere katılanlar da çoktu Tek kelimeyle şahane bir şenlikti

Fransızlar böyle şenliklere “Fete Imperial” adını verirlerdi Fakat onların tasavvur ve hayallerinin ulaşamayacağı hâlisâne merhamet ve şefkatin semeresi olan bu donanma şenlikleri sünnet edilecek çocuklar özellikle fakir ailelerden seçilirdi Devlet erkânının çocukları da yine bu düğünler sırasında sünnet edilirdi Böyle düğünler devletle tebaanın gönülden kaynaşması ve sevişmesinin derin bir muhabbet ve şefkatin semeresidir ve Osmanlı toplumunun tam bir huzur cemiyeti olduğunu göstermektedir

Bu donanmalar sırasında Osmanlı toplumunun kuruluşları bütün sanat erbabı yeni hamleler kaydederlerdi Devlet ve tebaanın sanat ve edebiyatın ve tekniğin bütünleştiği böylesine leziz bir kültür geleneğine hiçbir millet sahip olmamıştır Batı dünyasında yapılan şenlik ve eğlenceler insanlık tarihinin sayfalarını karartmıştır Bu Osmanlı şenliklerini bizzat müşahede eden yabancı bilgin tarihçi ve devlet adamları bile hayranlık ve takdirlerini belirtmektedirler