Osmanlılarda Harp Sanayii

Asya Avrupa ve Afrika’nın kilit noktası hüviyetinde olan Anadolu’da beylik
kuran Osmanlılar kuruluş devrinde dahi birçok devletle mücadele etmek zorunda
kalmıştı Nitekim bu mücadele zaman zaman aynı anda yedi sekiz devlete kadar
çıkmıştı Bir de Osmanlıların İslamiyeti temsil etme makamında bulunmaları
Haçlı güruhuyla yıllar süren amansız mücadelelere girmelerine sebep olmuştu

600 yıllık bir tarihe imzasını atan Osmanlı İmparatorluğunun güçlü bir harp sanayiine sahip olması kaçınılmazdı

Avrupa ordularında çok sonraları kullanıldığı anlaşılan tüfek II Murad zamanında Osmanlılar tarafından kullanılıyordu Varna ve II Kosova meydan muharebelerinde müttefik Avrupa ordularının mağlup edilmesinde tüfekli piyadelerin önemli payı olmuştur

V—I füzelerinin temelini teşkil eden alev füzeleri ilk defa İstanbul’un fethinde
kullanılmıştır Yıllar sonra bu çalışma prensibini 20yy mühendisleri ele
alarak geliştirmişlerdir

Germi Hisarı kuşatmasında Sultan II Murad Germe kulesi önünde kurdurmuş olduğu seyyar tophaneyi ancak Hitler Rusya seferi sırasında taklit edebilmiştir

Giderek gelişen top sanayiinde Yavuz Sultan Selim zamanında bir kademe daha atlayarak yivli topların dökümüne geçilmiştir Batı dünyası ise bunları ancak 1868 yılında Almanya’da yapabilmiştir Ayrıca bu padişahımız zamanında toplara hareket
mekanizması verilmiş ve 3600 lık bir çevreyi dövme imkânına kavuşturulmuştur
Ridaniye seferinde yine tarihte ilk defa peşi peşine 5—10 gülle atabilen
toplar kullanılmıştır 820 cm’lik dev toplar da bu dönemin mahsullerindendir
16yyın ikinci döneminde Baylemez adında 17 ton ağırlığında 281 kg’lık
gülleler atabilen şaheserler imal edilmiştir

İmparatorluğun çeşitli bölgelerinde tophane humbarahane fişekhane baruthane tersane denilen fabrikalar vardı Aynı zamanda harp malzemeleri imal eden bu ve benzeri fabrikalar kuruldukları merkezlere büyük zenginlikler sağlıyordu Mesela
Sofya’nın güneyindeki ufak bir kasabada kurulan 17 demir fabrikası o bölgeyi
epey kalkındırmıştır

Osmanlı ordusunun silahları birkaç yılda yenilenir ve daha mükemmelleriyle değiştirilirdi

Anadolu’nun üç tarafının denizlerle çevrili olması Osmanlı İmparatorluğu’nun deniz gücüne de önem vermesini gerektirmiştir

Fatih Sultan Mehmet Padişah olduğunda kadırgacı sayısı 30 civarındaydı vefat ettiği zaman ise bu sayı 250 harp 500 nakliye gemisine ulaşmıştı Fatih Sultan Mehmet’in Haliç’te inşa ettirdiği tersane aynı anda 200 gemiyi tezgâha koyabilecek kapasitede idi Bu tersanedeki işçi sayısı ise 60000’i bulmuştu

Osmanlı İmparatorluğu’nun 16 ve 17yylardaki başarısının sebeplerinden birisini de
mükemmel bir gemi inşa tekniğine ve esaslı bir gemicilik bilgisine sahip
olmasına dayandırabiliriz Bu dönemde Süveyş’ten Tuna’ya Karadeniz’den
Cezayir’e kadar yayılmış 140 adet tersanesi olan İmparatorluğun 500 parça üstün
vasıflı harp gemisi olmak üzere 4000 parçalık donanması vardı

Belli bir dönemde Osmanlılar çağın icap ettirdiği ilim ve tekniği bayraklaştırıp Hakkın
hakikatin ve adaletin mümessili olmuşlardır Günümüzde ise süper- güçlerin
kontrolündeki ham teknolojisi milyonlarca masumun ölmesine yüz binlerin açlık
ve sefalet çekmesine sebep olmaktadır Gönlümüz Osmanlıların torunlarının
tekrar ilim ve fene vakıf olup her türlü gelişmenin Hak ve adalet doğrultusunda
kullanılmasına vesile olmasını temenni etmektedir

Kaynaklar:

1Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Düzeni Necdet Sevinç

2Denizin Sesi Dergisi Mart Nisan 1988 sayısı Anadolu’da Tersanecilik Aydın Anak