Göz Hastalıkları İle İlgili 10 Soru Ve Cevaplar

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-15-2012

1

Bebek ve konuşamayan çocuklarda kırma kusuru ya da gözlük için ölçüm yapılabilir mi?

Çocuklar sözel yanıt vermeye başlamadan önce de gözlük gereksinimi olup olmadığının anlaşılması için ölçüm yapılabilir

Gözbebeklerini büyüten damla uygulamasının ardından retinoskopi ya da skiaskopi olarak adlandırılan yöntemle gözlük gereksinimi belirlenebilir

Bebeğin ya da çocuğun yaşına kırma kusurunun cinsine ve eşlik eden kayma durumuna göre gözlük verilebilir

Bebekler de gözlük takabilir ve çoğunlukla da ailelerin beklediğinin tersine kolay uyum gösterirler

2

Şaşılık ya da göz kayması nedir?

Şaşılık ya da göz kayması gözlerin görme akslarının paralelliğini kaybederek farklı yönlere bakmasıdır

Sık görülür yaklaşık çocukların %4'ünü etkiler; ancak erişkinlerde de gelişebilir

Şaşılık olduğunda kişi bir gözü ile düz ve istediği yere bakarken diğer göz içe dışa yukarı ya da aşağı doğru kayabilir

Gözler değişerek kayabileceği gibi sürekli olarak aynı göz de kayabilir

Her iki gözle istenen noktaya bakılırken beynin görme merkezinde bu iki görüntü birleştirilerek tek olarak ve üç boyutlu olarak algılanır

Gözde kayma olduğunda ise beyinde iki farklı görüntü ortaya çıkacağından beyin kayan gözden gelen görüntüyü baskılar bu da derinlik hissinde ve her iki gözle sağlanan görüşte azalmaya neden olur

Erişkinlerde ise kayan gözden gelen görüntünün baskılanması artık yapılamadığından çift görme ortaya çıkar

Yaşamın ilk birkaç ayında görmenin hızla geliştiği dönemde; gözlerin arayıcı hareketleri kısa süreli yani birkaç dakikalık içe ya da dışa olan kaymalar normal kabul edilebilir

Çevredeki objelere odaklanmanın yapılabildiği dördüncü aydan sonra olan kaymalar kesinlikle uzman bir göz hekimine danışılmalıdır

Ayrıca katarakt göz tümörleri ya da nörolojik hastalıklar da kendilerini şaşılık ile gösterebileceğinden bir göz hekimine danışılmalı ve fundus incelemesini de içeren ayrıntılı bir göz incelemesi yapılmalıdır

3

Şaşılık neden ortaya çıkar?

Şaşılığın nedeni tam olarak bilinmemektedir

İşlevsel nörolojik ya da kaslardaki yapısal bozukluklar ve dengesizlik kaymaya neden olur

Gözü hareket ettiren kaslardaki dengesizlikler bu kasları kontrol eden beyin merkezlerinin etkilendiği serebral palsi Down sendromu hidrosefali gibi hastalıklar ya da gözü etkileyen katarakt glokom ya da travma gibi durumlar gözlerin paralelliğini bozarak kaymaya neden olabilir

Kaymanın ilk belirtisi gözlerin aynı noktaya odaklanamamasıdır

Ancak güneşte bir gözünü kapama kafasını eğerek ya da döndürerek bakma gibi bulgular da kayma sonucu olabilir

Erişkin dönemde ortaya çıkan kaymalarda ise en önemli yakınma çift görmedir

Bebeklik dönemi ya da okul öncesi dönemde her çocuk olası göz sorunları (şaşılık göz tembelliği kırma kusurları katarakt ya da göz içi tümör) yönünden muayene olmalıdır

4

Şaşılığın tedavisi var mıdır varsa zamanı önemli midir?

Halk arasında yanlış inanış olarak bebeklikte olan kaymanın büyümekle zamanla düzeleceği düşünülmektedir ancak bu yanlıştır

Şaşılık hiçbir zaman büyümekle kendiliğinden düzelmez

Çocuklarda burun kökünün geniş olduğu ve kayma olmadığı halde kayma varmış gibi görünüme yol açan yalancı şaşılık dediğimiz durumlarda zamanla burun kemiğinin gelişmesi ile kayma görünümü düzelmektedir

Bu da yanlış olarak kaymanın düzeldiğini düşündürmektedir

Böyle durumlarda ayırıcı tanı ve doğru teşhis için kesinlikle göz doktoru çocuğu görmelidir

Ayrıca ailede şaşılık ya da göz tembelliği olan kişiler varsa çocuk 1-2 yaşında kesinlikle göz doktoruna gösterilmelidir

Bunun dışında her çocukta üç yaşına kadar genel bir göz muayenesi yapılmış olmalıdır

Tedavide amaçlanan görme gelişimi olumsuz etkilenmeden her iki gözün bir arada kullanılarak gelişiminin sağlanmasıdır

Bu nedenle şaşılık tedavisi ne kadar erken dönemde yapılırsa başarısı o denli yüksek olur

Ayrıntılı bir göz incelemesinin ardından kaymanın nedenine göre tedavi planlanır

Eşlik eden kırma kusuru varsa gözlük verilmesi ile kayma düzeltilebilir

Cerrahi ile gözlerin paralelliğinin sağlanması iki gözün bir arada kullanılmasını ve derinlik hissi azanılmasını sağlayacaktır

Cerrahi girişim lazerle yapılmaz gözün etrafındaki kasların yerleri değiştirilerek gözün pozisyonu ayarlanır

Erişkin dönemde olan şaşılıklarda ya da daha önce tedavi yapılmamış erişkinlerde de cerrahi tedavi ile özellikle çevre görüşte artış sağlanabilir

5

Ambliyopi (göz tembelliği) nedir?

Çocukluk döneminde kayma olmadan her iki gözden net görüntü algılandığında normal görme gelişimi sağlanmış olur

Kayma gibi gelişmenin olumsuz olarak etkilendiği durumlarda kayan gözde göz tembelliği ya da görmede azalma gelişir

Şaşılığı olan çocukların yarısında göz tembelliği gelişir

Erken (yaşamın

ilk sekiz dokuz yıllık döneminde) tanı konulduğunda tedavisi olanaklıdır

İyi gören gözün kapatılması ile görme düzeyi artırılabilir

Ancak gelişme döneminin tamamlandığı dokuz yaş sonrasında görme için tedavi başarısı oldukça düşüktü

Tanı ne kadar erken konulursa tedavi başarısı o denli yüksek olacaktır

Göz tembelliği ilerleyici bir hastalık değildir görme tamamen kaybedilmez

Göz tembelliğinin tedavisi için eşlik eden şaşılık gözlük gereksinimi ya da katarakt gibi hastalıklar tedavi edildikten sonra az gören gözün kullanılmasını zorlamak için iyi gören göze kapama yapılır

Eğer çocuk kapama yapmaya çok direnç gösteriyorsa göz damlaları ya da özel çalışma sistemleri kullanılabilir; ancak en etkili tedavi yöntemi kapamadır

Göz tembelliği tedavi edilmediği durumda ilerleme göstermez; ancak gelişme dönemi sonrası tedavisi olanaklı değildir ve her iki gözün bir arada kullanılması ve derinlik hissi algılamasında zorluğa neden olur

Polislik pilotluk gibi mesleklerin seçiminde ve sürücü almada engel oluşturur

6

Bebekler görebilir mi?

Halk arasında yaygın olarak kabul edilen yeni doğan bebeğin göremediği yolundaki görüşün tersine yeni doğan döneminde bebekler görebilir

Ancak görme erişkinlerin görme düzeyinde değildir

Bir buçuk iki yaşında erişkin düzeyine ulaşır

Gözlerin kullanılması ile gelişim sağlanır

Bu nedenle çocukluk döneminde görme sistemi esnektir ve gözlerin kullanılmasına göre biçimlenir

Bebeklik döneminde yani çocuğun konuşamadığı önemde de yapılacak olan göz incelemesi ile gözlük gereksinimi ve şaşılık saptanabilir

Ayrıca göz tembelliği dışında görme azalmasına neden olabilecek katarakt enfeksiyon tümör ya da diğer göz hastalıkları da saptanabilir

İlk muayene için ideal zaman bir yaş civarıdır

7

Yakından okumak ya da televizyon seyretmek gözleri bozar mı?

Bu doğru değildir çocukların kolları daha kısa olduğundan ve yakına uyum kapasiteleri de yüksek olduğundan okudukları materyali yakında tutarlar

Televizyonun ise yaydığı düşük düzeydeki radyasyonun dışında gözleri bozacak olumsuz etkisi yoktur

Ancak yakından televizyon izlemek eşlik eden kırma kusuruna bağlı olabileceğinden bir göz hekimi tarafından değerlendirilmelidir

8

Gözlük takmak gözlük numarasının artmasına ya da azalmasına neden olur mu?

Gözlük takmak gözleri zayıflatarak gözlük gereksinimini artırmaz ya da numarasının artmasına neden olmaz

Tam tersi de geçerlidir; gözlük takmak gözlük numarasını azaltmaz

Gözlük net görmek için takılır numaranın değişimine neden olmaz

Benzer biçimde kontak lens takılması da gereksinimi değiştirmez

Kırma kusurları (miyopi hipermetropi ve astigmatizma) göz yapısının sonucudur ve gözlük takmadaki amaç bu yapısal farklılıkların neden olduğu odaklama sorununu düzeltmektir

Gözlük takarak göz yapısı değiştirilemeyeceğinden numaranın değişimi de söz konusu değildir

9

Katarakt glokom ve göz tümörleri gibi erişkin dönemde görülen göz hastalıkları bebek ve çocuklarda görülebilir mi?

Katarakt glokom gibi daha çok erişkin dönemde görülen göz hastalıkları bebeklerde ve çocuklarda da görülebilir

Patolojik tanı farklı olmakla birlikte göz içi tümörleri (en sık retinoblastom) bebeklik ve çocukluk döneminde görülebilir

Erken tanı ve tedavi büyük önem taşımaktadır

Katarakt ve göz içi tümörlerde gözbebeğindeki beyazlık ailenin ilk fark ettiği bulgu olabilir ve bu durumda zaman geçirilmeden bir göz hekimine başvurulmalıdır

Erken tanınması durumunda retinoblastomun tedavisi olanaklıdır

Doğumsal ve infantil kataraktlar sistemik hastalıklar (galaktozemi gibi) intrauterin enfeksiyonlar (TORCH) ile birlikte gelişebileceği gibi tek başına da görülebilir

Aile öyküsü olması her zaman gerekli değildir

En kısa sürede ameliyat yapılarak hızlı görsel gelişimin olduğu dönemde yoksunluk ambliyopisi gelişmesi engellenmelidir

Glokomda ise erişkinden farklı olarak bebeklerde ve çocuklarda göz yapısında aşırı büyüme görülür

Hasta ışıktan rahatsız olur göz sulanması vardır

Tedavi edilmezse kornea zamanla saydamlığını yitirip beyaz bir görünüm alır ve optik atrofi gelişir

Tedavi en kısa sürede cerrahi uygulanmasıdır

10

Bazı gıdaların fazla tüketilmesi görme gelişimini etkiler mi?

Havuç gibi bazı gıdaların fazla tüketilmesi görme keskinliğini artırmaz ya da gözlük gereksinimini ortadan kaldırmaz

Ancak A vitamini eksikliğinde sistemik bulgulara ek olarak özellikle gece görmede güçlük ortaya çıkar günlük gereksinimin besinlerden alınması ile çocuklarda ve gençlerde normal gelişim sağlanabilir

07-15-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Göz Hastalıkları İle İlgili 10 Soru Ve Cevaplar 1 Bebek ve konuşamayan çocuklarda kırma kusuru ya da gözlük için ölçüm yapılabilir mi? Çocuklar sözel yanıt vermeye başlamadan önce de gözlük gereksinimi olup olmadığının anlaşılması için ölçüm yapılabilir Gözbebeklerini büyüten damla uygulamasının ardından retinoskopi ya da skiaskopi olarak adlandırılan yöntemle gözlük gereksinimi belirlenebilir Bebeğin ya da çocuğun yaşına kırma kusurunun cinsine ve eşlik eden kayma durumuna göre gözlük verilebilir Bebekler de gözlük takabilir ve çoğunlukla da ailelerin beklediğinin tersine kolay uyum gösterirler 2 Şaşılık ya da göz kayması nedir? Şaşılık ya da göz kayması gözlerin görme akslarının paralelliğini kaybederek farklı yönlere bakmasıdır Sık görülür yaklaşık çocukların %4'ünü etkiler; ancak erişkinlerde de gelişebilir Şaşılık olduğunda kişi bir gözü ile düz ve istediği yere bakarken diğer göz içe dışa yukarı ya da aşağı doğru kayabilir Gözler değişerek kayabileceği gibi sürekli olarak aynı göz de kayabilir Her iki gözle istenen noktaya bakılırken beynin görme merkezinde bu iki görüntü birleştirilerek tek olarak ve üç boyutlu olarak algılanır Gözde kayma olduğunda ise beyinde iki farklı görüntü ortaya çıkacağından beyin kayan gözden gelen görüntüyü baskılar bu da derinlik hissinde ve her iki gözle sağlanan görüşte azalmaya neden olur Erişkinlerde ise kayan gözden gelen görüntünün baskılanması artık yapılamadığından çift görme ortaya çıkar Yaşamın ilk birkaç ayında görmenin hızla geliştiği dönemde; gözlerin arayıcı hareketleri kısa süreli yani birkaç dakikalık içe ya da dışa olan kaymalar normal kabul edilebilir Çevredeki objelere odaklanmanın yapılabildiği dördüncü aydan sonra olan kaymalar kesinlikle uzman bir göz hekimine danışılmalıdır Ayrıca katarakt göz tümörleri ya da nörolojik hastalıklar da kendilerini şaşılık ile gösterebileceğinden bir göz hekimine danışılmalı ve fundus incelemesini de içeren ayrıntılı bir göz incelemesi yapılmalıdır 3 Şaşılık neden ortaya çıkar? Şaşılığın nedeni tam olarak bilinmemektedirİşlevsel nörolojik ya da kaslardaki yapısal bozukluklar ve dengesizlik kaymaya neden olur Gözü hareket ettiren kaslardaki dengesizlikler bu kasları kontrol eden beyin merkezlerinin etkilendiği serebral palsi Down sendromu hidrosefali gibi hastalıklar ya da gözü etkileyen katarakt glokom ya da travma gibi durumlar gözlerin paralelliğini bozarak kaymaya neden olabilir Kaymanın ilk belirtisi gözlerin aynı noktaya odaklanamamasıdır Ancak güneşte bir gözünü kapama kafasını eğerek ya da döndürerek bakma gibi bulgular da kayma sonucu olabilir Erişkin dönemde ortaya çıkan kaymalarda ise en önemli yakınma çift görmedir Bebeklik dönemi ya da okul öncesi dönemde her çocuk olası göz sorunları (şaşılık göz tembelliği kırma kusurları katarakt ya da göz içi tümör) yönünden muayene olmalıdır 4 Şaşılığın tedavisi var mıdır varsa zamanı önemli midir? Halk arasında yanlış inanış olarak bebeklikte olan kaymanın büyümekle zamanla düzeleceği düşünülmektedir ancak bu yanlıştır Şaşılık hiçbir zaman büyümekle kendiliğinden düzelmez Çocuklarda burun kökünün geniş olduğu ve kayma olmadığı halde kayma varmış gibi görünüme yol açan yalancı şaşılık dediğimiz durumlarda zamanla burun kemiğinin gelişmesi ile kayma görünümü düzelmektedir Bu da yanlış olarak kaymanın düzeldiğini düşündürmektedir Böyle durumlarda ayırıcı tanı ve doğru teşhis için kesinlikle göz doktoru çocuğu görmelidir Ayrıca ailede şaşılık ya da göz tembelliği olan kişiler varsa çocuk 1-2 yaşında kesinlikle göz doktoruna gösterilmelidir Bunun dışında her çocukta üç yaşına kadar genel bir göz muayenesi yapılmış olmalıdır Tedavide amaçlanan görme gelişimi olumsuz etkilenmeden her iki gözün bir arada kullanılarak gelişiminin sağlanmasıdır Bu nedenle şaşılık tedavisi ne kadar erken dönemde yapılırsa başarısı o denli yüksek olur Ayrıntılı bir göz incelemesinin ardından kaymanın nedenine göre tedavi planlanır Eşlik eden kırma kusuru varsa gözlük verilmesi ile kayma düzeltilebilir Cerrahi ile gözlerin paralelliğinin sağlanması iki gözün bir arada kullanılmasını ve derinlik hissi azanılmasını sağlayacaktır Cerrahi girişim lazerle yapılmaz gözün etrafındaki kasların yerleri değiştirilerek gözün pozisyonu ayarlanır Erişkin dönemde olan şaşılıklarda ya da daha önce tedavi yapılmamış erişkinlerde de cerrahi tedavi ile özellikle çevre görüşte artış sağlanabilir 5 Ambliyopi (göz tembelliği) nedir? Çocukluk döneminde kayma olmadan her iki gözden net görüntü algılandığında normal görme gelişimi sağlanmış olur Kayma gibi gelişmenin olumsuz olarak etkilendiği durumlarda kayan gözde göz tembelliği ya da görmede azalma gelişir Şaşılığı olan çocukların yarısında göz tembelliği gelişir Erken (yaşamın ilk sekiz dokuz yıllık döneminde) tanı konulduğunda tedavisi olanaklıdır İyi gören gözün kapatılması ile görme düzeyi artırılabilir Ancak gelişme döneminin tamamlandığı dokuz yaş sonrasında görme için tedavi başarısı oldukça düşüktü Tanı ne kadar erken konulursa tedavi başarısı o denli yüksek olacaktır Göz tembelliği ilerleyici bir hastalık değildir görme tamamen kaybedilmez Göz tembelliğinin tedavisi için eşlik eden şaşılık gözlük gereksinimi ya da katarakt gibi hastalıklar tedavi edildikten sonra az gören gözün kullanılmasını zorlamak için iyi gören göze kapama yapılır Eğer çocuk kapama yapmaya çok direnç gösteriyorsa göz damlaları ya da özel çalışma sistemleri kullanılabilir; ancak en etkili tedavi yöntemi kapamadır Göz tembelliği tedavi edilmediği durumda ilerleme göstermez; ancak gelişme dönemi sonrası tedavisi olanaklı değildir ve her iki gözün bir arada kullanılması ve derinlik hissi algılamasında zorluğa neden olur Polislik pilotluk gibi mesleklerin seçiminde ve sürücü almada engel oluşturur 6 Bebekler görebilir mi? Halk arasında yaygın olarak kabul edilen yeni doğan bebeğin göremediği yolundaki görüşün tersine yeni doğan döneminde bebekler görebilir Ancak görme erişkinlerin görme düzeyinde değildir Bir buçuk iki yaşında erişkin düzeyine ulaşır Gözlerin kullanılması ile gelişim sağlanır Bu nedenle çocukluk döneminde görme sistemi esnektir ve gözlerin kullanılmasına göre biçimlenir Bebeklik döneminde yani çocuğun konuşamadığı önemde de yapılacak olan göz incelemesi ile gözlük gereksinimi ve şaşılık saptanabilir Ayrıca göz tembelliği dışında görme azalmasına neden olabilecek katarakt enfeksiyon tümör ya da diğer göz hastalıkları da saptanabilir İlk muayene için ideal zaman bir yaş civarıdır 7 Yakından okumak ya da televizyon seyretmek gözleri bozar mı? Bu doğru değildir çocukların kolları daha kısa olduğundan ve yakına uyum kapasiteleri de yüksek olduğundan okudukları materyali yakında tutarlar Televizyonun ise yaydığı düşük düzeydeki radyasyonun dışında gözleri bozacak olumsuz etkisi yoktur Ancak yakından televizyon izlemek eşlik eden kırma kusuruna bağlı olabileceğinden bir göz hekimi tarafından değerlendirilmelidir 8 Gözlük takmak gözlük numarasının artmasına ya da azalmasına neden olur mu? Gözlük takmak gözleri zayıflatarak gözlük gereksinimini artırmaz ya da numarasının artmasına neden olmaz Tam tersi de geçerlidir; gözlük takmak gözlük numarasını azaltmaz Gözlük net görmek için takılır numaranın değişimine neden olmaz Benzer biçimde kontak lens takılması da gereksinimi değiştirmez Kırma kusurları (miyopi hipermetropi ve astigmatizma) göz yapısının sonucudur ve gözlük takmadaki amaç bu yapısal farklılıkların neden olduğu odaklama sorununu düzeltmektir Gözlük takarak göz yapısı değiştirilemeyeceğinden numaranın değişimi de söz konusu değildir 9 Katarakt glokom ve göz tümörleri gibi erişkin dönemde görülen göz hastalıkları bebek ve çocuklarda görülebilir mi? Katarakt glokom gibi daha çok erişkin dönemde görülen göz hastalıkları bebeklerde ve çocuklarda da görülebilir Patolojik tanı farklı olmakla birlikte göz içi tümörleri (en sık retinoblastom) bebeklik ve çocukluk döneminde görülebilir Erken tanı ve tedavi büyük önem taşımaktadır Katarakt ve göz içi tümörlerde gözbebeğindeki beyazlık ailenin ilk fark ettiği bulgu olabilir ve bu durumda zaman geçirilmeden bir göz hekimine başvurulmalıdır Erken tanınması durumunda retinoblastomun tedavisi olanaklıdır Doğumsal ve infantil kataraktlar sistemik hastalıklar (galaktozemi gibi) intrauterin enfeksiyonlar (TORCH) ile birlikte gelişebileceği gibi tek başına da görülebilir Aile öyküsü olması her zaman gerekli değildir En kısa sürede ameliyat yapılarak hızlı görsel gelişimin olduğu dönemde yoksunluk ambliyopisi gelişmesi engellenmelidir Glokomda ise erişkinden farklı olarak bebeklerde ve çocuklarda göz yapısında aşırı büyüme görülür Hasta ışıktan rahatsız olur göz sulanması vardır Tedavi edilmezse kornea zamanla saydamlığını yitirip beyaz bir görünüm alır ve optik atrofi gelişir Tedavi en kısa sürede cerrahi uygulanmasıdır 10 Bazı gıdaların fazla tüketilmesi görme gelişimini etkiler mi? Havuç gibi bazı gıdaların fazla tüketilmesi görme keskinliğini artırmaz ya da gözlük gereksinimini ortadan kaldırmaz Ancak A vitamini eksikliğinde sistemik bulgulara ek olarak özellikle gece görmede güçlük ortaya çıkar günlük gereksinimin besinlerden alınması ile çocuklarda ve gençlerde normal gelişim sağlanabilir