Hiperhidrozis ( A?yry Terleme Bozuklu?u Nedenleri Ve Tedavisi )

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-14-2012

Hiperhidrozis = A?yry Terleme Bozuklu?u nedenleri ve tedavisi
Terleme: egzersiz esnasynda, sycak veya so?uk havalarda vücut sycakly?yny ayarlamak için gerekli fizyolojik bir mekanizmadyr

Bunlaryn dy?ynda stres ve heyecan nedeniyle terlemede artma olabilir

Ynsan vücudunda bulunan iki sinir sisteminden biri olan somatik (istemli) sinir sistemi bize a?ry, ysy ve dokunma gibi duyulary hissetmemizi ve vücudun farkly bölümlerinin hareketlerini sa?layan kaslarymyzy kontrol etmemizi sa?lar

Otonom (istemsiz) sinir sistemi ise solunum hyzy, kalp aty?y ve vücut ysysynyn ayarlanmasynda önemli olan ter üretimi gibi bedensel fonksiyonlaryn ?uur dy?y kontrol edilmesini sa?lar

Otonom sinir sistemi sempatik ve parasempatik sistem ady verilen iki bölümden olu?ur

Sempatik sinir sistemi vücudun her yerinde ter salgylanmasyny kontrol eden sistemdir

Bu sistemin bazen hiçbir nedene ba?ly olmadan kendili?inden çok yüksek seviyede çaly?masy belirli bölgelerde a?yry terlemeye neden olur

Günlük hayaty etkileyen a?yry terleme durumuna hiperhidrozis ady verilmektedir

Nedenleri
Hiperhidrozis insanlaryn %1’inde görülen bir rahatsyzlyktyr

Birkaç özel durum dy?ynda a?yry terlemenin nedeni bilinmemektedir

A?yry terleme genellikle adolesan (ergenlik) döneminde ba?lar ve hayat boyu sürer

Geçici bir durum de?ildir, ancak aralykly veya devamly olabilir

Sinirlenme ve kaygy terlemeyi artyryr

Hipertiroidi, psikiyatrik hastalyklar, menapoz ve ?i?manlyk, diyabet, böbreküstü bezi hastalyklary ve vücutta olu?an enfeksiyonlar kendini a?yry terleme ile gösterebilir

TEDAVY ZAMANLAMASI
A?yry terleme normalde sa?ly?a zarar vermeyen bir rahatsyzlyktyr

Ancak ki?ilerin sosyal ya?antysyny, ö?renimini, i? hayatyny, psikolojik durumunu etkiliyorsa tedavi edilmelidir

Nasyl hareket etmeliyim?
A?yry terleme olan ki?iler öncelikle Pratisyen Hekime ba?vurmalydyr

Pratisyen hekim a?yry terlemeye neden olabilecek sistemik hastalyk dü?ünürse ilgili uzmana yönlendirmeli ve öncelikle bu hastalyk tedavi edilmelidir

Anksiyete bozuklu?u gibi psikiyatrik rahatsyzlyk varsa bu durum düzeltilmelidir

A?yry terlemeye neden olabilecek bir hastalyk yoksa hasta Dermatoloji Uzmanyna yönlendirilmelidir

Dermatoloji uzmany hafif ve orta derecede ?ikayeti olan hastalara öncelikle terlemeyi önleyen pomad ve spreyler önerebilir

Bu tedaviden yarar görmeyen ve ileri derecede ?ikayeti olan hastalarda di?er tedavi yöntemleri uygulanmalydyr

TEDAVY YÖNTEMY SEÇYMY
Primer (bir nedene ba?ly olmayan) a?yry terlemede uygulanan temel tedaviler:
Ylaç tedavileri
Terleme önleyici pomad ve losyonlar
Yyontoforez
Botox enjeksiyonu
Cerrahi tedavi (sempatektomi)’dir

Ylaç Tedavileri
Terlemeyi etkileyen birçok ilaç mevcuttur

Psikotrop (sedatif) ve antikolinerjik (atropin) gibi ilaçlar bir süreli?ine faydaly olabilirler

Ancak bunlaryn sedasyon, a?yz kurulu?u, görme bulanykly?y, üriner problemler ve hatta kalp krizi riskini artyrma gibi yan etkileri bulundu?undan genellikle önerilmezler

Özellikle strese ba?ly a?yry terlemelerde sedatifler (sakinle?tirici ilaçlar) ve sinir sistemini etkileyen ilaç tedavileri kullanylabilir

Psikoterapi genellikle bu durumda fazla yardymcy de?ildir

Terleme Önleyiciler
Terleme önleyici merhemler ve spreyler ilk önerilen basit tedavi ?eklidir

En syk kullanylan Aluminum chloride’li ajanlardyr

Özellikle koltuk alty terlemelerinde ilk seçilen ilaçlardan biridir

El ve ayak terlemelerinde hafif ve orta ?iddetteki olgularda kullanylabilir

Syky?tyrma etkisi ile ter kanalynyn a?zyny fiziksel olarak tykar ve ter bezlerinden ter atylymyny önler

Tedavide ilaç gece kuru deriye uygulanyr ve 6-8 saat kadar burada kalyr

Ertesi sabah tamamen yykanarak temizlenir

Önce hergün, durum düzeldikçe daha seyrek uygulanyr

Tedavinin tekrarlanmasy gerekir

Uygulamadan sonra kapama ile etki artyrylabilir

Erken dönemde hastalaryn yarysynda cilt irritasyonu geli?ebilir

Cilt irritasyonu yapmasy ve cevabyn gecikmesi nedeniyle uzun süreli tedaviler byktyrycydyr

Terleme önleyici pomad ve losyon uygulama uyarylary !
Uygulama öncesinde:
Kullanymdan hemen önce banyo yapmayyn

Zedelenmi? ya da irritasyonlu deride kullanmayyn

Uygulama esnasynda:
Gözler ya da mukoza ile temas ettirmeyin

Uygulama sonrasynda:
Koltuk altlary 12-24 saat kadar tyra? etmeyin

Tüy dökücü kullanylmayyn

Giysilerle temas ettirmeyin

YYONOFOREZ TEDAVYSY
A?yry el ve ayak terlemesinde kullanylyr

Eller ve/veya ayaklar içinde elektrolit solüsyonu veya metal plaka bulunan küvete konulur

Solüsyon veya plakadan insany rahatsyz etmeyen dü?ük ?iddette elektrik akymy verilir

Etki ?ekli elektrik akymynyn olu?turdu?u iyonlarynyn ter kanallaryny (basit olarak su muslu?unu) belirli bir süre kapatylmasy olarak tanymlanabilir

Her seansyn uygulama süresi 20-30 dakika kadardyr

Ba?langyçta 3 günde bir, sonra haftada bir tedavi yapylyr

Durumun ?iddetine ba?ly olarak tedavi gerekebilir

4-7 haftalyk bir tedaviden sonra terleme
tamamen kesilebilir

Terleme tam olarak kesilemezse banyo içine ilaç (Glycopyromium Bromide) eklendi?inde iyi sonuçlar alynabilir

Tedavi sonrasy terleme olmayan dönem 2-12 hafta kadar devam eder

Bu nedenle tedavinin tekrary gerekir

Zaman alycy ve toplamda pahaly bir yöntemdir

Uygulama a?rysyz olup hafif i?ne batmasy ?eklinde duyum alynabilir

Emniyetli bir tedavi yöntemidir

Cihaz satyn alyndy?y takdirde evde uygulanabilir

Gebelikte, kalp pili ve metal ortopedik implant olanlarda uygulanmaz

BOTULYNUM TOKSYN TEDAVYSY (BOTOX)

Özellikle koltuk alty terlemelerinde kullanylyr

El ve ayak terlemelerinde de uygulanabilir

Botox dü?ük dozlarda enjekte edilerek yüz veya boyunda kyry?yklyklary önlemek için lokal kaslaryn felç edilmesi için kozmetik amaçla veya kas spazmlaryny çözmek için kullanylan bir maddedir

Benzer etki nedeniyle terlemeye neden olan sempatik sinirleri felç ederek ter bezlerinden ter üretimini önlemek için kullanylmaktadyr

Uygulamada Botox olarak bilinen Botulinum Toksin’i terleme olan bölgede deri içine enjekte edilir ve sinir uçlarynda 6-12 hafta süre ile geçici blok yapar

Etkisi geçici (1-6 ay) oldu?undan tedavinin tekrary gerekir

Ayaktan uygulanabilir

Uygulama yakla?yk 30 dakika kadar sürer

Lokal anestezik krem uygulandyktan sonra bölgeye enjeksiyonlar yapylyr

Tedavinin etkisi birkaç saat veya gün sonra ortaya çykar

Ylk uygulamadan sonra ikinci seans 2-3 hafta sonra yapylyr ve tedaviye 6 ay aralyklarla devam edilir

Oldukça pahaly bir yöntemdir

Tedaviden sonra enjeksiyon yerinde birkaç gün devam eden a?rylar olabilir

Bazen yapylan enjeksiyon kaslara giden sinirleri de etkileyebilir ve kolda geçici güç kaybyna neden olabilir

Botox’un bu ilaca kar?y allerjisi olanlarda, gebelerde ve kas problemi olanlarda kullanylmasy uygun de?ildir

Antibiyotikler veya kas gev?etici ilaçlarla birlikte kullanylmamalydyr

CERRAHY TEDAVY
Endoskopik Torakal Sempatektomi
Özellikle el ve koltuk alty terlemelerinde uygulanmaktadyr

Kalycy çözüm sa?lar

Cerrahi tedavinin esasy a?yry çaly?arak fazla terlemeye neden olan sempatik sinirlerin kesilmesi veya çykarylmasydyr

Bazen sempatik zincir ve dallary klips ile syky?tyrylabilir veya koter ile yakylabilir

Bu sinirlerin terleme dy?ynda fonksiyonu olmady?y için; ameliyatyn felç olu?turma, his kayby, refleks azalmasy gibi etkileri olmaz

Koltuk altyndan açylan 1 cm kadar küçük 1-2 delikten sokulan kamera ve küçük aletlerle i?lem gerçekle?tirilmektedir

Diz artroskopisi veya laparoskopi gibi bir yöntemdir

Hastaya genel anestezi verilir

Y?lem süresi bir saatin altyndadyr

Ameliyatyn etkisi hemen ortaya çykar

Hasta uyandy?ynda elleri kuru ve sycaktyr

Operasyon sonrasy hasta 12-24 saat kadar hastanede kalynyr

Ameliyat sonrasy çok az rahatsyzlyk verir

Deri kyvrymlary içinde kaybolacak kadar çok küçük bir iz byrakyr

Yyile?me bir veya birkaç gün gibi kysa bir sürede olur

Hastalaryn ço?u 1 haftada normal çaly?ma düzenlerine dönerler

A?yr kalp-akci?er hastaly?y olan, plevral hastalyk veya akci?er ameliyaty geçiren, tedavi edilemeyen tiroid hastaly?y olanlar cerrahi tedavi için uygun de?ildir

Etkili, kalycy, emniyetli ve çok az rahatsyzlyk veren bir tedavi yöntemidir

Vücudun ba?ka bölgelerinde (syrt, kalça) terlemenin artmasy (%20-50) en syk görülen yan etkidir

Ancak hastalaryn çok azynda (%2) önemli olur

Nadir görülen di?er bir yan etki de yemek esnasynda terleme olmasydyr

Komplikasyonlar %1 civarynda, çok az görülür

Nadiren veya her cerrahi i?lemde görülebilen anestezik maddelere ve ilaçlara kar?y allerjik reaksiyonlar, kanama, enfeksiyon ve kom?u organ yaralanmasy olu?abilir

Bazen gö?üs bo?lu?unda hava kalmasy (pnömotoraks) geli?ebilir

Ancak ço?unda kendili?inden kaybolur ve pek problem yaratmaz

Horner sendromu denilen (göz kapa?ynda dü?me, göz bebe?inde küçülme ve yüzde terleme azalmasy) komplikasyon; çok nadiren kalycy olsada birkaç ay içinde normale dönebilir

Bu yöntemle: el terlemesinde: %98, koltuk alty terlemesinde: %80 üzerinde, ayak terlemesi için yapylmasa da ayak terlemesinde: %25 civarynda ba?aryly sonuç alynmaktadyr

Kaynak:

07-14-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Hiperhidrozis ( A?yry Terleme Bozuklu?u Nedenleri Ve Tedavisi ) Hiperhidrozis = A?yry Terleme Bozuklu?u nedenleri ve tedavisi Terleme: egzersiz esnasynda, sycak veya so?uk havalarda vücut sycakly?yny ayarlamak için gerekli fizyolojik bir mekanizmadyr Bunlaryn dy?ynda stres ve heyecan nedeniyle terlemede artma olabilir Ynsan vücudunda bulunan iki sinir sisteminden biri olan somatik (istemli) sinir sistemi bize a?ry, ysy ve dokunma gibi duyulary hissetmemizi ve vücudun farkly bölümlerinin hareketlerini sa?layan kaslarymyzy kontrol etmemizi sa?lar Otonom (istemsiz) sinir sistemi ise solunum hyzy, kalp aty?y ve vücut ysysynyn ayarlanmasynda önemli olan ter üretimi gibi bedensel fonksiyonlaryn ?uur dy?y kontrol edilmesini sa?lar Otonom sinir sistemi sempatik ve parasempatik sistem ady verilen iki bölümden olu?ur Sempatik sinir sistemi vücudun her yerinde ter salgylanmasyny kontrol eden sistemdir Bu sistemin bazen hiçbir nedene ba?ly olmadan kendili?inden çok yüksek seviyede çaly?masy belirli bölgelerde a?yry terlemeye neden olur Günlük hayaty etkileyen a?yry terleme durumuna hiperhidrozis ady verilmektedir Nedenleri Hiperhidrozis insanlaryn %1’inde görülen bir rahatsyzlyktyr Birkaç özel durum dy?ynda a?yry terlemenin nedeni bilinmemektedir A?yry terleme genellikle adolesan (ergenlik) döneminde ba?lar ve hayat boyu sürer Geçici bir durum de?ildir, ancak aralykly veya devamly olabilir Sinirlenme ve kaygy terlemeyi artyryr Hipertiroidi, psikiyatrik hastalyklar, menapoz ve ?i?manlyk, diyabet, böbreküstü bezi hastalyklary ve vücutta olu?an enfeksiyonlar kendini a?yry terleme ile gösterebilir TEDAVY ZAMANLAMASI A?yry terleme normalde sa?ly?a zarar vermeyen bir rahatsyzlyktyr Ancak ki?ilerin sosyal ya?antysyny, ö?renimini, i? hayatyny, psikolojik durumunu etkiliyorsa tedavi edilmelidir Nasyl hareket etmeliyim? A?yry terleme olan ki?iler öncelikle Pratisyen Hekime ba?vurmalydyr Pratisyen hekim a?yry terlemeye neden olabilecek sistemik hastalyk dü?ünürse ilgili uzmana yönlendirmeli ve öncelikle bu hastalyk tedavi edilmelidir Anksiyete bozuklu?u gibi psikiyatrik rahatsyzlyk varsa bu durum düzeltilmelidir A?yry terlemeye neden olabilecek bir hastalyk yoksa hasta Dermatoloji Uzmanyna yönlendirilmelidir Dermatoloji uzmany hafif ve orta derecede ?ikayeti olan hastalara öncelikle terlemeyi önleyen pomad ve spreyler önerebilir Bu tedaviden yarar görmeyen ve ileri derecede ?ikayeti olan hastalarda di?er tedavi yöntemleri uygulanmalydyr TEDAVY YÖNTEMY SEÇYMY Primer (bir nedene ba?ly olmayan) a?yry terlemede uygulanan temel tedaviler: Ylaç tedavileri Terleme önleyici pomad ve losyonlar Yyontoforez Botox enjeksiyonu Cerrahi tedavi (sempatektomi)’dir Ylaç Tedavileri Terlemeyi etkileyen birçok ilaç mevcuttur Psikotrop (sedatif) ve antikolinerjik (atropin) gibi ilaçlar bir süreli?ine faydaly olabilirler Ancak bunlaryn sedasyon, a?yz kurulu?u, görme bulanykly?y, üriner problemler ve hatta kalp krizi riskini artyrma gibi yan etkileri bulundu?undan genellikle önerilmezler Özellikle strese ba?ly a?yry terlemelerde sedatifler (sakinle?tirici ilaçlar) ve sinir sistemini etkileyen ilaç tedavileri kullanylabilir Psikoterapi genellikle bu durumda fazla yardymcy de?ildir Terleme Önleyiciler Terleme önleyici merhemler ve spreyler ilk önerilen basit tedavi ?eklidir En syk kullanylan Aluminum chloride’li ajanlardyr Özellikle koltuk alty terlemelerinde ilk seçilen ilaçlardan biridir El ve ayak terlemelerinde hafif ve orta ?iddetteki olgularda kullanylabilir Syky?tyrma etkisi ile ter kanalynyn a?zyny fiziksel olarak tykar ve ter bezlerinden ter atylymyny önler Tedavide ilaç gece kuru deriye uygulanyr ve 6-8 saat kadar burada kalyr Ertesi sabah tamamen yykanarak temizlenir Önce hergün, durum düzeldikçe daha seyrek uygulanyrTedavinin tekrarlanmasy gerekir Uygulamadan sonra kapama ile etki artyrylabilir Erken dönemde hastalaryn yarysynda cilt irritasyonu geli?ebilir Cilt irritasyonu yapmasy ve cevabyn gecikmesi nedeniyle uzun süreli tedaviler byktyrycydyr Terleme önleyici pomad ve losyon uygulama uyarylary ! Uygulama öncesinde: Kullanymdan hemen önce banyo yapmayyn Zedelenmi? ya da irritasyonlu deride kullanmayyn Uygulama esnasynda: Gözler ya da mukoza ile temas ettirmeyin Uygulama sonrasynda: Koltuk altlary 12-24 saat kadar tyra? etmeyin Tüy dökücü kullanylmayyn Giysilerle temas ettirmeyin YYONOFOREZ TEDAVYSY A?yry el ve ayak terlemesinde kullanylyr Eller ve/veya ayaklar içinde elektrolit solüsyonu veya metal plaka bulunan küvete konulur Solüsyon veya plakadan insany rahatsyz etmeyen dü?ük ?iddette elektrik akymy verilir Etki ?ekli elektrik akymynyn olu?turdu?u iyonlarynyn ter kanallaryny (basit olarak su muslu?unu) belirli bir süre kapatylmasy olarak tanymlanabilir Her seansyn uygulama süresi 20-30 dakika kadardyr Ba?langyçta 3 günde bir, sonra haftada bir tedavi yapylyr Durumun ?iddetine ba?ly olarak tedavi gerekebilir 4-7 haftalyk bir tedaviden sonra terleme tamamen kesilebilir Terleme tam olarak kesilemezse banyo içine ilaç (Glycopyromium Bromide) eklendi?inde iyi sonuçlar alynabilir Tedavi sonrasy terleme olmayan dönem 2-12 hafta kadar devam eder Bu nedenle tedavinin tekrary gerekir Zaman alycy ve toplamda pahaly bir yöntemdir Uygulama a?rysyz olup hafif i?ne batmasy ?eklinde duyum alynabilir Emniyetli bir tedavi yöntemidir Cihaz satyn alyndy?y takdirde evde uygulanabilir Gebelikte, kalp pili ve metal ortopedik implant olanlarda uygulanmaz BOTULYNUM TOKSYN TEDAVYSY (BOTOX) Özellikle koltuk alty terlemelerinde kullanylyr El ve ayak terlemelerinde de uygulanabilir Botox dü?ük dozlarda enjekte edilerek yüz veya boyunda kyry?yklyklary önlemek için lokal kaslaryn felç edilmesi için kozmetik amaçla veya kas spazmlaryny çözmek için kullanylan bir maddedir Benzer etki nedeniyle terlemeye neden olan sempatik sinirleri felç ederek ter bezlerinden ter üretimini önlemek için kullanylmaktadyr Uygulamada Botox olarak bilinen Botulinum Toksin’i terleme olan bölgede deri içine enjekte edilir ve sinir uçlarynda 6-12 hafta süre ile geçici blok yapar Etkisi geçici (1-6 ay) oldu?undan tedavinin tekrary gerekir Ayaktan uygulanabilir Uygulama yakla?yk 30 dakika kadar sürer Lokal anestezik krem uygulandyktan sonra bölgeye enjeksiyonlar yapylyr Tedavinin etkisi birkaç saat veya gün sonra ortaya çykar Ylk uygulamadan sonra ikinci seans 2-3 hafta sonra yapylyr ve tedaviye 6 ay aralyklarla devam edilir Oldukça pahaly bir yöntemdir Tedaviden sonra enjeksiyon yerinde birkaç gün devam eden a?rylar olabilir Bazen yapylan enjeksiyon kaslara giden sinirleri de etkileyebilir ve kolda geçici güç kaybyna neden olabilir Botox’un bu ilaca kar?y allerjisi olanlarda, gebelerde ve kas problemi olanlarda kullanylmasy uygun de?ildir Antibiyotikler veya kas gev?etici ilaçlarla birlikte kullanylmamalydyr CERRAHY TEDAVY Endoskopik Torakal Sempatektomi Özellikle el ve koltuk alty terlemelerinde uygulanmaktadyr Kalycy çözüm sa?lar Cerrahi tedavinin esasy a?yry çaly?arak fazla terlemeye neden olan sempatik sinirlerin kesilmesi veya çykarylmasydyr Bazen sempatik zincir ve dallary klips ile syky?tyrylabilir veya koter ile yakylabilir Bu sinirlerin terleme dy?ynda fonksiyonu olmady?y için; ameliyatyn felç olu?turma, his kayby, refleks azalmasy gibi etkileri olmaz Koltuk altyndan açylan 1 cm kadar küçük 1-2 delikten sokulan kamera ve küçük aletlerle i?lem gerçekle?tirilmektedir Diz artroskopisi veya laparoskopi gibi bir yöntemdir Hastaya genel anestezi verilir Y?lem süresi bir saatin altyndadyr Ameliyatyn etkisi hemen ortaya çykar Hasta uyandy?ynda elleri kuru ve sycaktyr Operasyon sonrasy hasta 12-24 saat kadar hastanede kalynyr Ameliyat sonrasy çok az rahatsyzlyk verir Deri kyvrymlary içinde kaybolacak kadar çok küçük bir iz byrakyr Yyile?me bir veya birkaç gün gibi kysa bir sürede olur Hastalaryn ço?u 1 haftada normal çaly?ma düzenlerine dönerler A?yr kalp-akci?er hastaly?y olan, plevral hastalyk veya akci?er ameliyaty geçiren, tedavi edilemeyen tiroid hastaly?y olanlar cerrahi tedavi için uygun de?ildir Etkili, kalycy, emniyetli ve çok az rahatsyzlyk veren bir tedavi yöntemidir Vücudun ba?ka bölgelerinde (syrt, kalça) terlemenin artmasy (%20-50) en syk görülen yan etkidir Ancak hastalaryn çok azynda (%2) önemli olur Nadir görülen di?er bir yan etki de yemek esnasynda terleme olmasydyr Komplikasyonlar %1 civarynda, çok az görülür Nadiren veya her cerrahi i?lemde görülebilen anestezik maddelere ve ilaçlara kar?y allerjik reaksiyonlar, kanama, enfeksiyon ve kom?u organ yaralanmasy olu?abilir Bazen gö?üs bo?lu?unda hava kalmasy (pnömotoraks) geli?ebilir Ancak ço?unda kendili?inden kaybolur ve pek problem yaratmaz Horner sendromu denilen (göz kapa?ynda dü?me, göz bebe?inde küçülme ve yüzde terleme azalmasy) komplikasyon; çok nadiren kalycy olsada birkaç ay içinde normale dönebilir Bu yöntemle: el terlemesinde: %98, koltuk alty terlemesinde: %80 üzerinde, ayak terlemesi için yapylmasa da ayak terlemesinde: %25 civarynda ba?aryly sonuç alynmaktadyr Kaynak: