Hasta Hakları Yönetmeliği..

HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete

01081998 Cumartesi
Sayı: 23420
Sa lık Bakanlı ından:

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İlkeler
Amaç
Madde 1- Bu Yönetmelik; temel insan haklarının sa lık hizmetleri sahasındaki yansıması olan ve başta Türkiye Cumhuriyeti Anayasası nda, di er mevzuatta ve milletlerarası hukuki metinlerde kabul edilen "hasta hakları"nı somut olarak göstermek ve sa lık hizmeti verilen bütün kurum ve kuruluşlarda ve sa lık kurum ve kuruluşları dışında sa lık hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yakışır şekilde herkesin "hasta hakları"ndan faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerekti inde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesine dair usül ve esasları düzenlemek amacı ile hazırlanmıştır
Kapsam
Madde 2- Bu Yönetmelik; sa lık hizmeti verilen resmi ve özel bütün kurum ve kuruluşları, bu kurum ve kuruluşlarda veya bunların dışında hizmete katılan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakkını haiz olan bütün fertleri kapsar
Hukuki Dayanak
Madde 3- Bu Yönetmelik; 3359 sayılı Sa lık Hizmetleri Temel Kanunu nun 9 uncu maddesinin (c) bendine ve 181 sayılı Sa lık Bakanlı ı nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname nin 43 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır
Tanımlar
Madde 4- Bu Yönetmelik te geçen deyimlerden;
a) Bakanlık: Sa lık Bakanlı ı nı,
b) Hasta: Sa lık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan kimseyi,
c) Personel: Hizmetin, resmi veya özel sa lık kurumlarında ve kuruluşlarında veya serbest olarak sunulmasına bakılmaksızın, sa lık hizmetinin verilmesine iştirak eden bütün sa lık meslekleri mensuplarını ve sa lık meslekleri mensubu olmasa bile sa lık hizmetinin verilmesine sorumlu olarak iştirak eden kimseleri,
d) Sa lık kurum ve kuruluşu: Milli Savunma Bakanlı ı na ait olanlar hariç olmak üzere, sa lık hizmeti verilen resmi veya özel bütün kurum ve kuruluşlar ile tababet icra edilen bütün yerleri,
e) Hasta hakları: Sa lık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları sebebiyle sahip bulundukları ve TC Anayasası, milletlerarası andlaşmalar, kanunlar ve di er mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan haklarını, ifade eder
İlkeler
Madde 5- Sa lık hizmetlerinin sunulmasında aşa ıdaki ilkelere uyulması şarttır:
a) Bedeni, ruhi ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde yaşama hakkının, en temel insan hakkı oldu u, hizmetin her safhasında daima gözönünde bulundurulur
b) Herkesin yaşama, maddi ve manevi varlı ını koruma ve geliştirme hakkını haiz oldu u ve hiçbir merci veya kimsenin bu hakkı ortadan kaldırmak yetkisinin olmadı ı bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur
c) Sa lık hizmetinin verilmesinde, hastaların, ırk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durumları ile sair farklılıkları dikkate alınamaz Sa lık hizmetleri, herkesin kolayca ulaşabilece i şekilde planlanıp düzenlenir
d) Tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılı haller dışında, rızası olmaksızın kişinin vücut bütünlü üne ve di er kişilik haklarına dokunulamaz
e) Kişi, rızası ve Bakanlı ın izni olmaksızın tıbbi araştırmalara tabi tutulamaz
f) Kanun ile müsaade edilen haller ile tıbbi zorunluluklar dışında, hastanın özel hayatının ve aile hayatının gizlili ine dokunulamaz
İKİNCİ BÖLÜM
Sa lık Hizmetlerinden Faydalanma Hakkı
Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma
Madde 6- Hasta, adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sa lıklı yaşamanın teşvik edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu sa lık hizmetleri de dahil olmak üzere, sa lık hizmetlerinden ihtiyaçlarına uygun olarak faydalanma hakkına sahiptir Bu hak, sa lık hizmeti veren bütün kurum ve kuruluşlar ile sa lık hizmetinde görev alan personelin adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme yükümlülüklerini de içerir
Bilgi İsteme
Madde 7- Hasta, sa lık hizmetlerinden nasıl faydalanabilece i konusunda bilgi isteyebilir Bu hak, hangi sa lık kuruluşundan hangi şartlara göre faydalanılabilece ini, sa lık kurum ve kuruluşları tarafından verilen her türlü hizmet ve imkanın neler oldu unu ve müracaat edilen kuruluşta verilen sa lık hizmetlerinden faydalanma usulüne ö renme haklarını da kapsar
Bütün sa lık kurum ve kuruluşları, hastayı birinci fıkra uyarınca bilgilendirmek için yeterli teknik donanımı haiz birimi oluşturmak; bu birimde, hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete sahip personeli daimi olarak istihdam etmek ve hastanın ihtiyacı olan birimlere kolayca ulaşabilmesini temin etmek üzere, kuruluşun uygun yerlerinde bilgilendirici tabela, broşür ve işaretler bulundurmak gibi tedbirleri almak zorundadırlar
Sa lık Kuruluşunu Seçme ve De iştirme
Madde 8- Hasta; tabi oldu u mevzuatın öngördü ü usül ve şartlara uyulmak kaydı ile, sa lık kurum ve kuruluşunu seçme ve seçti i sa lık kuruluşunda verilen sa lık hizmetinden faydalanma hakkına sahiptir Mevzuat ile belirlenmiş sevk sistemine uygun olmak şartı ile hasta sa lık kuruluşunu de iştirebilir Ancak, kuruluşu de iştirmenin hayati tehlikeye yolaçıp açmayaca ı ve hastalı ının daha da a ırlaşıp a ırlaşmayaca ı hususlarında hastanın tabip tarafından aydınlatılması ve hayati tehlike bakımından sa lık kuruluşunun de iştirilmesinde tıbben sakınca görülmemesi esastır
Acil vak alar dışında, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna ba lı olup da mevzuatın öngördü ü sevk zincirine uymayanlar aradaki ücret farkını kendileri karşılar
Hastanın sa lık kuruluşunda kalmasında tıbben fayda bulunmayan veya bir başka sa lık kuruluşuna nakli gerekli olan hallerde, durum hastaya veya 15 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen kişilere açıklanır Nakilden önce, gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya tıbben uygun görülen sa lık kuruluşuna, sevkeden kuruluş veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve kesintisiz olarak verilmesi esastır
Personeli Tanıma, Seçme ve De iştirme
Madde 9- Hastaya talebi halinde, kendisine sa lık hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve di er personelin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında bilgi verilir
Mevzuat ile belirlenmiş usüllere uyulmak şartı ile hastanın, kendisine sa lık hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi de iştirme ve başka tabiplerin konsültasyonunu istemek hakkı vardır Personeli seçme, tabibi de iştirme ve konsültasyon isteme hakları kullanıldı ında, mevzuat ile belirlenen ücret farkı, bu hakları kullanan hasta tarafından karşılanır
Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme
Madde 10- Sa lık kuruluşunun hizmet verme imkanlarının yetersiz veya sınırlı olması sebebiyle sa lık hizmeti talebi zamanında karşılanamayan hallerde, hastanın, öncelik hakkının tıbbi kriterlere dayalı ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakkı vardır Acil ve adli vak alar ile yaşlılar ve özürlüler hakkında öncelik sırasının belirlenmesinde ilgili mevzuat hükümleri uygulanır
Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım
Madde 11- Hasta, modern tıbbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teşhisinin konulmasını, tedavisinin yapılmasını ve bakımını istemek hakkına sahiptir
Tababetin ilkelerine ve tababet ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı veya aldatıcı mahiyette teşhis ve tedavi yapılamaz
Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasa ı
Madde 12- Teşhis, tedavi veya korunma maksadı olmaksızın, ölüme veya hayati tehlikeye yolaçabilecek veya vücut bütünlü ünü ihlal edebilecek veya akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir şey yapılamaz ve talep de edilemez
Ötenazi Yasa ı
Madde 13- Ötenazi yasaktır
Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkından vazgeçilemez Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahil, kimsenin hayatına son verilemez
Tıbbi Özen Gösterilmesi
Madde 14- Personel, hastanın durumunun gerektirdi i tıbbi özeni gösterir
Hastanın hayatını kurtarmak veya sa lı ını korumak mümkün olmadı ı takdirde dahi, ıstırabını azaltmaya veya dindirmeye çalışmak zorunludur
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Sa lık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı
Genel Olarak Bilgi İsteme
Madde 15- Hasta; sa lık durumunu, kendisine uygulanacak tıbbi işlemleri, bunların faydaları ve muhtemel sakıncaları, alternatif tıbbi müdahale usülleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçları ve hastalı ın seyri ve neticeleri konusunda sözlü veya yazılı olarak bilgi istemek hakkına sahiptir
Sa lık durumu ile ilgili gereken bilgiyi, bizzat hasta veya hastanın küçük, temyiz kudretinden yoksun veya kısıtlı olması halinde velisi veya vasisi isteyebilir Hasta, sa lık durumu hakkında bilgi almak üzere bir başkasına da yetki verebilir Gerek görülen hallerde yetkinin belgelendirilmesi istenilebilir
Hasta, tedavisi ile ilgilenen tabip dışında bir başka tabipten de sa lık
durumu hakkında bilgi alabilir
Kayıtları İnceleme
Madde 16- Hasta, sa lık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayı ve kayıtları, do rudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vasıtası ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir Bu kayıtlar, sadece hastanın tedavisi ile do rudan ilgili olanlar tarafından görülebilir
Kayıtların Düzeltilmesini İsteme
Madde 17- Hasta; sa lık kurum ve kuruluşları nezdinde bulunan kayıtlarında eksik, belirsiz ve hatalı tıbbi ve şahsi bilgilerin tamamlanmasını, açıklanmasını, düzeltilmesini ve nihai sa lık durumu ve şahsi durumuna uygun hal e getirilmesini isteyebilir
Bu hak, hastanın sa lık durumu ile ilgili raporlara itiraz ve aynı veya başka kurum ve kuruluşlarda sa lık durumu hakkında yeni rapor düzenlenmesini isteme haklarını da kapsar
Bilgi Vermenin Usulü
Madde 18- Bilgi, gerekti inde tercüman kullanılarak, hastanın anlayabilece i şekilde, tıbbi terimler mümkün oldu unca kullanılmadan, tereddüt ve şüpheye yer verilmeden ve hastanın ruhi durumuna uygun ve nazik bir ifade ile verilir
Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan ve Tedbir Alınması Gereken haller
Madde 19- Hastanın manevi yapısı üzerinde fena tesir yapmak suretiyle hastalı ın artması ihtimalinin bulunması ve hastalı ın seyrinin ve sonucunun vahim görülmesi hallerinde, teşhisin saklanması caizdir Hastaya veya yakınlarına, hastanın sa lık durumu hakkında bilgi verilip verilmemesi, yukarıdaki fıkrada belirtilen şartlar çerçevesinde tabibinin takdirine ba lıdır
Tedavisi olmayan bir teşhis, ancak bir tabip tarafından ve tam bir ihtiyat içinde hastaya hissettirilebilir veya bildirilebilir Hastanın aksi yönde bir talebinin bulunmaması veya açıklanaca ı şahsın önceden belirlenmemesi halinde, böyle bir teşhis ailesine bildirilir
Bilgi Verilmesini Yasaklama
Madde 20- İlgili mevzuat hükümlerine ve hastalı ın mahiyetine göre yetkili mercilerce alınacak tedbirlerin gerektirdi i haller dışında; hasta, sa lık durumu hakkında kendisine veya ailesine veya yakınlarına bilgi verilmemesini isteyebilir
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Hasta Haklarının Korunması
Mahremiyete Saygı Gösterilmesi
Madde 21- Hastanın, mahremiyetine saygı gösterilmesi esastır Hasta mahremiyetinin korunmasını açıkça talep de edebilir Her türlü tıbbi müdahale, hastanın mahremiyetine saygı gösterilmek suretiyle icra edilir
Mahremiyete saygı gösterilmesi ve bunu istemek hakkı;
a) Hastanın, sa lık durumu ile ilgili tıbbi de erlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesini,
b) Muayenenin, teşhisin, tedavinin ve hasta ile do rudan teması gerektiren di er işlemlerin makül bir gizlilik ortamında gerçekleştirilmesini,
c) Tıbben sakınca olmayan hallerde yanında bir yakınının bulunmasına izin verilmesini,
d) Tedavisi ile do rudan ilgili olmayan kimselerin, tıbbi müdahale sırasında bulunmamasını,
e) Hastalı ın mahiyeti gerektirmedikçe hastanın şahsi ve ailevi hayatına müdahale edilmemesini,
f) Sa lık harcamalarının kayna ının gizli tutulmasını, kapsar
Ölüm olayı, mahremiyetin bozulması hakkını vermez
E itim verilen sa lık kurum ve kuruluşlarında, hastanın tedavisi ile do rudan ilgili olmayanların tıbbi müdahale sırasında bulunması gerekli ise; önceden veya tedavi sırasında bunun için hastanın ayrıca rızası alınır

Rıza Olmaksızın Tıbbi Ameliyeye Tabi Tutulmama
Madde 22- Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, rızası olmaksızın ve verdi i rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi ameliyeye tabi tutulamaz
Bir suç işledi i veya buna iştirak etti i şüphesi altında bulunan kişinin işledi i suçun muhtemel delillerinin, kendisinin veya ma durun vücudunda oldu u düşünülen hallerde; bu delillerin ortaya çıkarılması için sanı ın veya ma durun tıbbi ameliyeye tabi tutulması, hakimin kararına ba lıdır
Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde bu ameliye, cumhuriyet savcısının
talebi üzerine yapılabilir

Bilgilerin Gizli Tutulması
Madde 23- Sa lık hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller dışında, hiçbir şekilde açıklanamaz
Kişinin rızasına dayansa bile, kişilik haklarından bütünüyle vazgeçilmesi, bu hakların başkalarına devri veya aşırı şekilde sınırlanması neticesini do uran hallerde bilginin açıklanması, bunları açıklayanın hukuki sorumlulu unu kaldırmaz
Hukuki ve ahlaki yönden geçerli ve haklı bir sebebe dayanmaksızın hastaya zarar verme ihtimali bulunan bilginin ifşa edilmesi, personelin ve di er kimselerin hukuki ve cezai sorumlulu unu da gerektirir
Araştırma ve e itim amacı ile yapılan faaliyetlerde de hastanın kimlik bilgileri, rızası olmaksızın açıklanamaz