Hasta Hakları Yönetmeliği..

BEŞİNCİ BÖLÜM

Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası
Hastanın Rızası ve İzin
Madde 24- Tıbbi müdahalelerde hastanın rızası gerekir Hasta küçük veya mahcur ise velisinden veya vasisinden izin alınır Hastanın, velisinin veya vasisinin olmadı ı veya hazır bulunamadı ı veya hastanın ifade gücünün olmadı ı hallerde, bu şart aranmaz
Kanuni temsilci tarafından muvafakat verilmeyen hallerde, müdahalede bulunmak tıbben gerekli ise, velayet ve vesayet altındaki hastaya tıbbi müdahalede bulunulabilmesi; Türk Medeni Kanunu nun 272 nci ve 431 inci maddeleri uyarınca mahkeme kararına ba lıdır
Kanuni temsilciden veya mahkemeden izin alınması zaman gerektirecek ve hastaya derhal müdahale edilmedi i takdirde hayatı veya hayati organlarından birisi tehdit altına girecek ise, izin şartı aranmaz
Üçüncü fıkrada belirtilen ve hayatı veya hayati organlardan birisini tehdit eden acil haller haricinde, rızanın her zaman geri alınması mümkündür
Rızanın geri alınması, hastanın tedaviyi reddetmesi anlamına gelir
Rızanın müdahale başladıktan sonra geri alınması, ancak tıbbi yönden sakınca bulunmaması şartına ba lıdır

Tedaviyi Reddetme ve Durdurma
Madde 25- Kanunen zorunlu olan haller dışında ve do abilecek olumsuz sonuçların sorumlulu u hastaya ait olmak üzere; hasta kendisine uygulanması planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmasını istemek hakkına sahiptir Bu halde, tedavinin uygulanmamasından do acak sonuçların hastaya veya kanuni temsilcilerine veyahut yakınlarına anlatılması ve bunu gösteren yazılı belge alınması gerekir
Bu hakkın kullanılması, hastanın sa lık kuruluşuna tekrar müracaatinde hasta aleyhine kullanılamaz

Küçü ün veya Mahcurun Tıbbi Müdahaleye İştiraki
Madde 26- Kanuni temsilcinin muvafakatinin gerekti i ve yeterli oldu u hallerde dahi, mümkün oldu u ölçüde küçük veya mahcur olan hastanın dinlenmesi suretiyle tıbbi müdahaleye iştiraki sa lanır

Alışılmış Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanması
Madde 27- Klinik veya laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi metodlarının hastaya fayda vermeyece inin sabit olması ve daha evvel deney hayvanları üzerinde kafi derecede tecrübe edilmek suretiyle faydalı tesirlerinin anlaşılması ve hastanın rızasının bulunması şartları birlikte mevcut oldu unda, bilinen klasik tedavi metodları yerine başka bir tedavi usulü uygulanabilir Ayrıca, bilinen klasik tedavi metodu dışındaki bir metodun uygulanabilmesi için, hastaya faydalı olaca ının ve bu tedavinin bilinen klasik tedavi usullerinden daha elverişsiz sonuç vermeyece inin muhtemel olması da şarttır
Evvelce tecrübe edilmemiş bir tıbbi tedavi ve müdahale usulü, ancak zarar vermeyece inin ve hastayı kurtaraca ının mutlak olarak öngörülmesi halinde yapılabilir
Altıncı Bölüm de yeralan hükümler saklıdır

Rızanın Şekli ve Geçerlili i
Madde 28- Mevzuatın öngördü ü istisnalar dışında, rıza herhangi bir şekle ba lı de ildir
Hukuka ve ahlaka aykırı olarak alınan rıza hükümsüzdür ve bu şekilde alınan rızaya dayanılarak müdahalede bulunulamaz

Organ ve Doku Alınmasında Rıza
Madde 29- 18 yaşından küçük ve mümeyyiz olmayanlardan organ ve doku alınamaz Bu şartları tamam olanlardan teşhis, tedavi ve bilimsel amaçlar ile organ veya doku alınması, 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve NakliHakkında Kanun un 6 ncı maddesinde öngörülen yazılı şekil şartına tabidir Ölüden organ ve doku alınma şartı ve cesetlerin bilimsel araştırma için muhafazası hususunda 2238 sayılı Kanun un 14 üncü maddesi hükümleri saklıdır

Aile Planlanması Hizmetleri ve Gebeli in Sona Erdirilmesi
Madde 30- İlgilinin rızası mevcut olsun veya olmasın, Bakanlık tarafından tespit edilmiş olanlar dışındaki ilaç ve araçlar aile planlaması hizmetlerinde kullanılamaz
Gebeli in sona erdirilmesi, 2827 sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun ile öngörülen şartlara tabidir
Sterilizasyon ve gebeli in sona erdirilmesi hallerinde, hastanın rızası ile evli ise eşinin de rızası gereklidir

Rızanın Kapsamı
Madde 31- Rıza alınırken hastanın veya kanuni temsilcisinin tıbbi müdahalenin konusu ve sonuçları hakkında bilgilendirilip aydınlatılması esastır
Hastanın, uygulanacak tıbbi müdahale için verdi i rıza, bu müdahalenin gerektirdi i sair tıbbi işlemleri de kapsar Ancak, tıbbi işlemlerin uygulanmasında, bu Yönetmelik te ve di er mevzuatta belirlenen hakların ihlal edilmemesi için azami ihtimam gösterilir

ALTINCI BÖLÜM

Tıbbi Araştırmalar
Tıbbi Araştırmalarda Rıza
Madde 32- Hiç kimse; Bakanlı ın izni ve kendi rızası bulunmaksızın, tecrübe, araştırma veya e itim amaçlı hiçbir tıbbi müdahale konusu yapılamaz Tıbbi araştırmalardan beklenen tıbbi fayda ve toplum menfaati, üzerinde araştırma yapılmasına rıza gösteren gönüllünün hayatından ve vücut bütünlü ünün korunmasından üstün tutulamaz
Tıbbi araştırmalar, sadece, mevzuata göre araştırmada bulunmayan yetkili ve yeterli tıbbi bilgi ve tecrübeyi haiz olan personel tarafından, mevzuat ile belirlenmiş bulunan yerlerde yürütülür
Gönüllünün tıbbi araştırmaya rıza göstermiş olması, bu araştırmada görev alan personelin sorumlulu unu ortadan kaldırmaz

Gönüllünün Korunması ve Bilgilendirilmesi
Madde 33- Araştırmalarda, gönüllünün sa lı ına ve di er kişilik haklarına zarar verilmemesi için gereken bütün tedbirler alınır Araştırmanın gönüllüye verece i muhtemel zararlar önceden tespit edilemedi i takdirde; gönüllü, rızası bulunsa dahi, araştırma konusu yapılamaz
Gönüllü; araştırmanın maksadı, usulü, muhtemel faydaları ve zararları ve araştırmaya iştirak etmekten vazgeçebilece i ve araştırmanın her safhasında başlangıçda verdi i rızayı geri alabilece i hususlarında, önceden yeterince bilgilendirilir

Rıza Alınmasının Usülü ve Şekli
Madde 34- Tıbbi araştırma hakkında yeterince bilgilendirilmiş olan gönüllünün rızasının maddi veya manevi hiçbir baskı altında olmaksızın, tamamen serbest iradesine dayanılarak alınmasına azami ihtimam gösterilir
Tıbbi araştırmalarda rıza yazılı şekil şartına tabidir

Küçüklerin ve Mümeyyiz Olmayanların Durumu
Madde 35- Reşit ve mümeyyiz olmayanlara, kendilerine faydası olmadan, sırf tıbbi araştırma amacı güden tıbbi müdahaleler hiçbir surette tatbik edilemez Faydaları bulunması şartı ile reşit ve mümeyyiz olmayanlar üzerinde tıbbi araştırma yapılması, velilerinin veya vasilerinin rızasına ba lıdır Kanuni temsilci tarafından muvafakat verilmeyen hallerde, 24 üncü maddenin ikinci fıkrası hükmü uygulanır

İlaç ve Terkiplerin Araştırma Amacıyla Kullanımı
Madde 36- Özel mevzuatına göre izin veya ruhsat alınmış olsa dahi, sırf tıbbi araştırma amacı ile hasta üzerinde kendi rızası ve Bakanlı ın izni bulunmaksızın hiçbir ilaç ve terkip kullanılamaz
İlaç ve terkiplerin tıbbi araştırmada kullanımı, 29/11/1993 tarihli ve 21480 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan İlaç Araştırmaları Hakkında Yönetmelik hükümlerine tabidir
YEDİNCİ BÖLÜM

Di er Haklar
Güvenli in Sa lanması
Madde 37- Herkesin, sa lık kurum ve kuruluşlarında güvenlik içinde olmayı bekleme ve bunu istemek hakları vardır
Bütün sa lık kurum ve kuruluşları, hastaların ve ziyaretçi ve refakatçi gibi yakınlarının can ve mal güvenliklerinin korunması ve sa lanması için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar
Tutuklu ve hükümlerin sa lık kurum ve kuruluşlarında muhafazaları ile ilgili özel mevzuat hükümleri saklıdır

Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma
Madde 38- Sa lık kurum ve kuruluşlarının imkanları ölçüsünde hastalara dini vecibelerini serbestçe yerine getirebilmeleri için gereken tedbirler alınır
Kurum hizmetlerinde aksamalara sebebiyet verilmemek, başkalarını rahatsız etmemek ve personelce düzenlenip yürütülen tıbbi tedaviye hiç bir şekilde müdahalede bulunulmamak şartı ile hastalara dini telkinde bulunmak ve onları manevi yönden desteklemek üzere talepleri halinde, dini inançlarına uygun olan din görevlisi davet edilir Bunun için, sa lık kurum ve kuruluşlarında uygun zaman ve mekan belirlenir
İfadeye muktedir olmayıp da dini inancı bilinen ve kimsesiz olan agoni halindeki hastalar için de, talep şartı aranmaksızın, dini inançlarına uygun olan din görevlisi ça rılır
Bu hakların nasıl ve ne zaman kullanılaca ı ve bu konuda alınacak tedbirler, sa lık kuruluşunun çalışma usul ve esaslarını gösteren mevzuatta ayrıca düzenlenir

İnsani De erlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret
Madde 39- Hasta, kişilik de erlerine uygun bir şekilde ve ortamda sa lık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir
Sa lık hizmetlerinde görev alan bütün personel; hastalara, yakınlarına ve ziyaretçilere güleryüzlü, nazik, şefkatli ve sa lık hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde davranmak zorundadır
Sa lık hizmetlerinin her safhasında, hastalara, onların bedeni ve ruhi durumları dikkate alınarak, hangi işlemin neden ve nasıl yapıldı ı, yapılaca ı ve bekletilmeleri sözkonusu ise, bekletilmenin sebepleri hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir
Sa lık kurum ve kuruluşlarında, insan haysiyetine yakışır gereken her türlü hijyenik şartların sa lanması, gürültünün ve rahatsız edici di er bütün etkenlerin bertaraf edilmesi esastır Gerekti inde, bu hususlar hasta tarafından talep konusu yapılabilir
Hasta ziyaretçilerinin kabul edilmesi, kurum veya kuruluşca belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ve hastaların huzur ve sükunlarını bozacak fiil ve tutumlara sebebiyet vermeyecek şekilde gerçekleştirilir ve bu konuda gereken tedbirler alınır

Refakatçi Bulundurma
Madde 40- Muayene ve tedavi sırasında hastaya yardımcı olmak üzere; mevzuatın ve kurum imkanlarının elverdi i ve hastanın sa lık durumunun gerektirdi i ölçüde, tedaviden sorumlu olan tabibin uygun görmesine ba lı olarak, refakatçi bulundurulması istenebilir
Bu hakkın nasıl ve ne zaman kullanılaca ı ve bu konuda alınacak tedbirler, sa lık kurum ve kuruluşunun çalışma usül ve esaslarını gösteren mevzuata ayrıca düzenlenir

Hizmetin Sa lık Kurum ve Kuruluşu Dışında Verilmesi
Madde 41- Hastalar, aşa ıdaki hallerde sa lık hizmetlerinden bulundukları yerlerde de faydalanabilirler:
a) Koruyucu sa lık hizmetlerinin verilmesinde,
b) Tıbbi sebeplerden dolayı sa lık kuruluşuna bizzat gidilemeyen veya götürülemeyen hallerde,
c) Tabii afetler gibi ola anüstü hallerde
Hizmetin sa lık kuruluşu dışında verilmesi ile ilgili usul ve esaslar,
Bakanlık tarafından ayrıca düzenlenir