|
Prof. Dr. Sinsi
|
Başarılı Olmanın 3 Temel Kuralı
Alice: Hangi yoldan gideyim?Tavşan: Nereye gideceğini bilmiyorsan, hangi yoldan gittiğinin hiçbir önemi yok
Lewis
Karayı Görebilseydim
Florence Chadwick, hem Fransa’dan İngiltere’ye, hem de İngiltere’den Fransa’ya yüzerek Manş denizini her iki yönde geçen ilk bayan yüzücüydü Bir ideali daha vardı: Catalina Adası’ndan California sahiline kadarki 21 millik mesafeyi yüzen ilk bayan olmak Ama bu iş hiç de o kadar kolay olmayacaktı
Yılın en sıcak günlerinden olan 4 Temmuz’da bile, yüzeceği denizin suyu insanın bedenini uyuşturacak kadar soğuktu Hava o kadar sisliydi ki, yüzücü kendisine eşlik eden tekneleri zorlukla seçebiliyordu Üstelik o bölgede köpek balıkla-rına da rastlanıyordu
Florence, soğuğa ve köpek balıklarına rağmen tam 15 mil yüzdü Teknede bulunan annesi ve antrenörü “Başaracaksın! Az kaldı!” diye bağırıyorlardı Televizyonlarının başında onu seyreden milyonlarca insan, başarısı için dua ediyordu Sonra 5 mil daha yüzdü Hatta California sahillerine sadece yarım mil kaldı Teknedekilerin bütün teşviklerine rağmen kendisini sudan çıkarmalarını istedi Herkes hayal kırıklığı içindeydi Sadece birkaç kulaçlık bir mesafe kalmışken, ba-şarılı yüzücü vazgeçmişti
Florence Chadwick, daha sonra başarısızlığının nedenini şöyle açıkladı:
“Önümde hiçbir şey göremiyordum Karayı görebilseydim, başarabilirdim!”
Onu durduran ne soğuk, ne on altı saat süreyle kulaç atmanın yorgunluğu, ne de köpek balıklarıydı Başarısızlığına hedefini görememesi neden olmuştu!
İki ay sonra, Florence yine denedi Su yine soğuktu, köpek balıkları yine vardı, sis yine her şeyin üstünü örtüyordu Ama bu defa, Florence sisin ardında bir yerde kıyının olduğunu düşünerek yüzdü hep Sahili hayal ederek attı kulaçlarını Ve başardı! Catalina Kanalını geçen ilk kadın unvanını kazandı Hem de erkeklerin rekorunu iki saat farkla geçerek!
Deneme sınavlarından istediğim başarıyı elde edemiyorum” “İçimden bir türlü çalışma isteği gelmiyor” “İçimden çalışma isteği geliyor da ben mi çalışmıyorum!” “Dersin başına oturduğumda canım sıkılıyor ve çalışma masasından kalkıyorum; ders çalışmak için ilham bir türlü gelmiyor”
Bu ve benzeri cümleler zaman zaman hepimizin sarf ettiği cümleler adeta Beyaz atlı bir prens(es) gelip bizi bu dertten kurtarsa ya da birileri öyle cümleler kurarak bizi etkilese ki içimizdeki çalışma isteğini durduramasak Ne güzel olurdu değil mi?
Bu masallarda olacağına göre bizim içine düştüğümüz kısırdöngüden çıkabilmek için kendimizi iyi tanımamız gerekliliği ortaya çıkmaktadır Gelin bu kısırdöngüden çıkmak için ne yapmamız gerektiğini değerlendirelim
Derslerde istediği başarıyı gösteremeyen bir öğrenci; sebeplerin (derslerde anlatılanları anlayamama, soru çözmede yeteri kadar başarılı olamama, kavramsal ilişki ağlarını görememe vb) sonuçları (deneme sınavında başarılı olamama), sonuçların da (deneme sınavlarında başarılı olamama) sebepleri şekillendirdiği bir kısırdöngünün içine girmiştir adeta Başarılı olamadığımız için derslere çalışma arzusu duyamayız; çalışma arzusu duymadıkça merak ve ilgi duymayız; merak ve ilgi duymadığımız için de derslere çalışmak istemeyiz Bu bir kısırdöngü değil de nedir? Zira anlamadığımız şeylerden zevk alamaz ve ona ilgi de duyamayız En sonunda belki de o konuda kendimize olan güvenimizi bile kaybedebiliriz
Derslerden uzaklaştığınızı hissediyorsanız, ödevlerinizi yapmakta zorluk çekiyorsanız ve dahası dersler bir an önce bitse diye hapishaneden çıkacağı günü bekleyen bir mahpus gibi günleri ve hatta dakikaları sayı-yorsanız, öğrenmenin ve öğrenilen konuların siz de uyandıracağı zevkin tadına varamamışsınız demektir
Peki, bu ve benzeri problemlerin ortaya çıkmasının sebepleri nelerdir? Neden bazı insanlar daha başarılı iken diğerleri daha az başarılıdır? Başarılı insanlar ile yaptıkları işlerde başarısız olan insanların genel özellikleri nelerdir? Bu yazının konusu, genelde, başarılı olan insanların, özelde de, Öğrenci Seçme Sınavı’nda hedefledikleri başarıyı yakalayan öğrencilerin başarılı olmalarını sağlayan özelliklerdir
Ancak isterseniz bu kez farklı bir yol izleyelim ve öncelikle “Nasıl başarısız olunur?”, “Başarısız olmak için nasıl davranmak gerekir?” ve “Başarısız olmak için ne tür özelliklere sahip olmak gerekir?” sorularını cevaplayalım Daha sonra da, eğer ilginizi çekerse, nasıl başarılı olunabileceğini birlikte görelim
Başarısızlığa Giden Yolda Yolcu Olmak
Her durumun kendine özgü birtakım vasıfları vardır Kişi eğer, o vasfa sahip olmak istiyorsa o vasfa ait gereklilikleri de yerine getirmek zorunda olduğunu bilmelidir Başarılı olmanın temel formülleri gibi başarısız olmanın da bazı püf noktaları vardır Gelin şimdi başarısızlığa giden yolda nasıl davranmak gerekir? soru-suna, yaptıkları işlerde başarılı olamayan insanların genel niteliklerini gözden geçirerek başlayalım
Başarısız insanların genel özellikleri şunlardır:
1Başarabileceklerine dair özgüvenleri ve inançları yoktur Üniversite sınavında başarılı olmak için çalışmaya başlamış olabilirsiniz Ancak bu çalışma işini kararlılıkla sürdürmüyorsanız başarılı olabilmeniz zordur Kararlılık ise başarabileceğine dair kendinize güven duymanıza bağlıdır Bu yüzden ÖSS’de başarısız olmak istiyorsanız, kararlılığınızı başarılı olamayacağınıza yönelik bir inançla balta-lamalısınız
2Sürekli endişeli oldukları görülür: Özgüven eksikliği insanlarda başarılı olamama korkusunu ve endişesini de beraberinde getirmektedir
3Çalışma azmi ve alışkanlığına sahip değildirler
4Amaca değil, başarısızlıklarına odaklanırlar
5Hedef koyarlar; ancak bu hedefe en kısa yoldan nasıl ulaşabileceklerinin planını yapmazlar
6 Hedeflerine ulaşmalarını engelleyecek bir problemle karşılaştıklarında hemen vazgeçerler
Yukarıdaki özellikler, yaptıkları işlerde başarılı olamayan kişilerin genel özellikleridir Peki, bu tür insanların yaptıkları işlerde (yarım yamalak da olsa) karşılarına çıkan en büyük sorunun ne olduğunu hiç düşündünüz mü? Bu problem “verimli olamama”dır Verimli olamama doğrudan kişisel özelliklere bağlı bir problemdir Ancak yapılan işin niteliğine gönderme yapar Daha açık bir ifadeyle “Çok çalışıyorum; ama bir türlü başarılı olamıyorum” diyen bir öğrencinin yaşadığı sorun aslında verimli çalışamamaktır Peki verimlilik probleminin ortaya çıkmasını sağlayan faktörler nelerdir? Eğer sizde verimlilik probleminizin olduğunu düşünüyorsanız, bunun sebebi aşağıdakilerden bir ya da daha fazlası olabilir: Bunlar:
a Hedefleri açık ve net olarak belirlememek:
Eğer hedefinizi açık ve net olarak belirlemediyseniz hangi işleri daha önce yapmanız gerektiğini ve bunları nasıl organize etmeniz gerektiğini bilemezsiniz
b Yapılacak işleri önem ve aciliyet sırasına göre düzenlememek:
Üniversiteye hazırlanan bir öğrenci olarak hangisi sizin için daha önemli: Arkadaşlarla sohbet etmek mi, TV’de sevdiğiniz bir programı seyretmek mi yoksa ders çalışmak mı?
Öncelikli olanın hangisi olduğuna karar vermelisiniz Aksi takdirde başarılı olmak için yapma(ma)nız gerekenlerin bir listesini çıkartmanız size herhangi bir fayda sağlamayacaktır Doğal olarak da size daha kolay ve eğlenceli gelen şeyleri tercih etme ihtimaliniz daha yüksek olacaktır
c Günlük, haftalık ve aylık bir program yapmadan çalışmak:
Bir plan yapılmadan başlanılan her iş verimlilik sorunuyla yüz yüze gelmeye mahkumdur
d Çalışmayı kesintiye uğratmak ve ertelemek:
Bir plan yaptınız Ancak yapılan plana uymuyor ve başka şeylerle ilgileniyorsanız dönüp arkanızda bıraktığınız şeylere bir bakmalısınız
e Bilgi ve anlayış düzeyine uygun olmayan kaynaklardan çalışmak:
Verimsizliğe neden olan faktörlerden biri de eğitim hayatı boyunca edinilen bilgi ve anlayış durumuna uygun bir noktadan (kolay ya da orta derece zorlukta bir çözümlü soru bankası, yaprak test, dergi vb), yani anlaşılması ve çözülmesi daha kolay kaynaklardan çalışmamaktır Bu nokta ne ümitsizliğe ve yılgınlığa düşürebilecek derecede zor ne de ilgi ve merakı söndürecek kadar kolay olmalıdır
Bu durumu bir örnek vererek açıklayalım: Araba kullanmayı öğrenmek istiyorsanız yapacağınız ilk şey belki de bir sürücü kursuna yazılmak ve ilk önce arabanın teknik yapısı ile ilgili bilgi edinmek, sonra da belirli aralıklarla araba kullanmayı öğrenmek için boş bir arazide ya da yol da denemeler yapmak olacaktır Direksiyon başına geçtikten sonra arabanızın vahşi bir at gibi sizi üstünden atmak istediğini düşünebilirsiniz Bu durum, eğer araba kullanmayı yeni öğreniyorsanız ve örneğin bunu ilk defa İstanbul’un en işlek caddelerinden birinde yapıyorsanız, sizde hayal kırıklığı ve ümitsizlik uyandıracaktır Hâlbuki yapılması gereken şey trafiğe, hazırlanmadan çıkmak değil belirli bir zaman dilimini sakin ya da boş yollarda deneme sürüşleri yaparak geçirmek olacaktır Böylelikle araba kullanmanın zevkini de duyacaksınız
Şimdi de yaptıkları işlerde başarılı olan insanların özelliklerini inceleyelim
Başarıya Giden Yol: Amaç Belirleme, Plan Yapma, Alınan Kararları Hayata Geçirme
Başarı çalışmayı, öğrenmeyi ve öğrendiklerini kullanmayı kolaylaştırarak çalışma verimini artıran kısa ve uzun vadeli amaçları belirlemek, belirlenen amaç ya da amaçlara ulaşmak için bir plan yapmak ve alınan kararları hayata geçirmekle birlikte gelmektedir
Bunun anlamı ise “etkili ve verimli çalışma”dır Günümüzde artık “çok çalışmak” uygun bir ifade olmak-tan çıkmıştır Başarılı olmak için gerekli olan şey, belirlenen hedefe belirlenen zaman dilimi içerisinde ulaşmanın yol ve yöntemlerini bilmektir Bu da “etkili ve verimli çalışma”yı bilmekle mümkündür
Şimdi bunların başarı üzerindeki etkilerini inceleyelim
A- Amaç belirleme:
Bir futbol oyuncusunun maç başladıktan sonra sahanın bir köşesinden diğerine amaçsız bir şekilde koşma-sının kendisine ve takımına faydasının olacağı nasıl düşünülemezse hedeflerini açık ve net bir şekilde belirlememiş bir öğrencinin de kendisine ve çevresine faydalı olacağını düşünmek safdillik olur Bu yüzden bir işe başlarken kendinize bir amaç koymalı ve bu amacı gerçekleştirmek için harekete geçmelisiniz Ama öncelikle amaç belirlerken kendinize sormanız gereken birtakım soruların olduğunu da unutmamalısınız
Şimdi de amaçlarınızı belirlerken kendinize sormanız gereken soruların neler olduğunu gözden geçirelim
1 Amaçlarımı açık ve net bir şekilde belirledim mi?
Amaç, bir kişinin belirli bir zaman dilimi içerisinde ulaşmak istediği noktayı açık ve net bir şekilde belirle-iş olmasıdır Belirsiz ya da net olarak belirlenmemiş hedefler kişilerde rahatlık meydana getirirler ve motive edici özellikleri de yoktur Bu yüzden kısa ve uzun vadedeki hedeflerinizi net olarak belirlemelisiniz
Amacını açık ve net bir şekilde belirlememiş bir kişi gideceği limanı bilmeyen bir gemiye benzer Böylesi bir geminin rotası belli olmadığı için rüzgar hangi yönden eserse gemi o tarafa gitmeye adeta mahkumdur
2 Kazanmayı hedeflediğim bölüm hangisi?
Hangi bölümü neden kazanmak istiyorum? sorusuna cevap verebilmelisiniz Eğer “Puanım bir gelsin de ona göre tercih yaparım” diyorsanız hedefinizi açık ve net olarak belirlememişsiniz demektir Buysa hangi mesleği severek ve mutlu bir şekilde yapacağınızı düşünmediğiniz anlamına gelir
3 Hedeflerimi belirlerken beceri ve yeteneklerimi gözden geçirdim mi?
Başarılı insanların özelliklerinden biri de ilgi, beceri ve yeteneklerini geliştirmek için yeterli kapasiteye sahip olup olmadıklarını bilmeleridir Bu yüzden siz de ilgi ve yeteneklerinizi iyi değerlendirmeli ve yapmaktan mutlu olmayacağınız bir alanı kendini-ze hedef olarak seçmemelisiniz Zira insan kendini yeterli gör-düğü alanda mutlu ve başarılı hissedebilir
4 Belirlediğim hedefleri gerçekleştirebileceğime inanıyor muyum?
Bir işi başarabilmenin temel koşullarından biri, hedefe ulaşmak için gereken çalışmayı zamana yaymaktır Böylece belirlenen hedefe adım adım yaklaştıkça başarmaya olan inanç da artacaktır Başarmaya olan inancın en önemli kaynağı ise, elde edilmiş başarılardır Başarılar bireylerdeki özgüveni ve saygıyı artırır Özgüven ve kendine saygı da başarıyı beraberinde getirir
5 Amaçlarımı belirlerken yeterince gerçekçi miyim?
Hedefler belirlenirken gerçekçi olunmalıdır Bireylerin bilgi ve kapasitelerini aşan amaçlar, bir kişinin kendi vücut ölçülerine uymayan bir elbise giymesi gibidir Elbiseniz ne çok bol ne de çok dar olmalıdır Ulaşılamayacak bir hedef, kişinin kendine olan güvenini kaybetmesine de neden olabilmektedir
6 Belirlediğim hedefler motive edici bir özelliğe sahip mi?
Belirlediğiniz hedeflerin motive edici olması, ulaşılabilir olup olmamalarına bağlıdır Ulaşılabilir bir hedef, çalışma azmini artırır ve atalete (isteksizlik, hareketsizlik) kapılmayı engeller
7 Hedeflerime ulaşmak için gereken istek, gayret ve kararlılığı gösterebilir miyim?
Başarılı insanların en önemli özelliklerinden biri de hedeflerine ulaşmak için gereken istek, gayret ve kararlılığı gösterebilmeleridir Ancak bu sanıldığı kadar basit değildir Bunları sağlayabilmek için ne yapılması gerektiğini biraz daha detaylı inceleyelim Çünkü bunlar yukarıda anlatılanlara doğrudan bağlıdır
İstemelisiniz, Gayret Etmelisiniz, Kararlı Olmalısınız!
Öğrenilecek konuya ya da derse yöneltilen dikkat, çalışma isteğinin bir sonucudur Böyle bir istek olmazsa öğrenmek geçmek bilmeyen saatlere dönüşen can sıkıcı bir etkinlik halini alır Öğrenmek kendinize güven duymanızı, kişiliğinizin güçlenmesini sağlar ve üzerine eğildiğiniz işe hakim olma duygusu verir
Bu yüzden başarılı olmak için öncelikle başarılı olmayı samimi bir şekilde istemeli ve bunun için de eliniz-den gelen gayreti göstermelisiniz “İçimden çalışma isteği geliyor da ben mi çalışmıyorum” türünden sözler ne isteğin ne de bu istek üzerinde yoğunlaşmış bir gayretin olmadığını gösteren bahanelerden başka bir şey değildir Bu cümleyi lise 1’de okuyan bir öğrencim sarf etmişti Siz de yakınınızdaki birçok öğrencinin bu cümleyi benzeri şekillerde kullandığını duymuşsunuzdur Kim bilir belki siz de bu öğrencilerden birisinizdir!
Ders çalışmak bir istek ve ilhamın dışardan bize pompalanmasıyla meydana gelmezler İsteğin gelmesini de gelmemesini de sağlayacak olanlar bizlerizdir
|