Öğrenilmiş Çaresizlik Örnekleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-14-2012

Öğrenilmiş Çaresizlik Örnekleri

KÜÇÜK BALIKLARI YİYEMEYEN KÖPEKBALIĞI
Araştırmacılar bir köpekbalığını oda büyüklüğündeki bir cam bölmeye koymuşlar

Cam bölmenin diğer tarafında da balıklar var

Köpekbalığı ne tarafa gitse cam bölmeye çarpmış

Bir süre sonra cam bölmeye çarpmamayı öğrenmiş

Çünkü ne kadar uğraştıysa da diğer taraftaki balıklara ulaşamamış

Köpekbalığı 21

günden sonra cam bölmelere hiç çarpmamayı öğrenmiş

Bunun üzerine cam bölmeyi çıkarmışlar

Köpekbalığı oralı bile olmamış

Kendisinin sadece o bölme alanına kadar yüzebileceğini sanıyormuş

Artık diğer balıkları yiyemeyeceğini anlamış ve balıklara dokunamamış

Çünkü köpekbalığı çaresizliği öğrenmiş

ZIPLAYAN PİRELER
Öğrenilmiş çaresizlikle ilgili psikologlar bir pire deneyi yaparlar

Pirenin ne kadar zıpladığını ölçerler ve 50 cm zıpladığını görürler

Pireyi yüksekliği 30 cm olan cam kavanoza koyarlar

Kavanozun ağzını kapatırlar

Kavanozun altından ısıtırlar

Pire ısındıkça zıplar ve zıpladıkça kapağa çarpar

Bir süre sonra pire kapağa çarpmamak için 29 cm sıçrar, düşer

Ama kapağa çarpmaz

Pire bunu alışkanlık haline getirdikten sonra kavanozun kapağını açarlar

Pire hala 29 cm sıçrıyor

Halbuki eskiden 50 cm sıçrardı

Pire bu deneyle 29 cm' den fazla sıçrayamayacağını öğrenir

FİLLER NASIL EĞİTİLİR?
Filler daha yavruyken, kalın bir zincirle bacağından bir direğe bağlanır

Önceleri hayvan kaçmaya çalışır ama ne kadar uğraşırsa uğraşsın ne zinciri koparabilir ne de direği yerinden oynatabilir

Fil yavrusu ayağında zincirle büyür ve kaçamayacağını kabullenir

Özgürlük kavramını yitirir

İşte bu noktada ayağındaki zincir çözülür ve yerine konulan ince bir halatla birkaç santimetre boyunda tahtadan bir çubuğa bağlanır

Fil, bu koşullarda kolaylıkla kaçabilecek olmasına rağmen olduğu yerde kalır

Çünkü hâlâ var olduğunu sandığı zincirini asla kıramayacağına inanır

Fil büyüyünce ipten kurtarılır

Ama artık o alanın dışına çıkamayacağını öğrenmişti

07-14-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Öğrenilmiş Çaresizlik Örnekleri Öğrenilmiş Çaresizlik Örnekleri KÜÇÜK BALIKLARI YİYEMEYEN KÖPEKBALIĞI Araştırmacılar bir köpekbalığını oda büyüklüğündeki bir cam bölmeye koymuşlar Cam bölmenin diğer tarafında da balıklar var Köpekbalığı ne tarafa gitse cam bölmeye çarpmış Bir süre sonra cam bölmeye çarpmamayı öğrenmiş Çünkü ne kadar uğraştıysa da diğer taraftaki balıklara ulaşamamış Köpekbalığı 21 günden sonra cam bölmelere hiç çarpmamayı öğrenmiş Bunun üzerine cam bölmeyi çıkarmışlar Köpekbalığı oralı bile olmamış Kendisinin sadece o bölme alanına kadar yüzebileceğini sanıyormuş Artık diğer balıkları yiyemeyeceğini anlamış ve balıklara dokunamamış Çünkü köpekbalığı çaresizliği öğrenmiş ZIPLAYAN PİRELER Öğrenilmiş çaresizlikle ilgili psikologlar bir pire deneyi yaparlar Pirenin ne kadar zıpladığını ölçerler ve 50 cm zıpladığını görürler Pireyi yüksekliği 30 cm olan cam kavanoza koyarlar Kavanozun ağzını kapatırlar Kavanozun altından ısıtırlar Pire ısındıkça zıplar ve zıpladıkça kapağa çarpar Bir süre sonra pire kapağa çarpmamak için 29 cm sıçrar, düşer Ama kapağa çarpmaz Pire bunu alışkanlık haline getirdikten sonra kavanozun kapağını açarlar Pire hala 29 cm sıçrıyor Halbuki eskiden 50 cm sıçrardı Pire bu deneyle 29 cm' den fazla sıçrayamayacağını öğrenir FİLLER NASIL EĞİTİLİR? Filler daha yavruyken, kalın bir zincirle bacağından bir direğe bağlanır Önceleri hayvan kaçmaya çalışır ama ne kadar uğraşırsa uğraşsın ne zinciri koparabilir ne de direği yerinden oynatabilir Fil yavrusu ayağında zincirle büyür ve kaçamayacağını kabullenir Özgürlük kavramını yitirir İşte bu noktada ayağındaki zincir çözülür ve yerine konulan ince bir halatla birkaç santimetre boyunda tahtadan bir çubuğa bağlanır Fil, bu koşullarda kolaylıkla kaçabilecek olmasına rağmen olduğu yerde kalır Çünkü hâlâ var olduğunu sandığı zincirini asla kıramayacağına inanır Fil büyüyünce ipten kurtarılır Ama artık o alanın dışına çıkamayacağını öğrenmişti