Otizm

Mental Retardasyon

Otizmde mental retardasyon sık gözlenir 0tizmli bireylerin %75-80’i çeşitli derecelerde mental olarak retardedir %15-20’si aşırı derecede mental retardasyona sahiptir (IQ 35 altında) Otizm mental retardasyon anlamına gelmez %10’nundan fazlasında ortalama zeka veya üstüne sahiptir Çok az kısmı olağandışı yetenekleri olabilir
Zekalarını testler ile değerlendirmek güçtür, çünkü çoğu zeka testi otistik olmayan bireylere göre düzenlenmiştir Otistik bireyler alışılmış yollarla çevreyi algılayamaz veya ilişki kurmazlar Test edildiklerinde bazı alanlarda yeteneklerinin normal veya hatta daha üstün, fakat bazı alanlarda özellikle çok zayıftır Örneğin, görme becerisine dayalı test kısımlarında oldukça iyi iken, dil becerilerine dayalı test kısımlarında çok düşük puanlar alırlar

Konvulziyonlar

Yaklaşık otizmli bireylerin 1/3 ünde erken çocuklukta veya ergenlikte konvulziyon gelişir Belirli nörotransmitterlerin aktive olmasıyla nöbetlerin başlamasının ilgisi olup olmadığını araştırılmaktadır Çoğu nöbetler ilaçla kontrol edilebilmektedir

Frajil X

Otizmli bireylerin 1/10 unda, çoğunlukla erkeklerde Frajil X saptanır Mental retardasyonun da sıklıkla birlikte olduğu genetik bir hastalıktır Otizme özgü olmayan birçok fiziksel özellikler taşır

Tubero Skleroz

10000 doğumda bir gözlenen nadir bir bozukluktur Otizm ile arasında bazı ilişkiler vardır Tubero skleroz olan bireylerin ¼ ünde otistik belirtiler taşırlar

Umutlanmak İçin Neden Var mı?

Anne babalar çocuklarının otistik olduklarını öğrendikleri zaman, çoğu çocuklarını bir dokunuşla iyileştirebilecek sihirli bir değneğin olmasını arzularlar Çocuklarının öğrenmesini ve büyümesini dört gözle beklerler Ancak bunun yerine anne babaların böyle bir sihirli değneğin olmadığını ve onları sorunlar yaşayacaklarını öğrenmeleri gerekir Bazıları problem olduğunu inkar eder veya hemen iyileştirebilen tedavi düşleri kurarlar Farklı tanı konulması umuduyla bir uzmandan diğerine giderler Bazıları yoğun sevgi ile bunu aşacaklarını zannederler Aileler bu acının üstesinden gelmeyi ve yoğun uğraşmayı öğrenmesi önemlidir
Bugün eskiye oranla otizmli bireyler daha çok yardım bulabilmektedir Erken müdahale, özel eğitim, aile desteği ve bazı olgularda ilaç tedavisi daha normale yakın yaşam süren otizmli çocuk sayısını artırmaktadır Özel girişimler ve eğitim programları öğrenme, iletişim ve başkaları ile ilişki kapasitelerini genişletebilirken, yıkıcı davranışlarının şiddetini ve sıklığını azaltabilmektedir İlaçlar belirli belirtilerin iyileşmesinde etkili olabilmektedir Kesin tedavi olmamasına rağmen, kısmen iyileşmeler görebilmekteyiz
Bugün etkin terapi ve eğitim olan bu çocuklar çeşitli şeyler öğrenmektedir Ciddi mental retarde çocuklar bile, yemek pişirme, giyinme, çamaşır yıkama, parayı kullanma gibi kendi kendine yetme becerileri kazanabilmektedir Böyle çocuklar için daha çok bağımsızlaşma ve kendine yetme terapinin birincil amacı olabilir Çocuklara okuma, yazma ve basit matematik gibi temel beceriler öğretilebilir Küçük çocuklarda beyin hala gelişmeye devam ettiği için, bilim adamları erken girişimin faydalı etkileri olabileceğini düşünmektedir

Sosyal Beceriler ve Davranışlar İyileştirilebilir mi?

Bazı eğitim yaklaşımları beceri geliştirme ve işlevsel olmayan davranışın yerine daha uygun davranışın konulmasını amaçlar Bazı eğiticiler de uyarılmış öğretici bir ortam sağlayarak yeni bir şekillenme yapılmasını amaçlar Her ikisinde de anne babanın katılımı önemlidir Bu yapılandırılmış programlarla davranış şekillendirilmeye çalışılır
Gelişimsel Yaklaşımlar
Uzmanlar otizmli çocukların becerilerine ve ilgilerine en iyi hitap eden öğrenme ortamının oluşturulmasını önermektedir Gelişimsel yaklaşıma göre düzenlenen programlar uyaranın uygun düzeyi ile uygunluk ve yapı sağlar Örneğin hergün yordanabilen bir etkinlik şemasının olması otizmli çocuğun plan yapması ve deneyimlerini organize etmesine yardımcı olur Her etkinliğin sınıfın belirli yerinde (alanında) yapılması, yapması beklenen şeyin ne olduğunu bilmesine yardımcı olur Sınıfın o köşesine geldiğinde belirlenen etkinliğin yapılması gerektiğini zamanla öğrenmiş olacaktır Duyusal sorunları olan çocuklar için, belirli uyaranlara karşı çocuğun sensitize veya desensitize edilmesi çocuğa yardımcı olabilir
Gelişimsel okul öncesi bir sınıfta, tipik bir ders; denge, koordinasyon ve vücut farkındalığının gelişimine yardımcı olacak fiziksel etkinliklerle başlar Çocuklar boncuk dizer, bulmaca legolarını biraraya getirir, boyama yapar ve yapılandırılmış diğer etkinliklere katılır Yemek zamanında öğretmen sosyal etkileşim için yüreklendirir, biraz daha meyve suyu istemek için dili nasıl kullanması gerektiği yönünde model olur Daha sonra, öğretmen tren olmayı taklit ederek, çocuklara suflörlük yaprak, yaratıcı oyun için uyarır Sınıf olarak çocuklar yaparak öğrenirler
Yüksek işlevli otizmli çocuklara akademik işlerle başa çıkabilirken, verilen görevleri organize etmelerine ve dikkatlerinin dağılmaması için yardımcı olmak gerekir Otizmli öğrenciye sınıf arkadaşı ile aynı ödev verilmelidir, birkaç sayfa yerine belirli zaman için bir sayfa verilmeli ve görevler listelenmelidir

Davranışçı Yaklaşımlar

İnsanlar belirli davranışları için ödüllendirildikleri zaman, o davranışı tekrarlama veya devam ettirme olasılıkları daha fazladır Davranışçı eğitimcilerin yaklaşımı bu prensibe dayanır Otizmli bir çocuk yeni bir beceri için çabaladığı veya yaptığı herbir zamanda ödüllendirildikleri zaman, o davranışı daha sık yapma olasılıkları artar Yeterince alıştırma yapıldığında, sonuçta bu beceri kazanılır Örneğin otizmli bir çocuk terapisti ile her göz teması kurduğunda ödüllendirildiğinde, zamanla kendi başına göz teması kurmayı öğrenebilir
Dr O Ivor Lovaas 25 yıl önce davranışçı yaklaşımlara başlayarak bu işin öncüsü olmuştur Onun metodunda verilen komut zaman içinde yoğun şekilde tekrarlanır ve tekrarlatılır ve çocuk her yaptığında ödüllendirilir Örneğin terapist bir çocuğa oturmasını öğretirken, terapist sandalyenin önüne çocuğu getirir ve ona oturmasını söyler, çocuk oturmaz ise, onu sandalyeye doğru hafif itekler, oturur oturmaz çocuğu hemen ödüllendirir Ödüllendirme tarzı; bir parça çikolata, bir bardak meyve suyu, kucaklama, alkış veya çocuğun hoşlandığı bir şey olur Bu komut iki saate yakın zaman içinde defalarca tekrarlanır Sonuçta çocuk ittirme olmadan komutu yapar ve zamanla oturma süresi uzar Oturmayı öğrenip ve yönergeleri takip etmeyi öğrenmesi, daha karmaşık davranışları öğrenmesi için temel oluşturur Bir haftada 40 saate yakın bir süre bu yaklaşım kullanılarak, bazı çocuklar normale yakın davranışlar kazanabilmektedirler Bazıları ise bu tedavi yöntemine yanıtsız kalmaktadır
Zaman içinde birçok davranışçı metotlar geliştirilmiştir Bugün bazı davranışçı tedavi metotları, çocuğun ilgi ve yetilerine göre, kişiye özgü uyarlanmakta ve şekillendirilmektedir Birçok program otistik çocuğa öğretimde, anne-babayı ve diğer otistik olamayan çocukları işin içine katmaktadır Eğitim alanı sadece sınıfla sınırlı olmakta, çocuk doğal ortam ve sosyal ortamlarda da eğitim almakta ve öğrendiklerini deneyebilmektedir Süpermarkete yapılacak ziyaretler çocuğa boyut ve şekiller için kelimeleri kullanma fırsatı sağlayabilecektir Ödüllendirme hala anahtar öğe olarak yer almasına karşın, çocuğun ödüllendirilmeli çeşitlendirilmiş ve duruma uygun hale gelmiştir Göz teması kuran bir çocuk, bir şeker vermek yerine, gülerek ödüllendirile bilinir
Standart Olmayan Yaklaşımlar
Bu çocuklara yardımcı olmak için olası birçok denemeler yapılmaktadır Çoğu anne baba yeni tedavi yaklaşımlarını denemek için aceleci davranmaktadırlar Bazı tedaviler ünlü uzmanlar tarafından veya otizmli çocuğu olan aileler tarafından geliştirilmiş, henüz bilimsel olarak test edilmemiş, kesin faydası kanıtlanamamıştır Etkin olduğu gösterilememiş bazı tedavi yaklaşımları aşağıdadır:
¨ Kolaylaştırılmış (artırılmış) İletişim (Facilitated Communication): konuşmayan çocuğun kollarını ve parmaklarını destekleyici olarak kullanarak, iç düşüncelerini yazabilsin diye klavye kullanılır
¨ Kucak Terapisi (Holding Therapy): çocuk direnç gösterse bile anne-baba çocuğunu uzun süreli kucaklar Bu tekniği savunanlar; bunun ebeveyn-çocuk arasındaki bağı güçlendirdiğini ileri sürmektedirler Bazıları ise bunun çocuğun kendi vücut sınırları hakkındaki duyuyu alan beyin bölgelerini uyardığını ileri sürmektedirler Bunları destekleyecek bilimsel kanıt yoktur
¨ İşitsel Bütünleştirme Eğitimi (Auditory Integration Training): çocuğun dili anlamasını iyileştirmek amacıyla çeşitli sesler dinletilir Bunu savunanlar, böylece çocuğun çevreden daha dengeli (balanslı) duyusal girdiler almasına yardımcı olduğunu ileri sürerler Bilimsel olarak test edildiğinde bu metodun müzik dinlemekten daha etkin olmadığı gösterilmiştir
¨ Dolman/Delcato Method: bu yöntemde çocuğun yaşamın erken gelişim dönemlerinde yapamadığı işlemler (sürünme vs) yapılmaya çalışılır Bu metodu destekleyen bilimsel çalışma yoktur