Yahudilerde Evlilik Ve Nikah Şartları

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-14-2012

Yahudilerde Evlilik Ve Nikah şartları

Ketuba Nedir?

Ketuba bir kadın ile
bir erkeğin evlilik töreni yapıldıktan sonra dini nikahı gerçekleştiren hahamın
iki tanık huzurunda damada imzalatıp gelin tarafına teslim ettiği bir
anlaşma belgesidir

Bu belge tam anlamıyla kadın lehine hazırlanmış sosyal
bir akittir

Bu akitte kocanın karısına karşı olan görev ve sorumluluğu göz önüne alınır ve kadının çıkarları gözetilir

Bir boşanma veya vefat halinde de Ketuba kadının ekonomik durumunun ve yaşam düzeninin önceden güvenceye alınmasını sağlar

Ketubanın bir diğer bağlayıcı özelliği de erkeğe istediği anda karısını kolaylıkla boşayamayacağını hatırlatmasıdır

Yani koca karısını boşamağa karar
verdiği anda ketubadaki şartları anımsayacak ve bu maddi yaptırım karşısında
bu işten vazgeçecek ya da evliliğini tekrar gözden geçirmek fırsatını elde edebilecektir

Temel Özellikler

Ketubanın hazırlanışında birtakım ana kurallar vardır;

*Ketuba evlilik kontratıdır ve kocanın karısına karşı olan maddi yükümlülüklerini bildirir

*Talmudik devirlerde Rabenu Gerşom zamanında ketubanın sözlü olarak düzenlenmesi ve şahitler huzurunda ilan edilmesi yeterli sayılıyordu

Daha sonraki yıllarda kaleme alınan “Alaha”ya göre ise ketubanın yazılı olarak düzenlenmesine ve iki şahit huzurunda damada imzalatıldıktan sonra gelin tarafına teslim edilmesine karar verilmiştir

“Alaha”ya göre bu belge imzalanmadan çiftler birlikte yaşayamazlar

Aile kurulmuş sayılmaz

*Standart ketuba damadın şahitler önünde okunan şartları kabul etmesinden sonra imzalanan ketubadır

*Ketubanın amacı kadının haklarını korumak ve evliliğin resmiyetini belgelemektir

*Ketuba “İkkar Ketuba” (Asıl ketuba) ve “Tosefet Ketuba” (Ek
ketuba) olmak üzere ekler taşır

*Asıl ketubada boşanma halinde gelinin alması gereken en düşük boşanma tazminatı Talmud’da belirlendiğine göre eğer gelin bakire ise iki yüz gümüş sikke dul ise yüz gümüş sikkedir

*Tosefet Ketubayı eğer damat isterse asıl ketubaya eklettirir

Bu karısının ölümü halinde onun ailesine olan drahoma sorumluluğunu taşımaya
devam etmeyi yükümlendiğini gösterir

*Nednunya (Drahoma): Bir boşanma halinde damada verilen bir drahomaya eşit bir miktarın geri ödenmesi meblağın nominal değerde mi yoksa enflasyona veya parasal dalgalanmalara göre mi geri ödeneceği diğer normal borçların yöresel olarak nasıl işlem gördüğüyle kıyaslanır

Koca drahoma bedeli ile ticaret yapabildiğine göre iade kıyaslanır

Koca
drahoma bedeli ile ticaret yapabildiğine göre iade halinde drahoma bedeline
ek ödeme yapma olanağı vardır

Buna “Tosefet Nedunya” (Drahomaya eklenen
meblağ) denir

*Kadın bir boşanma halinde herhangi bir nedenden ötürü veya gereksinimi olmadığı için ketubanın öteki şartlarından vazgeçse bile orada belirtilen drahoma meblağından feragat edemez

Çünkü o meblağı damada kadının
ailesi vermiştir

Bu ailenin maddi varlığı niteliğindedir

*Kadın ketubaya eklenen;
örneğin ömür boyu geçiminin sağlanması kendine özel mülkiyetler edinmesi ve
bu gibi özel şartlardan isterse vazgeçebilir

*Ketubanın kaybedilmesi yeni bir akit düzenlenmesini zorunlu kılar

Bu zorunluluk yine kadının lehine alınmış bir karardır

*Resmi boşanma kararı Bet Din’ce (dini mahkeme) konulan ketuba kaidelerini dinsel açıdan geçersiz kılmaz

Şimdiye kadar incelenen ketubanın ana şartlarıdır

Talmudik dönemlerden günümüze kadar süregelen ketuba kuramsal açıdan her yeni evlenen Yahudi çiftine sunulan bir evlilik anlaşmasıdır

Ketuba aynı dinden olmayan çiftlere verilemeyeceğine göre karışık evlilikleri ve asimilasyonu engellemeye yardımcı olacaktır

Çünkü verilen belge dini bir nikah cüzdanı niteliğindedir

Biçim Açısından Ketuba

Eski devirlerde ketubalar parşömen kağıtlar üzerine el yazması olup kenarları özel olarak süslenirdi

Hiçbir ketuba diğerine benzemez hepsi süsleme sanatı ve yazı yönünden değişik özellikler taşırdı

Süslemeler Judaik simgeler gelin ve damat figürleri aile armaları resmedilir güzel ve karakteristik yazılarla dualar da eklenirdi

Bazan ketubada resmedilen Biblik sahneler gelinin ve damadın adını simgelerdi

Örneğin; ketubada resmedilen Yosef’in yaşamından bir sahne damadın isminin Yosef olduğunun işaretiydi

Güncel Açıdan ketuba

Eğer ketubayı güncel açıdan değerlendirecek olursak temelde olmamakla beraber ayrıntıda çağdaş hayata uygun birtakım yeniliklerin göze çarptığı görülmektedir

Drahoma ve tazminat meblağları günümüzde çiftlerin yaşadıkları ülkelerin para birimine göre ve yaşam şartlarına uygun olarak kayda geçirilmektedir

Meblağlar düğünde yüksek sesle okunmamakta sadece iki şahit eşliğinde damada imzalattırılmaktadır

Oysa İsrail’de bu gelenek sürdürülmekte ve ketubanın tümü yüksek sesle okunmaktadır

Bugün çiftler yaşadıkları ülkelerin vatandaşları olarak o ülkenin medeni kanunları uyarınca resmi nikah akdi de imzaladıkları için boşanma halinde ilgili mahkemeye ketubayı maddi delil olarak gösterebilmektedirler

Kısacası ketuba; kanıt olma niteliği taşıyan bir belgedir

Bugünkü uygulamada İsrail devletinde veya Diaspora’da evlenen çiftler için ketuba şartlarında hiçbir farklılık yoktur ve eğer istenirse ek maddeler ilave edilebilir

1965 yılında İsrail’de yürürlüğe konulan bir kanunla boşanma halinde ketuba kadının nafakasını ve drahomasını teminat altına alan resmi bir belge olarak kabul edilmiştir

Günümüzde ketubalar

Standart matbaada basılmış birbirinin aynı olan kağıtlar halini almıştır

Arada
bırakılan boşluklar yetkililerce doldurulmaktadır

Böylece eski devirlerde bir sanat halini alan el yazması ketubalar tarihe karışmış eski ketubalar ise antika
değeri kazanmışlardır

Günümüzde ketubaya konan ek bir maddede karısı hayattayken bir erkeğin başka bir kadınla evlenemeyeceği yazılır

Türk Yahudi Toplumunda Ketuba

İsrail’de başkaca bir evlenme akdi olmadığı için ketuba yasal bağlayıcıdır

Türkiye’deki Yahudi toplumunda ise bu bağlayıcılık Bet Din tarafından konular kurallar gereğince yine çok etkin olmakla birlikte medeni kanunla evlenmiş olan çiftler boşanmaya karar verdikleri takdirde Türk Medeni Kanununun öngördüğü şartlar çerçevesinde ve hukuki anlamda boşanmaktadırlar

Medeni Kanunun geçerliliği nedeniyle Ketuba şartları dinsel kuralların içerdiği biçimde uygulanamadığı gibi ketubanın yaptırım gücü de Medeni Kanun çerçevesinde değerlendirilme durumundadır

Çiftler boşanma şartlarını T

C

Mahkemelerinde daha önce belirledikleri için; kadın ketuba meblağlarına birincil derecede bağlı kalmayı düşünmeksizin
evliliğini bitirebilmektedir

Yine de ketubanın bir yüzünde metnin tam bir
Türkçe çevirisi olduğu için istediği takdirde bunu mahkemeye maddi delil
olarak ileri sürebilmektedir

Ketuba’nın İşlevi

Ketubanın günümüzde ve cemaatimiz içinde en belirgin bağlayıcı işlevi aile sicili görevi görmesidir

Bu itibarla çiftin doğan erkek çocuklarının Brit-Mila töreni Bar-Mitzva ve Bat-Mitzva törenleri evlilik törenlerinin yapılabilmesi için Hahambaşılık’ta bulunan kayıtların incelenmesi ve tam olması halinde bu törenlerin gerçekleştirilebilmesi için Reşut (İzin belgesi) verilmesidir

Ketubada
dün de bugün de İsrail’de de yaşadığımız ülkede de kadının erkeğine karşı olan görevlerini bildiren hiçbir madde yoktur

Genel bir yorum yapılacak olursa geçmişte kadının geleceğine yönelik sosyo-ekonomik şartları güvenceye alan ketuba uygulamada dini düğün töreni sırasında verilen bir birliktelik ispatı belgesi halini almıştır

Sonuç Olarak

Ketuba Yahudi
çiftinin dinsel evlilik belgesidir

Mutlu bir aile yaşamının başlangıç noktası
olarak en iyi toplumsal dileklerin somutlaşmış biçimidir ve Yahudi toplumu
için vazgeçilmezdir

07-14-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Yahudilerde Evlilik Ve Nikah Şartları Yahudilerde Evlilik Ve Nikah şartları Ketuba Nedir? Ketuba bir kadın ile bir erkeğin evlilik töreni yapıldıktan sonra dini nikahı gerçekleştiren hahamın iki tanık huzurunda damada imzalatıp gelin tarafına teslim ettiği bir anlaşma belgesidir Bu belge tam anlamıyla kadın lehine hazırlanmış sosyal bir akittir Bu akitte kocanın karısına karşı olan görev ve sorumluluğu göz önüne alınır ve kadının çıkarları gözetilir Bir boşanma veya vefat halinde de Ketuba kadının ekonomik durumunun ve yaşam düzeninin önceden güvenceye alınmasını sağlar Ketubanın bir diğer bağlayıcı özelliği de erkeğe istediği anda karısını kolaylıkla boşayamayacağını hatırlatmasıdır Yani koca karısını boşamağa karar verdiği anda ketubadaki şartları anımsayacak ve bu maddi yaptırım karşısında bu işten vazgeçecek ya da evliliğini tekrar gözden geçirmek fırsatını elde edebilecektir Temel Özellikler Ketubanın hazırlanışında birtakım ana kurallar vardır; Ketuba evlilik kontratıdır ve kocanın karısına karşı olan maddi yükümlülüklerini bildirir Talmudik devirlerde Rabenu Gerşom zamanında ketubanın sözlü olarak düzenlenmesi ve şahitler huzurunda ilan edilmesi yeterli sayılıyordu Daha sonraki yıllarda kaleme alınan “Alaha”ya göre ise ketubanın yazılı olarak düzenlenmesine ve iki şahit huzurunda damada imzalatıldıktan sonra gelin tarafına teslim edilmesine karar verilmiştir “Alaha”ya göre bu belge imzalanmadan çiftler birlikte yaşayamazlar Aile kurulmuş sayılmaz Standart ketuba damadın şahitler önünde okunan şartları kabul etmesinden sonra imzalanan ketubadır Ketubanın amacı kadının haklarını korumak ve evliliğin resmiyetini belgelemektir Ketuba “İkkar Ketuba” (Asıl ketuba) ve “Tosefet Ketuba” (Ek ketuba) olmak üzere ekler taşır Asıl ketubada boşanma halinde gelinin alması gereken en düşük boşanma tazminatı Talmud’da belirlendiğine göre eğer gelin bakire ise iki yüz gümüş sikke dul ise yüz gümüş sikkedir Tosefet Ketubayı eğer damat isterse asıl ketubaya eklettirir Bu karısının ölümü halinde onun ailesine olan drahoma sorumluluğunu taşımaya devam etmeyi yükümlendiğini gösterir Nednunya (Drahoma): Bir boşanma halinde damada verilen bir drahomaya eşit bir miktarın geri ödenmesi meblağın nominal değerde mi yoksa enflasyona veya parasal dalgalanmalara göre mi geri ödeneceği diğer normal borçların yöresel olarak nasıl işlem gördüğüyle kıyaslanır Koca drahoma bedeli ile ticaret yapabildiğine göre iade kıyaslanır Koca drahoma bedeli ile ticaret yapabildiğine göre iade halinde drahoma bedeline ek ödeme yapma olanağı vardır Buna “Tosefet Nedunya” (Drahomaya eklenen meblağ) denir Kadın bir boşanma halinde herhangi bir nedenden ötürü veya gereksinimi olmadığı için ketubanın öteki şartlarından vazgeçse bile orada belirtilen drahoma meblağından feragat edemez Çünkü o meblağı damada kadının ailesi vermiştir Bu ailenin maddi varlığı niteliğindedir Kadın ketubaya eklenen; örneğin ömür boyu geçiminin sağlanması kendine özel mülkiyetler edinmesi ve bu gibi özel şartlardan isterse vazgeçebilir Ketubanın kaybedilmesi yeni bir akit düzenlenmesini zorunlu kılar Bu zorunluluk yine kadının lehine alınmış bir karardır Resmi boşanma kararı Bet Din’ce (dini mahkeme) konulan ketuba kaidelerini dinsel açıdan geçersiz kılmaz Şimdiye kadar incelenen ketubanın ana şartlarıdır Talmudik dönemlerden günümüze kadar süregelen ketuba kuramsal açıdan her yeni evlenen Yahudi çiftine sunulan bir evlilik anlaşmasıdır Ketuba aynı dinden olmayan çiftlere verilemeyeceğine göre karışık evlilikleri ve asimilasyonu engellemeye yardımcı olacaktır Çünkü verilen belge dini bir nikah cüzdanı niteliğindedir Biçim Açısından Ketuba Eski devirlerde ketubalar parşömen kağıtlar üzerine el yazması olup kenarları özel olarak süslenirdi Hiçbir ketuba diğerine benzemez hepsi süsleme sanatı ve yazı yönünden değişik özellikler taşırdı Süslemeler Judaik simgeler gelin ve damat figürleri aile armaları resmedilir güzel ve karakteristik yazılarla dualar da eklenirdi Bazan ketubada resmedilen Biblik sahneler gelinin ve damadın adını simgelerdi Örneğin; ketubada resmedilen Yosef’in yaşamından bir sahne damadın isminin Yosef olduğunun işaretiydi Güncel Açıdan ketuba Eğer ketubayı güncel açıdan değerlendirecek olursak temelde olmamakla beraber ayrıntıda çağdaş hayata uygun birtakım yeniliklerin göze çarptığı görülmektedir Drahoma ve tazminat meblağları günümüzde çiftlerin yaşadıkları ülkelerin para birimine göre ve yaşam şartlarına uygun olarak kayda geçirilmektedir Meblağlar düğünde yüksek sesle okunmamakta sadece iki şahit eşliğinde damada imzalattırılmaktadır Oysa İsrail’de bu gelenek sürdürülmekte ve ketubanın tümü yüksek sesle okunmaktadır Bugün çiftler yaşadıkları ülkelerin vatandaşları olarak o ülkenin medeni kanunları uyarınca resmi nikah akdi de imzaladıkları için boşanma halinde ilgili mahkemeye ketubayı maddi delil olarak gösterebilmektedirler Kısacası ketuba; kanıt olma niteliği taşıyan bir belgedir Bugünkü uygulamada İsrail devletinde veya Diaspora’da evlenen çiftler için ketuba şartlarında hiçbir farklılık yoktur ve eğer istenirse ek maddeler ilave edilebilir 1965 yılında İsrail’de yürürlüğe konulan bir kanunla boşanma halinde ketuba kadının nafakasını ve drahomasını teminat altına alan resmi bir belge olarak kabul edilmiştir Günümüzde ketubalar Standart matbaada basılmış birbirinin aynı olan kağıtlar halini almıştır Arada bırakılan boşluklar yetkililerce doldurulmaktadır Böylece eski devirlerde bir sanat halini alan el yazması ketubalar tarihe karışmış eski ketubalar ise antika değeri kazanmışlardır Günümüzde ketubaya konan ek bir maddede karısı hayattayken bir erkeğin başka bir kadınla evlenemeyeceği yazılır Türk Yahudi Toplumunda Ketuba İsrail’de başkaca bir evlenme akdi olmadığı için ketuba yasal bağlayıcıdır Türkiye’deki Yahudi toplumunda ise bu bağlayıcılık Bet Din tarafından konular kurallar gereğince yine çok etkin olmakla birlikte medeni kanunla evlenmiş olan çiftler boşanmaya karar verdikleri takdirde Türk Medeni Kanununun öngördüğü şartlar çerçevesinde ve hukuki anlamda boşanmaktadırlar Medeni Kanunun geçerliliği nedeniyle Ketuba şartları dinsel kuralların içerdiği biçimde uygulanamadığı gibi ketubanın yaptırım gücü de Medeni Kanun çerçevesinde değerlendirilme durumundadır Çiftler boşanma şartlarını TCMahkemelerinde daha önce belirledikleri için; kadın ketuba meblağlarına birincil derecede bağlı kalmayı düşünmeksizin evliliğini bitirebilmektedir Yine de ketubanın bir yüzünde metnin tam bir Türkçe çevirisi olduğu için istediği takdirde bunu mahkemeye maddi delil olarak ileri sürebilmektedir Ketuba’nın İşlevi Ketubanın günümüzde ve cemaatimiz içinde en belirgin bağlayıcı işlevi aile sicili görevi görmesidir Bu itibarla çiftin doğan erkek çocuklarının Brit-Mila töreni Bar-Mitzva ve Bat-Mitzva törenleri evlilik törenlerinin yapılabilmesi için Hahambaşılık’ta bulunan kayıtların incelenmesi ve tam olması halinde bu törenlerin gerçekleştirilebilmesi için Reşut (İzin belgesi) verilmesidir Ketubada dün de bugün de İsrail’de de yaşadığımız ülkede de kadının erkeğine karşı olan görevlerini bildiren hiçbir madde yoktur Genel bir yorum yapılacak olursa geçmişte kadının geleceğine yönelik sosyo-ekonomik şartları güvenceye alan ketuba uygulamada dini düğün töreni sırasında verilen bir birliktelik ispatı belgesi halini almıştır Sonuç Olarak Ketuba Yahudi çiftinin dinsel evlilik belgesidir Mutlu bir aile yaşamının başlangıç noktası olarak en iyi toplumsal dileklerin somutlaşmış biçimidir ve Yahudi toplumu için vazgeçilmezdir