06-27-2012
|
#3
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
1950 Sonrası Türk Siyasi Hayatı
12 MART DÖNEMİ ve CHP'DEKİ DEĞİŞİM
1960'ların özgürlükçü ortamı, 12 Mart 1971 muhtırası ile noktalandı Genelkurmay Başkanı ve dört kuvvet komutanının ortak muhtırası, anarşi ve terörü önlemek, rejimi esenliğe kavuşturmak gerekçesiyle; reformları Atatürkçü bir görüşle gerçekleştirecek partiler üstü bir hükümetin oluşturulmasını istemiş, aksi durumda ordunun idareyi doğrudan üstleneceğini duyurmuştu Bu koşullarda yasal hükümetin Başbakanı Demirel aynı gün istifasını Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'a verdi
12 Mart'ın ilk hükümeti, CHP'den istifa eden Nihat Erim tarafından kuruldu Bakanların önemli bir bölümünü "beyin takımı" olarak nitelendirilen teknokratlar oluşturuyordu "Partilerüstü" nitelikte ve reform yapmak iddiasındaki hükümetin ilk icraatı sıkıyönetim ilan etmek ve sert önlemler almak oldu Anayasa'nın bazı önemli maddeleri değiştirildi I Erim Hükümeti, iç çelişkilerin yarattığı uyumsuzluğa fazla dayanamayarak yerini II Erim Hükümeti'ne bıraktı Fakat Başbakan Erim, rejime içten ve dıştan gelen tepkiler nedeniyle bir kez daha istifa etti Yerini onun Milli Savunma Bakanlığı'nı yapmış olan Ferit Melen aldı Onu izleyen Naim Talu Hükümeti ise bir çeşit demokrasiye geçiş sürecini başlattı 1973'te TBMM'de yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimini 12 Mart'ın adayı Faruk Gürler kaybetti, AP ve CHP'nin ortak adayı Fahri Korutürk kazandı
Bu arada CHP'de 1969 yılından başlayarak ilginç gelişmeler yaşanmış, 12 Mart rejimine karşı izlenecek politikada Genel Başkan İnönü ile anlaşmazlığa düşen Genel Sekreter Bülent Ecevit ve arkadaşları Merkez Yürütme Kurulu üyeliğinden istifa etmişlerdi Bu ekip 12 Mart dönemi süresince parti içinde köklü bir mücadele sürdürdü 1972 Kurultayı'nda Ecevit ve arkadaşları İnönü'nün ekibine karşı parti yönetimine adaylıklarını koydular Ecevit'in listesinin kazanmasıyla, İnönü genel başkanlıktan, milletvekilliğinden ve CHP üyeliğinden istifa etti Hemen toplanan olağanüstü kurultayda, Ecevit Genel Başkan seçildi CHP için artık yeni bir dönem başlamıştı
ECEVİT YÖNETİMLERİ ve "MC" DÖNEMİ
12 Mart döneminin hukuki olarak sonunu getiren 1973 seçimlerinde hiçbir parti çoğunluk sağlayamamıştı 1961'de olduğu gibi yine "koalisyonlar dönemi" başladı, çok sayıda hükümet kuruldu, uyumsuzluklar, güvensizlik oyları ve milletvekili transferleri birbirini izledi 1973 seçimlerinde en yüksek oyu CHP almıştı CHP Genel Başkanı Ecevit, uzun görüşmelerden sonra görüşlerinde İslami akımları yansıtan Milli Selamet Partisi (MSP) ile koalisyon hükümeti kurdu Bu ilginç uzlaşma bazı olumlu sonuçlar doğurmuşsa da, dünyada başgösteren petrol bunalımının etkileri Türkiye'ye de yansımıştı
1974 Haziranı’nda Kıbrıs'ta Makarios yönetimine karşı ENOSİS'çi bir darbe yapılması, Türkiye'yi Londra Antlaşması ve 1960 Kıbrıs Anayasası'ndan doğan garantörlük haklarını kullanarak adaya askeri bir müdahalede bulunmak zorunda bırakmıştı Kıbrıs sorununun önemli ekonomik ve siyasal sonuçları oldu Batı'nın Türkiye'ye karşı aldığı olumsuz tavır, ABD'nin ilan ettiği ekonomik ambargo, Kıbrıs Harekatı'nın zorunlu kıldığı harcamalar ülkede büyük sıkıntılar yarattı Kıbrıs sonrası izlenecek dış politika konusundaki anlaşmazlığın da etkisiyle CHP-MSP koalisyonu dağıldı Cumhurbaşkanı Korutürk tarafından görevlendirilen Kontenjan Senatörü Sadi Irmak'ın kurduğu hükümet ise Meclis'ten güvenoyu alamadı
Bu arada 1971'de AP'den ayrılan ve çıkarılanlar tarafından kurulan Demokratik Parti'de (DP) çözülmeler başlamıştı Milletvekili sayısını artıran AP, MSP, MHP (Milliyetçi Hareket Partisi) ve CGP (Cumhuriyetçi Güven Partisi) ile biraraya gelerek çoğunluğu sağladı Yeni hükümeti kurma görevi Demirel'e verildi Demirel, 1977 yılı seçimlerine kadar görev yapacak olan ve "Milliyetçi Cephe" (MC) adı verilen hükümeti kurdu
MC dönemi 1977 seçimlerinden sonra da devam etti Bu seçimde de hiçbir partinin tek başına çoğunluk sağlayamaması üzerine Demirel bu kez II MC Hükümeti'ni kurdu 1978 Ocak ayına kadar görevde kalan bu hükümet de ekonomik sıkıntılar, dış politika sorunları ve giderek tırmanan terör karşısında çaresiz kaldı Ülke döviz darboğazına girmiş, ithalat yapılamaz olmuş, hükümet kısa vadeli ve yüksek faizli kredilerle bu durumdan kurtulmaya çalışmıştı
Türkiye'nin içinde bulunduğu bunalım, 1977'nin Aralık ayında 11 AP milletvekilinin partiden istifa etmesi ile yeni bir boyut kazandı Demirel'in başkanlığındaki II MC Hükümeti düşürüldü; CHP lideri Ecevit, 11 bağımsız milletvekili, DP ve CGP milletvekillerinin desteğiyle yeni hükümeti kurdu Bu dönemde ekonomik sorunlar büsbütün ağırlaştı Temel gıda maddeleri, benzin ve tüpgaz bulunamaz oldu Kuyruklar ve karaborsa başladı 1979 sonlarında yapılan Cumhuriyet Senatosu kısmi yenileme seçimlerinde CHP ağır bir yenilgiye uğrayınca, Başbakan Ecevit görevden çekildi Demirel bu kez MSP ve MHP'nin dışarıdan desteğiyle AP azınlık hükümetini kurdu (25 Kasım 1979) 1979'un son günlerinde Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanları, Cumhurbaşkanı Korutürk'e bir uyarı mektubu verdiler Ancak iktidar ve muhalefet partileri uyarının muhatabı olmadıklarını açıkladılar Demirel Hükümeti'nin ekonomik durumu iyileştirmek için aldığı 24 Ocak Kararları, kısa sürede olumlu sonuç vermişse de, terör olayları sürmekteydi Birçok ilde sıkıyönetim ilan edilmişti Öte yandan 1980'in ilk aylarında görev süresi dolan Fahri Korutürk'ün yerine bir türlü yeni cumhurbaşkanı seçilememişti
|
|
|
|