Beylikler - Saruhanoğulları Beyliği

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-27-2012

Saruhanoğulları Beyliği

Saruhanoğulları Beyliği on dördüncü yüzyılın başlarında Manisa ve çevresinde kurulan Türk beyliği

Aslen Harezmli olup, Türkiye Selçuklularının hizmetine giren Saruhan Bey tarafından kurulmuştur

Selçukluların uç beyliği olarak Saruhan Bey tarafından kurulmuştur

Manisa vilayeti ile Menemen, Kemalpaşa ve Foça dolaylarında hüküm sürdü 1410 yılında Osmanlılara katıldığı bilinmektedir

Bu beyliğin kurucusu Saruhan'ın Hârezmlilerin kumandanı iken Türkiye Selçuklularının hizmetine giren ve aynı adı taşıyan emîrin torunu ve Alpağı'nın oğlu olması kuvvetle muhtemeldir

Saruhanoğulları, 1300'den 1390 Nisanına kadar önce 90, 28 temmuz 1402'den 1410'a kadar sonra 8 ve toplam 98 yıl devam etmiştir

Başkentleri Manisa'dır

1308'e kadar Selçukoğulları'nın uç beyi olup, 1335'e kadar İlhanlılar'a tabî bulunmuşlar, sonra müstakil olmuşlardır

Ankara muharebesinden sonra da 8 yıl, Osmanlılar'a tabî olarak yaşamışlardır

Osmanlılar, "Saruhan Tahtı" denen Manisa Sancakbeyliğine, ekseriya velîahd şehzâdeleri yollamışlardır

Beylik, Soma ve Alaşehir dışında, hemen hemen bugünkü bütün Manisa vilâyeti ile Menemen, Kemalpaşa ve Foça'yı kaplıyordu

Yani Gediz vadisine hâkim olup, Gediz'le beraber dar bir topraktan Ege'ye çıkıyordu

Kuzeyinde Karasıoğulları, güneyinde Aydınoğulları vardı

Doğusundaki Germiyanoğulları, ilk zamanlarda Saruhanlılar'ın metbuu idiler

Esasen Saruhan beylerinin ataları, evvelce Germiyanoğulları hizmetinde bulunuyorlardı

Saruhan, önceleri Germiyanoğullarına bağlı bir uç beyi idi

1313'de Manisa'yı fethetti, daha sonra hudutlarını genişletti

Ayrıca bir donanma meydana getirerek çevreye akınlara başladı

Saruhan'a bağlı kuvvetlerin baskısıyla Foça'da yaşayan Rûmlar ve Lâtinler her yıl 15

000 gümüş dirhem vergi vermekteydiler

Saruhan Bey sahip olduğu donanma ile Ege Denizi'ndeki adalar ve Balkanlara seferler yaptı

Osmanlılara karşı Bizans ve Aydınoğulları ile birleşerek Gelibolu'ya hücum ettiler

Daha sonra Bizans'taki taht mücadelesine karıştılar

Bu sebeple Saruhan'ın oğlu Süleymân Bey, Aydınoğullarından Umur Bey ile birleşerek Rumeli'ye geçmiş ve Küçükçekmece civarında ölmüştü (1345)

Saruhan Bey'in yerine oğlu Fahreddîn İlyâs Bey geçti

Osmanlıların kuvvetlenmesi ve Rumeli'de fetihler yapması, Saruhanlılara gaza yollarını kapatmıştı

İshak Bey zamanında Saruhanlıların Osmanlılar ile münasebetleri dostane idi

Kosova savaşına yardımcı kuvvet de gönderilmişti

Yıldırım Bayezid tahta geçtiği zaman Karamanoğullarının Osmanlılara aleyhine meydana getirdiği ittifaka Saruhanoğulları da katılmıştı

Osmanlılar 1390 yılında Manisa'yı almışlar ve bu şehir ile Karası'yı birleştirerek bey sancağı yapmışlardı

Ankara Savaşı'na (1402) Osmanlılar ile beraber katılan Saruhan askerleri, sonradan Timur'un yanında olan eski beyleri Orhan'ın yanına geçtiler

Savaşı kazanan Timur, Saruhan Beyliği'ni Orhan'a verdi

Bu suretle tekrar canlanan Saruhanoğulları uzun süre yaşayamadı

Osmanlıların fetret devrinde Çelebi Mehmed aleyhine bir ittifaka girdiler

Çelebi Mehmed onları mağlûp ederek, süratle Manisa üzerine yürüdü ve beyliğin sonuncu emîri Hızır Şâh'ı yakalatarak öldürttü (1410)

Böylece Saruhanoğuları toprakları Osmanlıların hâkimiyetine geçmiş oldu

Saruhaoğulları hüküm sürdükleri topraklar üzerinde bir çok imar faaliyetlerinde bulundular

Bu aile içinde en çok İshak Bey imar faaliyetleri ile göze çarpıyor

Manisa Ulu Câmii ve İlyas Bey Mescidi ona aittir

Yine, Manisa'daki Revak Sultan türbesi ve Nif (Kemal Paşa)'deki Emet Câmii de Saruhanlı eserleridir

Saruhanoğullarının sahip oldukları donanmalar sebebiyle iktisadî durumları gelişmiş ve batılı devletle, bilhassa Cenevizlilerle ticarî münâsebetlerde bulunmuşlardı

Saruhanlı Beyleri

Saruhan Bey 1302-1345
Fahreddin İlyas Bey 1345-?
Muzaffereddin İshak Bey ?-1388
Hızırşah I 1388-1390, II 1403-1410
Orhan Bey 1402-1403

06-27-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Beylikler - Saruhanoğulları Beyliği Saruhanoğulları Beyliği Saruhanoğulları Beyliği on dördüncü yüzyılın başlarında Manisa ve çevresinde kurulan Türk beyliği Aslen Harezmli olup, Türkiye Selçuklularının hizmetine giren Saruhan Bey tarafından kurulmuştur Selçukluların uç beyliği olarak Saruhan Bey tarafından kurulmuştur Manisa vilayeti ile Menemen, Kemalpaşa ve Foça dolaylarında hüküm sürdü 1410 yılında Osmanlılara katıldığı bilinmektedirBu beyliğin kurucusu Saruhan'ın Hârezmlilerin kumandanı iken Türkiye Selçuklularının hizmetine giren ve aynı adı taşıyan emîrin torunu ve Alpağı'nın oğlu olması kuvvetle muhtemeldir Saruhanoğulları, 1300'den 1390 Nisanına kadar önce 90, 28 temmuz 1402'den 1410'a kadar sonra 8 ve toplam 98 yıl devam etmiştir Başkentleri Manisa'dır 1308'e kadar Selçukoğulları'nın uç beyi olup, 1335'e kadar İlhanlılar'a tabî bulunmuşlar, sonra müstakil olmuşlardır Ankara muharebesinden sonra da 8 yıl, Osmanlılar'a tabî olarak yaşamışlardır Osmanlılar, "Saruhan Tahtı" denen Manisa Sancakbeyliğine, ekseriya velîahd şehzâdeleri yollamışlardır Beylik, Soma ve Alaşehir dışında, hemen hemen bugünkü bütün Manisa vilâyeti ile Menemen, Kemalpaşa ve Foça'yı kaplıyordu Yani Gediz vadisine hâkim olup, Gediz'le beraber dar bir topraktan Ege'ye çıkıyordu Kuzeyinde Karasıoğulları, güneyinde Aydınoğulları vardı Doğusundaki Germiyanoğulları, ilk zamanlarda Saruhanlılar'ın metbuu idiler Esasen Saruhan beylerinin ataları, evvelce Germiyanoğulları hizmetinde bulunuyorlardı Saruhan, önceleri Germiyanoğullarına bağlı bir uç beyi idi 1313'de Manisa'yı fethetti, daha sonra hudutlarını genişletti Ayrıca bir donanma meydana getirerek çevreye akınlara başladı Saruhan'a bağlı kuvvetlerin baskısıyla Foça'da yaşayan Rûmlar ve Lâtinler her yıl 15000 gümüş dirhem vergi vermekteydiler Saruhan Bey sahip olduğu donanma ile Ege Denizi'ndeki adalar ve Balkanlara seferler yaptı Osmanlılara karşı Bizans ve Aydınoğulları ile birleşerek Gelibolu'ya hücum ettiler Daha sonra Bizans'taki taht mücadelesine karıştılar Bu sebeple Saruhan'ın oğlu Süleymân Bey, Aydınoğullarından Umur Bey ile birleşerek Rumeli'ye geçmiş ve Küçükçekmece civarında ölmüştü (1345) Saruhan Bey'in yerine oğlu Fahreddîn İlyâs Bey geçti Osmanlıların kuvvetlenmesi ve Rumeli'de fetihler yapması, Saruhanlılara gaza yollarını kapatmıştı İshak Bey zamanında Saruhanlıların Osmanlılar ile münasebetleri dostane idi Kosova savaşına yardımcı kuvvet de gönderilmişti Yıldırım Bayezid tahta geçtiği zaman Karamanoğullarının Osmanlılara aleyhine meydana getirdiği ittifaka Saruhanoğulları da katılmıştı Osmanlılar 1390 yılında Manisa'yı almışlar ve bu şehir ile Karası'yı birleştirerek bey sancağı yapmışlardı Ankara Savaşı'na (1402) Osmanlılar ile beraber katılan Saruhan askerleri, sonradan Timur'un yanında olan eski beyleri Orhan'ın yanına geçtiler Savaşı kazanan Timur, Saruhan Beyliği'ni Orhan'a verdi Bu suretle tekrar canlanan Saruhanoğulları uzun süre yaşayamadı Osmanlıların fetret devrinde Çelebi Mehmed aleyhine bir ittifaka girdiler Çelebi Mehmed onları mağlûp ederek, süratle Manisa üzerine yürüdü ve beyliğin sonuncu emîri Hızır Şâh'ı yakalatarak öldürttü (1410) Böylece Saruhanoğuları toprakları Osmanlıların hâkimiyetine geçmiş oldu Saruhaoğulları hüküm sürdükleri topraklar üzerinde bir çok imar faaliyetlerinde bulundular Bu aile içinde en çok İshak Bey imar faaliyetleri ile göze çarpıyor Manisa Ulu Câmii ve İlyas Bey Mescidi ona aittir Yine, Manisa'daki Revak Sultan türbesi ve Nif (Kemal Paşa)'deki Emet Câmii de Saruhanlı eserleridir Saruhanoğullarının sahip oldukları donanmalar sebebiyle iktisadî durumları gelişmiş ve batılı devletle, bilhassa Cenevizlilerle ticarî münâsebetlerde bulunmuşlardı Saruhanlı Beyleri Saruhan Bey 1302-1345 Fahreddin İlyas Bey 1345-? Muzaffereddin İshak Bey ?-1388 Hızırşah I 1388-1390, II 1403-1410 Orhan Bey 1402-1403