Ülkemizin Komşuları

Azerbeycan




Tam Adı: Azerbaycan Cumhuriyeti Yüzölçümü: 86 600 km² Başkenti: BakuPara Birimi: Azeri Manatı Dili: Azerbaycan DiliNüfusu: 7,798,497 kişi (2002 tahmini)Ortalama Ömür: 6306 yıl (2002 tahmini)Okur Yazarlık Oranı: % 97 (1989 tahmini)Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 3 100 $ (2001 tahmini)

KONUM

Asya'nın batısında Kafkaslarda yer alan Azerbaycan; kuzeyde Rusya Federasyonu ve Gürcistan, doğuda Hazar Denizi, güneyde İran, batıda Ermenistan ve Nahcivan Özerk Cumhuriyeti ile de Türkiye ile komşudur
Hazar Denizine 800 km kıyısı olan ülkenin 2 013 km kara sınırı vardır Gürcistan ile 322 km, Rusya Federasyonu ile 284 km, İran ile 611 km (bunun 179 km'si Nahcivan sınırı), Ermenistan ile 797 km (bunun 221 km'si Nahcivan sınırı), Türkiye ile 9 km sınırı bulunmaktadır
Toplam 86 600 km² alan kaplayan Azerbaycan 41° 53' K - 38° 23' K paralelleri ile 45° 00' D - 50° 20' D boylamları arasında yer almaktadır Ülke arazisinin 500 km² si göller oluştururken, 86 100 km² si kara yüzeyidir
Ülkenin en alçak yeri - 28 m ile Hazar Denizi kıyısında yer alırken, en yüksek yeri 4 485 m ile Bazardüzü tepesidir


TARİH

Bugünkü Azerbaycan, önemli bir göç yolu üzerinde olduğu için çeşitli toplumların yaşadığı bir saha olmuştur 7 yüzyılda Müslüman Arapların hâkimiyetinde kalan ülkede İslâmiyet kabul edildi Daha sonra Preslerle Türklerin arasında el değiştiren Azerbaycan'a 1700'lü yıllarda Ruslar girmeye başladılar 1917'de Rusya'daki devriminden birkaç ay sonra Azerbaycan bağımsızlığını ilan etti Ancak Türkler ve Ermeniler arasındaki çatışmalar ülkeyi zayıflattı; bunu fırsat bilen Kızıl ordu ülkeyi işgal etti Sovyetler Birliği bloğuna giren Azerbaycan, 1936'da federal bir cumhuriyet şekline geçti
1991'de Sovyet Rusya'dan ayrılarak bağımsızlığını kazandı 1992'de devlet başkanlığına getirilen Elçibey, görevden uzaklaştırılarak doğduğu yer olan Nahcivan'a sığındı 1993'ten beri Sovyetler döneminde de ülke idaresinde etkin olan Aliyev, devlet başkanlığına getirildi
Azerbaycan'ın dış politikada en önemli sorunu, Ermenistan'ın sürekli hak iddia ettiği Dağlık Karabağ bölgesinin aidiyet durumudur Rusya destekli Ermenistan saldırısı karşısında Azerbaycan büyük bir can, mal ve toprak kaybına uğramıştır1994'teki ateşkese rağmen Dağlık Karabağ bölgesindeki Azeri-Ermeni çatışması henüz sona ermemiştir Halen Rusların da desteği ile Ermeniler, Dağlık Karabağ Bölgesi'ndeki toprakların bir bölümünü elinde tutmaktadır Azerbaycan çarpışmalar sonucu neredeyse topraklarının % 25'sini kaybetme tehlikesi yaşamaktadır Bu savaş sebebiyle 750 000 insan mülteci durumuna düşmüştür
Rüşvetin çok yaygın olduğu Azerbaycan'da zengin petrol yatakları ümit verici bir zenginliktir
Bugün Azerbaycan toprakları ikiye bölünmüş durumdadır Kuzey Azerbaycan ve Güney Azerbaycan Güney Azerbaycan, İran sınırlan içersinde kalmakta ve iki il Teşkilatını oluşturmaktadır 97 750 km2 alan kaplamakta ve nüfusu ise 6 milyon dolayındadır

Ermeni mezalimi

YÖNETİM
Ülkenin Tam Adı
: Azerbaycan Cumhuriyeti
Kısa Adı
: Azerbaycan
Yönetim Şekli
: Cumhuriyet
Başkent
: Bakü
Kurtuluş Günü
: 30 Ağustos 1991 (SSCB'den)
Milli Tatil Günü
: 28 Mayıs (1968) Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin Kuruluşu

Ülke toplam 59 rayon, 11 şehir, 1otonom cumhuriyetten oluşmaktadır; Abşeron Rayonu, Agcabadi Rayonu, Agdam Rayonu, Agdas Rayonu, Agstafa Rayonu, Agsu Rayonu, Ali BayramlıŞehri, Astara Rayonu, BaküŞehri, Balakan Rayonu, Barda Rayonu, Beylaqan Rayonu, Bilasuvar Rayonu, Cabrayil Rayonu, Calilabad Rayonu, Daskasan Rayonu, Deveci Rayonu, Fuzuli Rayonu, Gadabay Rayonu, GenceŞehri, Goranboy Rayonu, Goycay Rayonu, Haciqabul Rayonu, Imisli Rayonu, İsmayilli Rayonu, Kalbacar Rayonu, Kurdamir Rayonu, Lacin Rayonu, Lankaran Rayonu, Lankaran Şehri, Lerik Rayonu, Masallı Rayonu, Mingacevir Şehri, Naftalan Şehri, Nahcivan Muhtar Cumhuriyeti, Neftcala Rayonu, Oguz Rayonu, Kabala Rayonu, Kaks Rayonu, Kazak Rayonu, Kobustan Rayonu, Kuba Rayonu, Kubadli Rayonu, Kusar Rayonu, Saatli Rayonu, Sabirabad Rayonu, Saki Rayonu, Saki Şehri, Salyan Rayonu, Samaksi Rayonu, Samkir Rayonu, Samuks Rayonu, Siyazan Rayonu, Sumqayit Şehri, Susa Rayonu, Susa Şehri, Tartar Rayonu, Tovuz Rayonu, Uçar Rayonu, Kaçmaz Rayonu, Hankendi Şehri, Hanlar Rayonu, Kizi Rayonu, Koçali Rayonu, Hocavand Rayonu, Yardımlı Rayonu, Yevlaks Rayonu, Yevlaks Şehri, Zangilan Rayonu, Zakatala Rayonu, Zardab Rayonu
Anayasa:12 Kasım 1995'te kabul edildi
Adli Sistem: Sivil Hukuk Sistemine dayanır
Oy Hakkı: 18 yaşını dolduran herkesin oy hakkı bulunmaktadır

Devlet Arması
Kabine: Bakanlar kurulu Devlet Başkanı tarafından atanır ve Millet Meclisi tarafından onanır
Seçimler: Devlet Başkanı 5 yıllığına halk oyuyla seçilir Son seçim 11 Ekim 1999'da yapıldı Bir sonraki seçim Ekim 2003'te yapılacaktır Başbakan ve Başbakan 1 yardımcısı Devlet Başkanı tarafından atanır ve Millet Meclisi tarafından onanır
Seçim Sonuçları:Haydar ALİYEV yeniden Devlet Başkanı seçildi Haydar ALİYEV % 776, Etibar MEMEDOV % 118, Nizami SÜLEYMANOV % 82 oy aldılar
Yasama Dalları: 125 üyeli Millet Meclisi 5 yıllığına halk oyuyla seçilirler
Seçimler: Son secim 4 Kasım 2000'de yapıldı, gelecek secim Kasım 2005'te yapılacaktır
Seçim Sonuçları:Yeni Azerbaycan partisi ve müttefikleri 108, Azerbaycan Halk Cephesi 6, Yurttaş Dayanışma Partisi 3, Azerbaycan Milli Bağımsızlık Partisi 2, Musavat Partisi 2, Azerbaycan Komunist Partisi 2, Azerbaycan Halk Partisi Gelenekçiler 1 ve Vatandaş Partisi 1 millet vekili çıkardılar
Adli Dallar: Yargıtay
Politik Patiler ve Liderleri: Azerbaycan Halk Cephesi (Ali KARIMLI - reformcu kesimin lideri; Mirmahmud FATTAYEV - gelenekçi kesimin lideri); Yurttaş Dayanışma Partisi (Sabir RÜSTEMHANLI); Yurttaş Birlik Partisi (Ayaz MUTALİBOV); Azerbaycan Komunist Partisi (Ramiz AHMADOV); Vatandaş Partisi (Mais SEFERLİ); Azerbaycan Demokrasi Partisi (ResulKULİYEV); Adalet Partisi (İlyas İSMAİLOV); Azerbaycan Liberal Partisi (Lala Shvkat HACIYEVA); Musavat (İsa GAMBAR); Yeni Azerbaycan Partisi (Haydar ALİYEV); Azerbaycan Milli Bağımsızlık Partisi (Etibar MAMMADOV); Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi (Zerdüşt ALİZADE ve Araz ALİZADE)
Katıldığı Uluslar Arası Organizasyonlar:AsDB, BSEC, CCC, CE, CIS, EAPC, EBRD, ECE, ECO, ESCAP, FAO, IAEA, IBRD, ICAO, ICFTU, ICRM, IDA, IDB, IFAD, IFC, IFRCS, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM, ISO (correspondent), ITU, NAM (observer), OAS (observer), OIC, OPCW, OSCE, PFP, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UPU, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTrO (observer)
Uluslar Arası Çevre Anlaşmaları:
Taraf Oldukdukları: Biyolojik Çeşitlilik, İklim Değişiklikleri, İklim Değişiklikleri - Kyoto Protokolü, Çölleşme, Tehlikedeki Türler, Tehlikeli Atıklar, Denize Boşaltma, Ozon Tabakasının Korunması, Sulak Alanlar
Uluslar Arası Sorunları:
Anlaşmazlıklar:Ermenistandan destek gören Dağlık Karabağ Bölgesindeki ayrılıkçı Ermeniler nerdedeyse Azerbaycan topraklarının 1/5'ini işgal altına aldılar Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü devamlı olarak meselede arabuluculuk yapmaktadır
Azerbaycan Rusya ile Hazar Denizindeki karasuları sınırının yeniden belirlenmesi konusunda iki taraflı bir anlaşma imzaladı Fakat Hazar'a kıyısı olan ülkeler Hazar denizindeki karasuları ve buradaki kaynakların paylaşımı konusunda tüm kıyı ülkelerinin katılacağı bir anlaşma istemektedir İran; Hazar Denizinin İran, Azerbaycan, Kazakistan, Rusya ve Türkmenistan arasında 5 eşit parçaya ayrılması konusunda ısrarlı davranmaktadır İran Azerbaycan'ı tartışmalı bölgelerde petrol aradığı için tehdit etmekte ve bu konunun bir an önce kendi lehine çözülmesi için çaba sarfetmektedir
Yasak İlaçlar: Esrar ve eroin üretiminde kullanılan bitkilerin tarımı sınırlandırılmıştır

YERŞEKİLLERİ



Kuzeyde yer alan oldukça derin vadilerle yarılmış olan Kafkas sıradağlarının yükseltisi yer yer 4000 myi geçer Ülke sınırları içersindeki en yüksek noktası, 4480 mye ulaşan Bazardüzü’dür 4000 mnin üzerinde yükseltiye sahip olan Bazardüzü, Bazaryurd ve Tufan dağlarında, kalıcı kar (toktoğan kar) sınırının üzerinde, buzullar vardır Söz konusu bu buzullardan Tihisar buzulu Bazardüzü dağlarında yer alır ve 1100 m uzunluğunda, 100 ile 200 m genişliğinde olup, kapladığı alan 3,5 kmyi bulur Kafkas dağları, güneydoğuya doğru gidildikçe yükseltisi azalır

Güneydoğusunda ise Küçük Kafkas Dağları uzanır Bu kısım Şah dağ, Murat dağı ve Zangezur dağları ile Karabağ platosundan oluşur Güneyde, Taliş dağları (Kuyum Yurkvay tepesi, 2477 m) uzanır Kuzeybatı-güneydoğu istikametinde 100 km uzanan bu dağlar üzerinde, sürekli akarsular yanında, çok sayıda kuru vadiler de yer almaktadır

Bu iki dağlık kütlenin arasında Hazar Denizine açılan Kura-Aras oluğu oldukça geniş ve düz bir ovadır Kura-Aras ovaları; dağ eteği düzlükleri, ova düzlükleri ve kıyı ovaları olarak üç ayrı morfolojik üniteye ayrılır Dağ eteği düzlükleri içinde; Gence, Karabağ-Mil ve Cebrail düzlükleri önemlidir Ova düzlükleri arasında ise; Şirvan, Karabağ-Mil, Güney Mugan, Mil-Mugan-Şirvan ovaları, Akarsuların getirdiği alüvyal depolarla örtülmüştür Söz konusu bu ovalar, Azerbaycan tarımında önemli rol oynarlar Kura ırmağının Hazar denizine döküldüğü delta kesiminde, Salyan ve Güneydoğu Şirvan kıyı ovaları yer almaktadır Bu oluğun doğu kısmında Hazar denizi kıyılarında yükseklik, deniz seviyesinin altına iner Türkiye'den kaynağını alan Kura nehri, bura dan geçerek Hazar denizine dökülür Nahcivan Özerk Cumhuriyeti'nden Türkiye'den gelen Aras nehri geçer ve daha sonra Kura nehri ile birleşerek Hazar denizine kavuşur Bakü'nün yerleştiği Apşeron Yarımadası Hazar Denizine sokulmuştur

Ülkenin en önemli nehirleri; Kura ve Aras'dır Kura nehri, Azerbaycan'ın olduğu gibi, tüm Kafkasya bölgesinin en büyük akarsuyudur Nehrin toplam uzunluğu 1515 km, akaçlama alanı ise 188042 km²yi bulur Kura nehrinin 200 km'si Türkiye, 900 kmsi Azerbaycan toprakları içinde kalır Kura nehrinin en büyük kolu olan Aras nehri ise, 1 072 km uzunluğa ve 102000 km2 akaçlama alanına sahiptir Kura üzerinde yapılan ve 1955 yılında tamamlanan Mingeçaur Barajı yer alır Hem elektrik üretimi ve hem de sulama amacıyla inşa edilen baraj gölünün yüzölçümü, 620 km2 yi bulur Öte yandan, ülkede 250 kadar küçük göl vardır Ancak bu göller, pek o kadar önemli değildir


Gence'de Kepez Gölü

Azerbaycan'da, mineralli su kaynaklan çok sayıdadır Büyük Kafkas silsilesinin güneydoğu kesiminde, Küçük Kafkas silsilesinde, Lenkoran ve Apşeron bölgeleri ile Nahçıvan'da jeolojik özelliklerine bağlı olarak, çok çeşitli mineraller içeren kaynaklar vardır Söz konusu bu kaynakların özellikleri, birbirinden farklıdırlar Ülke genelinde, dünya ölçeğinde önemli sayılabilecek 200'ü aşkın madensuyu kaynağı bulunmaktadır

Doğal Afetler:Kuraklık

Çevre konusunda önemli noktalar:Azeri bilim adamları, Apşeron Yarımadası ve Hazar Denizini hava, su ve toprak kirliliği yönünden dünyanın en çok tahrip edilmiş sahası olarak kabul etmektedirler Pamuk üretiminde DDT ve zehirli pestisidlerin kullanımı sonucunda toprak aşırı derecede kirlenmiştir

İKLİM

Azerbaycan'ın doğu ve orta bölümlerinde, subtropikal iklim şartlan görülür Ülkede kurak ve yarı kurak step iklimi görülür Kışlar ılık ve yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer Ancak gölün havayı yumuşatıcı etkisinden dolayı Hazar kıyıları kışın oldukça ılık, yazın da nispeten serin geçer Yıllık ortalama sıcaklık 14-16 °C dolayındadır Yağış miktarları; orta ve doğu kesimde 200-250 mm (Baku 200 mm) kadar iken, kuzeybatıda 1000 mmyi aşar Yağışlar daha ziyade kış mevsiminde düşer



BİTKİ ÖRTÜSÜ

Ülkede farklı iklimlerin görülmesi, bitki örtüsü özelliklerine de yansır Ülkedeki yüksek sahalar yağışlı olup çoğunlukla iğne yapraklı ormanlarla kaplıdır Kafkas Dağlarında endemizm (sadece o bölgeye ait, yerel) kuvvetlidir Ülkenin iç kesimlerinde, Kura oluğunda step formasyonu hakimdir Yağışın 200 mm'nin altına düştüğü kesimlerde step, kurakçıllaşır ve cılızlaşır Nehir tabanlarında ve Hazar Denizi kıyılarında tuzcul ve bataklık bitkileri yetişir



YERLEŞME

Ülkenin en büyük şehri Hazar denizi kıyısında Apşeron yarımadası üzerindeki Bakü'dür Bakü, Farsça'da "üzerinde dağ rüzgarları esen" demek olan "Bad Kube" deyiminin değiştirilerek söylenmiş bir isimdir Şehrin nüfusu 1,2 milyonu aşar



Başkent Bakü'den görünümler

Diğer önemli şehirleri, Gence (282200), Sumgait (236200), Mingeçaur (70000), AK Bayramlı (59000), Seki (57000), Yevlah (38000), Lenkeraft (42000), Ağdam (25300), Guba (24000), Şemahi (21000) ve Nahçıvan (60000)'dı

Gence İmamzade camii

Azerbaycan'ın ikinci büyük kenti, Baku'nun 363 km Batısında, Gence Nehri'nin her iki yakasında kurulmuş olan Gence şehridir Leyla ile Mecnunun yazarı olan Nizami Gencevi'nin anıt mezarı, şehrin tarihsel hüviyetini ortaya koymaktadır

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin başkenti olan Nahçıvan, Bakü'den 536 km Uzaklıktadır Şehir, Nahçıvan nehrinin kıyısındaki düzlük alanda kurulmuştur Nahçıvan, bugün yönetim merkezi olmanın dışın­da, önemli bir kültür ve sanayi şehridir



Nahçivan Bakü Limanı



NÜFUS

Nüfusunun tamamına yakınını Oğuz boylarından olan Azerî Türkleri oluşturur, 1700'lü yıllardan beri zaman zaman Rusların istilasına uğrayan ülkeye azınlık durumunda olan Ruslar ve Ermeniler de yerleşmişlerdir

Azerbaycan toprakları içinde, Dağlık Karabağ Bölgesi vardır 188000 kadar kişinin yaşadığı bu bölgede, nüfusun etnik yapısı Ermeni ağırlıklıdır Bu nedenle, bu bölgenin Ermenistan'a bağlanma talepleri vardır Oysa Karabağ bölgesi, Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde; bölgenin dağlık ve ayrı bir iklime sahip olmasından olsa gerek, "Küçük Azerbaycan" denilmektedir Öte yandan yaklaşık 295000 kişinin yaşadığı Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde ise tamamıyla Azeriler yaşar Ancak bu cumhuriyetin Azerbaycan ile kara bağlantısı yoktur

Nüfus: 7 798 497 (2002 tahmini)

Yaş yapısı: 0-14 yaş: % 283 (erkek 1 122 340 kişi; kadın 1 082 355)
15-64 yaş: % 643 (erkek 2 441 830 kişi; kadın 2 577 109 kişi)
65 yaş ve üzeri: % 74 (erkek 228 735 kişi; kadın 346 128 kişi) (2002 tahmini)

Nüfus artış oranı: % 038 (2002 tahmini)

Doğum oranı: 1 000 kişide / 1884 doğum (2002 tahmini)

Ölüm Oranı: 1 000 kişide / 961 ölüm (2002 tahmini)

Net göç oranı: 1 000 kişide / -541 göç (2002 tahmini)

Cinsiyet oranı: Doğumda: 105 erkek / kadın
15 yaş altı: 104 erkek / kadın
15-64 yaş: 095 erkek / kadın
65 yaş ve üzeri: 066 erkek / kadın
Toplam nüfusun: 095 erkek / kadın (2002 tahmini)

Bebek ölüm oranı:1 000 canlı doğumda / 8274 ölü (2002 tahmini)

Ortalama Ömür:Toplam nüfus: 6306 yıl
Kadın: 6753 yıl
Erkek: 588 yıl (2002 tahmini)

Doğurganlık oranı : Kadın başına 229 çocuk (2002 tahmini)

HIV/AİDS - yetişkin nüfusta yayılma oranı: % 001'den daha az (1999 tahmini)

Milliyet (Uyruk): Azeri
Etnik guruplar: Azeri % 90, Dağıstanlı % 32, Rus % 25, Ermeni % 2 (neredeyse tamamı Dağlık Karabağ bölgesinde yaşamaktadır) ve diğerleri % 23 (1998 tahmini)
Din: Müslüman % 934, Rus Ortodoks % 25, Ermeni Ortodoks % 23 ve diğerleri % 18 (1995 tahmini)

Dil: Azerice % 89, Rusça % 3, Ermenice % 2 ve diğerleri % 6 (1995 tahmini

Okur yazalık oranı: 15 yaş altındaki herkes okuma yazma bilmektedir
erkek: % 99
kadın: % 96
Toplam nüfus: % 97 (1989 tahmini)


EKONOMİ

Genel Bakış
Azerbaycan'ın bir numaralı ihraç ürünü petroldür Yabancı firmalar ile ortak üretim anlaşması için müzakereler edilerek 60 milyar$ yakın kaynak temin edildi Bu paranın petrol üretim sahalarının geliştirilmesi ve gelecekte kurulacak tesislerin ihtiyaçlarında kullanılması bekleniyor Azerbaycan Uluslararası Petrol İşletme Şirketi ile bu anlaşmalara bağlı ilk petrol üretimi Kasım 1997'de başladı

Azerbaycan piyasa ekonomisine geçmek için gerekli değişiklikleri yaparken tüm eski Sovyet Cumhuriyetlerinde olduğu gibi birçok problemle karşılaştı Fakat uzun süren araştırmalar sonucunda enerji sektörü canlanma gösterdi Bakü şehri ancak son zamanlarda kalkınarak eski ekonomik bünyesini değiştirmeye başlamıştır Ekonomik kalkınmanın önündeki bir diğer engelde enerji sektörü dışındaki yabancı yatırımların az olması ve Dağlık Karabağ bölgesindeki Ermenilerle olan çatışmanın sürmesidir

Türkiye ve diğer Avrupa ülkeleri ile önemli ticari bağlantılar kurulurken, Rusya ve eski Sovyet Cumhuriyetleri ile ticari bağlar zayıflamaktadır Uzun dönemde önemli gelişmeler dünya petrol fiyatları, bölgedeki petrol boru hatlarının güzergahları ve Azerbaycan'ın petrol zenginliğini yönetme kabiliyetine bağlı olacaktır

Gayri Safi Milli Hasıla:243 milyar $ (2001 tahmini)

GSMH Gerçek Büyüme Oranı: % 99 (2001 tahmini)

GSMH Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 3 100 $ (2001 tahmini)

GSMH Sektörlere Dağılımı: tarım: % 22
endüstri: % 33
hizmetler: % 45 (2000 tahmini)

Fakirlik Sınırının Altındaki Nüfus: % 64 (2001 tahmini)

Hane Halkının Gelir Oran Yüzdesi: en düşük % 10: Bilinmiyor
en yüksek %10: Bilinmiyor

Enflasyon Oranı (tüketici fiyatları): % 60 (2001 tahmini)

İş Gücü:44 milyon (1989)

İş Gücünün Sektörlere Dağılımı: tarım: Bilinmiyor
endüstri: Bilinmiyor
hizmetler: Bilinmiyor

İşsizlik Oranı:Bilinmiyor

Bütçe:gelirler: Bilinmiyor
harcamalar: Bilinmiyor


Hane Halkının Gelir Oran Yüzdesi:en düşük % 10: % 28
en yüksek %10: % 278 (1995)


Enflasyon Oranı (tüketici fiyatları): % 16 (2001 tahmini)

İş Gücü:29 milyon (1997)

İş Gücünün Sektörlere Dağılımı:tarım ve ormancılık: % 32
endüstri: % 15
hizmetler: % 53 (1990 tahmini)

İşsizlik Oranı: % 13 (2001)

Bütçe: gelirler: 888 milyon $
harcamalar: 978 milyon $

TARIM
Azerbaycan'da elverişli iklim şartları, çeşitli tarım ürünlerinin yetişmesine imkan sağlamıştır, öte yandan nehirler üzerinde yapılan baraj ve sulama kanalları, tarım alanlarının genişlemesine sebep olmuştur Halkın geçimi çoğunlukla tarıma dayanmaktadır Çalışan nüfusun % 32'si tarım sektöründe çalışmaktadır Kura nehrinin geçtiği alüvyal ovada sulama yapılır; burada çay, tütün, meyve, üzüm, patates, pirinç, pamuk, tahıl, sebze ve yağlı bitkiler yetiştirilir


1457 bin hekta­rı bulan ekili alanların, yaklaşık % 73’ütahıl ve yem bitkilerine ayrılmıştır Ovalık alanlarda sulamalı, dağlık alanlarda kuru tarım şeklinde yapılan tahıl tanını, hemen hemen, ülkenin her bölgesinde önemli bir uğraşıdır

Hayvancılık ülke ihtiyacını karşılayacak şekilde gelişme göstermiştir Ülkede daha çok sığır, domuz, koyun ve keçi beslenir Ayrıca ülkede dut ağaçlarının çokluğundan, ipek böcekçiliği de gelişmiştir Kura ve Araş nehirleri üzerinde ve Kura Nehrinin Hazar Denizine döküldüğü alanlarda balıkçılık yapılmaktadır Mersin, yayın, sazan gibi balıklar avlanır Özellikle mersin balığından elde edilen havyar, dünyaca ünlüdür Yıllık 18 ton havyar üretimi ile Azerbaycan, dünya havyar üretiminin % 80'ini karşılar

Arazi Kullanımı: Ekili-Dikili Alan: % 19
Sürekli Ürünler: % 3
Diğerleri: % 78 (1998 tahmini)

Sulanabilir Arazi:14 550 km² (1998 tahmini)

SANAYİ
Petrole bağlı olarak Baku’da kimya sanayi kolları gelişmiştir Petrol ve doğal gaz, petrol ürünleri, petrol üretim ekipmanları, çelik, çimento, demir cevheri, kimya ve petrokimya ile tekstil

Sanayi üretimi büyüme oranı: % 51 (2001 tahmini)

MADENCİLİK
Azerbaycan madenler bakımından çok zengin bir ülkedir Petrol, doğalgaz, demir, demirsiz madenler ve alüminyum

Baku çevresinde 1870'li yıllardan itibaren petrol çıkarılmaya başlanmış ve Baku petrolleri, boru hatları ile Karadeniz kıyısındaki Batum'a taşınmıştır Ruslar, Azerî petrollerini önemli ölçüde işletmişlerdir Baku petrollerinin, Rusya üzerinden Karadeniz'e ve Türkiye'den İskenderun Körfezi'ne boru hatları ile taşınması planlanmaktadır Azerbaycan'da boksit yataklarına bağlı olarak alüminyum üretim tesisleri kurulmuştur Azerbaycan yılda ortalama 15 milyon ton petrol üretilmektedir Mevcut kaynakların, aynı üretim temposuyla, bir yüzyıl daha yeteceği hesaplanmıştır Mevcut rezervlerin % 47'si Hazar denizinde, % 35'i Kura - Aras oluğunda, % 11'i Apşeron yarımadasında ve % 7'si Siyezan-Guba bölgesinde yer almaktadır

Bugüne kadar ülkede 29 doğal gaz yatağı işletilmeye açılmıştır Mevcut rezervlerin % 40'ı Hazar denizinde, % 33'ü Kura - Aras oluğunda, % 11'i Apşeron yarımadasında, % 5'i Şeki-zakatala, % 4'ü ise Siyezan-Guba bölgelerinde bulunmaktadır Doğal gaz üretimi ise, yıllık 14 milyon m³ kadardır

Ülkede metal madenleri arasında, alünit, bakır, demir, kobalt, krom, çinko, kurşun madenleri önemli yer tutar Özellikle Küçük Kafkaslar bölgesi, önemli metal madenleri yataklarına sahiptir

Elektrik Üretimi: 176 milyar kWh (2000 tahmini)

Elektrik Üretim Kaynakları:fosil yakıtlar: % 9137
su gücü: % 863
diğerleri: % 0
nükleer: % 0 (2000 tahmini)

Elektrik Kullanımı: 167 milyar kWh (2000 tahmini)

Elektrik İhracatı: 900 kWh (2000 tahmini)

Elektrik İthalatı: 125 milyar kWh (2000 tahmini)

TİCARET
Azerbaycan'ın ticareti, Sovyetler Birliği dağılmadan önce merkezden yönlendirilmekteydi Bağımsızlıktan sonra da ticari ilişkiler, Bağımsız Devletler Topluluğu ile devam etmiştir BDT'nin ticaretteki payı, % 85'i bulur Bu birlik içinde de en önemli payı, Türkmenistan, Rusya ve Ukrayna almaktadır

İhracat: 21 milyar $ (2001 tahmini)

İhraç Malları:Petrol ve doğal gaz (% 90), makina, pamuk ve gıda maddeleri

İhracat Yaptığı Ülkeler: İtalya %437, Fransa % 118, İsrail % 77, Türkiye %6 (2000)

İthalat:16 milyar $ (2001 tahmini)

İthal Malları: Makina ve ekipman, dayanıklı tüketim malları, gıda maddeleri, madenler ve kimyasal maddeler

İthalat Yaptığı Ülkeler: Rusya % 213, Türkiye % 11, ABD % 89, Almanya % 58(2000)


Dış Borcu:15 milyar $(2001 tahmini)

Para Birimi:Azeri Manatı

Para Birimi Kodu: AZM

Mali Yıl: Takvim yılı

Türkiye ile Azerbaycan arasındaki kültürel, siyasi ve ticari ilişkiler çok iyidir Ülkemiz her türlü yardımda bulunarak bu genç cumhuriyetin sorunlarını çözmeye katkıda bulunmaktadır, Azerbaycan'a bazı gıda maddeleri, çamaşır makinesi gibi dayanıklı tüketim malları ve taşıt araçları satmaktayız Bu ülkeden bakır, alüminyum gibi bazı madenler ve pamuk almaktayız




ULAŞIM

Demiryolu: 2 125 km
1 278 km'sinde elektrifikasyon işlemleri tamamlanmıştır Daha çok yük taşımacılığında kullanılmaktadır (1993 tahmini)

Karayolu: Toplam: 36 700 km
Asvaltlanmış: 31 800 km
Stabilize: 4 900 km (1990 tahmini)

Boru Hatları: Ham petrol: 1 130 km ,
Petrol ürünleri: 630 km,
Doğal gaz: 1 240 km

Limanları: Bakü

Hava Alanları: 52 (2001)




TURİZM
Azerbaycan'da tarihi ve doğal güzelliğe sahip birçok saha bulunmaktadır SSCB'den bağımsızlığını aldıktan sonra ülkede turizm gelirleri artış göstermiştir Kafkas Dağlarında dağcılık ve doğa yürüyüşleri potansiyeli mevcuttur Özellikle Başkent Bakü ve Gence Birçok sanat eserinin ve tarihi yapıyı bünyesinde barındırmaktadır Bakü konumu itibariyle İzmir şehrini hatırlatmaktadır


Hazar Denizinde güneşin doğuşu