Hakkari Doğal Güzellikleri ve Tarihi Mekanları ve Eserleri -Hakkari Resimleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-26-2012

DİCLE HAVZASI

Dicle havzası, sadece Türkiye'nin değil, Ortadoğu 'unda en büyük havzalarından biridir

Havzanın ülke sınırları içinde, yaklaşık , 5

500km'lik su toplama alanı vardır

Yıllık ortalama su hacmi 18 milyar metre küpe ulaşmaktadır Dicle havzasının kuzey kenarını oluşturan Hakkâri yöresi engebeli ve yüksektir

Akarsular bol sulu olmalarına karşın, geniş tabanlı vadiler oluşturamamaktadır

Bu nedenle, bölge havzasının genellikle görülen olumlu gelişmelerden, genellikle yoksun kalmıştır

ZAP SUYU

Van il topraklarında Haravil Dağı'nın kuzey yamaçlarından olan Büyük Zap Suyu güney batı yönünden akarak Albayrak İlçesi'nin doğusuna gelir

Albayraktan sonra güneye dönerek Başkale'nin doğusundan Hakkâri il sınırlarına girer

Mordağ'ın batı ucunda Nehil Suyu ile birleşmeye dek yatağı pek derin değildir

Başkale'ye dek vadisi de fazla geniş değildir

Hakkâri iline girinceye dek, çok geniş düzlükler oluşturan Başkale Ovaları'nın ortasından akar

Bu ovala il topraklarında, Bağışlı yöresine dek uzanır

Büyük Zap Suyu Mordağ'ın batısından geldiğinde çok derin, dar, bir yarma vadiye sokulur ve yeniden güneybatıya yönelir

Yüksekova'nın kuzeydoğusundaki sınır dağlarından kaynaklanan Nehil Suyu ile birleşir

Karadağ ile Cilo Dağı arasındaki dar vadi olduğundan akan Büyük Zap Suyu, Hakkâri il merkezinden sonra geniş bir yay çizerek Samur Dağı'nın çevresini, batı-güneydoğu yönünden geçer ve Çukurca yöresinden Irak sınırlarına girer

Büyük Zap Suyu'nun ülke sınırları içindeki uzunluğu 180-190 km'dir

Bunun, yaklaşık 100km'lik bölümü Hakkâri il alanında kalmaktadır

Besleme alanı, karlarla örtülü yüksek dağlarla çevrili olduğundan suyu her mevsim boldur

Hakkâri'nin Şemdinli ve Dağlıca yörelerinin sularını toplayan Avarobaşin ve Şemdinli suları ile Hacıbey Deresi de Büyük Zap Suyu'nun kollarıdır

HARBUR SUYU

Nordüz ve Feraşin platolarından doğan Habur Suyu, önce güneybatı yönünden akarak Beytüşşebap'tan geçerek; sonra güneye dönerek
Tanin ve Altın dağları arasındaki çöküntü oluğundan geçip, Irak topraklarına girer

Irak'tan Zaho'yu geçtikten sonra ,yeniden, Türkiye il sınırlarını oluşturacak şekilde akar ve Siirt il sınırında Dicle'yle birleşir

Dicle ile birleşmeden önce Uludere yöresinden kaynağı alan ve Siirt'in Irak il sınırını oluşturacak şekilde akan Hezil Suyu'nu alır

Habur Suyu'nun Hakkâri il topraklarındaki bölümünün uzunluğu, yaklaşık 60km'dir

Suyu her mevsim bol olmakla birlikte, özellikle yaz başında karların erimesiyle ırmak kabarır

GÖLLER

Hakkâri'de özellikle Cilo, Sat ve Karadağ üzerinde buzul ve krater gölleri bulunmaktadır

Bu dağların yaklaşık 2

600m'den yüksek yerlerinde Özellikle kuzey yamaçlarında büyüklü, küçüklü buzul yalakları görülür

Buzul yalaklarından bazıları kapalı çanak biçimindedir

Bazıları sonradan akarsuların oyma ve aşındırması ile vadi ağzını bağlamış durumdadırlar

Çanaklaşmış buzul yalakları, zamanla buzul göllerine dönmüştür

Buzul göllerinin oluşumunu açıklanması bakımından, bunların en önemlisi Gelyana Gölü'dür

Sert kayalarla oyulmuş bir buzul yalağından oluşmuş Gelyana Gölü, Reşko Buzulu'nun 3km kadar kuzeydoğusunda, 2

950m yüksekliğindedir

Eni ve boyu 250-300m boyunda olan güney ve doğu yamaçları çok diktir

Gelyana Gölü dışında , Cilo-Sat dağlarının kuzey yamaçlarında , Yüksekova ilçe sınırları içinde kalan kesimlerde Sat Gölleri bulunmaktadır

Salt gölleri ve çevresinin hem oluşumları hem de görünümleri açısından ,yüksek bir turizm potansiyeli vardır

Ayrıca, Karadağ eteklerinde de güzel görünümlü buzul gölleri bulunmaktadır

Bunların en önemlileri Seyithan, Golaşin ve Golan gölleridir

Hakkari'de, önemli sayıla bilecek baraj yoktur

Ancak, Merkez ilçeye 7km uzaklıkta ki Otluca Köyü'nde, Otluca Deresi üzerinde kurulan hidroelektrik santrali çalıştıran küçük bir baraj gölü bulunmaktadır

06-26-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Hakkari Doğal Güzellikleri ve Tarihi Mekanları ve Eserleri -Hakkari Resimleri DİCLE HAVZASI Dicle havzası, sadece Türkiye'nin değil, Ortadoğu 'unda en büyük havzalarından biridir Havzanın ülke sınırları içinde, yaklaşık , 5500km'lik su toplama alanı vardır Yıllık ortalama su hacmi 18 milyar metre küpe ulaşmaktadır Dicle havzasının kuzey kenarını oluşturan Hakkâri yöresi engebeli ve yüksektirAkarsular bol sulu olmalarına karşın, geniş tabanlı vadiler oluşturamamaktadır Bu nedenle, bölge havzasının genellikle görülen olumlu gelişmelerden, genellikle yoksun kalmıştır ZAP SUYU Van il topraklarında Haravil Dağı'nın kuzey yamaçlarından olan Büyük Zap Suyu güney batı yönünden akarak Albayrak İlçesi'nin doğusuna gelir Albayraktan sonra güneye dönerek Başkale'nin doğusundan Hakkâri il sınırlarına girer Mordağ'ın batı ucunda Nehil Suyu ile birleşmeye dek yatağı pek derin değildir Başkale'ye dek vadisi de fazla geniş değildir Hakkâri iline girinceye dek, çok geniş düzlükler oluşturan Başkale Ovaları'nın ortasından akar Bu ovala il topraklarında, Bağışlı yöresine dek uzanır Büyük Zap Suyu Mordağ'ın batısından geldiğinde çok derin, dar, bir yarma vadiye sokulur ve yeniden güneybatıya yönelir Yüksekova'nın kuzeydoğusundaki sınır dağlarından kaynaklanan Nehil Suyu ile birleşir Karadağ ile Cilo Dağı arasındaki dar vadi olduğundan akan Büyük Zap Suyu, Hakkâri il merkezinden sonra geniş bir yay çizerek Samur Dağı'nın çevresini, batı-güneydoğu yönünden geçer ve Çukurca yöresinden Irak sınırlarına girer Büyük Zap Suyu'nun ülke sınırları içindeki uzunluğu 180-190 km'dir Bunun, yaklaşık 100km'lik bölümü Hakkâri il alanında kalmaktadır Besleme alanı, karlarla örtülü yüksek dağlarla çevrili olduğundan suyu her mevsim boldur Hakkâri'nin Şemdinli ve Dağlıca yörelerinin sularını toplayan Avarobaşin ve Şemdinli suları ile Hacıbey Deresi de Büyük Zap Suyu'nun kollarıdır HARBUR SUYU Nordüz ve Feraşin platolarından doğan Habur Suyu, önce güneybatı yönünden akarak Beytüşşebap'tan geçerek; sonra güneye dönerek Tanin ve Altın dağları arasındaki çöküntü oluğundan geçip, Irak topraklarına girer Irak'tan Zaho'yu geçtikten sonra ,yeniden, Türkiye il sınırlarını oluşturacak şekilde akar ve Siirt il sınırında Dicle'yle birleşir Dicle ile birleşmeden önce Uludere yöresinden kaynağı alan ve Siirt'in Irak il sınırını oluşturacak şekilde akan Hezil Suyu'nu alır Habur Suyu'nun Hakkâri il topraklarındaki bölümünün uzunluğu, yaklaşık 60km'dir Suyu her mevsim bol olmakla birlikte, özellikle yaz başında karların erimesiyle ırmak kabarır GÖLLER Hakkâri'de özellikle Cilo, Sat ve Karadağ üzerinde buzul ve krater gölleri bulunmaktadır Bu dağların yaklaşık 2600m'den yüksek yerlerinde Özellikle kuzey yamaçlarında büyüklü, küçüklü buzul yalakları görülür Buzul yalaklarından bazıları kapalı çanak biçimindedir Bazıları sonradan akarsuların oyma ve aşındırması ile vadi ağzını bağlamış durumdadırlar Çanaklaşmış buzul yalakları, zamanla buzul göllerine dönmüştür Buzul göllerinin oluşumunu açıklanması bakımından, bunların en önemlisi Gelyana Gölü'dür Sert kayalarla oyulmuş bir buzul yalağından oluşmuş Gelyana Gölü, Reşko Buzulu'nun 3km kadar kuzeydoğusunda, 2950m yüksekliğindedir Eni ve boyu 250-300m boyunda olan güney ve doğu yamaçları çok diktir Gelyana Gölü dışında , Cilo-Sat dağlarının kuzey yamaçlarında , Yüksekova ilçe sınırları içinde kalan kesimlerde Sat Gölleri bulunmaktadır Salt gölleri ve çevresinin hem oluşumları hem de görünümleri açısından ,yüksek bir turizm potansiyeli vardır Ayrıca, Karadağ eteklerinde de güzel görünümlü buzul gölleri bulunmaktadır Bunların en önemlileri Seyithan, Golaşin ve Golan gölleridir Hakkari'de, önemli sayıla bilecek baraj yoktur Ancak, Merkez ilçeye 7km uzaklıkta ki Otluca Köyü'nde, Otluca Deresi üzerinde kurulan hidroelektrik santrali çalıştıran küçük bir baraj gölü bulunmaktadır