Aydın Zeybekleri - Efe, Zeybek -Aydın Efe Giysileri - Efe Giysisi

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-26-2012

Efelerin kullandığı giysiler şunlardır; Börk koza poşu oyalı yemeni ten gömleği zıbın veya mintan camadan cepken potur (dış donu) kuşak dimiden don aba kepenek tozluk çizme başlık(oyalı fes)

Efeler son derece ilginç giysi ve aksesuarlara sahiptirler

Bu giysiler günümüzde folklorik amaçlarla korunmakta ve kullanılmaktadır

Efeler başlarına çuhadan yapılma nar çiçeği renginde işlemeli başlık giyerler

Zeybeklerin giydiğine kabalak denir

Bu fesler uzun ve kalıpsızdır

Her ikisi de bu başlıkların üzerlerine iğne oyası bezemeli kefiye sararlar; püsküller ise arkadan sarkar

Efeler ve zeybekler çıplak etlerine boyun ve kol ağızları iğne oyası işlemeli krem renginde içlik denilen Bürümcükleri giyerler

Bu içliğin üzerine Mintan denilen kırmızı ya da mor üzerine beyaz çizgili ipekten dokunmuş bir üstlük giyilir

Mintanın alt boyu efe ya da zeybeğin göğüs altına kadardır

Oldukça kısa olan bu üstlüğün yaka düğmesi efeler tarafından sürekli açık bırakılır

Zeybeklerinki ise kapalıdır

Mintanın üzerine ise cepken giyilir

Bu cepkenler çapraz düğmelidirler

Yazın ise yelek türünde delme dediğimiz giysi kullanılır

Delme de cepken gibi çapraz düğmelidir

Camadan dediğimiz arkadan kartal kanadı gibi görünen üstlük de en üste giyilir

Cepken ve camadanlar genellikle koyu renk çuha üzerine siyah ipek kaytan işlemeli olurlar

Sırma işlemeli olanlarını ise kızanlar kullanırlar

Ayağa giyilen Çakşırmenevrek de cepken ve camadan gibi koyu renk çuhadandır

Kenarları ise siyah ipek kaytan işlemelidir

Çakşırmenevrek bir giyim göreneği olarak uçkurla kasık üzerinden bağlanır

Uçkurların uçları motiflerle işlenmiş olup sürekli açıkta bırakılır

Bu çakşırmenevreklerin ağları yaklaşık üç metre olup uçkurun geçtiği bele yakın olan kısım on santim eninde ve kırmızı ketendendir

Çakşırmenevreklerin boyları bazı yörelerde diz kapağının dört parmak üstünde bazı yörelerde ise diz kapağının dört parmak altındadır

Diz kapağından aşağıya cepkenin camadanın ve çakşımenevreğin renginde üzerleri siyah ipek kaytan işlemeli ya da kepmen denilen siyah deri tozluklar kullanılır

Efelerin tozluklarında ipek tozluk bağları kullanırlar

Efeler günümüzdeki folklorik etkinliklerde kara çizme giymektedirler

Kasıkla göğüs arasına önce dolgu kuşak üzerine de renkli desenli ipekten dokuma Trablus ya da şal kuşak dediğimiz kuşak sarılır üzerine de uçları sol taraftan sarkan uzunca kolon dolanır

Bu kuşakların üzerine "silahlık" ve "kütüklük" takılır

Silahlıklar üç beş yedi katlı yapıldığı gibi bir ve iki kayışlı da olabilir

Silahlığın katları arasına yatağan dediğimiz sapı iki kulaklı uzun bıçak ile "kubur" dediğimiz ateşli silah yerleştirilir

Kütüklük malzemeler içindir

Ayrıca silahlığın sağ yanından maşa denilen bir ucu iki halkalı diğer ucu çatal dilli özel muhafazalı bir demir çubuk sarkar

Genellikle kırmızı ya da mor ipek kumaş üzerine tel işlemeli tam kare mendil şeklinde büyükçe yağlıklar da silahlığın sol üst yanına takılır

Efeler ve zeybekler sağ kollarının üst kısmına kurşun geçirmezliği sağlayan pazubentler takarlar

Kızan iken takılan bu pazubentler ölünceye kadar çıkarılmaz

Ama asıl tılsımları omuza takılıp koltuk altına doğru sarkıtılan gümüş kutular biçimindeki enamlıklarıdır

Bu giysilerin üzerine "aba" ve "kepenek" giyilir

Erkek Başı

Kadın başı

Efeler başlarına çuhadan yapılma nar çiçeği renginde işlemeli başlıkgiyerler

Zeybeklerin giydiğine kabalak denir

Bu fesler uzun ve kalıpsızdır

06-26-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Aydın Zeybekleri - Efe, Zeybek -Aydın Efe Giysileri - Efe Giysisi Efelerin kullandığı giysiler şunlardır; Börk koza poşu oyalı yemeni ten gömleği zıbın veya mintan camadan cepken potur (dış donu) kuşak dimiden don aba kepenek tozluk çizme başlık(oyalı fes) Efeler son derece ilginç giysi ve aksesuarlara sahiptirler Bu giysiler günümüzde folklorik amaçlarla korunmakta ve kullanılmaktadır Efeler başlarına çuhadan yapılma nar çiçeği renginde işlemeli başlık giyerler Zeybeklerin giydiğine kabalak denir Bu fesler uzun ve kalıpsızdırHer ikisi de bu başlıkların üzerlerine iğne oyası bezemeli kefiye sararlar; püsküller ise arkadan sarkar Efeler ve zeybekler çıplak etlerine boyun ve kol ağızları iğne oyası işlemeli krem renginde içlik denilen Bürümcükleri giyerler Bu içliğin üzerine Mintan denilen kırmızı ya da mor üzerine beyaz çizgili ipekten dokunmuş bir üstlük giyilir Mintanın alt boyu efe ya da zeybeğin göğüs altına kadardır Oldukça kısa olan bu üstlüğün yaka düğmesi efeler tarafından sürekli açık bırakılır Zeybeklerinki ise kapalıdır Mintanın üzerine ise cepken giyilir Bu cepkenler çapraz düğmelidirler Yazın ise yelek türünde delme dediğimiz giysi kullanılır Delme de cepken gibi çapraz düğmelidir Camadan dediğimiz arkadan kartal kanadı gibi görünen üstlük de en üste giyilirCepken ve camadanlar genellikle koyu renk çuha üzerine siyah ipek kaytan işlemeli olurlar Sırma işlemeli olanlarını ise kızanlar kullanırlar Ayağa giyilen Çakşırmenevrek de cepken ve camadan gibi koyu renk çuhadandır Kenarları ise siyah ipek kaytan işlemelidir Çakşırmenevrek bir giyim göreneği olarak uçkurla kasık üzerinden bağlanır Uçkurların uçları motiflerle işlenmiş olup sürekli açıkta bırakılır Bu çakşırmenevreklerin ağları yaklaşık üç metre olup uçkurun geçtiği bele yakın olan kısım on santim eninde ve kırmızı ketendendir Çakşırmenevreklerin boyları bazı yörelerde diz kapağının dört parmak üstünde bazı yörelerde ise diz kapağının dört parmak altındadır Diz kapağından aşağıya cepkenin camadanın ve çakşımenevreğin renginde üzerleri siyah ipek kaytan işlemeli ya da kepmen denilen siyah deri tozluklar kullanılır Efelerin tozluklarında ipek tozluk bağları kullanırlar Efeler günümüzdeki folklorik etkinliklerde kara çizme giymektedirler Kasıkla göğüs arasına önce dolgu kuşak üzerine de renkli desenli ipekten dokuma Trablus ya da şal kuşak dediğimiz kuşak sarılır üzerine de uçları sol taraftan sarkan uzunca kolon dolanır Bu kuşakların üzerine "silahlık" ve "kütüklük" takılır Silahlıklar üç beş yedi katlı yapıldığı gibi bir ve iki kayışlı da olabilir Silahlığın katları arasına yatağan dediğimiz sapı iki kulaklı uzun bıçak ile "kubur" dediğimiz ateşli silah yerleştirilir Kütüklük malzemeler içindir Ayrıca silahlığın sağ yanından maşa denilen bir ucu iki halkalı diğer ucu çatal dilli özel muhafazalı bir demir çubuk sarkar Genellikle kırmızı ya da mor ipek kumaş üzerine tel işlemeli tam kare mendil şeklinde büyükçe yağlıklar da silahlığın sol üst yanına takılır Efeler ve zeybekler sağ kollarının üst kısmına kurşun geçirmezliği sağlayan pazubentler takarlarKızan iken takılan bu pazubentler ölünceye kadar çıkarılmaz Ama asıl tılsımları omuza takılıp koltuk altına doğru sarkıtılan gümüş kutular biçimindeki enamlıklarıdır Bu giysilerin üzerine "aba" ve "kepenek" giyilir Erkek Başı Kadın başı Efeler başlarına çuhadan yapılma nar çiçeği renginde işlemeli başlıkgiyerler Zeybeklerin giydiğine kabalak denir Bu fesler uzun ve kalıpsızdır