Turizm Sözlüğü / Turizm Sözlüğü / Turizm Sözlüğü

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-26-2012

A

a la carte
1

Bir restoranda geniş bir seçeneği kapsayan

her tabağın ayrı olarak fiyatlandırıldığı menü

Genellikle tabldottan daha pahalı olur

2

Tur operatörleri tarafından üst sınıf tatilleri

imkan dahilindeyse müşterilerin bireysel zevklerini karşılayacak nitelikte olan tatilleri tanımlamak üzere kullanılan bir terim

a

m

Ante meridiem

Geceyarısı saat 12 ile öğle vakti saat 12 arasındaki 12 saatlik zaman dilimi

Öğleden önce

AA
Otomobil Kurumu

AAC
Havayolları Birlikleri Derneği

ABC
1

Başlangıçta tren tarifeleri yayımlayan

daha sonra da diğer taşımacılık alanlarını da kapsayan yayıncı

"ABC"den söz eden seyahat acenteleri genellikle

artık eskimiş olan ve OAG adıyla yayımlanan Hava ABC'sini kastederler

2

Bkz

Önceden Yer Ayırtılmış Charter

abaft
kıç

bir geminin arka kısmı

ABLJ
Kaldırma gücü ayarlanabilir cankurtaran yeleği

ABPCO
İngiliz Profesyonel Konferans Organizatörleri Birliği

ABTA Seyahat Acentaları Sertifikası
İngiltere'de

ABTA ve Seyahat Eğitim Şirketi (Travel Training Company) tarafından geliştirilmiş

sınava dayalı bir belge

Daha önceleri ABTA'nın Ulusal Eğitim Kurulu ve Londra Kent Loncaları tarafından yürütülen COTAC ve diğer sınava dayalı belgelerin yerini almıştır

ABTAC

NVQ (bkz

ulusal mesleki sınav) ile kullanılan diğer değerlendirme yöntemlerini sınava dayalı belgeleme sistemiyle ikmal etmek isteyen turizm sektörü baskısı sonucu kullanıma girmiştir

AB yasaları
(ing: European Union Legislation

fra: Législation de I'Union Européen

alm: Gesetzgebung der Europäischen U)
Avrupa Birliği'ne üye ülkeleri bağlayan uyum yasaları

Aborijin turizmi
(ing: aboriginal tourism

fra: tourisme aborigène

alm: Tourismus in Siedlungsgebieten)
Yerli kabilelerin bulunduğu yörelerde

yerel ekonomik yapı

tüketim ve üretim alışkanlıkları

kültür

etnik bütünlük ve çevre faktörlerinin otantik karakteri değiştirilmeden yapılan turizm türü

Aboryer Raporu
Restoran girişindeki Aboryer'in hangi odalara kaç porsiyon verdiğini işaretlediği rapor

Bu rapor her öğün içi ayrı ayrı düzenlenir

Ala cart alınan yiyecek ve içecekler raporda yer almaz

Rapora ayrıca bedelsiz yemek alanlar da örneğin müdür

şef

acenta temsilcisi

rehber vBulletin

işaretlenir

Böylece bir öğünde kaç porsiyon yemek verildiği tesbit edilir

AC
1

Klima anlamına gelen bir araç kiralama kısaltma ifadesi

Klima

sıcak bölgelerde iş yapan bir şirketin sunduğu bir seçenektir; araç camlarının kent içinde kapalı tutulabilmesi gibi yararı vardır ki özellikle dünyanın bazı bölgelerinde güvenlik açısından önemlidir

2

Alternatif Akım

Voltajda sıfır noktasından belirli bir zirve değere

sonra da ters istikamette zirve değere ulaşan ve bunu bir saniye içinde birçok defa yapan elektrik akımı

İngiltere'de bu değişim frekansı (sıklığı) saniyede 50 defadır

ABD'de ise 60'tır

seyahat edenlerin

cihazlarının farklı frekanslara uyumlu olması konusunda dikkatli olmaları gerekir

Acente :
(ing: agency

fra: agence

alm: Agentur )
Belirli bir sıfatı olmaksızın

bir sözleşmeye dayalı olarak belirli bir yöre veya yerde sürekli olarak ticari bir işletmeyi ilgilendiren akitlerde aracılık etmeyi veya bunları o işletme adına yapmayı meslek edinmiş kimse

Faaliyet konusu bu olan kuruluş

Açık sistem kuramı
Open system theory
Bir örgütün çevresindeki yaşamdan ayrılmış

ama onunla karşılıklı etki vve tepki ilişkilerinde bulunan ve bu ilişkilerin örgütün yaşama

gelişme br büyümesinde çok önemli rolleri bulunduğunu savunan bir yönteim kuramı

Açık alan
(ing: open area

fra: aire ouverte

alm: freies Feld

)
İmar görmemiş veya konutlardan ve diğer yapılardan nisbeten arınmış toprak parçası

Açık boşaltım sistemi
(ing: outfall

fra: décharge publique

alm: offener Abfluß)
İşlem görmüş atık suyu ya da diğer sıvı atıkları doğrudan alıcı ortama ileten taşıyıcı

deşarj hattı

Açık büfe
(ing: buffet

fra: buffet à volonté

alm: offenes Buffet)
Davetlilerin veya müşterilerin önceden hazırlanmış büfedeki yiyecek ve içeceklerden dilediklerini

istedikleri miktarda alabildikleri düzenleme biçimi

Açık fiyat
(ing: open rate

fra: prix libre

alm: freier Preis)
Fiyatlandırmada birlik sağlanamayan güzergâhlar için

taşıyıcı firmaların kendi fiyatlarını belirleme konusunda serbest olmaları

Açık hava müzesi
(ing: outdoor museum

fra: musée en plein air

alm: Freiluftmuseum )
Ender

ilginç ve eski eserlerin yer aldığı açık ziyaret alanı

Açılır kapanır koltuk
(ing: jump seat

fra: siège ejectable

alm: Klappsitz)
Uçak yardımcı personeli için geliştirilen koltuk türü

Advertised tour
Broşürü yayınlanmış

IT koşulları taşıyan gezi

Adyabatik serinlik
(ing: adiabatic cooling

fra: fraîcheur adiabatique

alm: adiabatische Kühlung

)
Seyahat sırasında yüksek arazilere çıktıkça hava yoğunluğunun azalması nedeniyle sıcaklığın düşmesi

Affinity group
(ing

affinity

fra

affinité; Alm

Anziehung)
Değişik ve özel paket tur çeşitleri

özel programlar

Afiş
(ing: poster

fra: affiche

alm: Plakat )
Bir şeyi tanıtmak

duyurmak için hazırlanan

çoğu resimli duvar ilânı

Aft
(ing: aft

fra: arriére

alm: Heck)
Uçak ya da geminin arka kısmı

Aile bileti
(ing: family ticket

fra: billet de famille

alm: Familienkarte )
Aile fertleri için verilen

özel şartlara tâbi bilet

Air/Sea
Bir kısmı havayolu bir kısmı deniz yolu ile yapılan gezi

Akarsu turizmi
(ing: white water tourism

fra: tourisme à eaux vives

alm: Flußtourismus )
Akarsularda yapılan turizm amaçlı sportif aktiviteleri içeren faaliyetlerin tümü

Akdeniz iklimi
(ing: Mediterranean climate

fra: climat méditerranéen

alm: Mittelmeerklima )
Yazların sıcak ve yağışsız olması nedeniyle

turistlerin en çok tercih ettiği iklim türü

Akıl Payı
Mind Share
Sirketlerin tüketici nezdindeki imajını

tüketicinin kafasında ne kadar yer aldığını ifade eder

Akifer
(ing: aquifer

fra: couche aquifère

alm: wasserhaltig )
Suyun çok uzak mesafelere gitmesini sağlayan

yer altı sularını pınarlara veya kuyulara ileten gözenekli toprak ya da jeolojik oluşum

Akıllı acenta
(ing: intelligent agency

fra: agence intelligente

alm: intelligente Agentur

)
Turizmde gelir yönetimi

tüketici profili

veri araştırması

tur paketi oluşturulması

doğrudan pazarlama gibi değişik uygulamaları olan temel teknoloji

Akşam yemeği
(ing: dinner

fra: dîner

alm: Abendessen)
Çeşitli zenginliği olan

günün son ve esas yemeği

Aksesuar
(ing: accessories

fra: accessoires

alm: Zubehör

)
Bir aletin temel fonksiyonunun görülmesi ile ilgili bulunmayan fakat onun fonksiyonuna ayrı bir kolaylık veya özellik kazandıran ilâve parçalar

Aktarma
(ing: connection

fra: correspondance

alm: Anschluß )
Gideceği yere doğrudan araç bulunmadığı için

yolcunun bir taşıttan başka bir taşıta geçmesi

Aktarma yapılan taşıt
(ing: connecting carrier

fra: correspondance

alm: Anschlußfahrzeug )
Yolcunun daha ileri bir noktaya taşınması için ara bir noktada transfer edildiği taşıt

Aktarmalı bilet
(ing: interlining ticket

fra: billet à correspondance

alm: Anschlußfahrkarte)
Yolcuların farklı ya da aynı havayollarına ait uçaklarla aktarmalı yolculuk yapabildikleri tek bilet

Aktarmalı yolcu
(ing: connecting passenger

fra: passager en transit

alm: Umsteiger)
Gideceği yere doğrudan araç bulunmadığı için taşıt değiştirmek durumunda kalan yolcu

Aktif çamur süreci
(ing: activated sludge process

fra: méthode de cambouis activé

alm: aktiver Verschlammungsprozeß

)
Atık su arıtma tesislerinde kullanılan aerobik

biyolojik arıtma süreci

Aktivite
(ing: activity

fra: activité

alm: Aktivität)
Hareketlilik

etkinlik

AKTOB
The Associatin of the Mediterranean Tourism Businesmen and Hotel Owners
Akdeniz Turistik İşletmeciler ve Otelciler Birliği

Alman Turing ve Otomobil Kurumu
(ing: German Touring and Automobile C

fra: Club Touring et d'Automobile d'

alm: Deutscher Touring- und Automobi )
Üyelerine turistik bilgi

karayolları ve ulaşım konularında yardımda bulunan kurum

Almanak
(ing: almanac

fra: almanach

alm: Almanach

)
Yılın gün

hafta

ay gibi bölümlerinden başka

bayram

yıl dönümü gibi belli günleri ve bir takım astronomik

meteorolojik

istatistikî bilgileri gösteren kitap biçiminde takvim

Alış-veriş merkezi
(Shopping centerfra: centre commercial

alm: Einkaufszentrum)
Ceşitli tüketim mallarının satışını yapan mağaza ve dükkânlar ile yeme-içme yerleri

banka

araba park yeri

danışma noktası gibi ortak ihtiyaç tesislerinin yer aldığı kompleks

Alış veriş tesisleri
(ing: shopping facilities

fra: magasin

alm: Einkaufsanlagen

)
Alış veriş yapılmak üzere hizmette bulunan tesisler

Alkollü içki
(ing: alcoholic beverage

fra: boisson alcoolisée alm: alkoholisches Getränk)
Çeşitli tahıl

meyve ve köklerdeki karbonhidratların fermantasyonu ile hazırlanan ve değişik oranlarda alkol içeren içeceklere verilen genel ad

Alkollü içki satışı ruhsatı
(ing: permit for selling alcoholic b

fra: autorisation de vente des boiss

alm: lizensierter Alkoholausschank

)
Otel

restoran

eğlence yeri gibi bir tesise

müşterilerine alkollü içki satma konusunda izin veren ilgili yerel yönetim tarafından düzenlenmiş belge

All expense tour
Tüm Masrafları içeren paket gezi
Turistin ihtiyacı olan ulaştırma

konaklama

yeme-içme

yerel turlar

transferler

havaalanı-otel-havaalanı gibi tüm hizmetleri içeren paket gezi

Alternatif pazarlama stratejisi
(ing: alternative marketing strategy

fra: stratégie de marketing alternat

alm: alternative Vermarktungsstrateg)
Tur düzenleyicisi tarafından üretilen bir turun pazarlanmasında

genel yöntemler dışında

o turun özelliklerine ve hedef kitlesine göre uygulanan satış yöntemi

Alternatif turizm
(ing: alternative tourism

fra: tourisme alternatif

alm: Alternativtourismus)
Sosyal ve ekolojik uyuma

yerel ve yabancı girişimcilerin işbirliğine ve gelişmede yerli malzeme kullanılmasına öncelik verme amacını güden turizm çeşidi

Alt gelir grubu
(ing: low income group

fra: groupe à faible revenu

alm: einkommensschwache Gruppe

)
Gelir dağılımında en az payı alan

tüketim harcamaları sınırlı toplum kesiti

Alt yapı
(ing

infrastructure İng

infrastructure alm

infrastruktur)

Alt yapı yatırımları
(ing

infrastructural investments fra

infrastructural investissement Alm

infrastruktural investition)
Alt yapı yatırımları turizm sektörünün gelişme plan ve programlarında açıkça görülmeyen

bir nevi gizli yatırımlardır

Alt yapı yatırımları sektörü oluşturan diğer turistik yatırımların hayata geçirilmesi ve işlevlerini gerçekleştirebilmesi için gerekli olan genel ve doğrudan turizm amaçlı yatırımları içerir

Alt yapı yatırımları başlıca iki başlık altında incelenebilir:
a)- Genel (Çok Amaçlı) Alt Yapı Yatırımları: Bu yatırımlar doğrudan turizme yönelik olmayan

öncelikle yörenin ekonomik ve sosyal yaşamı için zorunlu olan çok amaçlı yatırımlardır

b)-Turizm Amaçlı Alt Yapı Yatırımları: Bu yatırımlar turizm sektörünün gelişmesi ve sektöre dinamizm kazandırılması için gerekli olan yatırımlardır

Artan turizm hareketlerine paralel olarak turizm bölgelerinin düzenlenmesine yönelik çeşitli yatırımlar

özellikle turizmin ortaya çıkardığı alt yapı yatırımlarıdır

Amerikan bar
(ing: American bar

fra: bar américain alm: amerikanische Bar

f )
Lokanta

otel veya evlerde içki için ayrılmış köşe

Amerikan Hava Ulaşımı Birliği
(ing: Air Transport Association of Am

fra: Association de Transport Aérien

alm: Union der amerikanischen Flugge)
Amerika Birleşik Devletleri'nde faaliyet gösteren tarifeli uçaklarla ilgili meslek kuruluşu

American Plan
(ing: shopping facilities

fra: magasin alm: Einkaufsanlagen

pl)
Otelde kalış ve iki öğün yemek dahil fiyat

Amerikan Motel Birliği
(ing: Motel Association of America-MA

fra: Association des Motels de l'Amé

alm: Amerikanischer Motelverband)
Amerika Birleşik Devletleri'nde motel işletmecileri birliklerinin eyaletler halinde temsil edildikleri meslekî kuruluş

Amerikan servisi
(ing: American service

fra: service américain

alm: amerikanischer Service)
Yiyeceklerin mutfakta tabaklara hazırlandıktan sonra müşteriye sunulduğu servis şekli

Amerikan Seyahat Acentaları Birliği
(ing: American Society of Travel Agen

fra: Association Américaine des Agen

alm: Union der amerikanischen Reisea)
170 ülkeden seyahat sektörü ile bağlantılı seyahat acentaları

tur operatörleri

havayolu şirketleri

oteller

kiralık oto firmaları

kruvaziyer işletmelerinden 26

500 üyesi bulunan bir meslek kuruluşu

Amerikan Seyahat ve Turizm İdaresi
(ing: United States Travel and Touris

fra: Administration de Voyages et de

alm: Reise-und Tourismusverwaltung)
Turist girişini sağlamak ve geliştirmek amacıyla Amerikan Ticaret Bakanlığı bünyesinde kurulu turizm organizasyonu

Amortisman
ing: Appreciation

fra: appréciation

alm: Würdigung
Turizm sektöründe özellikle konaklama sektöründe amortismana tabi varlıklar ve olayla 4 grupta toplanır:

1- Binalar

2- Mefruşat ve demirbaşlar

3- Özel ekipmanlar

4- Revizyon ve değişiklikler

Anahtar görevlisi
(ing: key clerk

fra: responsable des clés alm: Schlüsselbewahrer)
Otellerdeki anahtarları muhafaza eden ve müşterilere otel hizmetleri hakkında bilgi veren kişi

Ana yat limanı
Ana yat limanı

dalga etkisinden uzak kapalı bir alanı kapsayan

büyük çapta kışlama ve bakım-onarım imkanlarının yanısıra

Yat Turizmi Yönetmeliği'ne uygun özellikleri taşıyan limanları ifade eder

Animasyon
(ing: animation

fra: animation alm: Unterhaltungsprogramm)
Seyahat eden veya konaklama tesislerinde kalan müşterilerin hoşça vakit geçirmesini sağlamak amacıyla yapılan tüm etkinlikler

Animatör
(ing: animator

fra: animateur alm: Animateur)
Tatilcileri eğlendiren kişi

Anıt mezar
(ing: mausoleum

fra: mausolée

alm: Mausoleum)
Önemli kişiler için anıt şeklinde tasarlanmış

görkemli mezar

Antik kent
(ing: antique city

fra: cité antique alm: antike Stadt)
Tarihî dönemlerden kalma yerleşim yeri

Ara durak
Stop over

Arap Turizm ve Seyahat Acentaları Birliği
(ing: Arab Association of Tourism and

fra: Association Arabe de Tourisme e

alm: Union der arabischen Tourismus)
Arap ülkeleri seyahat acentalarının üye oldukları uluslararası kuruluş

Arasta
(ing: shops of the same trade built i

fra: marché des commerçants qui vend

alm: Reihe von Geschäften mit gleich)
Çarşılarda aynı işi yapan esnafın bir arada bulunduğu sıralı kısım

Araştırma-geliştirme (Ar-Ge) harcamaları
(ing: research and development (R-D) expenditures

fra: études de recherche et de dével

alm: Forschung und Entwicklung)
Temel

uygulamalı araştırma ve geliştirme gibi faaliyetlere yapılan harcamalar

Ar-Ge harcamaları teşviki
Tax deferral on research and development expenditures

Arazi kiralama
(ing: land leasing

fra: bail

alm: Pacht)
Kamuya ait bir toprak parçası üzerinde belli konuda tesis kurmak üzere kira karşılığında uzun süreli irtifak hakkı oluşturma

Arazi tahsisi
(ing: land al********

fra: al******** des terrains alm: öffentliche Landnahme)
Bir kamu arazisini bir amaç için ayırma

Arıtma
(ing: purification

fra: épuration

alm: Klärung)
Atık su ya da gazların kirleticilerden temizlenmesi işlemlerinin tümü

Asansör
(ing: elevator

fra: ascenseur

alm: Aufzug)
İnsanları veya yükleri bir yapının bir katından ötekine veya yüksek yerlere çıkarıp indiren

elektrikle işler araç

Asgarî ücret
(ing: minumum wage

fra: salaire minimum

alm: Mindestlohn)
Bir ülkede niteliksiz bir işçiye verilmek üzere hükümetler tarafından belirlenen en düşük ücret

Asit Test Oranı
Acid-Test Ratio
Cari likit aktiflerin (nakitler

hemen satılabilir tahviller vBulletin

) cari borçlara oranı

Askerî amaçlı tesis
(ing: military facility

fra: établissement militaire

alm: militärische Anlage)
Askerî amaçlarla kullanılan tesis

Askerî yasak bölge
(ing: prohibited military zone

fra: zone militaire interdite

alm: militärische Zone)
Askerî güvenlik nedeniyle girişlerin yasaklandığı bölge

Aşçı
(ing: cook

fra: cuisinier

alm: Koch)
Mutfak bölümünün hamur

pasta işleri hariç

her kısmında yemek pişiren görevli

Aşı
(ing: vaccination

fra: vaccination

alm: Impfung)
Bazı hastalıklara karşı tavsiye olunan veya zorunlu görülen

koruyucu sağlık uygulaması

Atık
(ing: waste

fra: déchets

alm: Abfall)
çevrede olumsuz etkiler meydana getirecek miktarda atılmış sıvı

katı

gaz ya da radyoaktif madde

Atık gömme
(ing: landfill

fra: ensevelissement des déchets

alm: Abfallenentsorgung)
Özellikle katı atıkların toprak katmanları arasına depolanması şeklindeki en yaygın tasfiye yöntemi

Atık su yönetimi
(ing: waste water management

fra: gestion des eaux usées

alm: Abwasserkontrolle)
İnsan sağlığını ve çevreyi korumak amacıyla

atık suyun izlenmesi ve tasfiyesi ile ilgili sistemlerin geliştirilmesi ve uygulanması

Atık toplama ve imhası
(ing: waste collection and removal

fra: collecte et élimination des déc

alm: Abfallsammlung und-vernichtung)
Turistik merkezlerdeki yoğunlaşmanın sağlık altyapı hizmetlerine eklediği yükün

çöp ve sıvı atık imhasına yansıması

Atraksiyon
(ing: attraction

fra: attraction

alm: Attraktion)
Eğlence yerlerinde dans arası sunulan

ilgi çekici gösteri

ATTA
(Bkz

Türkiye Seyahat Acentaları Birliği)

ATURJET
Türkiye Turizm Gazetecileri ve Yazarları Derneği

Audio konferans
(ing: audio conferencing

fra: audio-conférence alm: Audio-Konferenz)
Farklı mekânlardaki üç veya daha fazla sayıda kişi arasında telefonla yapılan görüşme

Avcılık
(ing: fishing or hunting

fra: pêche et chasse

alm: Jagd und Fischfang)
Suda ya da karada avlanma eylemi

avlanma sporu

Av tezkeresi
(ing: hunting certificate

fra: permis de chasse

alm: Jagdschein)
Vatandaşlara avcılık yapma olanağı veren

yetkili kurumlardan alınmış sertifika

Av turizmi
(ing: hunting tourism

fra: tourisme de chasse

alm: Jagdtourismus)
Avlanmak için yapılan seyahat organizasyonlarının doğurduğu olay ve ilişkilerin tümü

Av turizmi izin belgesi
(ing: license for arranging hunting

fra: licence d'organisation de chass

alm: Lizens für den Jagdtourismus)
Av turizmi düzenleyen seyahat acentalarının bu faaliyette bulunmaları için T

C

Orman Bakanlığı'ndan almaları gereken sertifika

Avrupa Çevre Eğitim Vakfı
Foundation for Environmental Education in Europe(FEEE)

Avrupa Ekonomik Topluluğu
European Economik Community
1 Ocak 1959'da yürürlüğe giren Roma Anlaşmasıyla kurulan Avrupa Gümrük Birliği

Avrupa Ülkelerarası Tren Tarifesi
Thomas Cook's Continental Time Table

Avrupa Para Birimi
European Currency Unit
Avrupa para sistemi içinde yer alan para birimi

Avrupa Para Sistemi
European Monetary System (EMS)
Avrupa Ekonomik Topluluğu ülkelerinin gerçekleştirdiği bir para sistemi

Avrupa plânı
(ing: European plan-EP

fra: plan européen

alm: Übernachtungspreis)
Avrupa usulü

sadece yatak ücretini içeren konaklama tarifesi

Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi
European Free Trade Area
Avrupa Ekonomik Topluluğu dışında

Avrupa'da yer alan bir iktisadi birleşme

Avrupa Sosyal Turizm Koordinasyonu
(ing: European Coordinating Committee

fra: Comité Européen de Coordination

alm: Europäisches Koordinierungskomi)
Avrupa Birliği üyesi ülkeler arasında sosyal turizmi geliştirmek amacıyla 1984 yılında oluşturulan kuruluş

Avrupa Yatırım Bankası
European Investment Bank (EIB)
Avrupa Ekonomik Topluluğu'na dahil finansal kuruluşlardan biri