Tüp bebek uygulamalarında etkinliği kanıtlanmamış (Ampirik) tedaviler

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-26-2012

Özellikle tekrarlayan tüp bebek uygulamalarına rağmen gebe kalamayan çiftler doktorlardan değişik ve daha önce uygulanamamış tedavilerin beklentisi içinde olmaktadır

Maalesef önerilen pek çok tedavi etkinliği kanıtlanmamış veya tıp dilinde ampirik yani ya tutarsa şeklindeki uygulamalardır

Herhangi bir tedavinin etkinliğinin kanıtlanmış olabilmesi için rasgele seçilmiş çiftler üzerinde uygulanması ve aynı şeklide seçilen ve önerilen tedaviyi görmeyen çiftlerle karşılaştırılması gerekir

Bu şekilde yapılmış çalışmalar çok azdır veya hiç yoktur

Bu tedaviler aşağıda kısaca özetlenmiştir

Kan Sulandırıcı İlaçlar (Aspirin, Heparin v

b

): Tüp bebek denemeleri sırasında düşük dozda aspirin kullanımı ile ilgili bugüne kadar toplam 5 çalışma yapılmıştır

Bu çalışmaların 3 tanesinde aspirinin faydası görülmemiş, ikisinde ise gebelik oranlarını artırdığı saptanmıştır

Tüm çalışma sonuçlarının beraberce değerlendirildiği analizde ise aspirin faydasız bulunmuştur

Biz tüp bebek uygulamalarında aspirin kullanmıyoruz

Faydasının kanıtlanmamış olmasının yanı sıra yumurta toplama işlemi sırasında ve sonrasında kanama komplikasyonunu artırdığı gerekçesi ile kullanımını sakıncalı buluyoruz

Heparin ise cilt altına iğne ile yapılan bir kan sulandırıcıdır

Heparin özellikle antifosfolipid sendromu (APLs) adı verilen ve pıhtılaşmaya meyili artıran bir durumda faydalıdır

APLs olan kadınlarda gebe kalmak zorlaşır ve gebelik olduğu takdirde bebeğin karın içinde kaybedilme olasılığı yüksektir

APLs aynı zamanda tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarına da yol açabilir

APLs olmayan kadınlarda tüp bebek başarısını artırmak amacı ile Heparin kullanımı etkinliği kanıtlanmamış bir tedavi şeklidir

Sadece bir çalışmada bu tedavinin etkin olduğu gösterilmiş ancak daha sonra bu sonuçlar doğrulanmamıştır

Viagra: Özellikle rahim iç tabakasının yeterli kalınlaşmadığı durumlarda rahme gelen kan akımının artırılması prensibinden yola çıkarak vajinal olarak viagra uygulaması denenmiş ve bir çalışmada iyi sonuçlar elde edilmiştir

Ancak bu sonuçlar daha sonra hiç bir çalışmacı tarafından doğrulanmamıştır

Kendi deneyimlerimizde Viagranın herhangi bir faydalı etkisini görmedik

Rahim iç tabakası yeterince kalınlaşmayan kadınlarda genellikle bundan sorumlu olan rahim içi yapışıklıklardır

Bunun anlaşılması ve tedavisi için histeroskopi adı verilen bir işlem yapılmalıdır

Ko-kültürler: Bu yöntemde tedaviye başlamadan önceki ay yumurtlamadan sonra rahim içinden alınan bir parça yapay olarak laboratuar ortamında hücre kültürü yapılarak geliştirilir

Embryolar bu tabakanın üzerine konarak büyümeleri izlenir

Ko-Kültür özellikle 1990'lı yılların başlarında embriyo kültür ortamlarının embriyoları ileri gelişim aşamlarına kadar desteklemedikleri için ortaya atılmış bir yöntem olup bugün araştırma dışında pek kullanılmamaktadır

Ko-kültürlerin tekrarlayan tüp bebek başarısızlıkları olan çiftlerde kullanılması ile gebelik oranlarının arttığını gösteren bir çalışma vardır (Spandorfer 2003)

Bugüne kadar diğer araştırmacılar tarafından benzer sonuçlar yayınlanmamıştır

Çalışmanın en önemli zayıf noktası ise randomize diye tabir edilen grupların rastgele seçilmemiş olmasıdır

Ko-kültürlerin popülaritesini kaybetmesindeki en önemli neden son yıllarda kullanılan ve embriyo gelişimini 5-6

güne kadar destekleyen ardışık kültür ortamlarının çıkmış olmasıdır

Bu ortamlarda blastokist aşamasına giden embriyo oranı ko kültür yapılanlardan farksız ve hatta daha iyidir

Biz ko-kültürleri hem rutinde hem de başarısız denemeleri olan çiftlerde etkinliği kanıtlanmış olmadıklarından kullanmıyoruz

Embryo yapıştırıcısı: Özellikle ileri yaştaki kadınlarda ve tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olan çiftlerde embryo glue adı verilen yapıştırıcının kullanılması ile gebelik oranlarında artma olduğunu gösteren çalışmalar vardır

Biz kendi kliniğimizde yaptığımız iki çalışmada seçilmiş çiftlerde (kadın yaşının 39'un üzerinde olması ve tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı) embryo yapıştırıcısının faydalı olduğunu gördük

Bu grup hastalarda kullanımını öneriyoruz

Ancak çiftlerin bunu bir mucize gibi algılamamaları gereklidir

Lenfosit aşısı: Bu yöntemde babadan alınan kan içinden izole edilen lenfosit hücreleri annede cilt altına verilerek bağışıklık sistemi modifiye edilmektedir

Tekrarlayan gebelik kayıpları olan çiftlerde önerilmiş ancak bu grupta dahi etkinliği kanıtlanmamış bir tedavi yöntemidir (Ober 1999)

Tüp bebek başarısızlıkları olan çiftlerle ilgili tek bir çalışma yayınlanmış ve bu çalışmada sonuçların aşılamayı takip eden ilk 6 ay içinde tüp bebek yaptıran olgularda yükseldiği gösterilmiştir (Kling 2002)

Ancak bu tedavinin de diğerleri gibi etkinliği iyi planlanmış çalışmalarda gösterilememiştir

Biz lenfosit aşısını hastaya maddi külfet getirmesinin yanı sıra hiçbir faydası olmadığından önermiyoruz

Ardışık Embryo Transferi: Embriyoların bir kısmının 2 veya 3

gün bir kısmının ise bekletilerek 5

veya 6

gün transfer edilmesine verilen isimdir

Özellikle son yıllarda transfer edilebilir embryo sayısının kanunlarla kısıtlanmasını takiben tamamen terk edilmiş bir yöntemdir

Kullanımda olduğu dönemlerde de herhangi bir faydası gösterilmemiştir

06-26-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Tüp bebek uygulamalarında etkinliği kanıtlanmamış (Ampirik) tedaviler Özellikle tekrarlayan tüp bebek uygulamalarına rağmen gebe kalamayan çiftler doktorlardan değişik ve daha önce uygulanamamış tedavilerin beklentisi içinde olmaktadır Maalesef önerilen pek çok tedavi etkinliği kanıtlanmamış veya tıp dilinde ampirik yani ya tutarsa şeklindeki uygulamalardır Herhangi bir tedavinin etkinliğinin kanıtlanmış olabilmesi için rasgele seçilmiş çiftler üzerinde uygulanması ve aynı şeklide seçilen ve önerilen tedaviyi görmeyen çiftlerle karşılaştırılması gerekir Bu şekilde yapılmış çalışmalar çok azdır veya hiç yoktur Bu tedaviler aşağıda kısaca özetlenmiştir Kan Sulandırıcı İlaçlar (Aspirin, Heparin vb): Tüp bebek denemeleri sırasında düşük dozda aspirin kullanımı ile ilgili bugüne kadar toplam 5 çalışma yapılmıştır Bu çalışmaların 3 tanesinde aspirinin faydası görülmemiş, ikisinde ise gebelik oranlarını artırdığı saptanmıştır Tüm çalışma sonuçlarının beraberce değerlendirildiği analizde ise aspirin faydasız bulunmuştur Biz tüp bebek uygulamalarında aspirin kullanmıyoruz Faydasının kanıtlanmamış olmasının yanı sıra yumurta toplama işlemi sırasında ve sonrasında kanama komplikasyonunu artırdığı gerekçesi ile kullanımını sakıncalı buluyoruz Heparin ise cilt altına iğne ile yapılan bir kan sulandırıcıdır Heparin özellikle antifosfolipid sendromu (APLs) adı verilen ve pıhtılaşmaya meyili artıran bir durumda faydalıdır APLs olan kadınlarda gebe kalmak zorlaşır ve gebelik olduğu takdirde bebeğin karın içinde kaybedilme olasılığı yüksektir APLs aynı zamanda tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarına da yol açabilir APLs olmayan kadınlarda tüp bebek başarısını artırmak amacı ile Heparin kullanımı etkinliği kanıtlanmamış bir tedavi şeklidir Sadece bir çalışmada bu tedavinin etkin olduğu gösterilmiş ancak daha sonra bu sonuçlar doğrulanmamıştır Viagra: Özellikle rahim iç tabakasının yeterli kalınlaşmadığı durumlarda rahme gelen kan akımının artırılması prensibinden yola çıkarak vajinal olarak viagra uygulaması denenmiş ve bir çalışmada iyi sonuçlar elde edilmiştir Ancak bu sonuçlar daha sonra hiç bir çalışmacı tarafından doğrulanmamıştır Kendi deneyimlerimizde Viagranın herhangi bir faydalı etkisini görmedik Rahim iç tabakası yeterince kalınlaşmayan kadınlarda genellikle bundan sorumlu olan rahim içi yapışıklıklardır Bunun anlaşılması ve tedavisi için histeroskopi adı verilen bir işlem yapılmalıdır Ko-kültürler: Bu yöntemde tedaviye başlamadan önceki ay yumurtlamadan sonra rahim içinden alınan bir parça yapay olarak laboratuar ortamında hücre kültürü yapılarak geliştirilir Embryolar bu tabakanın üzerine konarak büyümeleri izlenir Ko-Kültür özellikle 1990'lı yılların başlarında embriyo kültür ortamlarının embriyoları ileri gelişim aşamlarına kadar desteklemedikleri için ortaya atılmış bir yöntem olup bugün araştırma dışında pek kullanılmamaktadır Ko-kültürlerin tekrarlayan tüp bebek başarısızlıkları olan çiftlerde kullanılması ile gebelik oranlarının arttığını gösteren bir çalışma vardır (Spandorfer 2003) Bugüne kadar diğer araştırmacılar tarafından benzer sonuçlar yayınlanmamıştır Çalışmanın en önemli zayıf noktası ise randomize diye tabir edilen grupların rastgele seçilmemiş olmasıdır Ko-kültürlerin popülaritesini kaybetmesindeki en önemli neden son yıllarda kullanılan ve embriyo gelişimini 5-6 güne kadar destekleyen ardışık kültür ortamlarının çıkmış olmasıdır Bu ortamlarda blastokist aşamasına giden embriyo oranı ko kültür yapılanlardan farksız ve hatta daha iyidir Biz ko-kültürleri hem rutinde hem de başarısız denemeleri olan çiftlerde etkinliği kanıtlanmış olmadıklarından kullanmıyoruz Embryo yapıştırıcısı: Özellikle ileri yaştaki kadınlarda ve tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olan çiftlerde embryo glue adı verilen yapıştırıcının kullanılması ile gebelik oranlarında artma olduğunu gösteren çalışmalar vardır Biz kendi kliniğimizde yaptığımız iki çalışmada seçilmiş çiftlerde (kadın yaşının 39'un üzerinde olması ve tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı) embryo yapıştırıcısının faydalı olduğunu gördük Bu grup hastalarda kullanımını öneriyoruz Ancak çiftlerin bunu bir mucize gibi algılamamaları gereklidir Lenfosit aşısı: Bu yöntemde babadan alınan kan içinden izole edilen lenfosit hücreleri annede cilt altına verilerek bağışıklık sistemi modifiye edilmektedir Tekrarlayan gebelik kayıpları olan çiftlerde önerilmiş ancak bu grupta dahi etkinliği kanıtlanmamış bir tedavi yöntemidir (Ober 1999) Tüp bebek başarısızlıkları olan çiftlerle ilgili tek bir çalışma yayınlanmış ve bu çalışmada sonuçların aşılamayı takip eden ilk 6 ay içinde tüp bebek yaptıran olgularda yükseldiği gösterilmiştir (Kling 2002) Ancak bu tedavinin de diğerleri gibi etkinliği iyi planlanmış çalışmalarda gösterilememiştir Biz lenfosit aşısını hastaya maddi külfet getirmesinin yanı sıra hiçbir faydası olmadığından önermiyoruz Ardışık Embryo Transferi: Embriyoların bir kısmının 2 veya 3 gün bir kısmının ise bekletilerek 5 veya 6 gün transfer edilmesine verilen isimdir Özellikle son yıllarda transfer edilebilir embryo sayısının kanunlarla kısıtlanmasını takiben tamamen terk edilmiş bir yöntemdir Kullanımda olduğu dönemlerde de herhangi bir faydası gösterilmemiştir