|
Prof. Dr. Sinsi
|
Orucu Bozan ve Bozmayan Durumlar Nelerdir?
Sual: Sigara içilen odaya girip, uzun müddet çıkmasak oruç bozulur mu?
CEVAP
Lüzumsuz kalıyorsak bozulur, vazifemiz varsa bozulmaz
Sual: Şevval orucunu tutuyorum Bugün abdest alırken (burnuma su çekerken) unutarak ve istemeyerek genzime veya boğazıma sanırım su kaçırdım Orucum bozuldu mu?
CEVAP
Unutarak yiyip içince veya bozulup bozulmadığını kesin bilmedikçe oruç bozulmuş olmaz
Sual: Ağız dolusu hastalık sebebiyle kusanın orucu bozulur mu?
CEVAP
Bozulmaz
Sual: Hac için hastaneden kan aldılar fakat kan şırıngaya geldi dışarı çıkmadı, sonra tekrar içeri koydular Abdestim bozuldu mu, orucuma bir zarar geldi mi?
CEVAP
Hem abdestiniz hem de orucunuz bozuldu Kan çıkmakla abdestiniz, kan içeri girmekle orucunuz bozuldu Şırıngaya çıkmakla dışarı çıkmış oldu Kendi kanınız da olsa vücudunuza kan verildi
Sual: Çatlak dudağa veya eldeki yarığa merhem, krem, kolonya sürmek orucu bozar mı?
CEVAP
Hayır, bozmaz
Sual: Mideye ucu dışarıda kalan alet sokulursa, oruç bozulur mu?
CEVAP
Bozulmaz
Sual: Türkiye Takvimine göre, sahuru yanlışlıkla 10 dakika geciktirdim Orucum sahih oldu mu?
CEVAP
Kaza gerekir
Sual: Deri altına tüberküloz testi yapılıyor Orucu bozar mı?
CEVAP
Evet
Sual: Kulaktaki pamuk, delik zardan içeri girse, orucu bozar mı?
CEVAP
Hayır
Sual: Gırtlağa çıkan tükürüğü kusarak çıkarmak, orucu bozar mı?
CEVAP
Hayır
Sual: Mahalli bir yazar diyor ki:
(Her yıl aynı yazılar yazılıyor ve fitil ve benzeri şeylerin orucu bozup bozmayacağı hususunun oruçla ne ilgisi var, İslamiyet bu mu?)
CEVAP
Yazar, İslamiyet’i bilmediği gibi, nelerin orucu bozacağını da bilmiyor İslamiyet her yıl değişmez Bu sene İslam’ın şartı beş denmişse, gelecek sene bu altı olmaz Azalmaz da, çoğalmaz da Bu sene, (hastaya serum vermek orucu bozar) denmişse, gelecek sene (bozmaz) denilemez Aslında değişik yazan varsa, o tenkit edilmelidir! Hep aynı şeyi yazan tenkit edilir mi? Şimdi mahalli yazara soruyoruz, İslamiyet bu değilse nedir? Her yıl değişmesi mi gerekir?
Yazar, orucun ne olduğunu, orucu nelerin bozduğunu bilmiyor ki, (vücuda giren şeylerin orucu bozup bozmayacağından bahsedilmez) diyebiliyor Önce oruç nedir ve neler orucu bozar, kısaca bir tarifini yapalım:
Oruç, fecrin ağarmasından, güneş batıncaya kadar, yiyip içmeyi ve orucu bozan diğer şeyleri terk etmektir Diğer bozan şeyler nelerdir? Yaradılışta bulunan deliklerden içeri giren şeyler orucu bozduğu gibi, vücuttaki yaraya konulan ilaç, sindirim yollarına sızarsa, yine oruç bozulur İğne [enjeksiyon], serum orucu bozar Çünkü bunlar sindirim yoluna gider (Tahtavi)
Hastalık için kullanılan fitiller, tabii deliklerden verilir Ağrı kesici, ateş düşürücü fitiller olduğu gibi, romatizma, mantar, bulantı, hemoroid ve kabızlık önleyici fitiller de vardır Serum yolu ile de ilaç ve gıda verilebilir Tabii deliklerden ilaç olmayan maddeler de girerse yine oruç bozulur Bunları sormak ve bunlara cevap vermekten tabii ne olabilir?
Sual: KBB mütehassısı bir doktor diyor ki:
Dinde reformcu bir grup, yeni bir kitap yazıp, âlimlerden farklı, yeni ictihadlar yapacaklarmış Kulağa damlatılan ilacın orucu bozmayacağı yönünde bizden bilgi istiyorlar Hanefi ve Şafii’ye göre, göze, kulağa ve burna damlatılan ilaç, orucu bozar mı, bozmaz mı?
CEVAP
Fıkıh kitaplarındaki hüküm şöyle:
Hanefi’de göze damlatılan veya diş çukuruna konan ilacın tadı boğazda hissedilse bile orucu bozmaz Kulağa damlatılan ilaç, burna konan sıvı ilaç orucu bozar
Şafii’de ise, göze damlatılan ilacın tadı boğazda hissedilse bile bozmaz Fakat kulağa konan her şey orucu bozar Burna konan sıvı ilaç da bozar
Hanefi’de ve Şafii’de, sağlam deriye sürülen ilaç, emilip içeriye nüfuz etse de oruç bozulmuş olmaz Mesela kalb hastalığında, göğüs üzerine nitroderm ihtiva eden bir ilaç [TTN] konur Bu deriden içeriye emilir Sağlam deriden içeri girdiği için Hanefi’de de, Şafii’de de orucu bozmaz
Hadis-i şerifte (İçeri giren şeyler orucu bozar) buyuruluyor Şafii’de, kulak tabii menfezdir Kulağa konan sıvı-katı her şey, mideye girmiş gibi orucu bozar Hanefi’de, kulağa giren katı şey ve su orucu bozmaz Fakat yağ ve ilaç bozar Yağ ve ilaç emilse de, emilmese de, sindirim yoluna gitse de, gitmese de bozar
Göz, menfez kabul edilmediği, aynen sağlam deri hükmünde olduğu için, göze konan ilaç, sağlam deriye sürülen ilaç gibi çeşitli kanallarla sindirim yoluna gitse de hiçbir mezhepte orucu bozmaz Fakat boğaza, beyne ve mesaneye açılan yara yolu ile ilaç verilirse, Hanefi’de de, Şafii’de de oruç bozulur
Reformcu grup ne yapmak istiyor? Kendileri müctehid olsalar bile, ictihadla ictihadın nakzedilemeyeceğini bilmeleri gerekir Reformcuların, (Burada Hanefilerin kavli doğrudur Kulağa kum koymak orucu bozmaz Şafii’nin ictihadı yanlıştır) demeye hakları olmaz
Sual: Oruç hakkında mezheplerimizdeki hükümler hakkında bilgi verir misiniz?
CEVAP
Ramazan orucuna niyetin son vakti, Hanefi’de öğleye bir saat kalıncaya kadar, diğer üç mezhepte imsak vaktine kadardır Üç mezhepte, Ramazan orucu için her gece niyet gerekir, Maliki’de Ramazanın ilk gecesi bir ay oruca niyet sahihtir
Şafii’de, kulak tabii menfez [delik] dir Kulağa konan sıvı katı her şey, mideye girmiş gibi orucu bozar Diğer üç mezhepte sadece ilaç konursa bozar Şafii’de idrar yolu da tabii menfezdir Buraya pamuk konsa bile orucu bozar Diğer mezheplerde bozmaz
İğne vurulmak, dört mezhepte de orucu bozar
Dişler arasındaki yemek kırıntısını yutmak Hanefi’de orucu bozmaz, diğer üç mezhepte bozar
Lavman Maliki’de orucu bozmaz, diğer üç mezhepte bozar
Unutarak yiyip içmek, üç mezhepte orucu bozmaz, Maliki’de bozar
Ramazanda oruçlu iken yiyip içene Hanefi ve Maliki’de kefaret gerekir, Şafii ve Hanbeli’de sadece kaza gerekir Hanımı ile beraber olana dört mezhepte de kefaret gerekir
Kan aldırmak Hanbeli’de orucu bozar, diğer üç mezhepte bozmaz Abdest alırken, mübalağa etmeden boğaza su kaçarsa, Şafii ve Hanbeli’de oruç bozulmaz Hanefi ve Maliki’de bozulur
Ramazanda karı koca beraber olursa, Şafii ve Hanbeli’de kefaret kocanın üzerine olur, Hanefi ve Maliki’de ikisine de kefaret gerekir
Maliki’de oruçlu iken hanımını öpmek haram, diğer üç mezhepte haram değildir Ancak cünüp olmak ihtimali varken öpmek mekruhtur Hanımı öpünce mezi gelirse üç mezhepte oruç bozulmaz, Hanbeli’de bozar
Şafii ve Hanbeli’de, nafile oruç veya nafile namaza başlayan, tamamlamadan bozarsa, kazası vacip değil, Hanefi ve Maliki’de vaciptir
Yalnız Cuma günü oruç tutmak Hanefi ve Maliki’de caiz, Şafii ve Hanbeli’de mekruhtur İmam-ı Ebu Yusuf da mekruh dedi Bu bakımdan Hanefiler yalnız başına Cuma günü oruç tutmamalıdır
Sadaka-i fıtır, Hanefi’de Ramazan-ı şerifte verilir Ramazandan önce ve bayramdan sonra da vermek caiz ise de, bayram namazından önce verilmiş olması daha çok sevaptır Şafii’de Ramazandan önce, Maliki’de ve Hanbeli’de ise bayramdan önce verilemez Hanefi’de nisaba ulaşanın fıtra vermesi vacip, diğer üç mezhepte, bir günlük yiyeceği olanın fıtra vermesi farzdır Hanefi’de hanımın fıtrasını kocası vermez, diğer üç mezhepte vermesi lazımdır
Sual: Erkek veya bayan kadın doktoru veya ebe, Ramazanda, abdestli iken bir kadına doğum yaptırsa, orucu, guslü veya abdesti bozulur mu?
CEVAP
Hanefi mezhebindeki kadın doktorunun veya ebenin, Ramazan-ı şerifte doğum yaptırmakla orucu, abdesti ve guslü bozulmuş olmaz Zaruretsiz erkek doktora doğum yaptırmak caiz olmaz
Sual: Oruçlu iken rahimden ültrasonla muayene olmak orucu bozar mı?
CEVAP
Alete jel gibi bir şey sürüyorlar, rahme yağ veya jel gibi bir şey girince oruç bozulmuş olur Eldivenle muayene etse de, eldivene bir şey sürülmüş ise yine oruç bozulur İçeriye az da olsa bulaşacak bir şey girerse oruç bozulur
İkinci bir husus da kadın, muayene esnasında zevk alırsa cünüp olur ve oruç bozulur Zevk almazsa bozulmuş olmaz
Sual: Tam İlmihal’de, (Bir şeyin hepsi girip çıkarsa, abdesti de, orucu da bozar) deniyor Erkeğin arkadan, kadının ön veya arkadan kullandığı fitil, abdesti ve orucu bozar mı? Bir de çubuklu bir aletle hap konuyor, bu farklı mı?
CEVAP
Gündüz oruç iken, içeri tamamen giren şey, orucu bozar Fitil de bozar Yarısı dışarıda kalırsa orucu bozmaz Fitil içeri girdikten sonra, dışarı çıkarsa abdesti bozar Fitil içeri girip çıkmazsa, abdesti bozmaz Çubukla konan farklıdır Çünkü içeri girince, çubuğa az da olsa içeriden bir yaşlık bulaşır Yaşlık, çubukla dışarı çıkınca abdest bozulur
Sual: Ağızdaki kanı yutmak abdesti ve orucu bozar mı?
CEVAP
Ağzın içi, abdestin bozulmasında, iç organ sayılır Orucun bozulmasında, bedenin dışı sayılır Bunun için, dişten ve ağızdaki yaradan çıkıp ağızdan dışarı çıkmayan kan abdesti bozmaz Ağızdan dışarı çıkınca, tükürükten çoksa bozar (Halebi)
Ağız bazen bedenin içi sayılır Bunun için, oruçlu kimse, tükürüğünü yutarsa, orucu bozulmaz İnsanın içindeki necasetin mideden bağırsağa geçmesi gibi olur Ağızdaki yaradan yahut mideden ağza kan çıkması, abdesti ve orucu bozmaz Bu kanı tükürünce veya yutunca, tükürük kandan çok ise, yani sarı ise, yine bozulmaz Mideden gelen başka şeyler ağza geldiği zaman da böyle olup, abdest ve oruç bozulmaz Ağız dolusu, ağızdan dışarı çıkarsa, ikisi de bozulur Ağzın içi, bazen de, bedenin dışı gibi olur Ağza su alınca oruç bozulmaz (Bahr-ür-râık, Cevhere)
Demek ki, ağızdaki kanı tükürünce orucu bozulmaz, yutunca da abdest bozulmaz Kan yutulursa oruç bozulur, tükürülünce de abdest bozulur
Astım spreyi orucu bozar
Sual: Astım spreyi, kulak ve burun damlası ile dil altı hapı kullanmak, makata veya hazneye sokulan ültrason orucu bozar mı?
CEVAP
Bunların hepsi orucu bozar ve kaza gerekir
Astım spreyi, oksijen değildir İçinde ilaç vardır Orucu bozar İlacın orucu bozduğu bütün fıkıh kitaplarında yazılıdır
Kulağa yağ ve ilaç damlatılması da orucu bozduğu bütün fıkıh kitaplarında yazılıdır
Buruna sıvı ilaç damlatılması da orucu bozar Katı merhem sürülürse bozmaz
Dil altı hapı ise ilaçtır, mukoza denilen yumuşak dokudan emildiği için, deri altına iğne ile ilaç zerki gibidir Orucu bozar
Ültrasona, merhem gibi kaygan bir madde, yani jel sürülüyor Vücudun içine bu jel girince, oruç bozulmuş olur Eldivenle muayene yapılınca da, eldivene ilaç veya jel sürülüyorsa, böyle muayene de orucu bozar
Teknik gelişti, mükemmel cihazlar yapıldı, tedavi şekilleri geliştirildi, ancak insan vücudu değişmedi, ona eklenen çıkan olmadı Oruç bir ibadettir Bu ibadetin fazileti ve şartları din kitaplarımızda bildirildi Bu kıyamete kadar geçerlidir
Eskiden bilinmiyordu, şöyleydi böyleydi demek cahilliktir O zamanlar vücuda girenler çıkanlar yok muydu, yani vücuda hiçbir şey girmiyor çıkmıyor muydu? İbadetleri zamanla değiştirmek, dini değiştirmek olur
Tabii delikler ve oruç
Sual: Göze konan ilaç, boğaza kadar indiği halde orucu bozmuyor da, ne diye kulağa veya burna konan ilaç orucu bozuyor?
CEVAP
Fıkıhta bir kural var:
Tabii menfezlerden [yaradılışta bulunan deliklerden] giren şeyler orucu bozar
Bunun için tabii delik olan kulağa ilaç veya yağ konunca oruç bozuluyor Burun da tabii deliktir Sıvı ilaç burna püskürtülürse orucu bozar Tabii menfez olan makattan da içeri giren şeyler de orucu bozar Göz tabii delik değildir Bunun için göze damlatılan ilaç orucu bozmuyor
Bazı kimseler, yukarıdaki kuralı iyi bilmedikleri için iğne olmak orucu bozmaz sanıyorlar İğne tabii delikten içeri girmiyor ki diyorlar Sağlam derinin üstünden emilen ilaçlar orucu bozmaz, ama, yaralı deriden içeri girip sindirim yoluna ulaşan ilaçlar bozuyor Yapılan iğne ve serumlar, sindirim yoluna ulaştığı için dört mezhebe göre de oruç bozuluyor
Sual: Ramazanda, bayılanı ayıltmak için ağzına su akıtılsa orucu bozulur mu?
CEVAP
Evet, boğaza su girince oruç bozulur Kaza gerekir, kefaret gerekmez
Sual: Açık olan yaraya merhem, kolonya, tentürdiyot, oksijenli su sürülse oruç bozulur mu?
CEVAP
Kolonya, tentürdiyot, oksijenli su oruca kesinlikle zarar vermez
Açık olan yaraya konulan ilaç, beyne ve hazım yoluna gittiği bilinirse, oruç bozulur İçeri gittiği iyi bilinmezse, imameyne göre bozmaz İmam-ı azama göre ilaç sıvı ise bozar İçeri sızdığı iyi bilinmeyen ilaç katı ise, üç imama göre de, bozmaz (Merakıl-felah şerhi)
Sual: Oruçlu iken, ağrıyan dişlere ilaç koymak caiz; fakat dişleri macunla fırçalamak mekruh deniyor Bunun sebebi nedir?
CEVAP
Ağrıya ilaç koymak bir ihtiyaçtır Çok ağrırsa, zaruret halini alır Ağız, oruçta vücudun dışı olduğu için ağza alınan veya dişe konan ilaç orucu bozmaz Bir ihtiyaçtan dolayı olduğu için mekruh da olmaz Fakat diş, normal fırça ile fırçalanabilir Macunla fırçalamak zaruret değildir Bir de, macun yutulursa, orucun bozulma tehlikesi vardır Orucun bozulma tehlikesi olan bir işi yapmak, mekruh olur Bunun gibi, cünüp olma tehlikesi varken hanımını öpmek de mekruhtur Oynaşırken cünüp olma ihtimali vardır Tehlikeden uzak durmak gerekir Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Uçurumun kenarında dolaşan kimse, her an uçuruma yuvarlanabilir) [Buhari]
Onun için, oruçluya mekruh olan işlerden uzak durmaya çalışmalıdır
Sual: Kan aldırmak ve iğne vurdurmak yani enjeksiyonla deriye ilaç zerk ettirmek orucu ve abdesti bozar mı?
CEVAP
Genel kaide şöyledir:
Vücuda giren şeyler orucu bozar, vücuttan çıkan şeyler de abdesti bozar
Bu kaidenin istisnaları da vardır
Kan aldırmak abdesti bozar, orucu bozmaz Vücuda enjeksiyonla ilaç girince abdesti bozmaz, ama orucu bozar
Abdest için istisnalar:
Vücuttan çıktığı halde ter, sümük ve balgam gibi şeyler abdesti bozmaz
Oruç için istisnalar:
Vücuttan çıkan şeyler orucu bozmadığı halde, isteyerek ağız dolusu kusmak orucu bozar Vücuda giren şeyler orucu bozduğu halde, balgam yutmak orucu bozmaz
Oksijen gazını almak, esans koklamak orucu bozmaz Burna gelen akıntıyı yutmak orucu bozmaz Sağlam deriden vücuda girdiği halde, göğse konan kalb ilacı, kola sarılan sigara yakısı orucu bozmaz Göze konan ilaç orucu bozmaz, ama kulağa konursa bozar
Boğaza su kaçması
Sual: Abdest alırken boğaza su kaçarsa, oruç bozulur mu?
CEVAP
Hanefi ve Maliki mezhebinde bozulur Şafii’de, mübalağa edilirse yani normalden çok su verirse veya üçten fazla su verip de, boğaza kaçarsa, o zaman oruç bozulur Normal abdest alırken, elde olmadan su kaçarsa oruç bozulmuş olmaz Hanbeli’de ise, istemeden boğaza su kaçması, orucu bozmaz (Mizan-ül-kübra, El-fıkh-u alel-mezahib-il-erbea)
|