'Nevruz İslâm'da var mı?

Mehmet Paksu'nun yazısı

"Hocam, daha çok güneydoğu bölgemizde her sene nevruz kutlamaları yapılıyor Nevruz'un İslam'da bir yeri var mıdır?

Nevruz, "yeni gün" anlamına gelen bir kelimedir Eski İranlılar ve Türkler bugünü yılbaşı olarak kutlardı Nevruz Miladî takvime göre 21 Mart'a rastlar Bugün ilkbaharın başlangıcı şeklinde kabul edilir Bitkilerin toprak yüzüne çıktığı, ağaçların yeşerdiği, hayvanların, kuşların yuvalarından çıkıp dünyayı şenlendirdiği bir gündür Nevruz
Bugün, başta Türk Cumhuriyetleri başta olmak üzere İran'da bayram olarak kutlanır Nevruz'un İslamî bir yönü yoktur Varlıkların yeryüzünü canlandırıp şenlendirdiği bir gün olduğu için, bir tür "bayram" kabul edilmiştir

Nevruz'un hangi vesileyle bayram şekline getirildiği konusunda farklı görüşler olsa da, bazı rivayetlerde, Cenab-ı Hakk'ın, kâinatı ve Hz ¬dem'i yarattığı gün olarak tarif edildiği gibi, hakkında şöyle bir rivayet de vardır:
İran sultanlarından Cemşid, dünyayı dolaştıktan,

Azerbaycan'ı beğenip oraya bir taht kurduktan sonra üzerine süslü bir elbise, başına da çeşitli mücevherlerle işlenmiş bir taç koyup tahta oturdu Gününün ışıkları tacına yansıyınca etrafı aydınlattı Halk bugünü özel bir gün sayarak sevindi
O günü, apayrı bir gün bilerek "Nevruz" dediler Büyük şenlik yapıp, ondan sonra her sene bu merasimi tekrarladılar Buna "Nevruz-i amme" dediler "Nevruz-i hassa" ise, "nevruz-i amme"den altı gün sonradır O gün Cemşid tahta oturup devlet erkânına şöyle dedi: "Cenab-ı Hak, hepimizi yoktan var etti

Akıl ve fikirle donatarak diğer hayvanlardan üstün kıldı Bu sebeple hepimize lazım ve layık olan temiz su ile yıkanıp, Allah'ın dergâhına secdeye kapanalım ve şükredelim Sonra bugünü ve bu usulü devam ettirelim" Cemşid'in bu isteği kabul edildi Her sene iki nevruz arasında kalan bu altı gün kutlanmaya başlandı O gün, kral, herkesin arzusunu yerine getirir, insanlar da bayram ederdi

Daha sonra bu âdet, Selçuklular ve Osmanlılar'da da devam etti Hatta Osmanlı şairleri, diğer bayramlara yaptıkları gibi, Nevruz günlerine de kasideler yazardı Nevruziye adı verilen bu kasideleri hediye ettikleri devlet adamlarından hediyeler alırlardı

Yine Osmanlılar zamanında, Nevruz günü değişik bir tatlı yapılarak, başta saray erkânı olmak üzere, halka dağıtılırdı1 Kendi hatıralarında kaydedildiğine göre, bazı Allah dostları kırda kedilere, köpeklere ve kuşlara yiyecek ve yem verirler, "Bahar, mahlukatın bayramıdır

Biz de onların bayramına katılalım" derler, bugünü sevinç ve neşe ile karışlarlar Ayrıca baharı, öldükten sonra yeniden dirilmenin bir güzel örneği olarak görürlerdi Bir bahar kutlaması olarak kabul edilen nevruzu kendi âdetleri ve şartları içinde kutlamak en güzelidir

Fakat bu neşeli bahar gününü birtakım taşkınlıklara, kargaşaya ve ayrımcılığa âlet ederek istismara yol açıcı davranışlar sergilemeyi, hiçbir zaman makul ve masum bir hareket olarak kabul etmemek gerekir

1 Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 2: 688-89