Sindirim Boşaltım Hastalıkları / Sindirim Boşaltım Hastalıkları Hakkında

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-25-2012

Sindirim Boşaltım Hastalıkları Anüri

Böbreklerde idrar yapımının durmasıdır

idrar yapılmadığı için mesane boştur

Hasta hiç idrara çıkmaz

Böbrek fonksiyonları durduğu için

aaaabolizma artıkları kanda birikerek kanın Ph'sını bozar

Anüri

kanda üremiye neden olur

Üremi öldürücü bir sonuçtur

Oligüri

Böbreklerde idrar yapımı çok azalır

Hasta çok az miktarda idrar yapar

Böbrek fonksiyonu azalmış ve böbrek yetmezliği başlamıştır

Poliüri

Hasta her idrara çıkışta normal miktarın üzerinde idrar yapar

Böbreklerden emilen sıvının tamamı idrar olarak dışarı atılır

Diürez

Hasta sık sık idrar boşaltır

Her boşaltım normal miktardan azdır

Yani idrar yapma sayısı

günlük
olarak artar

Hematüri

Normal olarak idrarda 3-4 lokosit vardır

Eritrosit ise idrarı kan rengine dönüştürecek sayıda yoktur

Hematüri

idrarda kan bulunmasıdır

Kanın rengi kırmızıdır

İdrar yollarında meydana gelen kanamalar sonucu idrara kan karışır

Piyüri

İdrarda iltihabın olmasıdır

İdrar yolları enfeksiyonlarında iltihap idrara karışır

İdrarın rengi iltihaptan dolayı bulanıktır

Albuminüri Nedir

İdrarda albuminin bulunmasıdır

Albumin kan plazmasında bulunan kan proteinidir

Önemli böbrek hastalıklarında albumin idrara karışır

Glükozüri Nedir

idrarda glikoz (şeker) bulunmasıdır

Glikoz oranı kanda yükselirse

gli*koz idrara geçer

Normalde idrarda glikoz bulunmaz

Şekerli besinlerin fazla alınması halinde idrarda glikoz görülebilir

Bu durum geçicidir

Disüri Nedir

Hasta idrarını zor yapar

idrar boşaltım süresi uzar

Retansiyon Nedir

Normal olarak böbreklerde yapılan idrar

idrar torbasında (mesane) biri*kir

Mesanede biriken idrar belli bir doluluğa ulaşınca refleks ofarak sifinkter açılır ve idrar üretra yoluyla dışarı atılır

Retansiyonda idrar torbası dolu olduğu halde sifinkter açılmaz

İdrar ancak katater uygulanarak boşaltılır

İdrar Boşaltımı

Hastaya Ördek - Sürgü Verme

İdrar Hastalıkları

İdrar Yapamama

İdrar Yolları Enfeksiyonları
Besinlerle alınan sıvılar

sıvı içecekler

ve aaaabolizma sonucu açığa çıkan sıvıların büyük bir kısmı vücutta kalır

aaaabolizma sonucu meydana gelen artık maddelerle birlikte

vücut için gerekli olmayan sıvı idrar ve ter olarak dışarı atılır

Böbrekler

üreterler

mesane ve üretradan meydana gelen boşaltım sisteminden atılan sıvıya İDRAR denir

İdrarın rengi beslenmeye ve alınan ilaçlara göre değişmekle birlikte nor*mal rengi açık sarıdır

İdrarın içinde bulunan üre ve diğer artık maddeler id*rara özel bir koku verir

İdrarın yoğunluğu 1010-1020 arasında değişir

Her idrara çıkışta normal olarak

200-400 cc idrar dışarı boşaltılır

İdrar çok önemli bir teşhis aracıdır

Mikrobiyolojik

kimyasal

makrosko-pik ve mikroskopik olarak laboratuvarda incelenir

içindeki maddelerin normal değerler üzerinde olması

hastalık teşhisinde yardımcı olur

İdrar Tıkanıklığında Alınacak Önlemler

idrar boşaltımı yapamamanın bir çok nedeni vardır

Alınacak önlemler nedene yönelik olmalıdır

Bu nedenlerin çok iyi değerlendirilmesi gerekir

Has*tada anüri olabileceği gibi mesanede retansiyon da olabilir

Sonuç olarak hasta idrar çıkartmaz

İdrar tıkanıklığı bir çok nedenleri olabilir

Bu nedenlerden bazıları şunlardır

• Anüri

• idrar retansiyonu

• Batın ameliyatları

• Batın travmaları

• Psikolojik nedenler

• Mesane ve üretranın patolojik hastalıkları

İdrar boşaltımı yapamayan hastalara aşağıdaki işlemler uy*gulanır

Bu uygulamalardan bazıları şunlardır

• Spazm nedeniyle idrar yapamamada batına sıcak uygulanır

• Sıcak su dolu küvete oturtulur

• Pupis üzerine sıcak su dökülebilir

• Psikolojik spazm varsa

musluktan akan su sesi ile hasta uyarılabilir

Gaz Problemi

Gaz Çıkaramama Tedavisi

Rektal Tüp Uygulaması

Çocuklarda

Bebeklerde

Yetişkinlerde Gaz Problemi
Barsak peristaltizmi yavaşlaması

sindirim enzimlerinin azalması

bes*lenme alışkanlığının değişmesi ve oral yoldan alınan bazı ilaçların etkisi ile barsaklarda meydana gelen gaz

sindirim kanalında ilerleyemez

Barsaklardan atılamıyan gaz (distensiyon)

zaman içinde artar

Gaz

barsak çeperine basınç yaparak şiddetli karın ağrısına neden olur

Barsaktaki gazın nedeni araştırıldıktan sonra aşağıdaki uygulamalarla gazın dışarı atılması sağlanabilir

Bu uygulamalar şunlardır:

• Hastanın yürütülmesi

• Batına sıcak uygulama

• Tüp rektal uygulama

• Sifonaj uygulamasıdır

Tüp rektal şöyle uygulanır

• Böbrek küvet ve tüp rektal hazırlanır

• Tüp rektalin ucu vazelinlenir

• Hastaya

gazını çıkartmak için tüprektal uygulanacağı anlatılır

• Dorsal-rekumbet pozisyonu aldırılır

• Tedavi muşambası bacak altına yerleştirilir

• Üzerine böbrek küvet konur

• Tüprektal hastanın rektumuna 8-10 cm kadar sokulur

• Tüprektalin serbest ucu

böbrek küvete konur

35-40 dakika beklenir

Gaz çıkışını görebilmek için tüprektalin serbest ucuna lastik tüp takılarak içi su ile dolu bir küvete veya kaba konur

Gaz çıkarken suda hava kabarcıkları ya*pacağından izleme kolaylaşır

• Hava kabarcığı sona erince tüp rektal çıkarılır

Tüp rektal uygulamasına rağmen gaz çıkmıyor ise

durum izlem kartına işlenir

Sorumlu doktora bilgi verilir

Hastaya ilaç uygulaması yoluna gidilerek gazın çıkarılması sağlanabilir

Bu amaç ile yapılan ilaçlar

peristaltik hareketleri artırırlar

Kabız Hastalara İlaç Tedavisi ve Uygulaması

Kabızlıkta Müshil Ve Laksetif İlaçlar

Boşaltım lavman uygunlamasından sonra hasta halen dışkısını boşaltamıyorsa dışkı tıkanıklığı meydana gelmiştir

Dışkı çok sert ve kuru*muş olduğu için rektumu tıkar

Dışkı tıkaç şeklini almıştır

İlerlemiş kabızlık (Konstüpasyon) da dışkı tıkanmasına neden olabilir

Barsak peristaltizmini yavaşlatan ilaçların kullanılması

uzun süreli yatağa bağımlı hastalıklar dışkı tıkanıklığının nedenleri arasında yer alır

Kabızlık veya dışkı tıkanması durumunda aşağıdaki uygula*malar yapılır

1

Parmakla tuse yaparak dışkıyı parçalamaktır

2

Doktorun önerisiyle müshil ilaçlarının uygulanmasıdır

Laksetif ilaçlar dışkının dış yüzünü yağlar ve kayganlaştırır

Bazı laksetif ilaçlar

bağırsağın sulanmasını dolayısıyle de dışkının yumuşamasını sağlarlar

Oral yoldan alınırlar

Suppozituvar şeklindeki laksetifler

rektuma anüsten gönderilir

Supporituvarlar

dışkıyı yağlar

rektuma kayganlık verirler

Laksetiflerin rektâl yoldan uygulaması lavman gibidir

Yetişkinlere sims pozisyonunda

çocuklara ise bacakları yukarı kaldırılarak uygulanır

LAVMAN SONRASI ATILAN DIŞKININ İNCELENMESİ

Boşaltıcı lavman uygulamasından sonra sürgüye boşaltılan dışkı incele*nir

Bulgular not edilir

Bulgular teşhis ve tedavi için önemlidir

Lavmandan sonra

hastanın genel durumu izlenir

Görülen değişiklikler not edilir

Lavmandan önceki durumu ile karşılaştırılır

Dışkıda aranan makroskopik özellikler şunlardır

• Dışkının rengi

• Dışkının yoğunluğu (kıvamı)

• Dışkının kokusu

• Dışkıda kan

müküs

doku

• Dışkıda parazit

iltihap

• Dışkının miktarı

• Lavman sıvısının miktarıdır

Dışkıdan alınan numune

mikroskopik

kimyasal

bakteriyolojik ve para*zit yumurtası aramak amacıyla laboratuvarlara gönderilir

TEDAVİ EDİCİ LAVMAN

Tedavi edici lavman

hastaya rektal yoldan ilaç uygulamadır

Tedavi edici lavman ile verilen sıvı barsakta kalır

Kalıcılığı sağlamak ve dışkılama ref*leksi uyandırmamak için solüsyon yavaş yavaş verilir

Tercihen ince ve 2-3 cm daha uzun tüp rektal kullanılır

Uygulama tekniği boşaltıcı lavman gibidir

Aynı lavman seti kullanılır

Bebeklerde Lavman

Çocuklarda Lavman Uygulaması

Çocuklar için lavman seti değişiktir

Çocuklara lavman uygulanacak ise çocuk lavman araç gereçleri hazırlanır

Solüsyonların miktarı ve ısısı da erişkinlere göre çok daha azdır

Bunun ile ilgili bilgiler 3

bölümde açıklanmıştır

Çocuklara lavman uygulama tekniği şöyledir

• Lavman için lastik puar

tedavi bezi yerine ise bebeğin kendi bezi kullanılır

• Çocuk

bebek veya çocuk sürgüsü üzerine yatırılır

• Elleri zıbını ile tesbit edilir

• Puarın arka kısmına parmakla basılarak sıkıştırılır

Puar içindeki hava böylece çıkarılır

• Puarın kanül kısmı solüsyon içine sokularak puar balonu serbest bırakılır

Böylece puara solüsyonun dolması sağlanır

• Bebeğin iki bacağı bir el ile ayak bileklerinden tutularak havaya kaldırılır

• Puarın kanül kısmı yağlanır

Puar içindeki hava boşaltılır

• Kanül rektuma yavaş yavaş 2-3 cm kadar sokulur

• Puar sıkıştırılarak solüsyon yavaş yavaş rektuma verilir

• Solüsyonun tamamı verildikten sonra kanül rektumdan çıkarılır

• Çocuğun bacakları aşağı indirilerek eski durumuna getirilir

• Çocuğun sürgüye dışkısını çıkarması gözlenir

Dışkı hakkındaki bilgiler doktora iletilir

• Dışkılama sona erince anal bölge temizlenir

kurulanır

Yeniden altına bezi konur ve sarılır

• Lavman seti temizlenir

Servise gönderilir

Lavmanlar

Lavman Uygulaması

Lavman Nedir

Kabızlık Nasıl Giderilir

Kabızlık Önleme

Lavman Yapımı

Barsakların peristaltik hareketlerini uyarmak

kolanlar içindeki dışkıyı yumuşatmak

dışkının dışarı çıkmasını kolaylaştırmak

rektum ve kolanların tedavisini yapmak hastayı rektal yoldan beslemek amacıyla yetişkinlerde irrigatör

bebeklerde puar vasıtasıyla rektumdan kolana sıvı vermeye lavman denir

Lavman Nasıl Yapılır

Yapılış amaçlarına göre dört çeşittir

• Boşaltıcı lavman

• Tedavi lavmanı

• Yağlı lavman

• Besleyici lavmandır

Boşaltıcı lavmanlar

aşağıda belirtilen amaçlar için yapılır

Dışkı ve gazın dışarı atılmasını sağlamak

Kabızlığı önlemek

bağırsakları boşaltmak

Hastayı rektal yoldan beslemekle

kolanlarda tanı koymak ve tedavi yapmak için bağırsakları boşaltmak

Balında uygulanacak cerrahi müdahalelerden önce kolanları boşaltmak

Gebeyi doğuma hazırlamak

Araç Gereçler

• Irrigatör

• 90 cm uzunluğunda lastik irrigatör lastiği

• Cam bağlantı tüpü

• Tüp rektal

• Vazelin

• Gaz bez

Tuvalet kağıdı

• Tedavi bezi ve muşambası

• Böbrek küvet

• Kapaklı sürgü

• Kağıt havludur

Besleyici Lavman

Besleyici lavman

ağır yoluyla beslenemeyen hastalarda süt

yumurta ve diğer besin maddeleri ile serum fizyolojik ve serum glikozun lavman seti ile rektal yoldan verilmesidir

Hastanın rektal yoldan beslenmesidir

Besleyici lavman solüsyonu yavaş yavaş verilir

Verilen mayi ve sıvı besinler barsaktan emilerek kana geçer

Besleyici lavmanın uygulaması boşaltıcı lavman gibidir

Boşaltıcı lavman seti kullanılır

Bir defa kullanımlık lavman seti tercihen kullanılır

Yağlı Lavman

Özel olarak üretilmiş yağlı solüsyon paketleri zeytinyağı ve gliserin ile hazırlanan yağlı solüsyonların hastaya rektal yoldan verilmesidir

Yağlı lavman dışkılamayı kolaylaştırır

Lavman sonunda kolanlar tama*men boşaltılır

Yağlı lavmanın uygulaması boşaltıcı lavman gibidir

Aynı araç-gereçler kullanılır

Tercihen bir kullanımlık setler kullanılmaktadır

İdrar Kaçırma

Dışkı Tutamama (Kaçırma) Hastalığı

İdrar ve dışkı

anal ve üretral sifinkterlerin kasılması sonucu tutulur

Rektum ve üriner sisteme yapılan cerrahi uygulamalar

nörolojik hastalıklar

kazalar

travmalar

omurilik yaralanması gibi durumlarda hasta idrar ve dışkısını tutamaz

Sonuçta anal sifinkter ve üretral sifinkter hastanın kontrolünden çıkar

Kontrolden çıkan sifinkterler kasılamadığı için idrar ve dışkı kaçmasına neden olur

Yaşlı hastalarda da sifinkter kontrolü zayıflar veya kaybolur

Şok ve derin şuur kaybı içinde olan hastalar dışkı ve idrarlarını tutamazlar

Bulaşıcı barsak hastalıkları ishale neden olur

Peristaltik hareketlerin çok arttığı ishalli hastalıklar da dışkı tutamama nedenleri arasındadır

Başlıca defekasyon bozuklukları şunlardır:

• Distansiyon: Barsaklarda meydana gelen gazların atılamamasıdır

• İshal (Diyare): Günde 3'ten fazla dışkılamadır

Dışkı sıvıdır

• kabızlık (Konstüpasyon): Katılaşmış dışkıdır

Atılım çok zordur

• Dışkı tıkanması: Sertleşen ve kuruyan dışkı

rektumu tıkar

Dışarı atılamaz

• Inkontinans: Dışkı tutamamadır

Anal sifinkter kontrol edilemez

Kabızlık Nedir

Dışkı Boşaltımı (Defekasyon)

Alınan besin maddeleri sindirim sisteminde sindirilir

Çeşitli besin mad*deleri fiziksel ve kimyasal sindirim sonucu moleküler yapılarına ayrılarak ince ve kalın bağırsaklardan emilerek kana geçerler

Sindirilmeyen ve sindirilemeyen besin artıkları rektum yoluyla anüsten dışarı atılır

Anüsten atılan bu artıklara dışkı veya gaita denir

Dışkının rektuma mekanik baskısı

dışkının kimyasal yapısı ve dışkılama refleksi ile rektumdaki peristaltik hareketler artar

sinirler uyarılır

barsak kasları kasılır

Sifinkter açılır ve ıkınma ile dışkılama başlar

Dışkı boşaltımına defekasyon denir

Dışkı Yapamama

Kabızlık Sorunu (Konstüpasyon)

Sindirim sistemi sağlıklı çalışan bir insanda tuvalet alışkanlığı adı verilen dışkı yapma zamanı vardır

Yeterli ve dengeli bir beslenme alışkanlığı alan kimse günde 1 defa belli saatte dışkı yapar

Kabızlık Nedenleri

Çocuklarda

Bebeklerde

Yetişkinlerde Kabızlık Hastalığı

• Hasta dışkılama ihtiyacını kendisi yapamıyorsa ve başkasının yardımına ihtiyacı varsa dışkılama güçleşir

Başkasına bağımlı olan hasta*da psikolojik baskılar meydana gelir

• Dışkılama gizliliği yani mahremiyeti bozulursa

hastanın çevresi değişirse dışkılama zorlaşır

• Dışkı yapma pozisyonu değişirse ve hasta için yatarak dışkı yapma zorunluluğu varsa dışkılamada zorluklar oluşur

• Uzun süre yatağa bağımlı olarak yatan hastaların sindirim sistemi nor*mal çalışmaz

Bağırsakların peristaltik hareketleri yavaşlayarak dışkılama ge*cikir ve zorlaşır

• Bazı yiyecek ve içecekler kabızlığa neden olurlar

Kabızlık

önemli bir dışkı yapma zorluğu nedenidir

• Beslenme alışkanlığının değişmesi veya az posalı

ya da posasız be*sinlerle beslenme

• İlaç kullanarak dışkılamaya alışkın olanlar bu ilaçları alamazlarsa dışkılama güçlüğü çekerler

06-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Sindirim Boşaltım Hastalıkları / Sindirim Boşaltım Hastalıkları Hakkında Sindirim Boşaltım Hastalıkları Anüri Böbreklerde idrar yapımının durmasıdır idrar yapılmadığı için mesane boştur Hasta hiç idrara çıkmaz Böbrek fonksiyonları durduğu için aaaabolizma artıkları kanda birikerek kanın Ph'sını bozar Anüri kanda üremiye neden olur Üremi öldürücü bir sonuçtur Oligüri Böbreklerde idrar yapımı çok azalır Hasta çok az miktarda idrar yapar Böbrek fonksiyonu azalmış ve böbrek yetmezliği başlamıştır Poliüri Hasta her idrara çıkışta normal miktarın üzerinde idrar yapar Böbreklerden emilen sıvının tamamı idrar olarak dışarı atılır Diürez Hasta sık sık idrar boşaltır Her boşaltım normal miktardan azdır Yani idrar yapma sayısı günlük olarak artar Hematüri Normal olarak idrarda 3-4 lokosit vardır Eritrosit ise idrarı kan rengine dönüştürecek sayıda yoktur Hematüri idrarda kan bulunmasıdır Kanın rengi kırmızıdır İdrar yollarında meydana gelen kanamalar sonucu idrara kan karışır Piyüri İdrarda iltihabın olmasıdır İdrar yolları enfeksiyonlarında iltihap idrara karışır İdrarın rengi iltihaptan dolayı bulanıktır Albuminüri Nedir İdrarda albuminin bulunmasıdır Albumin kan plazmasında bulunan kan proteinidir Önemli böbrek hastalıklarında albumin idrara karışır Glükozüri Nedir idrarda glikoz (şeker) bulunmasıdır Glikoz oranı kanda yükselirse glikoz idrara geçer Normalde idrarda glikoz bulunmaz Şekerli besinlerin fazla alınması halinde idrarda glikoz görülebilir Bu durum geçicidir Disüri Nedir Hasta idrarını zor yapar idrar boşaltım süresi uzar Retansiyon Nedir Normal olarak böbreklerde yapılan idrar idrar torbasında (mesane) birikir Mesanede biriken idrar belli bir doluluğa ulaşınca refleks ofarak sifinkter açılır ve idrar üretra yoluyla dışarı atılır Retansiyonda idrar torbası dolu olduğu halde sifinkter açılmazİdrar ancak katater uygulanarak boşaltılır İdrar Boşaltımı Hastaya Ördek - Sürgü Verme İdrar Hastalıkları İdrar Yapamama İdrar Yolları Enfeksiyonları Besinlerle alınan sıvılar sıvı içecekler ve aaaabolizma sonucu açığa çıkan sıvıların büyük bir kısmı vücutta kalır aaaabolizma sonucu meydana gelen artık maddelerle birlikte vücut için gerekli olmayan sıvı idrar ve ter olarak dışarı atılır Böbrekler üreterler mesane ve üretradan meydana gelen boşaltım sisteminden atılan sıvıya İDRAR denir İdrarın rengi beslenmeye ve alınan ilaçlara göre değişmekle birlikte normal rengi açık sarıdır İdrarın içinde bulunan üre ve diğer artık maddeler idrara özel bir koku verir İdrarın yoğunluğu 1010-1020 arasında değişir Her idrara çıkışta normal olarak 200-400 cc idrar dışarı boşaltılır İdrar çok önemli bir teşhis aracıdır Mikrobiyolojik kimyasal makrosko-pik ve mikroskopik olarak laboratuvarda incelenir içindeki maddelerin normal değerler üzerinde olması hastalık teşhisinde yardımcı olur İdrar Tıkanıklığında Alınacak Önlemler idrar boşaltımı yapamamanın bir çok nedeni vardır Alınacak önlemler nedene yönelik olmalıdır Bu nedenlerin çok iyi değerlendirilmesi gerekir Hastada anüri olabileceği gibi mesanede retansiyon da olabilir Sonuç olarak hasta idrar çıkartmaz İdrar tıkanıklığı bir çok nedenleri olabilir Bu nedenlerden bazıları şunlardır • Anüri • idrar retansiyonu • Batın ameliyatları • Batın travmaları • Psikolojik nedenler • Mesane ve üretranın patolojik hastalıkları İdrar boşaltımı yapamayan hastalara aşağıdaki işlemler uygulanır Bu uygulamalardan bazıları şunlardır • Spazm nedeniyle idrar yapamamada batına sıcak uygulanır • Sıcak su dolu küvete oturtulur • Pupis üzerine sıcak su dökülebilir • Psikolojik spazm varsa musluktan akan su sesi ile hasta uyarılabilir Gaz Problemi Gaz Çıkaramama Tedavisi Rektal Tüp Uygulaması Çocuklarda Bebeklerde Yetişkinlerde Gaz Problemi Barsak peristaltizmi yavaşlaması sindirim enzimlerinin azalması beslenme alışkanlığının değişmesi ve oral yoldan alınan bazı ilaçların etkisi ile barsaklarda meydana gelen gaz sindirim kanalında ilerleyemez Barsaklardan atılamıyan gaz (distensiyon) zaman içinde artar Gaz barsak çeperine basınç yaparak şiddetli karın ağrısına neden olur Barsaktaki gazın nedeni araştırıldıktan sonra aşağıdaki uygulamalarla gazın dışarı atılması sağlanabilir Bu uygulamalar şunlardır: • Hastanın yürütülmesi • Batına sıcak uygulama • Tüp rektal uygulama • Sifonaj uygulamasıdır Tüp rektal şöyle uygulanır • Böbrek küvet ve tüp rektal hazırlanır • Tüp rektalin ucu vazelinlenir • Hastaya gazını çıkartmak için tüprektal uygulanacağı anlatılır • Dorsal-rekumbet pozisyonu aldırılır • Tedavi muşambası bacak altına yerleştirilir • Üzerine böbrek küvet konur • Tüprektal hastanın rektumuna 8-10 cm kadar sokulur • Tüprektalin serbest ucu böbrek küvete konur 35-40 dakika beklenir Gaz çıkışını görebilmek için tüprektalin serbest ucuna lastik tüp takılarak içi su ile dolu bir küvete veya kaba konur Gaz çıkarken suda hava kabarcıkları yapacağından izleme kolaylaşır • Hava kabarcığı sona erince tüp rektal çıkarılır Tüp rektal uygulamasına rağmen gaz çıkmıyor ise durum izlem kartına işlenir Sorumlu doktora bilgi verilirHastaya ilaç uygulaması yoluna gidilerek gazın çıkarılması sağlanabilir Bu amaç ile yapılan ilaçlar peristaltik hareketleri artırırlar Kabız Hastalara İlaç Tedavisi ve Uygulaması Kabızlıkta Müshil Ve Laksetif İlaçlar Boşaltım lavman uygunlamasından sonra hasta halen dışkısını boşaltamıyorsa dışkı tıkanıklığı meydana gelmiştir Dışkı çok sert ve kurumuş olduğu için rektumu tıkar Dışkı tıkaç şeklini almıştır İlerlemiş kabızlık (Konstüpasyon) da dışkı tıkanmasına neden olabilir Barsak peristaltizmini yavaşlatan ilaçların kullanılması uzun süreli yatağa bağımlı hastalıklar dışkı tıkanıklığının nedenleri arasında yer alır Kabızlık veya dışkı tıkanması durumunda aşağıdaki uygulamalar yapılır 1 Parmakla tuse yaparak dışkıyı parçalamaktır 2 Doktorun önerisiyle müshil ilaçlarının uygulanmasıdır Laksetif ilaçlar dışkının dış yüzünü yağlar ve kayganlaştırır Bazı laksetif ilaçlar bağırsağın sulanmasını dolayısıyle de dışkının yumuşamasını sağlarlar Oral yoldan alınırlar Suppozituvar şeklindeki laksetifler rektuma anüsten gönderilir Supporituvarlar dışkıyı yağlar rektuma kayganlık verirler Laksetiflerin rektâl yoldan uygulaması lavman gibidir Yetişkinlere sims pozisyonunda çocuklara ise bacakları yukarı kaldırılarak uygulanır LAVMAN SONRASI ATILAN DIŞKININ İNCELENMESİ Boşaltıcı lavman uygulamasından sonra sürgüye boşaltılan dışkı incelenir Bulgular not edilir Bulgular teşhis ve tedavi için önemlidir Lavmandan sonra hastanın genel durumu izlenir Görülen değişiklikler not edilir Lavmandan önceki durumu ile karşılaştırılır Dışkıda aranan makroskopik özellikler şunlardır • Dışkının rengi • Dışkının yoğunluğu (kıvamı) • Dışkının kokusu • Dışkıda kan müküs doku • Dışkıda parazit iltihap • Dışkının miktarı • Lavman sıvısının miktarıdır Dışkıdan alınan numune mikroskopik kimyasal bakteriyolojik ve parazit yumurtası aramak amacıyla laboratuvarlara gönderilir TEDAVİ EDİCİ LAVMAN Tedavi edici lavman hastaya rektal yoldan ilaç uygulamadır Tedavi edici lavman ile verilen sıvı barsakta kalır Kalıcılığı sağlamak ve dışkılama refleksi uyandırmamak için solüsyon yavaş yavaş verilir Tercihen ince ve 2-3 cm daha uzun tüp rektal kullanılırUygulama tekniği boşaltıcı lavman gibidir Aynı lavman seti kullanılır Bebeklerde Lavman Çocuklarda Lavman Uygulaması Çocuklar için lavman seti değişiktir Çocuklara lavman uygulanacak ise çocuk lavman araç gereçleri hazırlanır Solüsyonların miktarı ve ısısı da erişkinlere göre çok daha azdır Bunun ile ilgili bilgiler 3 bölümde açıklanmıştır Çocuklara lavman uygulama tekniği şöyledir • Lavman için lastik puar tedavi bezi yerine ise bebeğin kendi bezi kullanılır • Çocuk bebek veya çocuk sürgüsü üzerine yatırılır • Elleri zıbını ile tesbit edilir • Puarın arka kısmına parmakla basılarak sıkıştırılır Puar içindeki hava böylece çıkarılır • Puarın kanül kısmı solüsyon içine sokularak puar balonu serbest bırakılır Böylece puara solüsyonun dolması sağlanır • Bebeğin iki bacağı bir el ile ayak bileklerinden tutularak havaya kaldırılır • Puarın kanül kısmı yağlanır Puar içindeki hava boşaltılır • Kanül rektuma yavaş yavaş 2-3 cm kadar sokulur • Puar sıkıştırılarak solüsyon yavaş yavaş rektuma verilir • Solüsyonun tamamı verildikten sonra kanül rektumdan çıkarılır • Çocuğun bacakları aşağı indirilerek eski durumuna getirilir • Çocuğun sürgüye dışkısını çıkarması gözlenir Dışkı hakkındaki bilgiler doktora iletilir • Dışkılama sona erince anal bölge temizlenir kurulanır Yeniden altına bezi konur ve sarılır • Lavman seti temizlenir Servise gönderilir Lavmanlar Lavman Uygulaması Lavman Nedir Kabızlık Nasıl Giderilir Kabızlık Önleme Lavman Yapımı Barsakların peristaltik hareketlerini uyarmak kolanlar içindeki dışkıyı yumuşatmak dışkının dışarı çıkmasını kolaylaştırmak rektum ve kolanların tedavisini yapmak hastayı rektal yoldan beslemek amacıyla yetişkinlerde irrigatör bebeklerde puar vasıtasıyla rektumdan kolana sıvı vermeye lavman denir Lavman Nasıl Yapılır Yapılış amaçlarına göre dört çeşittir • Boşaltıcı lavman • Tedavi lavmanı • Yağlı lavman • Besleyici lavmandır Boşaltıcı lavmanlar aşağıda belirtilen amaçlar için yapılır Dışkı ve gazın dışarı atılmasını sağlamak Kabızlığı önlemek bağırsakları boşaltmak Hastayı rektal yoldan beslemekle kolanlarda tanı koymak ve tedavi yapmak için bağırsakları boşaltmak Balında uygulanacak cerrahi müdahalelerden önce kolanları boşaltmak Gebeyi doğuma hazırlamak Araç Gereçler • Irrigatör • 90 cm uzunluğunda lastik irrigatör lastiği • Cam bağlantı tüpü • Tüp rektal • Vazelin • Gaz bez Tuvalet kağıdı • Tedavi bezi ve muşambası • Böbrek küvet • Kapaklı sürgü • Kağıt havludur Besleyici Lavman Besleyici lavman ağır yoluyla beslenemeyen hastalarda süt yumurta ve diğer besin maddeleri ile serum fizyolojik ve serum glikozun lavman seti ile rektal yoldan verilmesidir Hastanın rektal yoldan beslenmesidir Besleyici lavman solüsyonu yavaş yavaş verilir Verilen mayi ve sıvı besinler barsaktan emilerek kana geçer Besleyici lavmanın uygulaması boşaltıcı lavman gibidir Boşaltıcı lavman seti kullanılır Bir defa kullanımlık lavman seti tercihen kullanılır Yağlı Lavman Özel olarak üretilmiş yağlı solüsyon paketleri zeytinyağı ve gliserin ile hazırlanan yağlı solüsyonların hastaya rektal yoldan verilmesidir Yağlı lavman dışkılamayı kolaylaştırır Lavman sonunda kolanlar tamamen boşaltılırYağlı lavmanın uygulaması boşaltıcı lavman gibidir Aynı araç-gereçler kullanılır Tercihen bir kullanımlık setler kullanılmaktadır İdrar Kaçırma Dışkı Tutamama (Kaçırma) Hastalığı İdrar ve dışkı anal ve üretral sifinkterlerin kasılması sonucu tutulur Rektum ve üriner sisteme yapılan cerrahi uygulamalar nörolojik hastalıklar kazalar travmalar omurilik yaralanması gibi durumlarda hasta idrar ve dışkısını tutamaz Sonuçta anal sifinkter ve üretral sifinkter hastanın kontrolünden çıkar Kontrolden çıkan sifinkterler kasılamadığı için idrar ve dışkı kaçmasına neden olur Yaşlı hastalarda da sifinkter kontrolü zayıflar veya kaybolur Şok ve derin şuur kaybı içinde olan hastalar dışkı ve idrarlarını tutamazlar Bulaşıcı barsak hastalıkları ishale neden olur Peristaltik hareketlerin çok arttığı ishalli hastalıklar da dışkı tutamama nedenleri arasındadır Başlıca defekasyon bozuklukları şunlardır: • Distansiyon: Barsaklarda meydana gelen gazların atılamamasıdır • İshal (Diyare): Günde 3'ten fazla dışkılamadır Dışkı sıvıdır • kabızlık (Konstüpasyon): Katılaşmış dışkıdır Atılım çok zordur • Dışkı tıkanması: Sertleşen ve kuruyan dışkı rektumu tıkar Dışarı atılamaz• Inkontinans: Dışkı tutamamadır Anal sifinkter kontrol edilemez Kabızlık Nedir Dışkı Boşaltımı (Defekasyon) Alınan besin maddeleri sindirim sisteminde sindirilir Çeşitli besin maddeleri fiziksel ve kimyasal sindirim sonucu moleküler yapılarına ayrılarak ince ve kalın bağırsaklardan emilerek kana geçerler Sindirilmeyen ve sindirilemeyen besin artıkları rektum yoluyla anüsten dışarı atılır Anüsten atılan bu artıklara dışkı veya gaita denir Dışkının rektuma mekanik baskısı dışkının kimyasal yapısı ve dışkılama refleksi ile rektumdaki peristaltik hareketler artar sinirler uyarılır barsak kasları kasılır Sifinkter açılır ve ıkınma ile dışkılama başlar Dışkı boşaltımına defekasyon denir Dışkı Yapamama Kabızlık Sorunu (Konstüpasyon) Sindirim sistemi sağlıklı çalışan bir insanda tuvalet alışkanlığı adı verilen dışkı yapma zamanı vardır Yeterli ve dengeli bir beslenme alışkanlığı alan kimse günde 1 defa belli saatte dışkı yapar Kabızlık Nedenleri Çocuklarda Bebeklerde Yetişkinlerde Kabızlık Hastalığı • Hasta dışkılama ihtiyacını kendisi yapamıyorsa ve başkasının yardımına ihtiyacı varsa dışkılama güçleşir Başkasına bağımlı olan hastada psikolojik baskılar meydana gelir • Dışkılama gizliliği yani mahremiyeti bozulursa hastanın çevresi değişirse dışkılama zorlaşır • Dışkı yapma pozisyonu değişirse ve hasta için yatarak dışkı yapma zorunluluğu varsa dışkılamada zorluklar oluşur • Uzun süre yatağa bağımlı olarak yatan hastaların sindirim sistemi normal çalışmaz Bağırsakların peristaltik hareketleri yavaşlayarak dışkılama gecikir ve zorlaşır • Bazı yiyecek ve içecekler kabızlığa neden olurlar Kabızlık önemli bir dışkı yapma zorluğu nedenidir • Beslenme alışkanlığının değişmesi veya az posalı ya da posasız be*sinlerle beslenme • İlaç kullanarak dışkılamaya alışkın olanlar bu ilaçları alamazlarsa dışkılama güçlüğü çekerler