Şizofreni Nedir ? -Şizofreni epilepsi, Multipl Skleroz gibi bir beyin hastalı ıdır.

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-25-2012

Şizofreni Nedir ?

-Şizofreni epilepsi, Multipl Skleroz gibi bir beyin hastalı ıdır

- Bütün kronik hastalıklar (Şeker hastalı ı, astım, romatizma

) gibi alevlenme ve yatışma dönemleri

gösterir

- Tedavi edilebilir bir hastalık

olmakla beraber zaman zaman alevlenme dönemleri olabilir, hastaların önemli bir kısmında hastalık tamamen ortadan kalkmayabilir

Bu durum da

kişinin çalışmasını, çevresindekilerle iletişim kurmasını, ba ımsız bir yaşam sürmesini çok güçleştirir

- Bu ciddi hastalık yeryüzündeki her yüz kişiden birini etkilemektedir

Dünyada 60 milyon, Türkiye'de de 600

000 şizofreni hastası yaşamaktadır

- Hastalık genellikle 15-25 yaş aralarında başlamakla beraber orta yaşlarda başlaması da mümkündür

Hastalık ne kadar erken başlarsa kişilik üzerindeki harabiyet o kadar fazla olmakta, normal bir yaşam sürme şansı azalmaktadır

Şizofreni Ne De ildir ?

- Şizofreni kişilik bölünmesi demek de ildir

Maalesef pek çok kişi

şizofreni hastalarını bazı zamanlar

normal yaşam sürdüren bazen de birden tehlikeli bir caniye dönüşen

kişiler olarak hayal etmektedir

Bunun gerçekle alakası yoktur!

-Şizofreni hastaları nadiren çevreye

zarar verebilir

- Şizofreni kelimesi sıklıkla iki

şekilde hatalı kullanılmaktadır:

Ya bir konuda farklı ya da zıt

duygular taşımak kastedilir

(bir şeyi hem sevmek hem de

nefret etmek gibi) ki bu insan

do asında bulunan bir özelliktir

Ya da de işik zamanlarda de işik davranmak anlamında kullanılır ki bu durum da hemen hepimizin do asında bulunan bir özelliktir

- Şizofreni erken bunama

de ildir

- Aşı vBulletin

yollarla korunması mümkün olan bir hastalık de ildir

Şizofreni Hakkındaki Yanlış İnanışlar

- Şizofrenler tehlikeli ve saldırgandır

- Şizofreninin tedavisi yoktur

- Şizofrenler çalışamazlar

- Şizofreni anne babanın hatalı tutumu nedeniyle ortaya çıkar

- Şizofrenler tembeldir

- Şizofrenlerin ne zaman ne yapacakları belli olmaz

- Şizofreni karakter zayıflı ından ve iradesizlikten dolayı ortaya

çıkar

( Hastalar yeterince çaba gösterseydi bu durumun

üstesinden gelebilirdi

)

- Şizofrenlerin her söyledi i şey saçma olacaktır

- Mahalledeki şizofrenler çocuklarımıza zarar verebilir

- Şizofrenler sanıldı ından daha da tehlikelidir

- Şizofreninin sebebi fazla mastürbasyon yapmaktır

- Şizofrenlerin çocukları da şizofren olur

- Şizofreni ömür boyunca giderek a ırlaşır

Şizofreni nedir ?

Şizofreni bir beyin hastalı ıdır

Bu hastalık alevlenme ve yatışma dönemleri ile seyreder

Şizofrenisi olan kişi zaman zaman psikotik dönemler yaşar

Ancak yaşamının büyük kısmında gerçe i de erlendirmesi normal yada normale yakındır

ŞİZOFRENİNİN NEDENLERİ

Son yirmi yılda yapılan araştırmalarda şizofreninin nedenleri hakkında önemli bulgular elde edilmiştir

Tüm hastalar için geçerli olan tek bir neden bulunmamakla beraber şizofrenin ortaya çıkmasında rol oynayan başlıca etkenleri üç başlık altında toplayabiliriz:

1

Kalıtımsal nedenler

2

Beyindeki yapısal de işikliklerin rolü

3

Beyindeki kimyasal maddelerin rolü

Şizofrenide kalıtımın rolü

Şizofrenisi olan her 10 kişiden birinin yakın akrabaları arasında bu hastalık görülür

Şizofreni hastalarının ailelerinde bu hastalı ın toplum ortalamasına göre daha sık görülmesi şizofrenide ailesel geçişin rolüne işaret eder

Örne in, anne ya da babasından biri şizofreni hastası olan çocukta hastalı ın görülme olasılı ı % 12dir

Kardeşlerden biri şizofreni hastası ise di er kardeşlerde hastalık görülme olasılı ı %8 dir

Toplumda her 100 kişiden birinde şizofreni görülme riski bulundu u düşünülürse bu oranların yüksekli i hakkında bir fikir edinilebilir

Ailesel yatkınlı ın nedeni anne babanın yetiştirme tarzı de ildir

Hastalı ın geni tam olarak bilinmiyor

Bir başka deyişle, elde edilen veriler şizofreniden tek bir geni sorumlu tutmak yerine birden fazla genin rolü oldu una işaret ediyor

Beyin yapısındaki de işikliklerin rolü

Tomografi gibi görüntüleme yöntemlerinde şizofreni hastalarının beyinlerinde normalde görülmeyen bazı de işiklikler oldu u saptanmaktadır

Örne in beyinde normalde de bulunun boşlukların hasta kişilerde daha geniş oldu u ve bazı beyin bölümlerinin normalden daha küçük oldu u görülüyor

Özellikle, beynin plan yapmak ,sorun çözmek gibi işlevleri de yüklenen ön bölümü ve önceki deneyimleri hatırlayarak o anki duruma uygun bir davranış geliştirmekte rol oynayan hipokampus bölümünün normalden küçük oldu u saptanmıştır

Bu bölgelerin işlevlerindeki aksama sonucunda hastalar günlük hayatta her an karşılaştı ımız basit ya da karmaşık sorunları çözmekte zorlanabiliyor

Bu « sorun »lar örne in yeni tanıştı ımız bir kişiyle neleri konuşabilece imiz, şehir içinde bir yerden bir yere giderken karşılaştı ımız aksaklıkların üstesinden nasıl gelece imiz gibi bize basit gelen şeyler de olabilir

Beyin yapısındaki de işiklikler hasta kişilerin beyinlerinin normal gelişimden farklı bir yol izledi i şeklinde yorumlanır

Bu de işiklikler do umdan önce ya da do um sırasında etkili olan nedenlere ba lanır

Örne in gebeli in erken dönemlerinde virüs enfeksiyonları ya da do um sırasındaki bazı sorunlar gibi

Beyindeki kimyasal maddelerin rolü

Beyinde milyarlarca sinir hücresi bulunur

Bu hücreler bir telefon şebekesi gibi birbiriyle ba lantılıdır

Her hücrenin ucundan salınan bazı kimyasal maddeler komşu hücreye ulaşarak hücreler arası haberleşmeyi sa lar

Haberleşmeyi sa layan kimyasal maddelere nörotransmitter denir

Adrenalin, dopamin, serotonin gibi&

Şizofrenisi olan kişilerde dopaminin aracılık etti i haberleşmede bir bozukluk oldu u bilinmektedir

Dopamin hastaların beyninde bazı bölgelerde fazla miktarda bulunmaktadır

Dopamin aracılı ıyla haberleşmedeki bozukluk ezeyan ve halüsinasyonlar, da ınık davranış ve konuşma gibi hastalık bozukluklarından sorumlu tutulmaktadır

ŞİZOFRENİDE ALEVLENMENİN HABERCİ BELİRTİLERİ

Haberci Belirti Nedir ?

Hastalı ın alevlenme dönemine girmesinden önceki günlerde beliren öncü belirtilerdir

Şizofreni tıptaki bütün kronik hastalıklar gibi alevlenme ve yatışma dönemleri gösterir

Hastalık alevlenme dönemine girmeden önce bazı belirtiler gözlenir

Bu durumu grip olmadan once yaşadı ımız halsizlik, başa rısı gibi belirtiler benzetebiliriz

E er bu belirtileri yaşadı ımız zaman istirahat eder, C vitamini kullanırsak gribi önleyebilir ya da daha hafif geçmesini sa layabiliriz

Benzer şekilde, hastalar ve hastayla beraber yaşayanlar haberci belirtileri gözledi i zaman tedavi ekibini haberdar ederse alevlenmeyi erken dönemde önlemek mümkün olacaktır

Haberci belirtiler hastadan hastaya de işiklik gösterir

Ancak belirli bir hasta için her alevlenme döneminden önce hemen hep aynı haberci belirtiler gözlenir

Haberci belirtilerden bazıları

1

İsteksizlik, ilgi kaybı

2

Aileden ve arkadaşlardan uzaklaşma

3

Dinle aşırı ilgilenmeye başlama

4

Uyku düzeninin bozulması( artma / azalma)

5

Çökkünlük

6

İştah azalması

7

Alınganlık

8

Çabuk sinirlenme

9

Küçük şeylere öfkelenme

10

Başkalarına ya da kendine zarar verme düşüncesi

11

Kendine bakımda gerileme

12

Alkol içmeye başlama

13

Cinsel konularla fazla meşgul olmaya başlama

14

Sık sık tartışmalara girişme

Şizofreninin İnatçı Belirtileri

Hastalı ın bazı belirtileri uygun tedaviye karşın (azalsa bile) tümüyle ortadan kalkmayabilir

Bunlara inatçı belirtiler denir

Bu belirtiler günden güne artma ya da azalma gösterebilir

Ancak sürekli olarak bulunma e ilimindedirler

Her hastada inatçı belirtiler görülmeyebilir

İnatçı belirtiler kişiden kişiye de işebilir

İnatçı Belirtilere bazı örnekler;

1

Sesler duymak

2

Başkalarıyla yakınlık kurmada isteksizlik

3

Başkalarına garip gelen düşünceler

4

Çökkünlük, mutsuzluk

İnatçı belirtiler kişinin yaşamını olumsuz etkiler

Kişiden kişiye de işen başa çıkma yöntemleri inatçı belirtilerin olumsuz etkisini azaltmakta işe yarayabilir

Hastalıkla Mücadele

Hastalar için 10 emir

Birinci Emir

İlaçlarını almayı aksatmayacaksın

Sorunları çözmek için ilacın tek başına yeterli olmadı ını biliyoruz

İlacı yutmayı kolaylaştıracak sosyal destek programlarına da ihtiyaç var

İkinci Emir

Gününü ve geceni iyi ayarlayacaksın

Yeteri kadar uyumaya özen göstereceksin

Yeni grup ilaçların uyku verici yan etkileri daha az

Hepimiz uykudan kazandı ımız zamanı nasıl de erlendirece imizi düşünelim

Üçüncü Emir

Stresten uzak duracaksın

Söylemesi kolay, yapması zor

Dördüncü Emir

Herkesin her gün yaptı ı şeyleri sen de yapacaksın

Şizofrenisi olan kişiler de günde üç ö ün yemek yemeli ; düzenli aralıklarla banyo yapmalı, traş olmalı

Ayrıca evini ya da odasını temiz tutmalı

Beşinci Emir

Uyuşturucudan uzak duracaksın; alkol ve sigarada aşırıya kaçmayacaksın

Ba ımlılık yapan ya da geçici bir keyif veren ilaçlardan da uzak durmalı

Bu tür ilaçlar sanki sıkıntıları rahatlatıyor gibi düşünülse de psikotik alevlenme dönemleri

Şizofrenisi olup da sigara içmemek neredeyse imkansız gibi, ancak aşırı sigara içmenin kullanılan ilaçların olumlu etkilerini zayıflattı ını hatırlatalım

Altıncı Emir

Yaşantının belirli bir düzeni olacak

Hep aynı saatte yatmaya, kalkmaya, yemek yemeye özen göstermek gerekiyor

Yedinci Emir

Her gün için program yapacaksın

Bütün gününü yatakta geçirmeyeceksin

Her gün yararlı bir şeyler yapamaya gayret et

Sekizinci Emir

Başkalarıyla ba lantıyı kesmeyeceksin

Arkadaşlarınla ve di er psikotik hastalarla , tanıdıklarınla ilişkini sürdürmelisin

Dokuzuncu Emir

Psikiyatristinle ve tedavi ekibiyle ba lantını kesmeyeceksin

Hastanelerdeki bürokratik işlemlerin sıkıcılı ı nedeniyle bu bazen güç olsa da

Onuncu Emir

Her hafta jimnastik ya da bedensel egzersiz yapacaksın

Böyle bir alışkanlı ı olmayanlar için başlangıçta zor gelebilir

06-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Şizofreni Nedir ? -Şizofreni epilepsi, Multipl Skleroz gibi bir beyin hastalı ıdır. Şizofreni Nedir ? -Şizofreni epilepsi, Multipl Skleroz gibi bir beyin hastalı ıdır - Bütün kronik hastalıklar (Şeker hastalı ı, astım, romatizma) gibi alevlenme ve yatışma dönemleri gösterir - Tedavi edilebilir bir hastalık olmakla beraber zaman zaman alevlenme dönemleri olabilir, hastaların önemli bir kısmında hastalık tamamen ortadan kalkmayabilir Bu durum da kişinin çalışmasını, çevresindekilerle iletişim kurmasını, ba ımsız bir yaşam sürmesini çok güçleştirir - Bu ciddi hastalık yeryüzündeki her yüz kişiden birini etkilemektedir Dünyada 60 milyon, Türkiye'de de 600000 şizofreni hastası yaşamaktadır - Hastalık genellikle 15-25 yaş aralarında başlamakla beraber orta yaşlarda başlaması da mümkündür Hastalık ne kadar erken başlarsa kişilik üzerindeki harabiyet o kadar fazla olmakta, normal bir yaşam sürme şansı azalmaktadır Şizofreni Ne De ildir ? - Şizofreni kişilik bölünmesi demek de ildir Maalesef pek çok kişi şizofreni hastalarını bazı zamanlar normal yaşam sürdüren bazen de birden tehlikeli bir caniye dönüşen kişiler olarak hayal etmektedir Bunun gerçekle alakası yoktur! -Şizofreni hastaları nadiren çevreye zarar verebilir - Şizofreni kelimesi sıklıkla iki şekilde hatalı kullanılmaktadır: Ya bir konuda farklı ya da zıt duygular taşımak kastedilir (bir şeyi hem sevmek hem de nefret etmek gibi) ki bu insan do asında bulunan bir özelliktir Ya da de işik zamanlarda de işik davranmak anlamında kullanılır ki bu durum da hemen hepimizin do asında bulunan bir özelliktir - Şizofreni erken bunama de ildir - Aşı vBulletin yollarla korunması mümkün olan bir hastalık de ildir Şizofreni Hakkındaki Yanlış İnanışlar - Şizofrenler tehlikeli ve saldırgandır - Şizofreninin tedavisi yoktur - Şizofrenler çalışamazlar - Şizofreni anne babanın hatalı tutumu nedeniyle ortaya çıkar - Şizofrenler tembeldir - Şizofrenlerin ne zaman ne yapacakları belli olmaz - Şizofreni karakter zayıflı ından ve iradesizlikten dolayı ortaya çıkar ( Hastalar yeterince çaba gösterseydi bu durumun üstesinden gelebilirdi) - Şizofrenlerin her söyledi i şey saçma olacaktır - Mahalledeki şizofrenler çocuklarımıza zarar verebilir - Şizofrenler sanıldı ından daha da tehlikelidir - Şizofreninin sebebi fazla mastürbasyon yapmaktır - Şizofrenlerin çocukları da şizofren olur - Şizofreni ömür boyunca giderek a ırlaşır Şizofreni nedir ? Şizofreni bir beyin hastalı ıdır Bu hastalık alevlenme ve yatışma dönemleri ile seyreder Şizofrenisi olan kişi zaman zaman psikotik dönemler yaşar Ancak yaşamının büyük kısmında gerçe i de erlendirmesi normal yada normale yakındır ŞİZOFRENİNİN NEDENLERİ Son yirmi yılda yapılan araştırmalarda şizofreninin nedenleri hakkında önemli bulgular elde edilmiştir Tüm hastalar için geçerli olan tek bir neden bulunmamakla beraber şizofrenin ortaya çıkmasında rol oynayan başlıca etkenleri üç başlık altında toplayabiliriz: 1 Kalıtımsal nedenler 2 Beyindeki yapısal de işikliklerin rolü 3 Beyindeki kimyasal maddelerin rolü Şizofrenide kalıtımın rolü Şizofrenisi olan her 10 kişiden birinin yakın akrabaları arasında bu hastalık görülür Şizofreni hastalarının ailelerinde bu hastalı ın toplum ortalamasına göre daha sık görülmesi şizofrenide ailesel geçişin rolüne işaret eder Örne in, anne ya da babasından biri şizofreni hastası olan çocukta hastalı ın görülme olasılı ı % 12dir Kardeşlerden biri şizofreni hastası ise di er kardeşlerde hastalık görülme olasılı ı %8 dir Toplumda her 100 kişiden birinde şizofreni görülme riski bulundu u düşünülürse bu oranların yüksekli i hakkında bir fikir edinilebilir Ailesel yatkınlı ın nedeni anne babanın yetiştirme tarzı de ildir Hastalı ın geni tam olarak bilinmiyor Bir başka deyişle, elde edilen veriler şizofreniden tek bir geni sorumlu tutmak yerine birden fazla genin rolü oldu una işaret ediyor Beyin yapısındaki de işikliklerin rolü Tomografi gibi görüntüleme yöntemlerinde şizofreni hastalarının beyinlerinde normalde görülmeyen bazı de işiklikler oldu u saptanmaktadır Örne in beyinde normalde de bulunun boşlukların hasta kişilerde daha geniş oldu u ve bazı beyin bölümlerinin normalden daha küçük oldu u görülüyor Özellikle, beynin plan yapmak ,sorun çözmek gibi işlevleri de yüklenen ön bölümü ve önceki deneyimleri hatırlayarak o anki duruma uygun bir davranış geliştirmekte rol oynayan hipokampus bölümünün normalden küçük oldu u saptanmıştır Bu bölgelerin işlevlerindeki aksama sonucunda hastalar günlük hayatta her an karşılaştı ımız basit ya da karmaşık sorunları çözmekte zorlanabiliyor Bu « sorun »lar örne in yeni tanıştı ımız bir kişiyle neleri konuşabilece imiz, şehir içinde bir yerden bir yere giderken karşılaştı ımız aksaklıkların üstesinden nasıl gelece imiz gibi bize basit gelen şeyler de olabilir Beyin yapısındaki de işiklikler hasta kişilerin beyinlerinin normal gelişimden farklı bir yol izledi i şeklinde yorumlanır Bu de işiklikler do umdan önce ya da do um sırasında etkili olan nedenlere ba lanır Örne in gebeli in erken dönemlerinde virüs enfeksiyonları ya da do um sırasındaki bazı sorunlar gibi Beyindeki kimyasal maddelerin rolü Beyinde milyarlarca sinir hücresi bulunur Bu hücreler bir telefon şebekesi gibi birbiriyle ba lantılıdır Her hücrenin ucundan salınan bazı kimyasal maddeler komşu hücreye ulaşarak hücreler arası haberleşmeyi sa lar Haberleşmeyi sa layan kimyasal maddelere nörotransmitter denir Adrenalin, dopamin, serotonin gibi& Şizofrenisi olan kişilerde dopaminin aracılık etti i haberleşmede bir bozukluk oldu u bilinmektedir Dopamin hastaların beyninde bazı bölgelerde fazla miktarda bulunmaktadır Dopamin aracılı ıyla haberleşmedeki bozukluk ezeyan ve halüsinasyonlar, da ınık davranış ve konuşma gibi hastalık bozukluklarından sorumlu tutulmaktadır ŞİZOFRENİDE ALEVLENMENİN HABERCİ BELİRTİLERİ Haberci Belirti Nedir ? Hastalı ın alevlenme dönemine girmesinden önceki günlerde beliren öncü belirtilerdir Şizofreni tıptaki bütün kronik hastalıklar gibi alevlenme ve yatışma dönemleri gösterir Hastalık alevlenme dönemine girmeden önce bazı belirtiler gözlenir Bu durumu grip olmadan once yaşadı ımız halsizlik, başa rısı gibi belirtiler benzetebiliriz E er bu belirtileri yaşadı ımız zaman istirahat eder, C vitamini kullanırsak gribi önleyebilir ya da daha hafif geçmesini sa layabiliriz Benzer şekilde, hastalar ve hastayla beraber yaşayanlar haberci belirtileri gözledi i zaman tedavi ekibini haberdar ederse alevlenmeyi erken dönemde önlemek mümkün olacaktır Haberci belirtiler hastadan hastaya de işiklik gösterir Ancak belirli bir hasta için her alevlenme döneminden önce hemen hep aynı haberci belirtiler gözlenir Haberci belirtilerden bazıları 1 İsteksizlik, ilgi kaybı 2Aileden ve arkadaşlardan uzaklaşma 3Dinle aşırı ilgilenmeye başlama 4 Uyku düzeninin bozulması( artma / azalma) 5Çökkünlük 6İştah azalması 7 Alınganlık 8 Çabuk sinirlenme 9 Küçük şeylere öfkelenme 10 Başkalarına ya da kendine zarar verme düşüncesi 11 Kendine bakımda gerileme 12 Alkol içmeye başlama 13Cinsel konularla fazla meşgul olmaya başlama 14 Sık sık tartışmalara girişme Şizofreninin İnatçı Belirtileri Hastalı ın bazı belirtileri uygun tedaviye karşın (azalsa bile) tümüyle ortadan kalkmayabilir Bunlara inatçı belirtiler denir Bu belirtiler günden güne artma ya da azalma gösterebilir Ancak sürekli olarak bulunma e ilimindedirlerHer hastada inatçı belirtiler görülmeyebilir İnatçı belirtiler kişiden kişiye de işebilir İnatçı Belirtilere bazı örnekler; 1 Sesler duymak 2 Başkalarıyla yakınlık kurmada isteksizlik 3 Başkalarına garip gelen düşünceler 4 Çökkünlük, mutsuzluk İnatçı belirtiler kişinin yaşamını olumsuz etkilerKişiden kişiye de işen başa çıkma yöntemleri inatçı belirtilerin olumsuz etkisini azaltmakta işe yarayabilir Hastalıkla Mücadele Hastalar için 10 emir Birinci Emir İlaçlarını almayı aksatmayacaksın Sorunları çözmek için ilacın tek başına yeterli olmadı ını biliyoruzİlacı yutmayı kolaylaştıracak sosyal destek programlarına da ihtiyaç var İkinci Emir Gününü ve geceni iyi ayarlayacaksın Yeteri kadar uyumaya özen göstereceksin Yeni grup ilaçların uyku verici yan etkileri daha az Hepimiz uykudan kazandı ımız zamanı nasıl de erlendirece imizi düşünelim Üçüncü Emir Stresten uzak duracaksın Söylemesi kolay, yapması zor Dördüncü Emir Herkesin her gün yaptı ı şeyleri sen de yapacaksın Şizofrenisi olan kişiler de günde üç ö ün yemek yemeli ; düzenli aralıklarla banyo yapmalı, traş olmalı Ayrıca evini ya da odasını temiz tutmalı Beşinci Emir Uyuşturucudan uzak duracaksın; alkol ve sigarada aşırıya kaçmayacaksın Ba ımlılık yapan ya da geçici bir keyif veren ilaçlardan da uzak durmalı Bu tür ilaçlar sanki sıkıntıları rahatlatıyor gibi düşünülse de psikotik alevlenme dönemleri Şizofrenisi olup da sigara içmemek neredeyse imkansız gibi, ancak aşırı sigara içmenin kullanılan ilaçların olumlu etkilerini zayıflattı ını hatırlatalım Altıncı Emir Yaşantının belirli bir düzeni olacak Hep aynı saatte yatmaya, kalkmaya, yemek yemeye özen göstermek gerekiyor Yedinci Emir Her gün için program yapacaksın Bütün gününü yatakta geçirmeyeceksin Her gün yararlı bir şeyler yapamaya gayret et Sekizinci Emir Başkalarıyla ba lantıyı kesmeyeceksin Arkadaşlarınla ve di er psikotik hastalarla , tanıdıklarınla ilişkini sürdürmelisin Dokuzuncu Emir Psikiyatristinle ve tedavi ekibiyle ba lantını kesmeyeceksin Hastanelerdeki bürokratik işlemlerin sıkıcılı ı nedeniyle bu bazen güç olsa da Onuncu Emir Her hafta jimnastik ya da bedensel egzersiz yapacaksın Böyle bir alışkanlı ı olmayanlar için başlangıçta zor gelebilir