Anareksia nervoza / anareksia nervoza hakkında

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-25-2012

ANAREKSİA NERVOZA

Genel olarak 12-18 yaşları arasında başlayan ve şişmanlamaya karşı ağır korku yüzünden bilinçli olarak aşırı zayıf kalma çabaları ile belirlenen bir bozukluktur

Toplumda ortaya çıkma sıklığı bilinmemekle birlikte eskiden sanıldığı gibi çok ender rastlanan bir rahatsızlık değildir

Anoreksia Nervozalı bireylerin yaklaşık %95' i kadındır

Ve bir kişinin kız kardeşinde bu tür bir bozukluk varsa o kişide aynı hastalık riski belirgin oranda artmaktadır

Bozukluk daha üst sosyoekonomik sınıflarda daha sıktır

En temel belirti aşırı kilo alma korkusudur

Bu durum kişinin yiyecek konusunda neredeyse fobik olacak noktaya dek varmasına neden olabilir

Şişmanlama korkusunun yanı sıra beden imgesinde de bozulma vardır

Buna bağlı olarak bu kişiler çok zayıf ve ince olsalar bile kendilerini şişman bulabilirler

Vücut ağırlığını kontrol altında tutabilmek için iki yolu kullanırlar: Kişilerin bir bölümü yiyecek alımını ileri derecede kısıtlarlar

Zaten aldıkları çok az yiyeceğin de çok az kalorili yiyecekler olmasına dikkat ederler

Bu kişiler buna rağmen ağır egzersizler de yaparlar

Diğer gruptaki kişilerde yiyecek alımının ileri derecede azaldığı açlık dönemleri ile aşırı yeme dönemlerinin birbirini izlediği gözlenir

Bu gruptaki kişiler

aşırı yemeden sonra şişmanlayacakları korkusuyla boğazlarına parmaklarını bastırarak kusarlar

Sık sık bunu yapan kişilerin el sırtında deri sertleşmesi olabilir

Sık kusan kişilerde mide asidinin etkisiyle dişlerde bozukluklar

çürümeler olur

Bu kişilerin yeme davranışlarında ve yiyeceklerle olan ilişkilerinde gariplikler gözlenebilir

Yiyecekleri saklayabilir

yemek yapmak için mutfakta saatlerce uğraşabilirler

Anoreksia Nervoza' nın nedenleri günümüzde kesin olarak bilinmemektedir

Hastalığın oluşumu psikolojik

sosyolojik ve biyolojik olmak üzere üç boyutta ele alınabilir

Hastalığın ergenlikte ortaya çıktığı; bu dönemin cinsel ve sosyal çatışmalarla yüklü oluşu dikkate alınacak olursa; cinsel ve sosyal çatışmalarla başa çıkma konusundaki yetersizliklerin yiyeceklerden fobik kaçınma şeklinde ortaya çıkması öne sürülebilir

Aşağıdakilerin varlığı halinde bu rahatsızlıktan bahsedilmektedir

1-Bulunduğu yas grubu ve boy uzunluğu acısından normal kabul edilen en az kilo ya da bu ağırlığın üzerindeki bir kiloyu kendisi için uygun bulmayıp

kabul etmeme

2-Yas ve boy göz önüne alındığında beklenenden daha düşük bir kilosu olmasına rağmen kilo almak veya şişmanlamaktan aşırı derecede korkma

3-Kişinin kilosu ya da vücut şeklini algılayışında bozukluk vardır

Kişinin kendini değerlendirişinde kilo ya da vücut seklinin

olağandan çok daha fazla ve anlamsız ölçüde bir yer kaplaması veya o anki kilosunun düşük olmasının öneminin farkına varmama

4-Bayanlarda birbirini izlemesi gereken en az 3 adet döneminin olmaması

Bu rahatsızlığın kısıtlı ( bu durum yaşanırken kişide bir anda "patlayıncaya dek" yeme ya da kendini kusmaya ya da lavman- idrar söktürücüler ile yediklerini çıkarma davranışının olmadığı) tip ya da bu sayılan davranışların olduğu tiksinircesine yeme/ çıkartma tipi olarak 2 şekli vardır

Hastaların çoğunun düşünce içeriği yemek ile ilişkilidir

Kimileri kalan

artan

yiyemedikleri yiyecekleri bırakamayıp

biriktirir

bazıları da hiç yapamayacağı yemek tariflerini edinmeye çalışabilir

Topluluk içinde yemek yeme konusunda isteksiz davranabilirler

Başlangıç ta çevrelerinden ilgi ve beğeni görmek için

kendileri üzerinde kontrol sağladıklarını görmek amacıyla alınan besinleri kısıtlamaya başlarlar

Eski kilolarına ya da çevrelerinde görünüm olarak beğeni kazanan kişilerin kilosuna inmek için hedef belirler

Kendileri gün içinde farklı zamanlarda tekrar tekrar tartar
Tıkınırcasına yeme-çıkartma tipine ait grubun alkol-madde kötüye kullanımı

daha çok duygusal durumda dalgalanmalar ve cinsel aktivitelere sahip olup

dürtülerini kontrollerinin daha zor olduğu gözlenmiştir

Kişiler kilo kayıplarını arttırmak için fiziksel egzersizler yapar ya da yorucu fiziksel uğraşılar içine girerler

Öyle ki kişi daha çok enerji harcayıp

kilo verebilmek için oturmayıp

ayakta durmayı yeğleyebilir ya da durduğu yerde el ve ayaklarını hareket ettirebilir

Kişinin toplumsal ilişkileri azalabilir

Sadece is

fiziksel egzersiz ve kilo düşünceleri ile ilgilidir

Bir deri bir kemik kalsa bile kilolu olduğu düşüncesindedir

Kişiler kendilerine listeler hazırla¤¤¤¤¤ kendilerine yasakladıkları yiyecekleri belirterek

bunları yemeyeceklerine yeminler ederler

Yarim kilo bile almaları onları zayıflıktan şişmanlığa geçtikleri seklinde düşündürür

Uzun sure bir konuya dikkatlerini veremezler

Kendilerine güvensizlik yoğun bir şekilde kendini hissettirmektedir

Gitgide sosyal çevrelerini kısıtlarlar

Çocuk gelişiminin erken evrelerinde

anne-çocuk iletişiminde çocuğun kendi başına

özgür davranışları üzerine yapılan müdahalelerin önemine dikkat çekilmektedir

Anoreksia başlangıcı sonrasında genellikle obsesif- kompulsif davranışlar başlayabilir

Özellikle temizlik saplantıları ( ev temizliğine yönelik aşırı aktiviteler gibi) ve ders çalışma ile ilgili saplantılara rastlanabilir

Cinsel gelişimlerinde sorun olduğu gibi

cinsel isteksizlik ve diğer cinsel sorunlar da beraberindedir

Bu kişilerde hastalığın yol açtığı vücutsal değişimler:

Hastalarda kansızlık

vücut su- tuz dengesinin bozulması

kanda kolesterol ve üre düzeylerinin artışı

karaciğer enzimlerinin yükselmesi

tiroid bezi hormonlarının düşmesi

kadınlarda ostrojen dediğimiz kadınlık hormonu

erkeklerde testesteron denen erkeklik hormonu düzeylerinde düşme sonucu cinsel işlevlerde azalma

kalp atımında azalma ve düzensizlikler

beyin boşluklarının beyin dokusuna oranla kapladığı hacmin artışı oluşabilmektedir

Kimlerde görülmektedir:

Bu rahatsızlık düzenli ve bol çeşitli yemek yeme olanaklarının olup

göze hoş görünmenin zayıf bir vücut yapısı ile paralel düşünüldüğü bati toplumlarında

kentsel alanlarda daha çok gözlenmektedir

Hastaların % 90-95 i kadındır

Anoreksia nervosa genç kızlarda % 0

5 oranında saptanmakta

genellikle 12-25 yas arasında rastlanmaktadır

Son yıllarda yurt dışında yapılan çalışmalara göre hastalığın yüz bin kişide 15-20 arasında görüldüğü saptanmıştır

Rahatsızlığın oluşumunda etkili risk faktörleri:

- Yaşanılan sosyo-kültürel çevrenin etkisi ile zayıflığın kesin güzellik ölçütü olması durumu yaygınlaştırmaktadır

Bazı mesleki alanlar ( hosteslik

modellik

dans ve müzikle uğraşanlarda) bu yüzden özellikle risk altındadır

-Bu rahatsızlığı olanların ailelerinde depresyon

alkolizm

şişmanlık ve gene bir yeme bozukluğuna daha çok rastlanmaktadır

Bu kişilerin annelerinin daha çok diyet yapıp

yeme bozukluğunun olduğu

sürekli diyet yapma düşünceleri ile haşır nesir oldukları

kızlarının da diyetleri konusunda yoğun düşünceler içinde olabildikleri gözlenmiştir

- Aile yapıları itibariyle

bağımsız hareket serbestisinin verilmediği ve aile işleyişi açısından yeterli keyif alınmayan doyum sağlanamayan ilişkilerin varlığı

-Öncesinde var olan aşırı şişman beden yapısı

-Çocukluk cağı başlangıçlı diabet ( seker hastalığı) varlığı

- Geçmişte yaşanan cinsel

fiziksel tacizler

Rahatsızlıktaki kişisel düşünce yapıları:

- Kişisel açıdan kendilerini yardıma muhtaç ama yardim edilemez görürler

- Kendi ve çevreleri üzerindeki denetimi kaybetme korkuları vardır

- Aşırı bir şekilde başkalarının görüşlerine bağımlı olarak özgüvenlerini koruyabilen

onların yeterli ya da olumlu desteği olmadığında kendilerini bir hiç olarak görürler

- Bir şey ya tam olmalı ya da hiç olmamalı seklinde bir düşünce yapısı olan kişilerdir

Hastalığın seyri:

Hastaların yarısının ilerleyen donemde iyileştiği

dörtte bir oranında hastanın kısmen iyileştiği

ancak bir miktar yakınmalarının sürdüğü belirlenmiştir

Hastalık sonucu olum oranının % 5 civarında olduğu gözlenmiştir

Hastalığın gidisine olumsuz etki yapan faktörler:

-Ailede aşırı geçimsizlik

tartışmalı ortam

-bulimianın hastalığa eslik etmesi

-Kusma

dışkılamayı arttırıcı ilaç kullanımları

-Obsesif-kompulsif

histerik

depresif

nörotik davranış yapıları

zeminde bulunan psikiyatrik sorunlar nedeniyle

kişide vücutsal yakınmaların fazlaca gündeme gelmesi (gastrit

kolit vBulletin

)

-Hastalığı inkar eden davranışlar içine girilmesi

Hastalığın gidisini olumlu etkileyen etmenler arasında ise erken başlangıç yaşı

hastalığı kabul etmek ve kendine güvenen bir kişilik yapısının bulunması sayılmaktadır

Tedavi:
Anoreksia Nervozalı hastaların tedavisi çoğu kez güçlüklerle doludur

Hastaların çoğunda

hastalık birkaç yıl önce başlamıştır

Tedaviye katılmak ve tedavi planları için isteksizdirler

Bu sebeple genellikle çocuklarının bu durumundan üzüntü ve endişe duyan anne babaları tarafından doktora getirilirler

Tedavide bireysel psikoterapi

grup ve aile terapisi

ilaç tedavisi gibi yöntemler kullanılabilir

Psikoterapide hastanın kendi duygularını uygun bir şekilde ifade edebilmesi

yeme davranışı üzerine kurulu yanlış düşünce tarzının değiştirilmesi

vücuduna yönelik olumsuz algılamaların düzeltilmesi

özgüvenin oluşturulması

kişilerarası sorunların belirlenip

çözümüne yönelen bir yaklaşımın oluşturulmasına çalışılır

Tedavide davranışçı terapi

aile terapisi ve grup terapisi kullanılabilir

06-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Anareksia nervoza / anareksia nervoza hakkında ANAREKSİA NERVOZA Genel olarak 12-18 yaşları arasında başlayan ve şişmanlamaya karşı ağır korku yüzünden bilinçli olarak aşırı zayıf kalma çabaları ile belirlenen bir bozukluktur Toplumda ortaya çıkma sıklığı bilinmemekle birlikte eskiden sanıldığı gibi çok ender rastlanan bir rahatsızlık değildir Anoreksia Nervozalı bireylerin yaklaşık %95' i kadındır Ve bir kişinin kız kardeşinde bu tür bir bozukluk varsa o kişide aynı hastalık riski belirgin oranda artmaktadır Bozukluk daha üst sosyoekonomik sınıflarda daha sıktır En temel belirti aşırı kilo alma korkusudur Bu durum kişinin yiyecek konusunda neredeyse fobik olacak noktaya dek varmasına neden olabilir Şişmanlama korkusunun yanı sıra beden imgesinde de bozulma vardır Buna bağlı olarak bu kişiler çok zayıf ve ince olsalar bile kendilerini şişman bulabilirler Vücut ağırlığını kontrol altında tutabilmek için iki yolu kullanırlar: Kişilerin bir bölümü yiyecek alımını ileri derecede kısıtlarlar Zaten aldıkları çok az yiyeceğin de çok az kalorili yiyecekler olmasına dikkat ederler Bu kişiler buna rağmen ağır egzersizler de yaparlar Diğer gruptaki kişilerde yiyecek alımının ileri derecede azaldığı açlık dönemleri ile aşırı yeme dönemlerinin birbirini izlediği gözlenir Bu gruptaki kişiler aşırı yemeden sonra şişmanlayacakları korkusuyla boğazlarına parmaklarını bastırarak kusarlar Sık sık bunu yapan kişilerin el sırtında deri sertleşmesi olabilir Sık kusan kişilerde mide asidinin etkisiyle dişlerde bozukluklar çürümeler olur Bu kişilerin yeme davranışlarında ve yiyeceklerle olan ilişkilerinde gariplikler gözlenebilir Yiyecekleri saklayabilir yemek yapmak için mutfakta saatlerce uğraşabilirler Anoreksia Nervoza' nın nedenleri günümüzde kesin olarak bilinmemektedir Hastalığın oluşumu psikolojik sosyolojik ve biyolojik olmak üzere üç boyutta ele alınabilir Hastalığın ergenlikte ortaya çıktığı; bu dönemin cinsel ve sosyal çatışmalarla yüklü oluşu dikkate alınacak olursa; cinsel ve sosyal çatışmalarla başa çıkma konusundaki yetersizliklerin yiyeceklerden fobik kaçınma şeklinde ortaya çıkması öne sürülebilir Aşağıdakilerin varlığı halinde bu rahatsızlıktan bahsedilmektedir 1-Bulunduğu yas grubu ve boy uzunluğu acısından normal kabul edilen en az kilo ya da bu ağırlığın üzerindeki bir kiloyu kendisi için uygun bulmayıpkabul etmeme 2-Yas ve boy göz önüne alındığında beklenenden daha düşük bir kilosu olmasına rağmen kilo almak veya şişmanlamaktan aşırı derecede korkma 3-Kişinin kilosu ya da vücut şeklini algılayışında bozukluk vardır Kişinin kendini değerlendirişinde kilo ya da vücut seklinin olağandan çok daha fazla ve anlamsız ölçüde bir yer kaplaması veya o anki kilosunun düşük olmasının öneminin farkına varmama 4-Bayanlarda birbirini izlemesi gereken en az 3 adet döneminin olmaması Bu rahatsızlığın kısıtlı ( bu durum yaşanırken kişide bir anda "patlayıncaya dek" yeme ya da kendini kusmaya ya da lavman- idrar söktürücüler ile yediklerini çıkarma davranışının olmadığı) tip ya da bu sayılan davranışların olduğu tiksinircesine yeme/ çıkartma tipi olarak 2 şekli vardır Hastaların çoğunun düşünce içeriği yemek ile ilişkilidir Kimileri kalan artan yiyemedikleri yiyecekleri bırakamayıp biriktirir bazıları da hiç yapamayacağı yemek tariflerini edinmeye çalışabilir Topluluk içinde yemek yeme konusunda isteksiz davranabilirler Başlangıç ta çevrelerinden ilgi ve beğeni görmek için kendileri üzerinde kontrol sağladıklarını görmek amacıyla alınan besinleri kısıtlamaya başlarlar Eski kilolarına ya da çevrelerinde görünüm olarak beğeni kazanan kişilerin kilosuna inmek için hedef belirler Kendileri gün içinde farklı zamanlarda tekrar tekrar tartar Tıkınırcasına yeme-çıkartma tipine ait grubun alkol-madde kötüye kullanımı daha çok duygusal durumda dalgalanmalar ve cinsel aktivitelere sahip olup dürtülerini kontrollerinin daha zor olduğu gözlenmiştir Kişiler kilo kayıplarını arttırmak için fiziksel egzersizler yapar ya da yorucu fiziksel uğraşılar içine girerler Öyle ki kişi daha çok enerji harcayıp kilo verebilmek için oturmayıp ayakta durmayı yeğleyebilir ya da durduğu yerde el ve ayaklarını hareket ettirebilir Kişinin toplumsal ilişkileri azalabilir Sadece is fiziksel egzersiz ve kilo düşünceleri ile ilgilidir Bir deri bir kemik kalsa bile kilolu olduğu düşüncesindedir Kişiler kendilerine listeler hazırla¤¤¤¤¤ kendilerine yasakladıkları yiyecekleri belirterek bunları yemeyeceklerine yeminler ederler Yarim kilo bile almaları onları zayıflıktan şişmanlığa geçtikleri seklinde düşündürür Uzun sure bir konuya dikkatlerini veremezler Kendilerine güvensizlik yoğun bir şekilde kendini hissettirmektedir Gitgide sosyal çevrelerini kısıtlarlar Çocuk gelişiminin erken evrelerinde anne-çocuk iletişiminde çocuğun kendi başınaözgür davranışları üzerine yapılan müdahalelerin önemine dikkat çekilmektedir Anoreksia başlangıcı sonrasında genellikle obsesif- kompulsif davranışlar başlayabilir Özellikle temizlik saplantıları ( ev temizliğine yönelik aşırı aktiviteler gibi) ve ders çalışma ile ilgili saplantılara rastlanabilir Cinsel gelişimlerinde sorun olduğu gibi cinsel isteksizlik ve diğer cinsel sorunlar da beraberindedir Bu kişilerde hastalığın yol açtığı vücutsal değişimler: Hastalarda kansızlık vücut su- tuz dengesinin bozulması kanda kolesterol ve üre düzeylerinin artışı karaciğer enzimlerinin yükselmesi tiroid bezi hormonlarının düşmesi kadınlarda ostrojen dediğimiz kadınlık hormonu erkeklerde testesteron denen erkeklik hormonu düzeylerinde düşme sonucu cinsel işlevlerde azalma kalp atımında azalma ve düzensizlikler beyin boşluklarının beyin dokusuna oranla kapladığı hacmin artışı oluşabilmektedir Kimlerde görülmektedir: Bu rahatsızlık düzenli ve bol çeşitli yemek yeme olanaklarının olup göze hoş görünmenin zayıf bir vücut yapısı ile paralel düşünüldüğü bati toplumlarında kentsel alanlarda daha çok gözlenmektedir Hastaların % 90-95 i kadındır Anoreksia nervosa genç kızlarda % 05 oranında saptanmakta genellikle 12-25 yas arasında rastlanmaktadır Son yıllarda yurt dışında yapılan çalışmalara göre hastalığın yüz bin kişide 15-20 arasında görüldüğü saptanmıştır Rahatsızlığın oluşumunda etkili risk faktörleri: - Yaşanılan sosyo-kültürel çevrenin etkisi ile zayıflığın kesin güzellik ölçütü olması durumu yaygınlaştırmaktadır Bazı mesleki alanlar ( hosteslik modellik dans ve müzikle uğraşanlarda) bu yüzden özellikle risk altındadır -Bu rahatsızlığı olanların ailelerinde depresyon alkolizm şişmanlık ve gene bir yeme bozukluğuna daha çok rastlanmaktadır Bu kişilerin annelerinin daha çok diyet yapıpyeme bozukluğunun olduğu sürekli diyet yapma düşünceleri ile haşır nesir oldukları kızlarının da diyetleri konusunda yoğun düşünceler içinde olabildikleri gözlenmiştir - Aile yapıları itibariyle bağımsız hareket serbestisinin verilmediği ve aile işleyişi açısından yeterli keyif alınmayan doyum sağlanamayan ilişkilerin varlığı -Öncesinde var olan aşırı şişman beden yapısı -Çocukluk cağı başlangıçlı diabet ( seker hastalığı) varlığı - Geçmişte yaşanan cinsel fiziksel tacizler Rahatsızlıktaki kişisel düşünce yapıları: - Kişisel açıdan kendilerini yardıma muhtaç ama yardim edilemez görürler - Kendi ve çevreleri üzerindeki denetimi kaybetme korkuları vardır - Aşırı bir şekilde başkalarının görüşlerine bağımlı olarak özgüvenlerini koruyabilen onların yeterli ya da olumlu desteği olmadığında kendilerini bir hiç olarak görürler - Bir şey ya tam olmalı ya da hiç olmamalı seklinde bir düşünce yapısı olan kişilerdir Hastalığın seyri: Hastaların yarısının ilerleyen donemde iyileştiği dörtte bir oranında hastanın kısmen iyileştiği ancak bir miktar yakınmalarının sürdüğü belirlenmiştir Hastalık sonucu olum oranının % 5 civarında olduğu gözlenmiştir Hastalığın gidisine olumsuz etki yapan faktörler: -Ailede aşırı geçimsizlik tartışmalı ortam -bulimianın hastalığa eslik etmesi -Kusma dışkılamayı arttırıcı ilaç kullanımları -Obsesif-kompulsif histerik depresif nörotik davranış yapıları zeminde bulunan psikiyatrik sorunlar nedeniyle kişide vücutsal yakınmaların fazlaca gündeme gelmesi (gastrit kolit vBulletin) -Hastalığı inkar eden davranışlar içine girilmesi Hastalığın gidisini olumlu etkileyen etmenler arasında ise erken başlangıç yaşı hastalığı kabul etmek ve kendine güvenen bir kişilik yapısının bulunması sayılmaktadır Tedavi: Anoreksia Nervozalı hastaların tedavisi çoğu kez güçlüklerle doludur Hastaların çoğunda hastalık birkaç yıl önce başlamıştır Tedaviye katılmak ve tedavi planları için isteksizdirler Bu sebeple genellikle çocuklarının bu durumundan üzüntü ve endişe duyan anne babaları tarafından doktora getirilirler Tedavide bireysel psikoterapi grup ve aile terapisi ilaç tedavisi gibi yöntemler kullanılabilir Psikoterapide hastanın kendi duygularını uygun bir şekilde ifade edebilmesi yeme davranışı üzerine kurulu yanlış düşünce tarzının değiştirilmesi vücuduna yönelik olumsuz algılamaların düzeltilmesi özgüvenin oluşturulması kişilerarası sorunların belirlenip çözümüne yönelen bir yaklaşımın oluşturulmasına çalışılırTedavide davranışçı terapi aile terapisi ve grup terapisi kullanılabilir