Hiperaktivite Sendromu: Dikkat Azliği

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-25-2012

Çocuklarda hiperaktivite sendromu
Hiperaktivite sendromu nedir?
�Attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD)� birçok çocuk ve erişkinde görülen bir davranış biçiminin ismidir

Bu sendromda kişide dikkat azlığı ve aşırı aktivite vardır ve bu genellikle hastanın yaşına kıyasla daha ağır ve sıktır

Böyle çocukların çoğu hem dikkatsiz hem de hiperaktiftir

Yaklaşık 20 çocuktan 1�ini etkileyen ve erkeklerde kızlara göre daha sık görülen bir sorundur

Hiperaktif çocuk aşağıdaki belirtilerden 6 veya daha fazlasına sahiptir

v Direktifleri izlemekte güçlük çekme
v Okul veya evde iş veya oyun aktivitelerine dikkatini toplamakta güçlük çekme
v Okul ve evdeki aktiviteler için gerekli nesneleri kaybetme
v Dinlemiyor gibi görünme
v Ayrıntılara dikkat etmeme
v Dağınık görünme
v Önceden planlama gerektiren görevlerde güçlük çekme
v Unutkanlık
v Kolayca dikkatinin dağılması
Hiperaktif çocuk aşağıdaki semptomların en az 6�sına sahiptir:
v Yerinde duramama
v Uygunsuz şekilde koşma veya tırmanma
v Sessizce oynayamama
v Patlayıcı tarzda cevap verme
v Koltukta (sandalyede) kalamama
v Fazla konuşma
v Her zaman fırlamaya hazır olma
v Sırasını bekleyememe
v İnsanların sözünü kesme
Hiperaktivite sendromunun nedeni nedir?
Eskiden hiperaktivite sendromunun bir çeşit beyin hasarına bağlı olduğu düşünülüyordu

Şimdi ise bu çocukların beyin yapılarının normal olduğu fakat beyin kimyasının normal olmadığı bilinmektedir

Bu durum genetik bir sorun olabilir

Hiperaktif çocuklar beynin kritik bölgelerinde düşünceyi organize eden bazı kimyasal maddeleri yeterince yapamamaktadırlar

Bu maddelerin yetersiz olması halinde ise beynin organizasyon merkezleri düzenli çalışmamaktadır

Bu durum hiperaktif çocuklarda görülen belirtilere neden olmaktadır

Hiperaktivite sendromu �kötü anne-baba� olmaya bağlı değildir fakat ev hayatının ve okul çevresinin düzensiz olması belirtilerin kötüleşmesine neden olabilir

Hiperaktivite sendromu fazla veya eksik şeker tüketilmesine ya da diyet tadlandırıcı kullanımına da bağlı değildir

Besinlere eklenen katkı maddeleri boyalar besin allerjisi ya da diğer allerjiler veya vitamin eksikliği ile de ilişkili değildir

Fazla televizyon seyretme floresan ışıklar ve video oyunlarıyla da bağlantısı yoktur

Hiperaktif çocuğuma nasıl yardımcı olabilirim?
Ebeveynler okul çalışanları ve doktorlardan oluşan bir ekibin birlikta çalışması çocuğunuza yardım etmenin en güzel yoludur

Birçok çocuk ilaç tedavisinden fayda görür ve bazı çocuklar için de psikolojik danışma gereklidir

Nasıl bir yaklaşım yapılması gerektiğini doktorunuzla tartışınız

Çocuğuma evde nasıl yardımcı olabilirim?
Hiperaktif bir çocuğun ebeveyni olmak kolay değildir

Bu çocuklar bazı direktiflerinizi anlamakta güçlük çekebilirler

Hiperaktif çocuklar genellikle sürekli hareket halindedir

Bu durum erişkinler için çok zordur

Çocuğunuza yardımvı olabilmek için ev hayatınızı biraz değiştirmeniz gerekebilir

Aşağıda bazı ipuçları verilmiştir:
· Evdeki programınızı organize ediniz

Uyanma yemek yeme oyun oynama ev aaaaini yapma televizyon seyretme veya video oyunları oynama ve yatma saatlerini belirleyiniz

Bu programı bir tahtaya veya kağıda yazarak çocuğunuzun her zaman görebileceği bir yere asınız

Eğer çocuğunuz henüz okuyamıyorsa her günün aktivitelerini resimler ya da şekillerle gösteriniz

Rutindeki değişiklikleri önceden açıklayınız

Çocuğunuzun değişiklikleri anladığından emin olunuz

· Evde uyulması gerekli kurallar koyunuz

Kuralları basit açık ve kısa tutunuz

Kurallar anlaşılır şekilde izah edilmelidir

Kurallara uyulduğu zaman veya uyulmadığı zaman neler olacağı açıklanmalıdır

Kuralları ve uyulmadığı zaman doğacak sonuçları yazınız

Bu listeyi program listesinin yanına asınız

Kurallara uymamanın cezası doğru çabuk ve tutarlı olarak verilmelidir

· Olumlu olunuz

Çocuğunuza neyi istemediğinizden ziyade neyi istediğinizi anlatınız

Çocuğunuzu yaptığı olumlu şeyler için ödüllendiriniz- elbiselerini giyme veya kapıları sessizce kapatma gibi küçük şeyler için bile

Hiperaktif çocuklar zamanlarının önemli bir bölümünü yanlışlarını dinlemekle geçirirler

Doğruları için de ödüllendirilmelidirler

· Direktiflerinizin anlaşıldığından emin olunuz

Önce çocuğunuzun dikkatini toplayınız

Doğrudan onun gözlerine bakınız

Sonra açık ve sakin bir sesle ondan tam olarak ne istediğinizi anlatınız

Çocuğunuzun direktiflerinizi tekrarlamasını isteyiniz

Direktifleri basit ve kısa tutunuz

Zor görevler için her seferinde sadece 1 veya 2 direktif veriniz

Çocuğunuz her görevi tamamladığında onu kutlayınız

· İstikrarlı olunuz

Sadece yapabileceğiniz şeyleri vadediniz

Yapacağınızı söylediğiniz şeyleri yapınız

İsteklerinizi ve talimatlarınızı birçok kez söylemeniz işe yaramaz

Çocuğunuz kuralları bozarsa bir kez ve sakin bir üslupla uyarınız

Uyarı işe yaramazsa söz verdiğiniz cezayı uygulayınız

· Çocugunuzu bir kişinin sürekli izlemesini sağlayınız

Dürtüleriyle hareket ettikleri için hiperaktif çocuklar normalden daha fazla gözlem gerektirirler

Çocuğunuzun bütün gün erişkinler tarafından izlenmesini sağlayınız

· Çocugunuzu arkadaş çevresinde izleyiniz

Hiperaktif çocukların sosyal yetenekleri ve kuralları öğrenmesi zordur

Çocuğunuzun kendi dil ve fiziksel becerilerine uygun arkadaş edinmesine dikkat ediniz

Başlangıçta sadece 1 veya 2 oyun arkadaşı çağırınız

Oyun sırasında onları izleyiniz

Güzel davranışları ödüllendiriniz

En önemlisi oyun sırasında itip kakma ve bağırmaya izin vermeyiniz

· Okul aktivitelerine yardımcı olunuz

Hiperaktif çocuklar için sabah okula gitmek zor olabilir

Okul hazırlığını akşamdan tamamlayınız- okul elbiselerini ve kitap çantasını hazırlayınız

Çocuğunuzun giyinmesi ve güzel bir kahvaltı yapması için yeterli zaman bırakınız

· Ev aaaai için sürekli bir program yapınız

Ev aaaaininin yapılacağı bir yer seçiniz

Bu yer diğer insanlar televizyon ve video oyunları gibi dikkati dağıtan faktörlerden uzak olmalıdır

Ev aaaai süresini kısa bölümlere ayırınız ve zaman zaman ara veriniz

Örneğin çocuğunuza okuldan sonra bir ara öğün veriniz ve birkaç dakika oynamasına izin veriniz

Sonra ev aaaai zamanını başlatınız

Sık sık kısa eğlence araları veriniz

Çocuğunuzu mümkün olduğu kadar teşvik ediniz ancak aaaaini kendisinin yapmasını sağlayınız

· Notları değil çalışmayı özendiriniz

Çocuğunuzu sadece iyi notlar için değil ev aaaaini bitirmeye çalıştığı için ödüllendiriniz

İyi notlar aldığı için ayrıca ödül verebilirsiniz

· Çocuğunuzun öğretmenleri ile görüşünüz

Çocuğunuzun okul başarısını (derste oyunda yemekte) öğreniniz

Öğretmeninden günlük veya haftalık gelişmeleri sorunuz

Bu gelişmeler iyi veya kötü yönde olabilir

Öğretmenin ders planlarını önceden öğrenerek evde çocuğunuzla çalışınız

Çocuğumun hiperaktivitesi zamanla düzelecek mi?
Eskiden bu sorunun zamanla düzeleceğini sanıyorduk

Artık hastaların çoğunda bunun doğru olmadığını biliyoruz

Hiperaktif çocuklar büyüdükçe daha iyiye giderler

Birçoğu sorunlarına adapte olmayı öğrenirler

Hiperaktivite genellikle geç ergenlik döneminde sona erer

Fakat hastaların yaklaşık yarısının dikkatlerinin çabuk dağılması geniş duygusal dalgalanmalar öfke nöbetleri ve görevlerini tamamlayamama gibi sorunları devam eder

Öğretmenleri ve doktorları ile birlikte çalışan şefkatli ebeveynleri olan hastaların iyileşme şansı daha yüksektir

06-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Hiperaktivite Sendromu: Dikkat Azliği Çocuklarda hiperaktivite sendromu Hiperaktivite sendromu nedir? �Attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD)� birçok çocuk ve erişkinde görülen bir davranış biçiminin ismidir Bu sendromda kişide dikkat azlığı ve aşırı aktivite vardır ve bu genellikle hastanın yaşına kıyasla daha ağır ve sıktır Böyle çocukların çoğu hem dikkatsiz hem de hiperaktiftir Yaklaşık 20 çocuktan 1�ini etkileyen ve erkeklerde kızlara göre daha sık görülen bir sorundur Hiperaktif çocuk aşağıdaki belirtilerden 6 veya daha fazlasına sahiptir v Direktifleri izlemekte güçlük çekme v Okul veya evde iş veya oyun aktivitelerine dikkatini toplamakta güçlük çekme v Okul ve evdeki aktiviteler için gerekli nesneleri kaybetme v Dinlemiyor gibi görünme v Ayrıntılara dikkat etmeme v Dağınık görünme v Önceden planlama gerektiren görevlerde güçlük çekme v Unutkanlık v Kolayca dikkatinin dağılması Hiperaktif çocuk aşağıdaki semptomların en az 6�sına sahiptir: v Yerinde duramama v Uygunsuz şekilde koşma veya tırmanma v Sessizce oynayamama v Patlayıcı tarzda cevap verme v Koltukta (sandalyede) kalamama v Fazla konuşma v Her zaman fırlamaya hazır olma v Sırasını bekleyememe v İnsanların sözünü kesme Hiperaktivite sendromunun nedeni nedir? Eskiden hiperaktivite sendromunun bir çeşit beyin hasarına bağlı olduğu düşünülüyordu Şimdi ise bu çocukların beyin yapılarının normal olduğu fakat beyin kimyasının normal olmadığı bilinmektedir Bu durum genetik bir sorun olabilir Hiperaktif çocuklar beynin kritik bölgelerinde düşünceyi organize eden bazı kimyasal maddeleri yeterince yapamamaktadırlar Bu maddelerin yetersiz olması halinde ise beynin organizasyon merkezleri düzenli çalışmamaktadır Bu durum hiperaktif çocuklarda görülen belirtilere neden olmaktadır Hiperaktivite sendromu �kötü anne-baba� olmaya bağlı değildir fakat ev hayatının ve okul çevresinin düzensiz olması belirtilerin kötüleşmesine neden olabilir Hiperaktivite sendromu fazla veya eksik şeker tüketilmesine ya da diyet tadlandırıcı kullanımına da bağlı değildir Besinlere eklenen katkı maddeleri boyalar besin allerjisi ya da diğer allerjiler veya vitamin eksikliği ile de ilişkili değildir Fazla televizyon seyretme floresan ışıklar ve video oyunlarıyla da bağlantısı yoktur Hiperaktif çocuğuma nasıl yardımcı olabilirim? Ebeveynler okul çalışanları ve doktorlardan oluşan bir ekibin birlikta çalışması çocuğunuza yardım etmenin en güzel yoludur Birçok çocuk ilaç tedavisinden fayda görür ve bazı çocuklar için de psikolojik danışma gereklidir Nasıl bir yaklaşım yapılması gerektiğini doktorunuzla tartışınız Çocuğuma evde nasıl yardımcı olabilirim? Hiperaktif bir çocuğun ebeveyni olmak kolay değildir Bu çocuklar bazı direktiflerinizi anlamakta güçlük çekebilirler Hiperaktif çocuklar genellikle sürekli hareket halindedir Bu durum erişkinler için çok zordur Çocuğunuza yardımvı olabilmek için ev hayatınızı biraz değiştirmeniz gerekebilir Aşağıda bazı ipuçları verilmiştir: · Evdeki programınızı organize ediniz Uyanma yemek yeme oyun oynama ev aaaaini yapma televizyon seyretme veya video oyunları oynama ve yatma saatlerini belirleyiniz Bu programı bir tahtaya veya kağıda yazarak çocuğunuzun her zaman görebileceği bir yere asınız Eğer çocuğunuz henüz okuyamıyorsa her günün aktivitelerini resimler ya da şekillerle gösteriniz Rutindeki değişiklikleri önceden açıklayınız Çocuğunuzun değişiklikleri anladığından emin olunuz · Evde uyulması gerekli kurallar koyunuz Kuralları basit açık ve kısa tutunuz Kurallar anlaşılır şekilde izah edilmelidir Kurallara uyulduğu zaman veya uyulmadığı zaman neler olacağı açıklanmalıdır Kuralları ve uyulmadığı zaman doğacak sonuçları yazınız Bu listeyi program listesinin yanına asınız Kurallara uymamanın cezası doğru çabuk ve tutarlı olarak verilmelidir · Olumlu olunuz Çocuğunuza neyi istemediğinizden ziyade neyi istediğinizi anlatınız Çocuğunuzu yaptığı olumlu şeyler için ödüllendiriniz- elbiselerini giyme veya kapıları sessizce kapatma gibi küçük şeyler için bile Hiperaktif çocuklar zamanlarının önemli bir bölümünü yanlışlarını dinlemekle geçirirler Doğruları için de ödüllendirilmelidirler · Direktiflerinizin anlaşıldığından emin olunuz Önce çocuğunuzun dikkatini toplayınız Doğrudan onun gözlerine bakınız Sonra açık ve sakin bir sesle ondan tam olarak ne istediğinizi anlatınız Çocuğunuzun direktiflerinizi tekrarlamasını isteyiniz Direktifleri basit ve kısa tutunuz Zor görevler için her seferinde sadece 1 veya 2 direktif veriniz Çocuğunuz her görevi tamamladığında onu kutlayınız · İstikrarlı olunuz Sadece yapabileceğiniz şeyleri vadediniz Yapacağınızı söylediğiniz şeyleri yapınız İsteklerinizi ve talimatlarınızı birçok kez söylemeniz işe yaramaz Çocuğunuz kuralları bozarsa bir kez ve sakin bir üslupla uyarınız Uyarı işe yaramazsa söz verdiğiniz cezayı uygulayınız · Çocugunuzu bir kişinin sürekli izlemesini sağlayınız Dürtüleriyle hareket ettikleri için hiperaktif çocuklar normalden daha fazla gözlem gerektirirler Çocuğunuzun bütün gün erişkinler tarafından izlenmesini sağlayınız · Çocugunuzu arkadaş çevresinde izleyiniz Hiperaktif çocukların sosyal yetenekleri ve kuralları öğrenmesi zordur Çocuğunuzun kendi dil ve fiziksel becerilerine uygun arkadaş edinmesine dikkat ediniz Başlangıçta sadece 1 veya 2 oyun arkadaşı çağırınız Oyun sırasında onları izleyiniz Güzel davranışları ödüllendiriniz En önemlisi oyun sırasında itip kakma ve bağırmaya izin vermeyiniz · Okul aktivitelerine yardımcı olunuz Hiperaktif çocuklar için sabah okula gitmek zor olabilir Okul hazırlığını akşamdan tamamlayınız- okul elbiselerini ve kitap çantasını hazırlayınız Çocuğunuzun giyinmesi ve güzel bir kahvaltı yapması için yeterli zaman bırakınız · Ev aaaai için sürekli bir program yapınız Ev aaaaininin yapılacağı bir yer seçiniz Bu yer diğer insanlar televizyon ve video oyunları gibi dikkati dağıtan faktörlerden uzak olmalıdır Ev aaaai süresini kısa bölümlere ayırınız ve zaman zaman ara veriniz Örneğin çocuğunuza okuldan sonra bir ara öğün veriniz ve birkaç dakika oynamasına izin veriniz Sonra ev aaaai zamanını başlatınız Sık sık kısa eğlence araları veriniz Çocuğunuzu mümkün olduğu kadar teşvik ediniz ancak aaaaini kendisinin yapmasını sağlayınız · Notları değil çalışmayı özendiriniz Çocuğunuzu sadece iyi notlar için değil ev aaaaini bitirmeye çalıştığı için ödüllendiriniz İyi notlar aldığı için ayrıca ödül verebilirsiniz · Çocuğunuzun öğretmenleri ile görüşünüz Çocuğunuzun okul başarısını (derste oyunda yemekte) öğreniniz Öğretmeninden günlük veya haftalık gelişmeleri sorunuz Bu gelişmeler iyi veya kötü yönde olabilir Öğretmenin ders planlarını önceden öğrenerek evde çocuğunuzla çalışınız Çocuğumun hiperaktivitesi zamanla düzelecek mi? Eskiden bu sorunun zamanla düzeleceğini sanıyorduk Artık hastaların çoğunda bunun doğru olmadığını biliyoruz Hiperaktif çocuklar büyüdükçe daha iyiye giderler Birçoğu sorunlarına adapte olmayı öğrenirler Hiperaktivite genellikle geç ergenlik döneminde sona erer Fakat hastaların yaklaşık yarısının dikkatlerinin çabuk dağılması geniş duygusal dalgalanmalar öfke nöbetleri ve görevlerini tamamlayamama gibi sorunları devam eder Öğretmenleri ve doktorları ile birlikte çalışan şefkatli ebeveynleri olan hastaların iyileşme şansı daha yüksektir