Burnout Tükenmislik Sendromu / Burnout Tükenmislik Sendromu hakkında

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-25-2012

yönetimler

yapılan işlerin nitelikleri ve bağımsız çalışabilme durumları

çalışanlarda

özellikle sağlık çalışanları arasında çok yaygındır

Günümüz iş dünyasında

teknolojinin ilerlemesiyle birlikte üretim ve verim kalitesinde gözle görülür bir azalma dikkati çekmektedir

19

yy'da Sanayi Devrimi ile işlevlerinin bir kısmını makinelere devreden insan

şimdi bu içine girdiği girdaptan kendini kurtaramamaktadır

Böyle oluncada insanın iş dünyasında sürekli sorunlarla karşılaşması da kaçınılmaz olacaktır

Son dönemde ise yeni iş ortamları

yönetimler

yapılan işlerin nitelikleri ve özerklik durumları

çalışan insanda

özelliklede sağlık çalışanları arasında 'Burnout (tükenmişlik) Sendromu' denilen bir durumu ortaya çıkarmıştır

Burnout

kısaca kişinin kendisine büyük hedefler koyup daha sonra istediklerini elde edemeyip hayalkırıklığına uğrayarak

yorulduğunu ve enerjisinin tükendiğini hissetmesi olarak açıklanabilir

Tükenmişlik sendromu duygusal

fiziksel

zihinsel bulgu ve belirtiler içermektedir ;
Duygusal tükenmişlik belirtileri ; Depresif duygulanım

desteksiz

güvensiz hissetme

ümitsizlik

evde gerilim ve tartışma artışı

kızgınlık

sabırsızlık

huzursuzluk gibi negatif duygularda artış

nezaket

saygı ve arkadaşlık gibi pozitif duygularda azalma olarak görülebilir

Fiziksel tükenmişlik belirtileri ;
Güçsüzlük

kronik yorgunluk

enerji kaybı

yıpranma

hastalıklara karşı daha hassas olma

sık baş ağrıları

bulantı kas krampları

bel ağrısı

uyku bozuklukları gibi değişik sorun ve yakınmaları içerir

Zihinsel tükenmişlik duyguları ise ; Doyumsuzluk

kendine işine ve genel olarak yaşama karşı negatif tutumlar içerebilir

bunların sonucunda ise işi bırakma

savsaklama gibi davranışlar görülebilir

Ayrıca tükenmişlik sendromunun oluşmasında etkili olduğu düşünülen 3 durum dikkati çekmektedir :

Rol Çatışmaları : Birbiriyle çakışan sorumluluklar taşıyan insan

öncelikler koyarak sorumluluklarını sıralamak yerine

herşeyi aynı düzeyde iyi yapmaya çalışabilir

Bu durumda yorgun düşer ve sonuç tükenmişilk sendromu olur

Rol Belirsizliği : Çalışan kendisinde iyi bir kariyer portresi çizmesinin beklendiğini bilir ama kendisine rehberlik ya da model alacağı biri olmadığından bunu nasıl başaracağından emin olamaz

Ve bunun sonucunda da faydalı olacak hiçbirşeyi başaramadığı kanısına kapılabilir

Aşırı yüklenme : Hiç kimseye hayır diyemeyerek altından kalkabileceğinden çok daha fazla sorumluluk yüklenen kişi sonuç olarak tükenme noktasına dayanabilir

Tüm bunların dışında çalışma ortamıyla ilgili bazı problemlerde strese ve kişinin kendisini yaptığı işte mutsuz hissetmesine neden olabilir

Bu problemlerden en önemlileri :

· Aşırı iş yükü ve dinlenme zamanının az olması

· Yöneticilerin yetersizliği

denetim yetersizliği veya her ikisi

· Yetersiz uzman eğitimi ve yönlendirme

· Yaptığı işi kontrol etme veya etkileme duygusundan yoksun olma

· Çalışanlar arasında destek ve sosyal iişkilerin olmaması

· Aşırı zor ve yoğun iş ortamı

olarak sıralanabilir

Bornout ile başetmek başlangıçta kişinin kendi çabalarıyla mümkün olabilmektedir

Ancak ilerlemiş ve daha ciddi durumlarda problemi çözümleyebilmek için bir takım yöntemler uygulanmaktadır

Problemi kendi kendine çözmek isteyen kişinin kendisine bir takım sorular sorması gerektiği kabul edilmektedir ;

· Yorgunluk hissiniz ne zaman başladı?
· Bu yorgunluk hissi ne zaman hayatınızda önemli bir yer tutmaya başladı?
· İş arkadaşlarınızla olan ilişkilerinizde hangi noktadan sonra kişisel
hoşgörünüzü kaybettiniz?
· Bulunduğunuz projelerde sorumluluğunuzun ne olduğunu tam olarak biliyor
musunuz?
Bu sorulara verilecek cevaplar kişinin kendisini daha iyi hissetmesine

değerlerini ve önceliklerini yeniden yapılandırmasına yardımcı olacaktır

İkinci adım ise

kişinin hayatında bazı değişiklikler yapmasıdır

Kişinin işine karşı cazibesi azaldığında işi veya en azından sorumlulukları değiştirmek yararlı olacaktır

Belkide bu zamanda işe bir süre ara vermek en iyisi olacaktır

Tükenmişlik sendromu ile başedebilmek için

bu tarz kişisel önlemler dışında daha ciddi yöntemler de bulunmaktadır

Bu yöntemlerin uygulama alanları bireysel olarak çalışanlar

çalışma grupları ve işverenler olmak üzere üçe ayrılmaktadır

Bu sendrom ile başedebilmek adına strateji belirleme

planlama ve uygulama daha çok işveren ya da çalışma koşullarını belirleyenlerin kararlarına bağlıdır

Bireysel ve Grup Olarak Çalışanlar

Tükenmişlik sendromu ile başetme yöntemleri oluşturmak ve bunları yaşama geçirebilmek için bireysel kontrol olanakları çok önemlidir

İş ortamlarını kontrol etme olasılığının az olduğu yerlerde bireysel baş etme yöntemleri öncelik kazanmaktadır

Tükenmişlik sendromunu önlemek veya iyileştirmek için takım çalışması oluşturmakta başka bir yararlı yöntemdir

İşyerinde sosyal destek amaçlı gruplar kurmak ve toplantılar düzenlemek benzer koşullar altında çalışanların iş ortamlarının zorlukları ve stresle baş etme yöntemleri hakkında karşılıklı fikir alıp vermelerini sağlamak için uygun bir ortam olabilir

Eğitim içerikli uygulamalar bireysel başetme yöntemlerini geliştirmek amacı ile oluşturulmuş teknikler içermektedir

Stresi ve tükenmişliği kanalize etmek sıklıkla kas gevşetici egzersizler ile olanaklıdır

Organizasyon Teknikleri
Bireysel kontrol teknikleri ile sorunun aşılamadığı durumlarda organizasyon teknikleri kullanılmaktadır

Bu teknikler 3 temel ögeden oluşmaktadır :

1

İşin Modifikasyonu: Aşırı yüklenme

boş oturma

belirsizlik veya çatışmadan kaynaklanan stresin azaltılmasında en basit ve en etkili yöntemdir

Aynı zamanda iş ve çalışan arasında uyumun sağlanmasına yardımcı olur

Bireysel iş stresini azaltmak için işin yeniden yapılanmasına yönelik yöntemler :

· Zor işleri eşit olarak dağıtarak yükün aynı kişiler üzerinde birikmesini önlemek

· Zor işlerin dönüşümlü olarak yapılmasını sağlamak

· Gün içerisinde iş harici aktiviteler için zaman ayarlamak
· Çalışanlara yeni programlar oluşturması için imkan tanımak

2

Danışmanlık Hizmetleri: Bu yöntem ile danışmanların öneri ve eleştirilere daha açık olması sağlanırken

çalışanların fikirlerine de önem verilmiş olur

Düzenli aralıklarla geribildirim almak için anket düzenlemek yararlıdır

3

Organizasyon olarak sorun çözme: Kalite gelişim programlarının bir amacı da iş ortamının doğru değerlendirilmesini

sorunların ilk ortaya çıkış anında ele alınmasını sağlayacak kalıcı bir mekanizmanın oluşturulmasını sağlamaktır

Çalışanlara sorun çözmeye yönelik toplantıların düzenlenmesi kimlik belirsizliğini ve iletişimsizlikten kaynaklanan çatışmaları engelleyebilir

06-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Burnout Tükenmislik Sendromu / Burnout Tükenmislik Sendromu hakkında yönetimler yapılan işlerin nitelikleri ve bağımsız çalışabilme durumları çalışanlarda özellikle sağlık çalışanları arasında çok yaygındır Günümüz iş dünyasında teknolojinin ilerlemesiyle birlikte üretim ve verim kalitesinde gözle görülür bir azalma dikkati çekmektedir 19 yy'da Sanayi Devrimi ile işlevlerinin bir kısmını makinelere devreden insan şimdi bu içine girdiği girdaptan kendini kurtaramamaktadır Böyle oluncada insanın iş dünyasında sürekli sorunlarla karşılaşması da kaçınılmaz olacaktır Son dönemde ise yeni iş ortamları yönetimler yapılan işlerin nitelikleri ve özerklik durumları çalışan insanda özelliklede sağlık çalışanları arasında 'Burnout (tükenmişlik) Sendromu' denilen bir durumu ortaya çıkarmıştır Burnout kısaca kişinin kendisine büyük hedefler koyup daha sonra istediklerini elde edemeyip hayalkırıklığına uğrayarak yorulduğunu ve enerjisinin tükendiğini hissetmesi olarak açıklanabilir Tükenmişlik sendromu duygusal fiziksel zihinsel bulgu ve belirtiler içermektedir ; Duygusal tükenmişlik belirtileri ; Depresif duygulanım desteksiz güvensiz hissetme ümitsizlik evde gerilim ve tartışma artışı kızgınlık sabırsızlık huzursuzluk gibi negatif duygularda artış nezaket saygı ve arkadaşlık gibi pozitif duygularda azalma olarak görülebilir Fiziksel tükenmişlik belirtileri ; Güçsüzlük kronik yorgunluk enerji kaybı yıpranma hastalıklara karşı daha hassas olma sık baş ağrıları bulantı kas krampları bel ağrısı uyku bozuklukları gibi değişik sorun ve yakınmaları içerir Zihinsel tükenmişlik duyguları ise ; Doyumsuzluk kendine işine ve genel olarak yaşama karşı negatif tutumlar içerebilir bunların sonucunda ise işi bırakma savsaklama gibi davranışlar görülebilir Ayrıca tükenmişlik sendromunun oluşmasında etkili olduğu düşünülen 3 durum dikkati çekmektedir : Rol Çatışmaları : Birbiriyle çakışan sorumluluklar taşıyan insan öncelikler koyarak sorumluluklarını sıralamak yerine herşeyi aynı düzeyde iyi yapmaya çalışabilir Bu durumda yorgun düşer ve sonuç tükenmişilk sendromu olur Rol Belirsizliği : Çalışan kendisinde iyi bir kariyer portresi çizmesinin beklendiğini bilir ama kendisine rehberlik ya da model alacağı biri olmadığından bunu nasıl başaracağından emin olamaz Ve bunun sonucunda da faydalı olacak hiçbirşeyi başaramadığı kanısına kapılabilir Aşırı yüklenme : Hiç kimseye hayır diyemeyerek altından kalkabileceğinden çok daha fazla sorumluluk yüklenen kişi sonuç olarak tükenme noktasına dayanabilir Tüm bunların dışında çalışma ortamıyla ilgili bazı problemlerde strese ve kişinin kendisini yaptığı işte mutsuz hissetmesine neden olabilir Bu problemlerden en önemlileri : · Aşırı iş yükü ve dinlenme zamanının az olması · Yöneticilerin yetersizliği denetim yetersizliği veya her ikisi · Yetersiz uzman eğitimi ve yönlendirme · Yaptığı işi kontrol etme veya etkileme duygusundan yoksun olma · Çalışanlar arasında destek ve sosyal iişkilerin olmaması · Aşırı zor ve yoğun iş ortamı olarak sıralanabilir Bornout ile başetmek başlangıçta kişinin kendi çabalarıyla mümkün olabilmektedir Ancak ilerlemiş ve daha ciddi durumlarda problemi çözümleyebilmek için bir takım yöntemler uygulanmaktadır Problemi kendi kendine çözmek isteyen kişinin kendisine bir takım sorular sorması gerektiği kabul edilmektedir ; · Yorgunluk hissiniz ne zaman başladı? · Bu yorgunluk hissi ne zaman hayatınızda önemli bir yer tutmaya başladı? · İş arkadaşlarınızla olan ilişkilerinizde hangi noktadan sonra kişisel hoşgörünüzü kaybettiniz? · Bulunduğunuz projelerde sorumluluğunuzun ne olduğunu tam olarak biliyor musunuz? Bu sorulara verilecek cevaplar kişinin kendisini daha iyi hissetmesine değerlerini ve önceliklerini yeniden yapılandırmasına yardımcı olacaktır İkinci adım ise kişinin hayatında bazı değişiklikler yapmasıdır Kişinin işine karşı cazibesi azaldığında işi veya en azından sorumlulukları değiştirmek yararlı olacaktır Belkide bu zamanda işe bir süre ara vermek en iyisi olacaktır Tükenmişlik sendromu ile başedebilmek için bu tarz kişisel önlemler dışında daha ciddi yöntemler de bulunmaktadır Bu yöntemlerin uygulama alanları bireysel olarak çalışanlar çalışma grupları ve işverenler olmak üzere üçe ayrılmaktadır Bu sendrom ile başedebilmek adına strateji belirleme planlama ve uygulama daha çok işveren ya da çalışma koşullarını belirleyenlerin kararlarına bağlıdır Bireysel ve Grup Olarak Çalışanlar Tükenmişlik sendromu ile başetme yöntemleri oluşturmak ve bunları yaşama geçirebilmek için bireysel kontrol olanakları çok önemlidir İş ortamlarını kontrol etme olasılığının az olduğu yerlerde bireysel baş etme yöntemleri öncelik kazanmaktadır Tükenmişlik sendromunu önlemek veya iyileştirmek için takım çalışması oluşturmakta başka bir yararlı yöntemdir İşyerinde sosyal destek amaçlı gruplar kurmak ve toplantılar düzenlemek benzer koşullar altında çalışanların iş ortamlarının zorlukları ve stresle baş etme yöntemleri hakkında karşılıklı fikir alıp vermelerini sağlamak için uygun bir ortam olabilir Eğitim içerikli uygulamalar bireysel başetme yöntemlerini geliştirmek amacı ile oluşturulmuş teknikler içermektedir Stresi ve tükenmişliği kanalize etmek sıklıkla kas gevşetici egzersizler ile olanaklıdır Organizasyon Teknikleri Bireysel kontrol teknikleri ile sorunun aşılamadığı durumlarda organizasyon teknikleri kullanılmaktadır Bu teknikler 3 temel ögeden oluşmaktadır : 1İşin Modifikasyonu: Aşırı yüklenme boş oturma belirsizlik veya çatışmadan kaynaklanan stresin azaltılmasında en basit ve en etkili yöntemdir Aynı zamanda iş ve çalışan arasında uyumun sağlanmasına yardımcı olur Bireysel iş stresini azaltmak için işin yeniden yapılanmasına yönelik yöntemler : · Zor işleri eşit olarak dağıtarak yükün aynı kişiler üzerinde birikmesini önlemek · Zor işlerin dönüşümlü olarak yapılmasını sağlamak · Gün içerisinde iş harici aktiviteler için zaman ayarlamak · Çalışanlara yeni programlar oluşturması için imkan tanımak 2Danışmanlık Hizmetleri: Bu yöntem ile danışmanların öneri ve eleştirilere daha açık olması sağlanırken çalışanların fikirlerine de önem verilmiş olur Düzenli aralıklarla geribildirim almak için anket düzenlemek yararlıdır 3Organizasyon olarak sorun çözme: Kalite gelişim programlarının bir amacı da iş ortamının doğru değerlendirilmesini sorunların ilk ortaya çıkış anında ele alınmasını sağlayacak kalıcı bir mekanizmanın oluşturulmasını sağlamaktır Çalışanlara sorun çözmeye yönelik toplantıların düzenlenmesi kimlik belirsizliğini ve iletişimsizlikten kaynaklanan çatışmaları engelleyebilir