Kan Tahlilindeki Kısaltmalar Ne Anlama Geliyor, Kan Tahlilleri Ve Normal Değerler, Ka

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-25-2012

Tiroit hastalıklarının teşhisi

Normal değerler:

TSH (Tiroit Slimülon Hormon) normal değerler: 025 – 5 mlu/ml
T3 (Triiyodotrinin) normal değerler: 09 – 25 nmol/L
T4 (Total Tiroksin) normal değerler: 60 120 nmol/L

Kanda TSH ve tiroit hormonlarının (T3 ve T4) düzeylerinin ölçülmesi:
Tiroidin çalışması hakkında önemli bilgiler verir

Başlangıçta öykü ve muayenede çalışma bozukluğu belirlenememişse tek başına TSH'nın ölçülmesi yeterli olabilir

Duyarlı bir sonuç elde edilebilmesi için TSH' ya sensitif ya da ultrasensitif yöntemle bakılması tercih edilir

Üstünde önemle durulması gereken nokta: Bu tetkiklerin normal olması tiroidin çalışmasının normal olduğunu gösterir

Hastada guatr, tiroit kanseri gibi diğer hastalıkların olmadığını belirlemez

Bunlar için diğer tetkiklere gereksinim olabilir

Bağışıklık sistemini kontrol eden testler:
Bunlar antitiroglobulin antikor ( ATA ), anti TPO antikor ( AMA ) ve Anti TSH-R ( TRAb ) gibi isimler almaktadır

Graves hastalığı, Hashimoto hastalığı ve bazı tip tiroiditlerin tanısında yardımcı olurlar

Tiroglobulin tayini:
Bu test özellikle tiroit kanseri nedeniyle ameliyat olmuş hastaların izlenmesinde önemli ip uçları vermektedir

Ancak bu testin tam olarak değer kazanabilmesi için bireyde gözle görülebilir tiroit dokusunun kalmamış olması gerekmektedir

Medüller kanserlerin tanı ve tedavisinde kanda tirokalsitoninadı verilen bir hormonun ölçülmesi faydalı bilgiler verir

Yine medüller kanser olan ailelerde diğer bireylerin taranması için ret genindeki mutasyonları gösterecek genetik çalışmalar yapılabilir

Hemoglobin ve Hematokrit

Normal Değerler :

Hemoglobin: 14-18 g/dL (erkek); 12-16 g/dL (kadın)
Hemotokrit: % 42-52 (erkek); %36-46 (kadın)

Açıklama : Hemoglobin ve hematokrit sıklıkla beraber istenen ve kanın oksijen taşıma kapasitesini ölçmek için kullanılan testlerdir

Hemoglobin kırmızı kürelerde bulunan ve temel olarak oksijenin taşınmasından sorumlu maddedir

Hematokrit ise kırmızı kürelerin kan içerisindeki yüzdesini gösterir

Genellikle hematokrit değeri hemoglobin değerinin üç katıdır

Hemoglobin ve hematokrit bebeklerde, gebe kadınlarda, bakım evlerinde yaşayan yaşlılarda, adet gören kadınlarda mutlaka kontrol edilmelidir

Bu testlerin en önemli yanı aneminin tespit edilebilmesini sağlamasıdır

Arttığı Durumlar : Polisitemilerde, doğuştan var olan kalp hastalıklarında, aşırı su kaybında yüksektir

Orak hücre anemisi gibi kırmızı küre şekil bozukluklarında hemotokrit hatalı olarak yüksek çıkar, bunlarda hemoglobin miktarına bakılmalıdır

Azaldığı Durumlar : Anemilerde

GGT (Gamaglutamiltransferaz)

Normal değerler: 11-43 mg/dl

Karaciğer hastalıklarında ve özellikle alkole bağlı karaciğer hastalıklarında daha değerli bir enzimdir

Ayrıca safra kesesi taşı, bu taşa bağlı safra yolları tıkanıklığı, pankreas hastalıklarında da kan değeri yükselir

Transaminazlar

Normal değerler:

AST (SGOT) 10-34 U/L
ALT (SGPT) 9-43 U/L

Açıklama : Transaminazlar karaciğer hücrelerinde bulunan enzimlerdir

Karaciğer hasarında hücre dışına sızarlar

Arttığı Durumlar : Kan seviyelerinin yükselmesi, karaciğer hasarına bağlı olarak bu iki enzimin hücre dışına sızması anlamını taşımaktadır

Genellikle bu enzimlerin kan seviyeleri karaciğer hasarının şiddetini yansıtır

ALT karaciğere daha özgül iken, AST kalp ve iskelet kası harabiyetinde de yükselmektedir

Bu nedenle AST aynı zamanda myokard enfarktüsünün izlenmesinde de kullanılmaktadır

Karaciğerin hastalıklarında alkole bağlı karaciğer hasarı hariç ALT, AST den daha yüksektir

Azaldığı Durumlar : ALT ve AST değerlerinin normalden düşük olması nadiren görülen bir durumdur

Eğer bilinen bir karaciğer hastalığı yoksa genellikle önem taşımaz

Üre

Normal Değerler :10-50 mg/dl

Açıklama : Protein metabolizmasının bir ürünüdür ve böbrekler yoluyla idrarla atılır

Sıklıkla kan üre azotu (BUN) olarak ölçülür

Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmede önemli bir ölçüttür

Ancak böbrek fonksiyonları dışında vücuttaki azot yükü, günlük sıvı alımı ve idrar akım hızından da etkilendiğinden tek başına karar verdirici değildir

Arttığı Durumlar : Böbrek fonksiyon bozukluğu dışında kalp yetmezliği, tuz ve su alımındaki dengesizlikler (kusma, ishal, sık idrara çıkma, terleme), bağırsaklarda kanama, stres, yanıklar, diyetle fazla protein alımı ve akut myokard enfarktüsü gibi nedenlerle de kan değerleri yükselebilmektedir

Azaldığı Durumlar : Karaciğer yetmezliği, kaşeksi (aşırı kilo kaybı), nefroz (bir böbrek hastalığı)

Ürik Asit

Normal Değerler :3,4-7,0 mg/dl

Açıklama : Ürik asit, vücudun genetik yapı taşları olan DNA ve RNA nın yapısında bulunan purin adındaki maddelerin metabolizmasının son ürünüdür

Arttığı Durumlar : Diyetle fazla protein alımı, vücutta üretim artışı (malin hastalıklar, doku harabiyeti, açlık) ya da böbrek fonksiyon bozukluğu gibi bir nedenle vücuttan uzaklaştırılamaması durumlarında kanda ürik asit düzeyi yükselir

Yüksek düzeydeki ürik asidin kristaller halinde çeşitli dokularda biriktiği düşünülmektedir

Bu dokular özellikle eklem sıvıları ve böbreklerdir

Eklem sıvılarında ürik asit kristallerinin birikimiyle oluşan ağrılı hastalığa GUT hastalığı denilir

Böbreklerde oluşan birikim ise böbrek yetmezliği ve idrar yollarında taş hastalığına yol açar

Azaldığı Durumlar : Diğer analiz sonuçları normal ise düşük genelde önemli değildir

Kreatinin

Normal Kreatinin değeri: 0,7-1,5mg/dl

Kas kasılması için gerekli bir amoniasit olan kreatinden türeyen bir bileşiktir

Serumdaki normal değeri % 0

7-1

4 mg arasındadır

Serumdaki artışı ya yapılarındaki artıştan (Akromegali gibi) ya da idrarla atılımındaki azalıştan (böbrek yetmezliği, üremi ve ciddi kalp yetmezliği) ileri gelmektedir

Böbrek işlevlerini değerlendirmede serum üre ve kreatinin değerlerinin bilinmesi çok önemlidir

Kan kreatinin düzeyinin yükseldiği hastalıklar veya durumlar:

Böbrek hastalıkları
Kas hastalıkları
Şok
Dehidratasyon
SLE
Hipertiroidizm
Akromegali ve gigantizm
Et türü gıdaların alımı

Kan kreatinin düzeyinin azaldığı hastalıklar veya durumlar

Kas kitlesinin azalması,
Şiddetli karaciğer hastalığı,
Yetersiz protein alımı,
Gebelik

Kolesterol-Trigliserid:
Kandaki yağ oranını gösterir

HDL kolesterol:
Yararlı kolesterol olarak bilinir

LDL kolesterol:
Zararlı kolesterol olarak bilinir

LDH-CK-CPK=CK MB, Troponin, Myoglobin, AST: Kalp hastalıklarını gösteren belirteçlerdir

LDH CPK, AST ayrıca kas hastalıklarında da yükselebilir

LDH aynı zamanda bazı kan hastalıkları ve tümörlerde de yüksek çıkabilir

T protein-Albumin:
Kan proteinlerini gösterir

Na-K-Ca-P-Mg:
Kan tuz oranlarını gösterir

Normalin dışına nadiren çıkar

Bu sapma ciddi hastalıkların belirtisi anlamına gelebilir

Demir- demir bağlama kapasitesi- ferritin:
Kan ve depo demiri düzeylerini gösterir

CRP:
Yeni oluşan bir infeksiyonun veya inflamasyonun bulgusudur

RF-Anti CCP-ANA=FANA, ENA:
İltihaplı romatizma tarama testleridir

ASO:
Geçirilmiş mikrobik boğaz iltihabının bir göstergesidir

Romatizma testi değildir

FT3, FT4, TSH:
Tiroit bezinin çalışmasını gösterir

Tiroid antikorları (AntiTPO, AntiTG):
Tiroit bezine karşı otoantikor varlığını sorgular

PT, PTT, İNR:
Kan pıhtılaşma düzeyleri ile ilgilidir

HBsAg, AntiHBs:
Hepatit B varlığını sorgular

Anti HCV:Hepatit C varlığını sorgular

Derlemedir

06-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Kan Tahlilindeki Kısaltmalar Ne Anlama Geliyor, Kan Tahlilleri Ve Normal Değerler, Ka Tiroit hastalıklarının teşhisi Normal değerler: TSH (Tiroit Slimülon Hormon) normal değerler: 025 – 5 mlu/ml T3 (Triiyodotrinin) normal değerler: 09 – 25 nmol/L T4 (Total Tiroksin) normal değerler: 60 120 nmol/L Kanda TSH ve tiroit hormonlarının (T3 ve T4) düzeylerinin ölçülmesi: Tiroidin çalışması hakkında önemli bilgiler verir Başlangıçta öykü ve muayenede çalışma bozukluğu belirlenememişse tek başına TSH'nın ölçülmesi yeterli olabilir Duyarlı bir sonuç elde edilebilmesi için TSH' ya sensitif ya da ultrasensitif yöntemle bakılması tercih edilir Üstünde önemle durulması gereken nokta: Bu tetkiklerin normal olması tiroidin çalışmasının normal olduğunu gösterir Hastada guatr, tiroit kanseri gibi diğer hastalıkların olmadığını belirlemez Bunlar için diğer tetkiklere gereksinim olabilir Bağışıklık sistemini kontrol eden testler: Bunlar antitiroglobulin antikor ( ATA ), anti TPO antikor ( AMA ) ve Anti TSH-R ( TRAb ) gibi isimler almaktadır Graves hastalığı, Hashimoto hastalığı ve bazı tip tiroiditlerin tanısında yardımcı olurlar Tiroglobulin tayini: Bu test özellikle tiroit kanseri nedeniyle ameliyat olmuş hastaların izlenmesinde önemli ip uçları vermektedir Ancak bu testin tam olarak değer kazanabilmesi için bireyde gözle görülebilir tiroit dokusunun kalmamış olması gerekmektedir Medüller kanserlerin tanı ve tedavisinde kanda tirokalsitoninadı verilen bir hormonun ölçülmesi faydalı bilgiler verir Yine medüller kanser olan ailelerde diğer bireylerin taranması için ret genindeki mutasyonları gösterecek genetik çalışmalar yapılabilir Hemoglobin ve Hematokrit Normal Değerler : Hemoglobin: 14-18 g/dL (erkek); 12-16 g/dL (kadın) Hemotokrit: % 42-52 (erkek); %36-46 (kadın) Açıklama : Hemoglobin ve hematokrit sıklıkla beraber istenen ve kanın oksijen taşıma kapasitesini ölçmek için kullanılan testlerdir Hemoglobin kırmızı kürelerde bulunan ve temel olarak oksijenin taşınmasından sorumlu maddedir Hematokrit ise kırmızı kürelerin kan içerisindeki yüzdesini gösterir Genellikle hematokrit değeri hemoglobin değerinin üç katıdır Hemoglobin ve hematokrit bebeklerde, gebe kadınlarda, bakım evlerinde yaşayan yaşlılarda, adet gören kadınlarda mutlaka kontrol edilmelidir Bu testlerin en önemli yanı aneminin tespit edilebilmesini sağlamasıdır Arttığı Durumlar : Polisitemilerde, doğuştan var olan kalp hastalıklarında, aşırı su kaybında yüksektir Orak hücre anemisi gibi kırmızı küre şekil bozukluklarında hemotokrit hatalı olarak yüksek çıkar, bunlarda hemoglobin miktarına bakılmalıdır Azaldığı Durumlar : Anemilerde GGT (Gamaglutamiltransferaz) Normal değerler: 11-43 mg/dl Karaciğer hastalıklarında ve özellikle alkole bağlı karaciğer hastalıklarında daha değerli bir enzimdir Ayrıca safra kesesi taşı, bu taşa bağlı safra yolları tıkanıklığı, pankreas hastalıklarında da kan değeri yükselir Transaminazlar Normal değerler: AST (SGOT) 10-34 U/L ALT (SGPT) 9-43 U/L Açıklama : Transaminazlar karaciğer hücrelerinde bulunan enzimlerdir Karaciğer hasarında hücre dışına sızarlar Arttığı Durumlar : Kan seviyelerinin yükselmesi, karaciğer hasarına bağlı olarak bu iki enzimin hücre dışına sızması anlamını taşımaktadır Genellikle bu enzimlerin kan seviyeleri karaciğer hasarının şiddetini yansıtırALT karaciğere daha özgül iken, AST kalp ve iskelet kası harabiyetinde de yükselmektedir Bu nedenle AST aynı zamanda myokard enfarktüsünün izlenmesinde de kullanılmaktadır Karaciğerin hastalıklarında alkole bağlı karaciğer hasarı hariç ALT, AST den daha yüksektir Azaldığı Durumlar : ALT ve AST değerlerinin normalden düşük olması nadiren görülen bir durumdur Eğer bilinen bir karaciğer hastalığı yoksa genellikle önem taşımaz Üre Normal Değerler :10-50 mg/dl Açıklama : Protein metabolizmasının bir ürünüdür ve böbrekler yoluyla idrarla atılır Sıklıkla kan üre azotu (BUN) olarak ölçülür Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmede önemli bir ölçüttür Ancak böbrek fonksiyonları dışında vücuttaki azot yükü, günlük sıvı alımı ve idrar akım hızından da etkilendiğinden tek başına karar verdirici değildir Arttığı Durumlar : Böbrek fonksiyon bozukluğu dışında kalp yetmezliği, tuz ve su alımındaki dengesizlikler (kusma, ishal, sık idrara çıkma, terleme), bağırsaklarda kanama, stres, yanıklar, diyetle fazla protein alımı ve akut myokard enfarktüsü gibi nedenlerle de kan değerleri yükselebilmektedir Azaldığı Durumlar : Karaciğer yetmezliği, kaşeksi (aşırı kilo kaybı), nefroz (bir böbrek hastalığı) Ürik Asit Normal Değerler :3,4-7,0 mg/dl Açıklama : Ürik asit, vücudun genetik yapı taşları olan DNA ve RNA nın yapısında bulunan purin adındaki maddelerin metabolizmasının son ürünüdür Arttığı Durumlar : Diyetle fazla protein alımı, vücutta üretim artışı (malin hastalıklar, doku harabiyeti, açlık) ya da böbrek fonksiyon bozukluğu gibi bir nedenle vücuttan uzaklaştırılamaması durumlarında kanda ürik asit düzeyi yükselir Yüksek düzeydeki ürik asidin kristaller halinde çeşitli dokularda biriktiği düşünülmektedir Bu dokular özellikle eklem sıvıları ve böbreklerdir Eklem sıvılarında ürik asit kristallerinin birikimiyle oluşan ağrılı hastalığa GUT hastalığı denilir Böbreklerde oluşan birikim ise böbrek yetmezliği ve idrar yollarında taş hastalığına yol açar Azaldığı Durumlar : Diğer analiz sonuçları normal ise düşük genelde önemli değildir Kreatinin Normal Kreatinin değeri: 0,7-1,5mg/dl Kas kasılması için gerekli bir amoniasit olan kreatinden türeyen bir bileşiktir Serumdaki normal değeri % 07-14 mg arasındadır Serumdaki artışı ya yapılarındaki artıştan (Akromegali gibi) ya da idrarla atılımındaki azalıştan (böbrek yetmezliği, üremi ve ciddi kalp yetmezliği) ileri gelmektedir Böbrek işlevlerini değerlendirmede serum üre ve kreatinin değerlerinin bilinmesi çok önemlidir Kan kreatinin düzeyinin yükseldiği hastalıklar veya durumlar: Böbrek hastalıkları Kas hastalıkları Şok Dehidratasyon SLE Hipertiroidizm Akromegali ve gigantizm Et türü gıdaların alımı Kan kreatinin düzeyinin azaldığı hastalıklar veya durumlar Kas kitlesinin azalması, Şiddetli karaciğer hastalığı, Yetersiz protein alımı, Gebelik Kolesterol-Trigliserid: Kandaki yağ oranını gösterir HDL kolesterol: Yararlı kolesterol olarak bilinir LDL kolesterol: Zararlı kolesterol olarak bilinir LDH-CK-CPK=CK MB, Troponin, Myoglobin, AST: Kalp hastalıklarını gösteren belirteçlerdir LDH CPK, AST ayrıca kas hastalıklarında da yükselebilir LDH aynı zamanda bazı kan hastalıkları ve tümörlerde de yüksek çıkabilir T protein-Albumin: Kan proteinlerini gösterir Na-K-Ca-P-Mg: Kan tuz oranlarını gösterir Normalin dışına nadiren çıkar Bu sapma ciddi hastalıkların belirtisi anlamına gelebilir Demir- demir bağlama kapasitesi- ferritin: Kan ve depo demiri düzeylerini gösterir Demir- demir bağlama kapasitesi- ferritin: Kan ve depo demiri düzeylerini gösterir CRP: Yeni oluşan bir infeksiyonun veya inflamasyonun bulgusudur RF-Anti CCP-ANA=FANA, ENA: İltihaplı romatizma tarama testleridir ASO: Geçirilmiş mikrobik boğaz iltihabının bir göstergesidir Romatizma testi değildir FT3, FT4, TSH: Tiroit bezinin çalışmasını gösterir Tiroid antikorları (AntiTPO, AntiTG): Tiroit bezine karşı otoantikor varlığını sorgular PT, PTT, İNR: Kan pıhtılaşma düzeyleri ile ilgilidir HBsAg, AntiHBs: Hepatit B varlığını sorgular Anti HCV:Hepatit C varlığını sorgular Derlemedir