Katıların Özkütlesi ve Sıvıların Özkütlesi

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-25-2012

Herhangi bir maddenin bir birim hacminin kütlesine yoğunluk denir

Örneğin maddenin yoğunluğu, sıvının yoğunluğu, gazın yoğunluğu veya özkütleleri

Bazı maddeleri birbirinden ayırt etmek kolaydır

Örneğin su ile sütü birbirinden kolaylıkla ayırt edebiliriz

Fakat etil alkol ile suyu kolay kolay ayırt edemeyiz

Maddeleri birbirinden ayırt ede bilmek için özkütle erime noktası donma noktası esneklik ve özısı gibi ayırt edici özelliklerden yararlanılır

Bir maddenin birim hacminin kütlesine özkütle veya yoğunluk denir

Birim hacim olarak 1 cm3 kütle birimi olarak da g alırsak özkütle birimi g/cm3 olur

Bir maddenin kütlesi(m) hacmi(v) bilinirse;o maddenin özkütlesi (d) d=m/v bağıntısı ile bulunabilir

Bir maddenin kütlesi ile hacmi orantılı oalrak değişmektedir

Aynı madde için kütlenin hacme oranı sabittir

Uluslar arası birim sisteminde (SI) kütlenin birimi kg hacmin birimi m3 tür

Buna göre özkütlenin birimi kg/m3 olur

Yani hacmi 1m3 olan cismin kütlesi özkütleyi verir

Günlük yaşantıda ve laboratuar ortamında kütle birimi olarak gram (g) hacim birimi olarak litre (L)veya santimetreküp (cm3) kullanılmaktadır

Buna göre özkütle birimi g/L veya g/cm3 olmaktadır

Katıların Özkütlesi
Özkütlenin ölçüle bilmesi için önce kütle ve hacim ölçülmesi gerekir

Kütle ve hacim ölçülmesi katı sıvı ve gazlarda farklı yöntemlerle yapılmaktadır

Katılar geometrik bir şekle sahip olduklarında boyutları ölçülerek hacim hesaplanır

Kütlede eşit kollu terazi ile ölçülür

Kütle/hacim oranından özkütle bulunur

Sıvıların Özkütlesi
Sıvıları birbirinde ayırt etmenin en kolay yolu yoğunluğunu bulmaktır

Sıvıların yoğunluğu dansimetre yada piknometre ile ölçülür

Kütle/hacim oranı sıvının miktarına değil türüne bağlıdır

Bu yüzden farklı olan sıvı maddelerin kütle/hacim oranları da farklıdır

Özkütle sıvılar için ayırt edici bir özelliktir

Sıvı karışımının özkütlesi bulunurken sıvıların birbiri içinde çözünüp çözünmediğine dikkat etmeliyiz

Sıvılar birbiri içinde çözünüyorsa hacim küçülmesi olur çözünmüyorsa olmaz

Eğer sıvılar birbiri içinde çözünmüyorsa karışımın özkütlesi:

dk = mtop / vtop = m1 + m2 / v1 + v2 bağıntısından bulunur

Karışımdaki sıvıların hacimleri eşit ise :
Dk = m1 + m2 / v1 + v2 = d1v + d2v / v + v bağıntısından bulunur

Karışımdaki sıvıların kütleleri eşit ise:
Dk = m1 +m2 / v1 +v2 = m + m / m / d1 + m / d2 bağıntısından bulunur

Gazların Özkütlesi
Gazların kütle/hacim oranını ölçmek katı ve sıvılara göre oldukça zordur

Çünkü gazların çok büyük hacimleri doldurması kütlenin ve hacmin ölçülmesini güçleştirir

Ayrıca gazların hacimleri sıcaklık ve basınç etkisi ile önemli ölçüde değişmektedir

Bu nedenle gazların özkütlesi sabit değildir

06-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Katıların Özkütlesi ve Sıvıların Özkütlesi Herhangi bir maddenin bir birim hacminin kütlesine yoğunluk denir Örneğin maddenin yoğunluğu, sıvının yoğunluğu, gazın yoğunluğu veya özkütleleri Bazı maddeleri birbirinden ayırt etmek kolaydırÖrneğin su ile sütü birbirinden kolaylıkla ayırt edebiliriz Fakat etil alkol ile suyu kolay kolay ayırt edemeyiz Maddeleri birbirinden ayırt ede bilmek için özkütle erime noktası donma noktası esneklik ve özısı gibi ayırt edici özelliklerden yararlanılır Bir maddenin birim hacminin kütlesine özkütle veya yoğunluk denir Birim hacim olarak 1 cm3 kütle birimi olarak da g alırsak özkütle birimi g/cm3 olur Bir maddenin kütlesi(m) hacmi(v) bilinirse;o maddenin özkütlesi (d) d=m/v bağıntısı ile bulunabilir Bir maddenin kütlesi ile hacmi orantılı oalrak değişmektedirAynı madde için kütlenin hacme oranı sabittir Uluslar arası birim sisteminde (SI) kütlenin birimi kg hacmin birimi m3 tür Buna göre özkütlenin birimi kg/m3 olur Yani hacmi 1m3 olan cismin kütlesi özkütleyi verir Günlük yaşantıda ve laboratuar ortamında kütle birimi olarak gram (g) hacim birimi olarak litre (L)veya santimetreküp (cm3) kullanılmaktadırBuna göre özkütle birimi g/L veya g/cm3 olmaktadır Katıların Özkütlesi Özkütlenin ölçüle bilmesi için önce kütle ve hacim ölçülmesi gerekirKütle ve hacim ölçülmesi katı sıvı ve gazlarda farklı yöntemlerle yapılmaktadır Katılar geometrik bir şekle sahip olduklarında boyutları ölçülerek hacim hesaplanır Kütlede eşit kollu terazi ile ölçülür Kütle/hacim oranından özkütle bulunur Sıvıların Özkütlesi Sıvıları birbirinde ayırt etmenin en kolay yolu yoğunluğunu bulmaktırSıvıların yoğunluğu dansimetre yada piknometre ile ölçülür Kütle/hacim oranı sıvının miktarına değil türüne bağlıdırBu yüzden farklı olan sıvı maddelerin kütle/hacim oranları da farklıdırÖzkütle sıvılar için ayırt edici bir özelliktir Sıvı karışımının özkütlesi bulunurken sıvıların birbiri içinde çözünüp çözünmediğine dikkat etmeliyizSıvılar birbiri içinde çözünüyorsa hacim küçülmesi olur çözünmüyorsa olmaz Eğer sıvılar birbiri içinde çözünmüyorsa karışımın özkütlesi: dk = mtop / vtop = m1 + m2 / v1 + v2 bağıntısından bulunur Karışımdaki sıvıların hacimleri eşit ise : Dk = m1 + m2 / v1 + v2 = d1v + d2v / v + v bağıntısından bulunur Karışımdaki sıvıların kütleleri eşit ise: Dk = m1 +m2 / v1 +v2 = m + m / m / d1 + m / d2 bağıntısından bulunur *Gazların Özkütlesi* Gazların kütle/hacim oranını ölçmek katı ve sıvılara göre oldukça zordur Çünkü gazların çok büyük hacimleri doldurması kütlenin ve hacmin ölçülmesini güçleştirirAyrıca gazların hacimleri sıcaklık ve basınç etkisi ile önemli ölçüde değişmektedirBu nedenle gazların özkütlesi sabit değildir