Afganistan'ın yakın tarihi

1919 - Afganistan, ülkeyi hakimiyet alanlarına katmak isteyen İngiliz kuvvetlerine karşı yapılan üçüncü savaşın ardından bağımsızlığını yeniden kazandı

1926 - Emanullah Han kendisini Afgan Kralı ilan etti Uygulamaya çalıştığı sosyal reformlar muhfazakar unsurlarda direniş görmesiyle sonuçlandı
Eski Afgan Kralı Zahir Şah
Zahir Şah 40 yıl boyunca Afganistan'ı yönetti


1929 - Emanullah Han reform hareketine tepkiler ardından ülkeyi terketti

1933 - Zahir Şah kral oldu ve bunu takip eden 40 yıl boyunca Afganistan monarşiyle yönetildi

1953 - General Muhammed Davud başbakan oldu Ekonomik ve askeri yardım almak üzere Sovyetler Birliği'ne başvurdu Bir dizi sosyal reformu uygulamaya soktu Bunlar arasında kadınların toplum hayatından dışlanması uygulamasının kaldırılması da vardı

1963 - Muhammed Davud başbakanlıktan istifaya zorlandı

1964 - Anayasal monarşiye geçildi Ancak bu durum siyasi kutuplaşma ve iktidar mücadelelerini de beraberinde getirdi

1973 - Muhammed Davud bir darbeyle iktidarı ele geçirdi ve cumhuriyet ilan etti SSCB'yi batılı güçler karşısında koz olarak kullanmaya çalıştı Başvurduğu üsluptan rahatsız olan sol görüşlü kesimleri Davud'a karşı birleştirdi

1978 - General Davud, sol görüşlü Demokratik Halk Partisi tarafından düzenlenen bir darbeyle devrildi ve öldürüldü Ancak bu süreçte partinin Halk ve Perçem adlı kanatları hizipleşti ve Perçem kesiminden tüm önde gelen liderler sürgün ya da tasfiye edildi

Aynı dönemde muhafazakar ve İslamcı bazı aşiret liderleri sosyal değişim sürecine karşı kırsal kesimlerde silahlı mücadele başlattılar

1979 - Kabil'de sol kanat liderleri Hafızullah Emin ve Nur Muhammed Terakki arasındaki iktidar mücadelesini Emin kazandı

Kırsal kesimlerdeki ayaklanmalar sürdü ve Afgan Ordusu dağılma noktasına geldi Sovyetler Birliği Emin'in devrilmesi amacıyla askerlerini ülkeye gönderdi ve yakalanan Emin idam edildi

Sovyet müdahalesi

1980 - Demokratik Halk partisi'nin perçem kanadından Bebrek Kemal Sovyet askerlerinin de desteğiyle ülke yönetiminin başına getirildi

Ancak rejim karşıtı direniş de çeşitli mücahit gruplarının Sovyetlere karşı mücadeleye girişmesiyle yoğunlaştı ABD; Pakistan, Çin, İran ve Suudi Arabistan bu güçlere para ve silah sağladı
Son Sovyet tankları Afganistan'dan çekilirken
Afgan tankları Afganistan'ı ancak 1989'da terketti


1985 - Mücahitler Pakistan'da bir araya gelerek Sovyet güçlerine karşı ittifak kurdular Bu tarihe gelindiğinde Afgan halkının yarısı evlerini terketmiş durumdaydı Bunlardan çoğu da komşu Pakistan ya da İran'a geçti

Sovyetler Birliği'nin başına geçen Mihail Gorbaçov askerlerini Afganistan'dan çekeceğini duyurdu

1986 - ABD mücahitlere Stinger füzeleri sağlamaya başladı Bu şekilde Sovyet helikopterlerini vurma imkanı yakaladılar Bebrek Kemal'ın yerini Necibullah aldı

1988 - Afganistan SSCB ABD ve Pakistan barış anlaşmaları imzaladı ve Sovyetler Birliği askerlerini çekmeye başladı

1989 - Son Sovyet askerleri çekildi Ancak mücahitlerin Necibullah'ı devirmek üzere harekete geçmesiyle iç savaş sürdü

1991 - ABD ve SSCB her iki tarafa da askeri yardım yapmamak konusunda anlaştılar

Mücahitlerin zaferi

1992 - Direnişçilerin çemberi Kabil'e doğru daraldı ve Necibullah devrildi Rakip mücahit gruplar arasında nüfuz sahibi olma mücadelesi sürdü
Burhaneddin Rabbani
Rabbani hala mücahitler arasında önemli bir iktidar tabanına sahip


1993 - Mücahit grupları Burhaneddin Rabbani ldierliğinde bir hükümet kurulması konusunda uzlaştılar Tacik olan Rabbani devlet başkanı ilan edildi

1994 - Hiziplerarası çekişmeler sürdü ve Peştu ağırlıklı Taleban Rabbani hükümeti karşısında ciddi bir rakip olarak ortaya çıktı

1996 - Taleban Kabil'de denetimi ele geçirdi Grup İslamın radikla bir uygulamsını hayata geçirerek kadınları çalışmaktan men etti, recm gibi şeriat cezaları uygulanmaya başlandı Rabbani ise Taleban aleyhtarı Kuzey İttifakı'na katılmak üzere başkentten kaçtı

Taleban'a baskı artıyor

1997 - Pakistan ve Suudi Arabistan Taleban'ı meşru yönetici olarak tanıdı Pek çok ülke ise Rabbani'yi devlet başkanı olarak tanımayı sürdürdü Taleban ülkenin üçte ikisini kontrol eder hale geldi

1998 - Depremler binlerce kişinin ölümüne yol açtı ABD Afrika'daki elçiliklerine bombalı saldırı düzenlemekle suçladığı Usame Bin Ladin'e ait olduğu düşünülen üsleri füzelerle vurdu
Bamiyan'daki dev Buda heykeli
Taleban uluslararası tepkiye rağmen Buda heykellerini havaya uçurdu


1999 - Birleşmiş Milletler Usame Bin Ladin'i yargılanması için teslim etmeye yanaşmayan Afganistan'a mali yaptırım ve hava ambargosu uygulamaya başladı

2001 Ocak - Birleşmiş Milletler Usame Bin Ladin'in iadesi için Taleban'a ek yaptırımlar getirdi

2001 Mart - Taleban uluslarararası toplumun muhafaza edilmeleri yolundaki yoğun çabalarına meydan okur bir biçimde Bamiyan Vadisi'ndeki binlerce yıllık dev Buda heykellerini havaya uçurdu

2001 Nisan - Taleban lideri Molla Ömer'den sonra hareketin ikinci adamı olan Molla Muhammed Rabbani karaciğer kanserinden öldü

2001 Mayıs - Taleban Müslüman olmayan dini azınlıkların kendilerini tanıtacak simgeleri üzerlerinde taşıması şartını getirdi Hindu kadınların da Afgan kadınlar gibi tesettüre uyması talimatı verildi

2001 Eylül - Taleban ve yardım kuruluşları arasında gerginlik 8 yabancı yardım çalışanı Hıristiyanlık propagası yaptıkları gerekçesiyle yargılanmaya başlandı

Taleban'a muhalefetin en önde gelen sisimlerinden olan ve efsaneleşen mücahit lider Ahmed Şah Mesud gazeteci görünümünde yanına yaklaşan kişilerin bombalı intihar saldırısı sonucu öldü
Ahmed Şah Mesud için anma töreni
Ahmed Şah Mesud öldürülmesinin yıldönümünde anılıyor


2001 Ekim - 11 Eylül saldırılarından sorumlu tutulan Usame Bin Laden'in teslim edilmemesi üzerine İngiltere ve ABD Afganistan'a hava saldırısına başladı

2001 Kasım - Taleban mevzilerine karşı saldırıya geçen muhalif kuvvetler Kabil ve diğer kentlere bir kaç günlük yürüyüş mesafesindeki Mezar- Şerif'i aldı

2001 13 Kasım - Taleban kuvvetleri kenti terketti, boşalan kente Kuzey İttifakı güçleri kolayca girdi

Yeni yönetime ilk adımlar

2001 5 Aralık - Almanya'nın Bonn kentinde toplanan Afgan gruplar geçici yönetimin kuruluşu konusunda uzlaşmaya vardı

2001 7 Aralık - Taleban son kalesi olan Kandehar'ı da kaybetti Taleban lideri Molla Ömer bulunamadı

2002 Ocak - İlk aşamada 6 ay görev yapması öngörülen Uluslararası Güvenlik Destek Gücü İSAF'ın ilk askerleri ülkeye ulaştı

2002 Nisan - Eski Kral Zahir Şah ülkeye döndü Zahir Şah tahta geçmek gibi bir talebi olmadığını bildirdi
Hamid Karzai ve Zahir Şah yeni Afgan anayasasını açıklıyor
Eski kral Zahir Şah ülkeye dönüşünde Karzai'ye destek verdi


2002 Mayıs - Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi İSAF'ın görev süresini 2002 Aralık ayına uzattı

İttifak kuvvetleri ülkenin güneydoğusunda Taleban ve El kaide direnişçilerine karşı operasyonlarını sürdürdü

2002 Haziran - Afgan aşiret meclisi Loya Jirga Hamid Karzai'yi devlet başkanlığına seçti Karzai 2004'e dek görev yapacak yeni hükümetin üyelerini belirledi

2003 Temmuz - Devlet başkan yardımcısı Hacı Abdül Kadir Kabişl'de silahlı kişilerce düzenlenen suikastte öldü

ABD'nin Uruzgan eyaletine düzenlediği hava saldırısında bir düğüne gitmekte olan 48 sivil öldü

2002 Eylül - Karzai memleketi Kandahar'da düzenlenen bir suikast girişiminden kılpayı kurtuldu

2002 Aralık - Karzai ile Pakistan ve Türkmenistan liderleri Türkmen gazını Afganistan üzerinden Pakistan'a taşıyacak bir doğal gaz boru hattı inşaatı üzerinde anlaştılar

Asya Kalkınma Bankası 23 yıllık aradan sonra Afganistan'a yeniden kredi açmaya başladı

2003 Haziran - Kandahar'da Taleban savaşçıları ile hükümet güçleri arasında yaşanan çatışmalarda 48 kişi öldü

2003 Ağustos - NATO Kabil ve çevresinde güvenliği sağlamakla yükümlü ISAF'ın komutasını devraldı Bu örgütün Avrupa dışında düzenlediği ilk operasyon

2003 Aralık - Loya Jirga anayasa taslağını görüşmek üzere Kabil'de toplandı