Erkek Sağlığı

Prostat Kanseri


Erkek üreme sisteminin önemli bir üyesi olan prostatta görülen malign (kötü huylu)değişikliklerdirErkeklerde en sık görülen kanser tiplerindendir Amerika'da her 5 erkekten birinde görüldüğü tespit edilmiştirYine Amerika'da her yıl 200000 yeni hasta ve 38000 ölüm saptanmaktadır


Genellikle 50 yaş üstünde görülür ancak seyrekte olsa gençler de de görülme olasılığı vardır


Prostat mesanenin altında, rektumun önünde yerleşmiş ceviz büyüklüğünde birbezdir


Prostat ejekulasyon esnasında spermin dışarı atılması için gerekli akışkan sıvının ve enzimlerin 1/3 ünü salgılar Ejakulatın içinde yer alan sperm testislerde yapılır, vas deferens adı verilen tüpler tarafından taşınır Bu esnada prostattan bu katkı maddelerini alır ve penise ulaşarak dışarı atılır Prostatın arkasında ki seminal kabarcıklar bu akışkanın yapıldığı yerdir Prostata direkt teması ve yakınlığından dolayı kanser bu seminal kabrcıkları ve prostatı saran kapsülü de etkileyebilir Bu durumda ameliyat kanseri yok etmek açısından pek faydalı olamayabilir Rektuma olan komşuluğundan dolayı Rektal muayene prostat hakkında fikir verebilen iyi bir muayene usuludur

Nedenleri:


Prostat kanserinin sebebi henüz bilinmemektedir Ancak bazı faktörlerin kansere yakalanma riskini arttırdığı bilinmektedir


Birinci faktör ailede prostat kanseri hikayesinin bulunmasıdırBabasında veya kardeşinde prostat kanseri bulunan bir kişinin kansere yakalanma riski iki katartmaktadır


Yaşlı kişiler daha büyük risk altındadırlarProstat kanseri tanısı konmuş kişilerin 3/4 ü 65 yaş ve üzerindedir


Afrikalı-Amerikalılarda daha sık görüldüğü söylenmektedir


Prostat kanseri ile erkeklik hormonu arasında bir ilişki olduğu sanılmaktadırKısırlaştırılmış erkeklerde prostat kanserinin görülmemesi buna delil olarak gösterilmektedir


Östrojen hormonu (kadınlık hormonu) kan seviyelerinin yükseldiği ağır karaciğer hastalıklarında prostat kanseri riski azalmaktadır


Çevresel faktörler riskin artmasında rol oynar Asyalı lar prostat kanseri riski açısından daha şanslıdırlar Japon erkeklerinde prostat kanseri görülme riski Amerikalı'lardan yaklaşık 40 kez daha azdır Ancak ilginç olan konu Amerika'ya göç etmiş Asyalılarda riskin arttığı görülmüştür Bu da çevre ve beslenme faktörlerinin önemini göstermektedir

Belirtiler:


Prostat kanseri genellikle ileri aşamalarına kadar bulgu vermez İyi bir doktor muayenesi ve Prostate Specific Antigen (PSA) adı verilen bir kan tahlili ile genellikle bulgu vermeden önce erken evrelerde tanısı konulabilir


İleri evrelerde ise prostat bezinin büyümesine bağlı idrar yapamama, idrar veyasemen sıvsında kan görülmesi gibi bulgular verebilir Ayıca ağrı ve empotansgibi bulgular da verebilir


Hastalığı önlemenin kesin yolları bilinmemekle birlikte sağlıklı yaşam içingerekli genel kuralları ( egzersiz ve düşük yağlı diyet) uygulamak yararlı olabilir


Tanı:


Prostat muayenesi rektal tuşe ile yapılır Rektumdan yapılan muayenede prostat kenarları düzensiz ve noduler olarak ele gelir


Prostate Specific Antigen (PSA) testinin bulunmasi ile prostat kanseri tanisinda yeni bir çag açilmistir Bu test ile kanser henüz bulgu vermedigi çok erken asamalarda dahi taninabilmektedir


Prostate Specific Antigen (PSA) prostat bezi tarafindan yapilan ve semen sivisinin yapisinda olan küçük bir protein molekülüdür Bu molekül normalde kanda ya hiç bulunmaz veya çok düsük seviyelerde bulunur Ancak prostat kanserlerinde PSA nin kan düzeyleri çok yükselir Bazı kanser dışı durumlarda da PSA da yükselmeler görülürse de bunlar küçük düzeylerde ve geçici yükselmelerdir Bu durumları ayırt edebilmek için PSA dayükselme saptayan doktor tekrar test isteyebilir 4-10 ng/ml arasında çıkan ortadüzeydeki PSA seviyeleri üroloji konsultasyonu gerektirir 10 ng/ml üzerindekiseviyelerde ise ürolojist tarafından biopsi konusunda değerlendirilmelidir


Prostat Kanserlerinin % 5-10 kadarında PSA yükselmeyebilir Bu sebeple rektal muayene ve PSA tanıda tamamlayıcı rol oynar Sadece biri yeterli olamazBu yöntemlerden herhangi birinde prostat kanseri şüphesi olursa Ürolog Doktorunuz biopsi isteyebilir Biopside ultrason eşliğinde rektumdan prostata bir cins iğne ile girilerek mikroskop ta incelenmek üzere parça alınır Kanser tanısı konulursa kanserin ilerleme derecesi Gleason Score ile evrelendirilirBu skala doktorunuzu hastalığın gidişi, tedavisive ne kadar yayıldığı hakkında bilgilendirir 10 en yüksek evredir ve hastalığın kötü olduğunu gösterirPSA düzeyindeki yüksekliklerde hastalığın evresi hakkında fikir verebilir Genellikle 6 ve üstü Gleason scoru ve 20-30 ng/ml PSA seviyesi kanserin prostat bezi dışınada yayıldığını gösterir


Kanser aynı zamanda klinik evrelemeye de tabi tutulur Klinik evrelemede çeşitliyöntemler kullanılır En çok kullanılan T1-T4 evrelemesinde:


* T1-T2 de kanser prostat bezinde sınırlı kalmıştır

* T3 de yakın dokulara da metastaz (yayılım)yapmıştır

* T4 de ise uzak organlara da yayılım vardır

Eski ancak hala kullanılanbir sistem de ise:


* Evre A ve B de kanser prostat bezinde sınırlı kalmıştır

* EvreC de yakın dokulara da metastaz (yayılım) yapmıştır

* Evre D de ise kemik gibi uzak organlara da metastaz yapmıştır


Doktor bunlardan başka uzak metastazları da araştırmak için kemik taramaları,röntgen, MR, BT gibi tetkikler isteyebilir

Tedavi:


Tedavide hastanın yaşı, kanserin ilerleme düzeyi, hastanın genel sağlık durumu, gibi çeşitli etmenler göz önünde tutulur


Radyasyon Tedavisi (Dışarıdan Işın Tedavisi): Sadece prostatta sınırlı kalmışkanserlerde ameliyat ve radyasyon tedavisi eşit iyileşme sağlar Son 20 yıldır geliştirilen radyoterapi tetkikleri komplikasyonları en aza indirmiştirGenellikle iki ay boyunca günlük dozlarda radyasyon verilir ve iyi tolere edilirAnestezi ve hastanede yatmayı gerektirmezAğrı hissedilmez Herbir tedavi sadecebirkaç dakika sürer Tedaviden sonra hastalar günlük aktivitelerine devam edebilirler


Radikal Prostatektomi: Prostat ve bağlı seminal kabarcıklar beraberce ameliyatla alınırlarBir kaç gün hastanede yatmayı gerektirir Genel veya Lokal anestezi ile yapılır Ameliyat sonrasında bir miktar sonda taşımak gerekebilirRadikal Prostatektomi de amaç kanserli dokunun tamamını alabilmektir Eğer bu başarılabilirse o zaman başka tedaviye gerek duyulmaz Ancak bazen açıldıktan sonra kanserli dokunun prostat dışında lenf bezlerine veya çevre dokulara da genişlemiş olduğu görülebilir Böyle durumlarda kanserli dokunun tamamı alınamaz ve ameliyat sonrası radyasyon tedavisine ihtiyaç duyulabilir


Radyasyon Tedavisi (Brachytherapy): Dışarıdan verilen radyasyon tedavisi de radikal prostatektomi de hastalarda ereksiyon yeteneğini sınırlarlar Bunu engellemek için Brachytherapy adı verilen bir radyasyon tedavisi yöntemi kullanılır Karın içine leğen kemiğinin dibine, rektumun önüne, testislerin gerisine konan metal kateterler ile radyoaktif madde öldürülmek istenen kanserli dokuya verilirBöylece çevre dokulara verilecek ışın dozu azaltılarak ereksiyonu sağlayacaksinir ve damarlarda daha az hasar neden olunurÇok sık uygulanan bir tedaviseçeneği değildir


Hormon Tedavisi: Kanser prostat dışına da yayılmışsa genellikle hormonal tedaviuygulanır Hormon tedavisinin hedefi testislerden erkeklik hormonu salınımını baskılamaktır Çoğu zaman erkeklik hormonunun baskılanması ile prostat kanserindekigelişme durdurulabilir Bu tedavinin en kolay ve en hızlı yolu testislerin alınmasıdır (kastrasyon, kısırlaştırma) Ancak genellikle günlük ağızdan alınan ilaçlar yada aylık veya 3 aylık enjektabl ilaçlar bu tedavide terch edilir

Evrelere Göre Tedavi:


* Evre T1 ve T2 de(veya Ave B de) radyasyon tedavisi veya ameliyatla (radikal prostatektomi) tedavi aynı etkiyi gösterirler Hastalığın bu aşamasında tedaviye hastanın durumuna göre ve olası yan etkileri göz önüne alınarak karar verilirBir ürolog ve radyasyon onkolojisti ile görüşülmelidir

* Evre T3 veya C de sadece ameliyatla tedavi yeterli değildir Çünkü kanser prostat dışına da yayılmıştır ve ameliyattan sonra radyasyon tedavisi de gerekecektirRadyasyon tedavisi kalan mikroskobik kalıntıları da öldürecektirBirçok doktor bu evrede olası komplikasyonları önlemek için çok daha erken dönemlerde radyasyon tedavisine başlama taraftarıdır Hatta bu aşamada yakalanan kanserlerin pek yüz güldürücü olmayan gidişini engelleyebilmek için radyasyon tedavisi ile birlikte hormontedavisi uygulamakta giderek daha çok kullanılan bir yöntemdir

* Evre T4 veya D de kanser kemiklere yayılmıştır (metastaz)Tedavi semptomlarıhafifletmek ve kanseri geçici olarak geriletmeye yönelik olarak yapılır Kemik metastazlarının tedavisinde ameliyat veya radyasyon tedavisi gerekebilir