Nazım Şekilleri ve Türleri

YENİ TÜRK ŞİİRİ NAZIM BİÇİM ve TÜRLERİ


A NAZIM BİÇİMLERİ


I DÜZENLİ NAZIM BİÇİMLERİ


1 Terza-rima


Servet-ı Fünun şairleri tarafından batıdan alınarak edebiyatımıza kazandırılmış nazım biçimidir
Üç dizeli bentlerden oluşur, son bent tek dizeden meydana gelir
Kafiye düzeni örüşük kafiyedir aba bcb cdc e

2 Sone


Servet-i Fünun döneminde Fransız edebiyatından alınmıştır
On dört mısradan oluşur
Özellikle lirik konular işlenir
Kafiye şeması: abab abba ccd ede

3 Triyole


On mısralı bir nazım biçimidir aaaa aabb bb

4 Balad


14 yyda doğmuş dans şarkısıdır
Gülünç ve acıklı olayları dile getiren şiirlerdir
Bir çeşit manzum masaldır
Üç uzun bir kısa bentten (sunu parçası) oluşur
Genellikle çapraz kafiye kullanılır
Edebiyatımızda fazla yaygın değildir

5 Serbest Müstezat


Müstezat’ın daha özgürce kullanılmış biçimdir Servet-ı Fünun ve Fecr-ı Ati şairlerince kullanılmıştır Serbest müstezatta nazım nesre yaklaştırılmıştır, belirli bir kafiyeleniş görülmez

6 Mensur Şiir


Düz yazı şiirdir Özellikle seci (düzyazıda iç kafiye) ve alliterasyonlarla (belirli ünsüzlerin tekrarı) yazılır Edebiyatımıza Halit Ziya Uşaklıgil (Mensur şiirler, Mezardan sesler) tarafından kazandırılmıştır

7 ÇAPRAZ UYAK

8 SARMA UYAK

9 ÖRÜŞÜK UYAK

10 DÜZ UYAK

11 HALK ŞİİRİNDEN ALINAN NAZIM BİÇİMLERİ

II SERBEST DÜZENLİ NAZIM BİÇİMLERİ



A EŞİT DÜZENLİ BİÇİMLER


1 ÜÇLÜLER


Üçlük: Üç mısradan meydana gelen mazım birimidir Bu birim Batı etkisindeki Türk edebiyatı nazım biçimlerinde kullanılır

2 DÖRTLÜLER


Dörtlük: Dört mısralık nazım birimidir Daha çok Halk edebiyatı ürünlerinde kullanılan bir nazım birimidir

3 BEŞLİLER

4 ALTILILAR

5 YEDİLİLER

6 SEKİZLİLER

B KARIŞIK DÜZENLİ BİÇİMLER



C SERBEST NAZIM


Genel anlamda ölçü ve uyak kurallarına bağlı olmayan şiirdir Serbest şiir Türk edebiyatına Servet-i Fünun döneminde Batı edebiyatından alınarak yeni Türk şiirine uygulanmış bir biçimdir
Serbest şiirde dizelerin uzunluk kısalıkları, uyak, redif, uyak düzeni, nazım birimi gibi nazmın bağlayıcı unsurları önemsenmez Hatta bu unsurlardan mümkün olduğunca kaçılır Ama tamamen kafiyesiz ve redifsizdir de diyemeyiz
Serbest şiirde bu şekil serbestliğinin yanı sıra içerik bakımından da bir serbestlik vardır Nazmın belli kalıplarına uyularak yazılan/söylenen şiirlerde konularda belli ve sınırlıdır Serbest şiirde ise konular sınırsızdır
Bunların yanında serbest şiirin okuyucusu da serbesttir Her şiir sever aynı şiiri aynı şekilde değerlendirmez Kimisinin hoşlandığı şiirden kimileri hoşlanmaz Ama nazımda (Divan şiiri, Türk halk şiiri, Âşık tarzı Türk şiiri) beğeni ve takdir bakımından çoğunlukla bir ortaklık vardır