Türk Edebiyatının Unutulmazları

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-24-2012

AHMET MUHİP DIRANAS

1908'de İstanbul’da doğdu (Bazı kaynaklara göre 1904 Sinop)

21 Haziran 1980'de Ankara’da yaşamını yitirdi, Sinop’ta gömüldü

İlkokulu Sinop'ta okudu

Ankara'ya gelerek, öğretmenleri arasında Faruk Nafiz Çamlıbel ve Ahmet Hamdi Tanpınar'ın da bulunduğu Ankara Erkek Lisesi’nden 1930'da mezun oldu

1930-1935 arasında Ankara'da Hakimiyet-i Milliye gazetesinde çalıştı

Ankara Hukuk Fakültesi'ne girdi ama 2 yıl sonra eğitimi bıraktı

İstanbul'a gitti

Güzel Sanatlar Akademisi'nde kitaplık müdürü oldu

Bir süre İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'ne devam etti

İstanbul Resim ve Heykel Müzesi Müdür Yardımcılığı görevine getirildi

1938'de Ankara'ya döndü

1942'ye kadar Halkevleri Kültür ve Sanat Yayınları'nın yönetmenliğini üstlendi

1946'da Çocuk Esirgeme Kurumu yayın müdürü oldu

1957'de aynı yerde Yayın Müdürlüğü'ne atandı

1949'dan başlayarak Zafer gazetesinde köşe yazıları yazdı

Politikaya girme denemeleri başarılı olmadı

1966 ve 1972 arasında Anadolu Ajansı, Türkiye İş Bankası yönetim kurulu üyeliği, Devlet Tiyatrosu Edebi Kurul Başkanlığı gibi üst düzey bürokratik görevler yaptı

İlk şiiri "Bir Kadına" 1926'da "Muhip Atalay" imzasıyla Milli Mecmua'da yayınlandı

Servet-i Fünun, Varlık, Çığır, Ataç, Yücel, Oluş, Ülkü, Şadırvan, Yeni Lisan, Hisar dergilerinde yayınlanan şiirleriyle Cumhuriyet döneminin etkin şairleri arasına girdi

Hecenin Beş Şairi ile Garip Akımı arasında yer alır

İlk şiirlerindeki Baudelaire etkisinden sıyrılarak dil ve üsluba ağırlık verdi

Şiiri plastik bir söz bütünü haline getirene kadar yoğuran bir şair oldu

"Olvido", "Kar", "Fahriye Abla" bu oluşumun önemli ve yıllardır unutulmayan örnekleri

Dıranas, Orhan Veli ve arkadaşlarının çıkışından sonra unutulmaya başlanan hece şairleri arasında geçerliliğini yitirmeyen, bir süre sonra da yeniden yüceltilen tek şairdir

Çevirileri, düzyazıları ve oyunları da büyük ilgi gördü

ESERLERİ

ŞİİR:
Şiirler (1974)
Kırık Saz (Bugünkü dille Tevfik Fikret’in şiirleri) 1975
Şiirler (yaşam öyküsünü de içeren bir incelemeyle birlikte 1982)

OYUN:
Gölgeler (1947)
Çıkmaz (O Böyle İstemezdi’nin ilk yazımı)
O Böyle İstemezdi (1948)
Oyunlar (Gölgeler ve Çıkmaz birarada) (1977)

Fahriye Abla

Hava keskin bir kömür kokusuyla dolar,
Kapanırdı daha gün batmadan kapılar

Bu, afyon ruhu gibi baygın mahalleden,
Hayalimde tek çizgi bir sen kalmışsın, sen!
Hülyasındaki geniş aydınlığa gülen
Gözlerin, dişlerin ve ak pak gerdanınla
Ne güzel komşumuzdun sen, Fahriye Abla!

Eviniz kutu gibi küçücük bir evdi,
Sarmaşıklarla balkonu örtük bir evdi;
Güneşin batmasına yakın saatlerde
Yıkanırdı gölgesi kuytu bir derede

Yaz, kış yeşil bir saksı ıtır pencerede;
Bahçende akasyalar açardı baharla

Ne şirin komşumuzdun sen, Fahriye Abla!

Önce upuzun, sonra kesik saçın vardı;
Tenin buğdaysı, boyun bir başak kadardı

İçini gıcıklardı bütün erkeklerin
Altın bileziklerle dolu bileklerin

Açılırdı rüzgârda kısa eteklerin;
Açık saçık şarkılar söylerdin en fazla

Ne çapkın komşumuzdun sen, Fahriye Abla!

Gönül verdin derlerdi o delikanlıya,
En sonunda varmışsın bir Erzincanlıya

Bilmem şimdi hâlâ bu ilk kocanda mısın,
Hâlâ dağları karlı Erzincan’da mısın?
Bırak, geçmiş günleri gönlüm hatırlasın;
Hâtırada kalan şey değişmez zamanla,
Ne vefalı komşumuzdun sen, Fahriye Abla!

06-24-2012	#4
Prof. Dr. Sinsi	Türk Edebiyatının Unutulmazları AHMET MUHİP DIRANAS 1908'de İstanbul’da doğdu (Bazı kaynaklara göre 1904 Sinop) 21 Haziran 1980'de Ankara’da yaşamını yitirdi, Sinop’ta gömüldü İlkokulu Sinop'ta okudu Ankara'ya gelerek, öğretmenleri arasında Faruk Nafiz Çamlıbel ve Ahmet Hamdi Tanpınar'ın da bulunduğu Ankara Erkek Lisesi’nden 1930'da mezun oldu 1930-1935 arasında Ankara'da Hakimiyet-i Milliye gazetesinde çalıştı Ankara Hukuk Fakültesi'ne girdi ama 2 yıl sonra eğitimi bıraktı İstanbul'a gitti Güzel Sanatlar Akademisi'nde kitaplık müdürü oldu Bir süre İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'ne devam etti İstanbul Resim ve Heykel Müzesi Müdür Yardımcılığı görevine getirildi 1938'de Ankara'ya döndü 1942'ye kadar Halkevleri Kültür ve Sanat Yayınları'nın yönetmenliğini üstlendi 1946'da Çocuk Esirgeme Kurumu yayın müdürü oldu 1957'de aynı yerde Yayın Müdürlüğü'ne atandı 1949'dan başlayarak Zafer gazetesinde köşe yazıları yazdı Politikaya girme denemeleri başarılı olmadı 1966 ve 1972 arasında Anadolu Ajansı, Türkiye İş Bankası yönetim kurulu üyeliği, Devlet Tiyatrosu Edebi Kurul Başkanlığı gibi üst düzey bürokratik görevler yaptı İlk şiiri "Bir Kadına" 1926'da "Muhip Atalay" imzasıyla Milli Mecmua'da yayınlandı Servet-i Fünun, Varlık, Çığır, Ataç, Yücel, Oluş, Ülkü, Şadırvan, Yeni Lisan, Hisar dergilerinde yayınlanan şiirleriyle Cumhuriyet döneminin etkin şairleri arasına girdi Hecenin Beş Şairi ile Garip Akımı arasında yer alır İlk şiirlerindeki Baudelaire etkisinden sıyrılarak dil ve üsluba ağırlık verdi Şiiri plastik bir söz bütünü haline getirene kadar yoğuran bir şair oldu "Olvido", "Kar", "Fahriye Abla" bu oluşumun önemli ve yıllardır unutulmayan örnekleri Dıranas, Orhan Veli ve arkadaşlarının çıkışından sonra unutulmaya başlanan hece şairleri arasında geçerliliğini yitirmeyen, bir süre sonra da yeniden yüceltilen tek şairdir Çevirileri, düzyazıları ve oyunları da büyük ilgi gördü ESERLERİ ŞİİR: Şiirler (1974) Kırık Saz (Bugünkü dille Tevfik Fikret’in şiirleri) 1975 Şiirler (yaşam öyküsünü de içeren bir incelemeyle birlikte 1982) OYUN: Gölgeler (1947) Çıkmaz (O Böyle İstemezdi’nin ilk yazımı) O Böyle İstemezdi (1948) Oyunlar (Gölgeler ve Çıkmaz birarada) (1977) Fahriye Abla Hava keskin bir kömür kokusuyla dolar, Kapanırdı daha gün batmadan kapılar Bu, afyon ruhu gibi baygın mahalleden, Hayalimde tek çizgi bir sen kalmışsın, sen! Hülyasındaki geniş aydınlığa gülen Gözlerin, dişlerin ve ak pak gerdanınla Ne güzel komşumuzdun sen, Fahriye Abla! Eviniz kutu gibi küçücük bir evdi, Sarmaşıklarla balkonu örtük bir evdi; Güneşin batmasına yakın saatlerde Yıkanırdı gölgesi kuytu bir derede Yaz, kış yeşil bir saksı ıtır pencerede; Bahçende akasyalar açardı baharla Ne şirin komşumuzdun sen, Fahriye Abla! Önce upuzun, sonra kesik saçın vardı; Tenin buğdaysı, boyun bir başak kadardı İçini gıcıklardı bütün erkeklerin Altın bileziklerle dolu bileklerin Açılırdı rüzgârda kısa eteklerin; Açık saçık şarkılar söylerdin en fazla Ne çapkın komşumuzdun sen, Fahriye Abla! Gönül verdin derlerdi o delikanlıya, En sonunda varmışsın bir Erzincanlıya Bilmem şimdi hâlâ bu ilk kocanda mısın, Hâlâ dağları karlı Erzincan’da mısın? Bırak, geçmiş günleri gönlüm hatırlasın; Hâtırada kalan şey değişmez zamanla, Ne vefalı komşumuzdun sen, Fahriye Abla!