Dağ Efsaneleri

AYUV-DAG

Zaman zaman ekende, Zaman zalim ekende Qara deniz yalısı

-Çatır-dağ eteğinde, Büyük Yayla qoynunda Qart bir ayyuv yaşağan Bal sepeti tapmasa, Balıq tu tıp aşağan Yıllar kelip - keçkenler

-Ösken ayuv sürüsi, Aqsaqal, dep saylanğan Qart ayuvmn birisi O qart ayuv ne dese, Qanun eken yaşlarğa Boysunmasa birisi, Urar eken taşlarğa

Qış kclgende ayuvlar Yaşağanlar yalıda, Qart deniz de turmağan Özünce, öz alında Sürü ulip başlasa, O köpürgen-quturğan, Cemilemi suv yutqan, Olmağan sağ qurtulğan

Devirlernin birinde Epkin çalbaş dalgalar Fek büyük bir gemini Esirlikke alğanlar Sürünin aqsaqah Emirbergenyaşlarğa: Parlamağa gemini, Urıp qaya-taşlarğa Aq yelkenli gemini Parça-parça etkenler, Anda bir sandiq tapıp, Qart ayuvğa kelgenler

Sandıq içinden çıqa Düİber bir yaş qıp bala Son aqsaqal o qiznı Öz qobasma ala Emir bere sürüge Qizm saqlap baqmağa, Yer tübünden olsa da, Ona aş-suv tapmağa Mına böyle kün keçe, Afta keçe, ay keçe Ayularnen qobada Qız da aşay ve içe

Er baarde yalıda Aça lâle ve zumbül Güzclnin nazik sesi Ola baarge bülbül Qız sevdalı yırınen Yalıların yanratqan Er baarde sürüni Yuqusmdan uyantqan Omn tatlı yırına Sevda eken o sürü, Dülbcrligine ise Meftun eken er biri Baar kelse, ayuvlar Avğa kete ekenler

Qizğa: - Yalığa çıqma, -Dcp, lenbilep ketkenler

Küz künlcrnin birinde Deniz, dersin, quturğan Sonra taşlı yalığa Kelip qayıq urulğan O qayiqnm içinde Yata eken bir oğlan Taqatmdan kesilip, Suvsuz saranp solğan

Körip om şu yaş qız Tez yardımğa yetişe, Aqılma özünin Aqrand aşları tüşe Yigitke suv ketlire, Aşata veiçire Oğlan esin cıyğan sofi Önen künün keçire

Ekisi de çatma qaş, Güzellernin güzeli Bir-birini sevgenler, Olucı iş, bu belli Yiğit maqtap yurtum, Qızğa ikâye ayta,Qayığımda sana da Yer bar, - dey qayta-qayta Son ekisi - bir yürek, Tüşmeyik, - dep, tuzaqqa, Sağlıqlaşıp yalınen, Yel tutqanlar uzaqqa

Kök güdürdep, bulutlar Qaplağanlar adanı (Bellemegen güzeller Körermiz, dep sabanı! Sürü yalığa tüşip, Meseleni duyğan sofi, Uluvları deşetli Zelzelege uyğan son, Qart defiiz de serteyip Dalğalanğan, köpürgen Oğlan, küçün ayamay, Küreklerge yekilgen Ayuvlar da başlağan Deniz suvun içmeğe, Qayıq ise suv ile Artına çekilmeğe

Yiğit değen güzelge: Yırla, yarem, yırınnı, Qonaqbaylar sezmesin Yürekteki sınnnı

Qıznm nazik sesini Eşitkende ayuvlar, Suvdan yalığa çıqıp, Dinlenir ve uluylar Tek qart ayuv ökürip, Devam ete işini, Emir bere sürüge:

- Acıman küçüfiizni

Dalğalarğa qoşulıp, Uzaqlaşa yır sesi

Sofi qart ayuv qansıray, Başından ketip esi Çıqıp olmay yalığa, Qara deniz suvları Etrafında çayqala Taş kesilip, cesedi Ola - qaya, Ayuv-dağ, Şimdi o yerde "Artek" -Ülkede en güzel bağ

Bu, elbette, efsane, Tabiatnın bir sırı İnsan da taş kesilir, Eğer coyulsa yırı!



AYI DAGl (Efsane)



Zamanın zaman olduğunda, Zamanın zalim olduğunda Kara deniz yalısı

Çatır Dağ eteğinde, Büyük Yayla koynunda Yaşlı bir ayı yaşamış Bal sepeti bulmasa, Balık yakalayıp yemiş Yular gelip geçmiş

Büyümüş ayı sürüsü, Aksakal diye seçilmiş Yaşlı ayılardan birisi O yaşlı ayı ne derse, Kanım olmuş gençlere Dinlemese birisi, Vurur imiş taşlara

Kış geldiğinde ayılar Yaşamışlar yalıda, Yaşlı deniz de durmamış Kendi eski halinde Sürü ulumaya başlasa, O, köpürmüş, kudurmuş, Gemileri su yutmuş Olmamış hiç kurtulan

Devirlerden birinde Azgın, beyaz başlı dalgalar Çok büyük bir gemiyi Esir edip almışlar Sürünün aksakalı Emir vermiş gençlere: Kırmak için gemiyi, Vurup kayalara, taşlara Ak yelkenli gemiyi Parça parça etmişler Orada bîr sandık bulup, Yaşlı ayıya gelmişler

Sandık içinden çıkıyor Dilber bir genç kız çocuğu Sonra aksakal o kızı Kendi yuvasına alır Emir verir sürüye Kıza iyi bakmaya, Yerin dibinde olsa da, Ona yemek, su bulmaya İşte böyle gün geçiyor, Hafta geçiyor, ay geçiyor Ayılarla mağara içinde Kız da yiyor, içiyor

Her baharda yalıda Açar lale ve sümbül Güzelin nazik sesi Oluyor baharda bülbül Kız, sevdalı türküsü ile Yalıları çınlatmış Her baharda sürüyü Uykusundan uyandırmış Onun tatlı şarkısına Sevda imiş o sürü, Dilberliğine ise Meftun imiş her biri Bahar gelse, ayılar Avlanmaya gidermiş

Kıza: - Yahya çıkma, -Diye, tembih edip gitmişler

Güz günlerden birinde Deniz sanki kudurmuş Sonra taşlı yalıya Dalgalar kayık vurmuş O kayığın içinde Yatarmış bir oğlan Takatinden kesilip, Susuz saranp solmuş

Görüp onu şu genç kız Çabuk yardıma gelir, Aklına onun Arkadaşları gelir Delikanlıya su getirir, Ycdirir, içirir Oğlan kendine gelince, Onunla günü geçirir

İkisi de çatma kaş, Güzellerin güzeli Birbirini sevmişler, Olacak iş, bu belli Yiğit övüp kendi yurdunu, Kıza hikaye anlatıyor, Kayığımda sana da Yer var, - diyor ard arda Sonra ikisi bir yürek Düşmeyelim diye tuzağa, Vedalaşıp yalı ile, Yol tutmuşlar uzağa

Gök gürüldeyip, bulutlar Kaplamışlar adayı (Tahmin etmemiş güzeller Görürüz diye sabahı!) Sürü yalıya inip, Meseleyi duyunca, Ulumaları dehşetli Zelzeleye benzeyince, Yaşlı deniz de sertleşip Dalgalanmış, köpürmüş Oğlan, küçük demeden Küreklere yüklenmiş Ayılar da başlamış Deniz suyunu içmeye, Kayık ise su ile Arkaya çekilmeye

Yiğit demiş güzele: Şarkı söyle, yarim, şarkını, Elebaşılar sezmesin Yürekteki sırrını

Kızın nazik sesini Duyunca ayılar, Sudan yalıya çıkıp, Dinlenir ve ulurlar Sadece yaşlı ayı kükreyip Devam eder işine Emir verir sürüye:

Acımayın gücünüzü!

Dalgalara katılıp, Uzaklaşır şarkı sesi

Sonra yaşlı ayı zayıf düşüyor Başından aklı gidiyor Çıkamıyor yalıya Deniz içinde kalıyor, Kara deniz sulan Etrafında çalkalanır Taş kesilip cesedi Olur kaya, Ayı Dağı, Şimdi orada "Artek" var Ülkede en güzel bağ

Bu, elbette efsane, Tabiatın bir sırrı İnsan da taş kesilir, Kaybolursa şarkısı