Makaleler

Bugün dünyada eski ve yeni savaşlardan kalma milyonlarca patlamamış bomba, mayın, top mermisi ve başka mühimmat var Bunlar daha çok Asya ve Afrika kıtalarındaki ülkelerde bulunuyor Kimi İkinci Dünya Savaşı'ndan, kimi bölgesel savaşlardan kalma bunlar


Laos'tan Kosova'ya, Irak'tan Angola'ya, Afganistan'dan Sudan'a kadar uzanan geniş bir bölgede milyonlarca insan bu patlamamış mühimmatın tehdidi altında yaşıyor bugün


Güney Lübnan bu geniş bölgeye dahil olan son bölge 34 gün süren, 14 Ağustos'ta ateşkes ile duran, son İsrail-Lübnan savaşında İsrail'in attığı; ama çoğu patlamamış misket bombaları, Lübnan'ın güneyinde birçok bölgeyi yaşanması çok zor ve tehlikeli hale getirmiş bulunuyor


Birleşmiş Milletler kaynakları İsrail'in son savaşta Lübnan'ın güneyine günde 6000 civarında bomba, roket ve top mermisi attığını ve bu atılanların özellikle 'cluster bombs' denen misket bombalarından olduğu ve en az yüzde 30'-unun patlamadığını, bu bombalardan dağılan küçük bombaların ya da bombacıkların bugün yüz binlerce Lübnanlının hayatını tehdit ettiğini açıkça söylüyorlar


Yine Birleşmiş Milletler'e göre bugün Lübnan'ın güneyinde en az bir milyon civarında patlamamış bombacık var Bu bombacıklar bir kola kutusu büyüklüğünde ve oraya buraya dağıldıkları için tespitleri ve imha edilmeleri hem zor ve hem de zaman alıcı Uzmanlar, bu bombacıkların tamamının tespit ve imhalarının iki yıldan daha az sürede mümkün olmadığını ifade ediyorlar


İsrail'in attığı bu misket bombaları da Amerikan menşeli eski bombalar İsrail, kendisinin de itiraf ettiği gibi bütçe mülahazaları sebebiyle kendi imal ettiği ve daha etkin olan, patlama ihtimali yüzde yüze yakın misket bombaları yerine bu eski ve patlama olasılığı düşük olan bombaları atmış Lübnan'ın güneyine


Misket bombaları esasen Soğuk Savaş döneminin bakiyesi bombalar Bunlar Soğuk Savaş'ta Avrupa'ya yapılacak bir Sovyet saldırısı için ve Kore'de kullanılmak üzere tasarlanmış, imal edilmiş bombalar Bunlar uçaklardan atılabildikleri gibi Howitzer toplarıyla ya da çok namlulu roketatar sistemleriyle de atılabiliyorlar Bir ana bomba muhafazasının içinde yüzlerce bombacıktan meydana gelen bu bombalar, atıldıktan sonra yere yaklaşırken belirli bir yükseklikte açılıp hedef alanını ateş altına alıyorlar Bu yükseklik 30 metre de olabiliyor, 3 metre de Bu, hedeflerin durumuna bağlı


Özelliklerini kısaca anlattığımız bu bombacıklar ve diğer patlamamış mühimmat geçen hafta Cenevre'de yapılan bir milletlerarası konferansın konusuydu Milletlerarası Kızılhaç Teşkilatı'nın ev sahipliğinde yapılan bu konferansta patlamış bombalar ve diğer mühimmat bütün yönleriyle ele alındı ve sonuçta ortaya bir de mutabakat çıktı


Bu mutabakata göre, savaşan ülkeler savaştan sonra kullandıkları; ama patlamamış bomba ve diğer mühimmatı bulup temizlemek ya da imha etme yükümlülüğünü üstleniyorlar Bu mutabakat esasta klasik silahların kullanımı ile ilgili global mutabakat ve görüşmelerin sonuçlarından birisi olarak ortaya çıkmış bulunuyor Bugüne kadar çoğu Avrupa ülkesi olmak üzere 26 ülkenin onay verdiği bu mutabakat, 12 Kasım itibarıyla yürürlüğe girmiş bulunuyor Bundan sonrası imzacı ülkelerin parlamento onaylarına kalıyor Amerika ve Rusya, parlamento onayı alacaklarını söylerlerken başkalarından henüz bir ses çıkmamış bulunuyor


Bu mutabakat şüphesiz olumlu bir gelişme; ama şimdiden eksiği var; zira misket bombaları kapsamı içine alınamamış bulunuyor Çok gayret edilmesine rağmen misket bombaları mutabakata girmiyor


Bu eksikliği gören Norveç, şimdi kendi başına bu bombaları yasaklayan bir mutabakat için harekete geçmiş bulunuyor Norveç'in bu atağı ne kadar ve ne zaman başarılı olur, bilinmez; ama başarılı olması da gerekiyor; zira bugün bu bombalarla insanların hayatı sönüyor Ve biz de bunu bugün dile getirmeden yapamıyoruz



FİKRET ERTAN

Zaman Gazetesi