|
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlı Fermanlarına Örnekler(Orjinal)
Berât
IV Mehmed Dönemi h Evâsıt-ı Za1072 / m Haziran-Temmuz 1662
Konusu
İstanbul'da, Mahmutpaşa ve Arabacılar civârında, bazı mülk ve dükkânların vakfedilmek üzere, Vâlide Sultan'a mülk olarak verildiğine dâir
Yazı Çeşidi
Berât, celî dîvânî hat ile yazılmıştır 12 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Altınla çekilen tuğra, siyah tahrîrlidir İç beyze, penbe üzerine kırmızı renkte negatif karanfillerle tezyîn edilmiştir Karanfiller, bahçede topraktan çıkmış şekildedir (Kara Memi üslûbu) Dış beyze, Haliç işi bir kompozisyon ile bezenmiştir Zülfe ve tuğ araları, açık renk zemîne, koyu renk negatif yapraklarla, hançer boşluğu ise, penbe üzerine, bağımsız bulut motifleriyle tezyîn edilmiştir Tuğların üzerindeki selvi formunun içi, mavi ve kırmızı renkte negatif çiçeklerden oluşan simetrik bir kompozisyon ve iç içe geçmiş kapalı formlarla tezyîn edilmiştir Kapalı form, tahrîrli sıvama altındır Desenin çevresine ve tuğranın üst sınırlarına, mavi-kırmızı negatif yapraklar yapılmıştır Hatt-ı hümâyûn kısmındaki dâirenin ve yarım dâirelerin bordürü, üç iplik rûmîden müteşekkildir Yarım dâirelerdeki klâsik tezhîb, üç iplik rûmî, agraf ve hatâî motiflerinden müteşekkildir Büyük dâiredeki klâsik tezhîb, ¼ simetrik olup kapalı form, hatâî hattı ve rûmî hattından müteşekkildir Siyah mürekkebli yazının harflerinin üzeri, altın noktalarla bezenmiştir Satır araları, altın noktalıdır Yazıda, siyah ve altın mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
1-Berâtın sol üst tarafında, Pâdişâh'ın el yazısıyla yazılmış, "Emrim mûcebince amel oluna, kimse müdâhele etmeyeler", ibâresi yer almaktadır 2-Sol alt köşede, berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır
Berât
II Süleyman Dönemi h 11101099 / m 09081688
Konusu
Mustafa'nın ölümüyle boşalan, Kars Sancağı'na tâbi Mordenskaya Nâhiyesi'ndeki Maksûd-ı Hak Köyü'ndeki tîmârın Mehmed'e verilmesine dâir
Yazı Çeşidi
Berât, celî dîvânî hattı ile yazılmıştır Üst taraftaki derkenâr dîvânî, yedinci satır arasında yer alan tîmâr kaydı, siyâkât hattı ile yazılmıştır 8 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Kırmızı mürekkeb ile çekilen tuğra, altınla doldurulmuştur Beyzelerine ve tuğların üzerindeki tepelik formuna, basit bir Haliç işi çalışılmıştır Altın ile yapılan hattın motifleri, lekeler halindedir Tepeliğin etrafına ve tuğranın üst kenarlarına, basit tığlar yapılmıştır Yazıda, kırmızı (lâl) ve siyah mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
1-Berâtın üst tarafındaki derkenârda, Sadrâzam'ın buyruldusu, sahı ve dîvân işâreti bulunmaktadır 2-Berâtın yedinci satırında, Defterhâne'den çıkarılmış tîmâr kaydı yer almaktadır 3-Sol alt köşede, berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır
Berât
III Osman Dönemi h 01011169 / m 07101755
Konusu
Roma'nın İnebahtı İskelesi'ndeki tercümânı Civanni Tasyo'nun berâtının yenilendiğine ve her türlü vergiden muaf olduğuna dâir
Yazı Çeşidi
Berâtın ilk satırı, celî dîvânî; diğer satırları ise dîvânî hat ile yazılmıştır 15 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Tuğra, altınla çekilmiştir ve siyah tahrîrlidir Dış beyze, hatâî kompozisyonlu klâsik tezhîb ile iç beyze, turuncu zemîn üzerine, bordo çiçeklerle tezyîn edilmiştir Hayat ağacının zemînindeki Haliç işi kompozisyonun motifleri, lekeler halindedir Şemselerin içindeki tezyînât, klâsik tezhîbdir Ortadaki şemsenin kompozisyonu, rûmî ve hatâî helezonundan; diğerleri, sâdece hatâî helezonundan müteşekkildir Şemselerin ve hayat ağacı formunun çevresindeki yapraklar, halkârîdir Çerçeve, turuncu pervâz ve altın cedvelden; tığlar, turuncu ve mavi yapraklardan müteşekkildir Satır aralarına ve mahall-i tahrîre, altın noktalar yapılmıştır Yazıda, kımızı, siyah ve altın mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
Sol alt köşede, berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır
|