Meclis-i Mebusan

Meclis-i Mebusan


Meclis-i Mebusan'ın açılışı, 1876

Meclis-i Mebusan (Meclis-i Meb’ûsân), Osmanlı Devleti'nde, 23 Aralık 1876 tarihli Kanuni Esasi'ye (Anayasa) göre kurulmuş; I Meşrutiyet ve II Meşrutiyet dönemlerinde görev yapmış yasama organıdır Seçilmiş milletvekillerinden oluşmakta ve padişah tarafından atanan (daha az sayıdaki) üst kamara üyelerinin oluşturduğu Ayan Meclisi (Heyet-i Ayan) ile birlikte, Meclis-i Umumî'yi (Genel Meclis) meydana getirmekteydi
Meclis-i Mebusan 6 dönemde faaliyet göstermiştir:

• 18 Mart 1877’de çalışmalarına başlayan 1 Meclis-i Mebusan üyeleri, geçici bir talimatla vilayet, liva ve kazaların idâre meclisi üyeleri arasından seçilmiş, İstanbul için ayrı bir seçim yapılmıştı Bu mecliste 115 üye vardı 28 Haziran 1877’de çalışmalarını tamamlayarak dağıldı
• Aynı seçim usulüyle teşkil edilen 2 Meclis-i Mebusan ilk kez 13 Aralık 1877’de toplandı 93 Harbi'nin getirdiği sorunlar nedeniyle 14 Şubat 1878’de tatil edildi
• II Abdülhamit döneminin sonunda, 23 Temmuz 1908’de II Meşrutiyetin ilanıyla aynı yılın Kasım ve Aralık aylarında mebus seçimi yapıldı Ahrar Fırkası ve İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin katıldığı seçimlerde, İttihat ve Terakki çoğunluğu sağladı ve 4 Aralık 1908’de 3 Meclis-i Mebusan açıldı Bu Meclis, 31 Mart Olayı ve II Abdülhamit'in tahttan indirilmesi sonrasında Mayıs 1909’da Kanuni Esasi üzerinde değişiklikler yaparak padişahın ve Ayan Meclisinin yetkilerini daralttı, kendi yetkilerini arttırdı 1911’de tek bir mebusluğu ilgilendiren, ancak siyasi yankıları yüksek olan bir ara seçim yapıldı
• 18 Ocak 1912’de padişah meclisi feshetti ve yapılan seçimlerden sonra, 18 Nisan 1912’de 4 Meclis-i Mebusan toplandı Bu Meclis, 5 Ağustos 1912’de Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın önerisi ile feshedildi Balkan Savaşı nedeniyle seçime gidilemedi ve sıkıyönetim ilan edildi İttihat ve Terakki, 23 Ocak 1913’teki Babıali Baskını ile iktidarı ele geçirdi
• Bu şartlarda tek parti düzeninde 1914’te seçime gidildi ve 5 Meclis-i Mebusan üyeliklerinin tamamını İttihat ve Terakki elde etti Bu Meclis I Dünya Savaşı boyunca bu haliyle faaliyetlerde bulundu
• Mondros Mütarekesi sonrasında 21 Aralık 1918’de Padişah Vahdettin tarafından, yeni seçimler yapılmak üzere Meclis feshedildi Yapılan seçimler sonunda Son Meclis-i Mebusan ilk toplantısını 12 Ocak 1920’de yaptı 16 Mart 1920’de İstanbul’un işgali üzerine, bu meclis, işgal kuvvetlerinin baskısıyla, 11 Nisan 1920’de resmen feshedildi

23 Nisan 1920'de Ankara'da Büyük Millet Meclisi faaliyetlerine başladı