Osmanlı - Kutsal İttifak Savaşları

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-22-2012

Osmanlı - Kutsal İttifak Savaşları

Sonuçlar
1698 yılında İngiltere ve Hollanda'nın arabuluculuğunda, Avrupa'da savaşan devletlerin delegelerinin Macaristan'ın Karlofça kasabasında toplanıp anlaşması uygun görüldü

Zenta Savaşı'ndan sonra son Osmanlı kuvvetleri de dağılmış, Habsburg orduları Macaristan şehirlerini ve buradaki Osmanlı kale ve tahkimatlarını ele geçirmişti

Bu şehirlerdeki Osmanlı garnizon kuvvetleri ve Müslüman halk düşmana direnememiş, çoğunlukla yok edilmişti

Rusya hedefi olan Azak ve çevresini 1696'dan beri elinde tutuyor, Venedikliler Dalmaçya kıyılarında hâkimiyet kurmuş, Leh orduları ise Podolya'yı işgal etmişti

Ateş gücü yüksek Kutsal ittifak orduları hızlı hareket edip kendilerine yakın olan Osmanlı noktalarına hızlı akınlar düzenlerken, sefere çıkmak için İstanbul'dan büyük ordularla hareket etmek zorunda olan Osmanlı ordusu zayıf ve hantal yapısıyla yenilgiye mahkûm olmuştu

Osmanlı tarafında son umut olan II

Mustafa'nın Avusturya seferleri başarısız olunca padişah savaşlarla ilgilenmeyi bırakmıştı

Bu yüzden yenilginin nedenleri ve sonuçları iyi tahlil edilememiş, bu savaşlar sonrasında herhangi bir yenilik hareketi görülmemiştir

Karlofça Barış Antlaşması
Osmanlı Devleti ve Avusturya, Lehistan, Venedik, ve Rus Çarlığı arasında başlayan görüşmeler iki ay sürdü

Sonunda 26 Ocak 1699 günü Karlofça Barış Antlaşması imzalandı

Antlaşmaya göre Avusturya; Macaristan ve Transilvanya(Erdel)'nın büyük kısmını aldı

Lehistan Podolya'yı, Venedik ise Dalmaçya kıyıları ile Mora Yarımadasını almış oluyordu

Antlaşma özellikle Balkanlar ve Orta Avrupa'daki Osmanlı üstünlüğünün sona erip Habsburg üstünlüğünün başladığının işareti habercisi oldu

İstanbul Antlaşması
Osmanlı Devleti ile Rus Çarlığı 1700 yılında İstanbul Antlaşması adında ayrı bir antlaşma imzaladılar

Antlaşmaya göre Azak Kalesi ve çevresinin Rusya'da kalması Osmanlılar tarafından kabul edildi

Azak'ın alınması Rusya'da uzun süren savaşa ve kayıplara bakıldığında küçük bir kazanç gibi görünse de ileride Rusya'nın bir donanma gücüne dönüşmesinde çok önemli bir etken oldu ve Karlofça ile İstanbul antlaşmalarında Rusya'nın elinde önemli bir koz oldu

Azak'ta bir deniz üssü kuran Petro, bunu da yeterli gömeyip Taganrog'da yeni bir üs kurdu ve Rus Karadeniz Donanması'nın temellerini attı

Yine de Kırım'da devam eden Osmanlı hâkimiyeti yüzünden Azak, o yıllarda Rusya'nın Karadeniz'e tam açılımını sağlayamadı

Azak'ın alınması ve bunun Osmanlılar tarafından kabul edilmesi sayesinde, I

Petro Osmanlı cephesini kapatıp, ilgisini Baltık Denizi'ne yöneltti ve kuzeyde İsveç ile savaş başlattı

Savaşların Kronolojisi

1683 - Viyana'da toplanan Kutsal İttifak Osmanlı topraklarına saldırıya geçti Tuna üzerinde yapılan Ciğerdelen Savaşı'nda Kara Mehmet Paşa Sobieski'nin ordusunu durdurdu, fakat arkadan gelen kalabalık orduya yenildi (7 Ekim) Habsburg ordusu Estergon Kalesi'ni ele geçirdi (Kasım)
1684 - Venedikliler Osmanlı Devleti'ne savaş ilan ettiler, Vişgrad, Ayamavri ve Dalmaçya'da bir çok kale Venedikliler'in eline geçti (Haziran-Eylül)
1685 - Osmanlı Ordusu Venediklilere karşı Dalmaçya'da Sing Zaferi'ni kazandı (Nisan) Uyvar Kalesi kaybedildi (Ağustos)
1686 Venedikliler Navarin Kalesi'ni işgal ettiler (Haziran) Lorraine Dükü V Charles komutasındaki ittifak güçleri Budin'e saldırdı (Eylül) Budin kalesi Habsburglar'ın eline geçti Macaristan'da Osmanlı hâkimiyeti kayboldu
1687 - Mohaç Savaşı'nda Osmanlı ordusu 20 bin kayıp vererek yenildi (12 Ağustos) Valpo, Posega gibi 15 kale düşmana teslim edildi Venedikliler Atina'yı zaptetti (Eylül) Sultan IV Mehmet tahttan indirildi, yerine II Süleyman geçti (8 Kasım) Habsburg ordusu Eğri kalesi'ni fethetti (Kasım)
1688 - İstolni Belgrad kalesi elden çıktı (Eylül) Belgrad'ı kuşatan Habsburg ordusu kaleyi ele geçirdi, kaçmaya çalışan halk kılıçtan geçirildi
1689 - Sultan II Süleyman Avusturya seferine çıktı (Haziran) Sultanın komutasında Gladova ve Orşova kaleleri alındı
1690 - Kırım Hanı Selim Giray Rumeli'yi düşman istilasından temizledi ve Edirne'ye geldi (Şubat) Kanije kalesi düşman eline geçti (Temmuz) Erdel'de Avusturyalılara karşı Zernecht zaferi kazanıldı (Ağustos) Sadrazam Fazıl Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Belgrad'ı geri aldı (8 Ekim)
1691 - Avlonya kalesi Venedikliler'den geri alındı (Mart) II Süleyman öldü ve yerine II Ahmet geçti (22 Haziran) Avusturya seferindeki Fazıl Mustafa Paşa, Salankamen'de düşman ordularına yenildi ve savaş meydanında öldü (19 Ağustos)
1694 - Venedikliler Sakız Adası'na asker çıkardı, ada çatışma olmaksızın teslim edildi (21 Eylül)
1695 - II Ahmet öldü ve yerine II Mustafa tahta geçti (6 Şubat)Kaptan-ı Derya Mezomorto Hüseyin Paşa Koyun Adaları Deniz Savaşı ile Sakız Adası çevresindeki Venedik ablukasını kaldırdı (9 Şubat) 18 Şubat'ta da Sakız Adası'nı Venediklilerden geri aldı Takip edilen Venedik Donanması Zeytinburnu Savaşı'nda tekrar yenildi ve Venedikliler Ege Denizi'nden çekildi (18 Eylül) Haziran'da ilk seferine çıkan sultan II Mustafa Lugoş'ta Kont Veterani komutasındaki Avusturya ordusu'nu mağlup etti, Lugoş Kalesi'ni fethetti (22 Eylül) Kefe Beylerbeyi Murtaza Paşa ve Kaplan Giray Azak Kalesi'ni Rus kuşatmasından kurtardı (13 Ekim)
1696 - Rus ordusu harap haldeki Azak Kalesi'ne saldırdı ve ele geçirdi (6 Ağustos) II Mustafa, ikinci seferinde Avusturya ordusunu Olaş'ta yenilgiye uğrattı (27 Ağustos)
1697 - Mezomorto Hüseyin Paşa Bozcaada'da düşmanı tekrar yenilgiye uğrattı (5 Temmuz) II Mustafa komutasında üçüncü kez sefere çıkan Osmanlı ordusu Zenta Savaşı'nda Savoylu Prens Eugene'in kuvvetlerine yenildi Veziriazam Elmas Mehmed Paşa şehit oldu (Eylül)
1698 - İngiltere ve Hollanda'nın arabuluculuğunda Avrupa'da savaşan devletlerin delegelerinin Macaristan'ın Karlofça kasabasında toplanıp anlaşması uygun görüldü

06-22-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Osmanlı - Kutsal İttifak Savaşları Osmanlı - Kutsal İttifak Savaşları Sonuçlar 1698 yılında İngiltere ve Hollanda'nın arabuluculuğunda, Avrupa'da savaşan devletlerin delegelerinin Macaristan'ın Karlofça kasabasında toplanıp anlaşması uygun görüldü Zenta Savaşı'ndan sonra son Osmanlı kuvvetleri de dağılmış, Habsburg orduları Macaristan şehirlerini ve buradaki Osmanlı kale ve tahkimatlarını ele geçirmişti Bu şehirlerdeki Osmanlı garnizon kuvvetleri ve Müslüman halk düşmana direnememiş, çoğunlukla yok edilmişti Rusya hedefi olan Azak ve çevresini 1696'dan beri elinde tutuyor, Venedikliler Dalmaçya kıyılarında hâkimiyet kurmuş, Leh orduları ise Podolya'yı işgal etmişti Ateş gücü yüksek Kutsal ittifak orduları hızlı hareket edip kendilerine yakın olan Osmanlı noktalarına hızlı akınlar düzenlerken, sefere çıkmak için İstanbul'dan büyük ordularla hareket etmek zorunda olan Osmanlı ordusu zayıf ve hantal yapısıyla yenilgiye mahkûm olmuştu Osmanlı tarafında son umut olan II Mustafa'nın Avusturya seferleri başarısız olunca padişah savaşlarla ilgilenmeyi bırakmıştı Bu yüzden yenilginin nedenleri ve sonuçları iyi tahlil edilememiş, bu savaşlar sonrasında herhangi bir yenilik hareketi görülmemiştir Karlofça Barış Antlaşması Osmanlı Devleti ve Avusturya, Lehistan, Venedik, ve Rus Çarlığı arasında başlayan görüşmeler iki ay sürdü Sonunda 26 Ocak 1699 günü Karlofça Barış Antlaşması imzalandı Antlaşmaya göre Avusturya; Macaristan ve Transilvanya(Erdel)'nın büyük kısmını aldı Lehistan Podolya'yı, Venedik ise Dalmaçya kıyıları ile Mora Yarımadasını almış oluyordu Antlaşma özellikle Balkanlar ve Orta Avrupa'daki Osmanlı üstünlüğünün sona erip Habsburg üstünlüğünün başladığının işareti habercisi oldu İstanbul Antlaşması Osmanlı Devleti ile Rus Çarlığı 1700 yılında İstanbul Antlaşması adında ayrı bir antlaşma imzaladılar Antlaşmaya göre Azak Kalesi ve çevresinin Rusya'da kalması Osmanlılar tarafından kabul edildi Azak'ın alınması Rusya'da uzun süren savaşa ve kayıplara bakıldığında küçük bir kazanç gibi görünse de ileride Rusya'nın bir donanma gücüne dönüşmesinde çok önemli bir etken oldu ve Karlofça ile İstanbul antlaşmalarında Rusya'nın elinde önemli bir koz oldu Azak'ta bir deniz üssü kuran Petro, bunu da yeterli gömeyip Taganrog'da yeni bir üs kurdu ve Rus Karadeniz Donanması'nın temellerini attı Yine de Kırım'da devam eden Osmanlı hâkimiyeti yüzünden Azak, o yıllarda Rusya'nın Karadeniz'e tam açılımını sağlayamadı Azak'ın alınması ve bunun Osmanlılar tarafından kabul edilmesi sayesinde, I Petro Osmanlı cephesini kapatıp, ilgisini Baltık Denizi'ne yöneltti ve kuzeyde İsveç ile savaş başlattı Savaşların Kronolojisi 1683 - Viyana'da toplanan Kutsal İttifak Osmanlı topraklarına saldırıya geçti Tuna üzerinde yapılan Ciğerdelen Savaşı'nda Kara Mehmet Paşa Sobieski'nin ordusunu durdurdu, fakat arkadan gelen kalabalık orduya yenildi (7 Ekim) Habsburg ordusu Estergon Kalesi'ni ele geçirdi (Kasım) 1684 - Venedikliler Osmanlı Devleti'ne savaş ilan ettiler, Vişgrad, Ayamavri ve Dalmaçya'da bir çok kale Venedikliler'in eline geçti (Haziran-Eylül) 1685 - Osmanlı Ordusu Venediklilere karşı Dalmaçya'da Sing Zaferi'ni kazandı (Nisan) Uyvar Kalesi kaybedildi (Ağustos) 1686 Venedikliler Navarin Kalesi'ni işgal ettiler (Haziran) Lorraine Dükü V Charles komutasındaki ittifak güçleri Budin'e saldırdı (Eylül) Budin kalesi Habsburglar'ın eline geçti Macaristan'da Osmanlı hâkimiyeti kayboldu 1687 - Mohaç Savaşı'nda Osmanlı ordusu 20 bin kayıp vererek yenildi (12 Ağustos) Valpo, Posega gibi 15 kale düşmana teslim edildi Venedikliler Atina'yı zaptetti (Eylül) Sultan IV Mehmet tahttan indirildi, yerine II Süleyman geçti (8 Kasım) Habsburg ordusu Eğri kalesi'ni fethetti (Kasım) 1688 - İstolni Belgrad kalesi elden çıktı (Eylül) Belgrad'ı kuşatan Habsburg ordusu kaleyi ele geçirdi, kaçmaya çalışan halk kılıçtan geçirildi 1689 - Sultan II Süleyman Avusturya seferine çıktı (Haziran) Sultanın komutasında Gladova ve Orşova kaleleri alındı 1690 - Kırım Hanı Selim Giray Rumeli'yi düşman istilasından temizledi ve Edirne'ye geldi (Şubat) Kanije kalesi düşman eline geçti (Temmuz) Erdel'de Avusturyalılara karşı Zernecht zaferi kazanıldı (Ağustos) Sadrazam Fazıl Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Belgrad'ı geri aldı (8 Ekim) 1691 - Avlonya kalesi Venedikliler'den geri alındı (Mart) II Süleyman öldü ve yerine II Ahmet geçti (22 Haziran) Avusturya seferindeki Fazıl Mustafa Paşa, Salankamen'de düşman ordularına yenildi ve savaş meydanında öldü (19 Ağustos) 1694 - Venedikliler Sakız Adası'na asker çıkardı, ada çatışma olmaksızın teslim edildi (21 Eylül) 1695 - II Ahmet öldü ve yerine II Mustafa tahta geçti (6 Şubat)Kaptan-ı Derya Mezomorto Hüseyin Paşa Koyun Adaları Deniz Savaşı ile Sakız Adası çevresindeki Venedik ablukasını kaldırdı (9 Şubat) 18 Şubat'ta da Sakız Adası'nı Venediklilerden geri aldı Takip edilen Venedik Donanması Zeytinburnu Savaşı'nda tekrar yenildi ve Venedikliler Ege Denizi'nden çekildi (18 Eylül) Haziran'da ilk seferine çıkan sultan II Mustafa Lugoş'ta Kont Veterani komutasındaki Avusturya ordusu'nu mağlup etti, Lugoş Kalesi'ni fethetti (22 Eylül) Kefe Beylerbeyi Murtaza Paşa ve Kaplan Giray Azak Kalesi'ni Rus kuşatmasından kurtardı (13 Ekim) 1696 - Rus ordusu harap haldeki Azak Kalesi'ne saldırdı ve ele geçirdi (6 Ağustos) II Mustafa, ikinci seferinde Avusturya ordusunu Olaş'ta yenilgiye uğrattı (27 Ağustos) 1697 - Mezomorto Hüseyin Paşa Bozcaada'da düşmanı tekrar yenilgiye uğrattı (5 Temmuz) II Mustafa komutasında üçüncü kez sefere çıkan Osmanlı ordusu Zenta Savaşı'nda Savoylu Prens Eugene'in kuvvetlerine yenildi Veziriazam Elmas Mehmed Paşa şehit oldu (Eylül) 1698 - İngiltere ve Hollanda'nın arabuluculuğunda Avrupa'da savaşan devletlerin delegelerinin Macaristan'ın Karlofça kasabasında toplanıp anlaşması uygun görüldü