Osmanlı Devleti'nde Son Dönem Fikir Hareketleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-22-2012

Osmanlıcılık

Osmanlıcılık, bütün Osmanlı tebaasının din ve mezhepten bağımsız olarak eşit yurttaşlık haklarına sahip olmasını savunan siyasi görüşün adıdır

1839'da ilan edilen Tanzimat Fermanı'ndan itibaren Osmanlı Devleti'nin resmi görüşü olmuş ve 1876 Kanun-ı Esasisi'nin ana düşüncesini oluşturmuştur

20

yüzyılın ilk çeyreğinde yaygınlaşan milliyetçilik akımlarına karşı direnemeyerek etkisini yitirmiştir

Osmanlıcılık düşüncesi kendi döneminde daha çok İttihad-ı Anasır
1836'da benimsenen "modern" Osmanlı başlığı fes, İttihad-ı Anasır düşüncesinin ve müslim-gayrımüslim eşitliğinin en önemli simgesidir

Osmanlı Devleti'nin son yıllarında fese karşı, İslamiyetin simgesi olan sarık, Türk milliyetçiliğinin simgesi olan kalpak ve Batıcılığın simgesi olan şapka üstünlük kazanmıştır

Osmanlıcılığın Doğuşu

Osmanlıcılık, milliyetçilik akımının Osmanlı Devleti üzerindeki yıkıcı etkilerine karşı ortaya atılmış bir fikir akımıdır

II

Mahmut'un "Ben tebaamdaki din farkını ancak camilerine, havralarına ve kiliselerine girdikleri zaman görmek isterim!" sözleri bu fikrin pratikteki en önemli göstergesidir

Osmanlı toplumunu kaynaştırmayı hedefleyen Osmanlıcılık akımı, fertlerin sosyal siyasi ve hukuki eşitliklerini sağlamak için faaliyet göstermiştir

Bu amaçla iki önemli çalışma yapıldı:
(إتحاد عناصر, "unsurların birliği") adıyla savunulmuştur

"Osmanlıcılık" adı Yusuf Akçura'nın 1903'te yayımlanan Üç Tarz-ı Siyaset adlı kitabının etkisiyle yaygınlık kazanmış ve daha çok Osmanlıcı düşüncenin karşıtları tarafından kullanılmıştır

Meclis-i Mebusanın açılması

Kanun-u Esasinin ilanı

Böylece meşrutiyet fikri ve programı yürürlüğe girmiş oldu

Osmanlıcılık fikrine taraftar olanlar, bütün Osmanlıların siyasi birliğini gerekli görüyorlar ve ortak yurt gereğini savunuyorlardı

İlk Anayasanın yürürlüğe girmesiyle Osmanlı toplumunda hukuki bir eşitlik, ilk meclisin açılmasıyla da siyasi bir eşitlik sağlanmıştır

Osmanlıcılığın Çöküşü

Osmanlıcılık fikrini zayıflatan ilk büyük etki 1877 -1878 Osmanlı-Rus savaşı ve bu savaşın sonuçları oldu

Bu savaş sırasında Balkanlarda Osmanlı egemenliğinde yaşayan Hıristiyanların Müslümanlara kötü davranmaları, Rusların Rum ve Ermenileri kışkırtmaları, Müslüman halkta Hıristiyanlara karşı sert bir tepki doğurmuştu

II

Abdülhamit’in meşrutiyet yönetimine son vermesinde bu gelişmelerin büyük etkisi olmuştur

I

Balkan Savaşı Osmanlıcılık akımına kesin darbe vuran en önemli olay olmuştur

Milliyet duygusunun ve milliyetçilik akımının çok etkili olduğu bu dönemlerde Osmanlıcılık akımının başarılı olması beklenemezdi

Uluslararası Arenada Modern Ve Yeni Osmanlıcılık Tezleri-Yankıları

Netekim Pentagon'un strajilerini belirleyen Stratfor adlı şirketin kurucusu ve Gölge CIA lakaplı George Friedman 04 Mart 2009 çarşamba günü yaptığı açıklamasında şu cümleleri sarfetmiştir;
"Türkiye şu an bir çok Avrupa ülkesinden çok daha iyi durumda

Bu nedenle ben Türkler'in neden AB üyesi olmak istediğini bir türlü anlamıyorum

Bence 20 yıl önce AB üyeliği Türkiye'de modernliği sembolize ediyordu

Bugünse Türkiye zaten çok iyi durumda

Sorun şu ki bu koşullar altında AB Türkiye'yi istemeli

Ama Türkiye bu isteği geri çevirmeli

"
"Şu anda zaten 17'nci büyük ekonomisiniz

Yani sorun ekonomik gücün varlığı değil, nasıl daha yukarıya çekilebileceği konusu

Beklentilerime göre önümüzdeki 30-40 yılda Türkiye en büyük 10 ekonomiden biri haline gelecek

Şimdiden Müslünman dünyanın gücünün odağı olan Türkiye dinamik ve hızla modernleşiyor

"
"Çin ve Rusya gibi ülkeler gerileyip yerini Türkiye, Japonya, Meksika ve Polonya gibi yeni dünya güçlerine bırakacak

Rusça veya Çince'yi bırakın, Türkçe, Japonca, Polonya ve Meksika dillerini öğrenmeye bakın"
"Başbakanınız tavrı dünyada büyük bir yankı uyandırdı

Eğer Türkiye'nin dünyadaki gücü ve önemi sandığınız gibi küçük olsaydı Başbakanın Davos'ta yaptığı çıkış bu denli ciddiye alınmazdı

"
"Türkiye artık yüzünü çoğunluğunu İslam ülkelerinin oluşturduğu bölgede liderliğe çevirsin

Bunun için hem yeterli ekonomik gücünüz hem de Osmanlı'dan kalma yetenekleriniz var"
"İslam dünyasını bir ülke yönetecekse o kesinlikle Türkiye olur

Olay sadece ekonomik de değil

Bölgede hem barış ortamı sağlayıp hem de Amerika'ya dost olabilecek tek ülke Türkiye

Bu nedenle ABD orduları için alması gerereken önlem de yok

"

06-22-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Osmanlı Devleti'nde Son Dönem Fikir Hareketleri Osmanlıcılık Osmanlıcılık, bütün Osmanlı tebaasının din ve mezhepten bağımsız olarak eşit yurttaşlık haklarına sahip olmasını savunan siyasi görüşün adıdır 1839'da ilan edilen Tanzimat Fermanı'ndan itibaren Osmanlı Devleti'nin resmi görüşü olmuş ve 1876 Kanun-ı Esasisi'nin ana düşüncesini oluşturmuştur 20 yüzyılın ilk çeyreğinde yaygınlaşan milliyetçilik akımlarına karşı direnemeyerek etkisini yitirmiştir Osmanlıcılık düşüncesi kendi döneminde daha çok İttihad-ı Anasır 1836'da benimsenen "modern" Osmanlı başlığı fes, İttihad-ı Anasır düşüncesinin ve müslim-gayrımüslim eşitliğinin en önemli simgesidir Osmanlı Devleti'nin son yıllarında fese karşı, İslamiyetin simgesi olan sarık, Türk milliyetçiliğinin simgesi olan kalpak ve Batıcılığın simgesi olan şapka üstünlük kazanmıştır Osmanlıcılığın Doğuşu Osmanlıcılık, milliyetçilik akımının Osmanlı Devleti üzerindeki yıkıcı etkilerine karşı ortaya atılmış bir fikir akımıdır II Mahmut'un "Ben tebaamdaki din farkını ancak camilerine, havralarına ve kiliselerine girdikleri zaman görmek isterim!" sözleri bu fikrin pratikteki en önemli göstergesidir Osmanlı toplumunu kaynaştırmayı hedefleyen Osmanlıcılık akımı, fertlerin sosyal siyasi ve hukuki eşitliklerini sağlamak için faaliyet göstermiştir Bu amaçla iki önemli çalışma yapıldı: (إتحاد عناصر, "unsurların birliği") adıyla savunulmuştur "Osmanlıcılık" adı Yusuf Akçura'nın 1903'te yayımlanan Üç Tarz-ı Siyaset adlı kitabının etkisiyle yaygınlık kazanmış ve daha çok Osmanlıcı düşüncenin karşıtları tarafından kullanılmıştır Meclis-i Mebusanın açılması Kanun-u Esasinin ilanı Böylece meşrutiyet fikri ve programı yürürlüğe girmiş oldu Osmanlıcılık fikrine taraftar olanlar, bütün Osmanlıların siyasi birliğini gerekli görüyorlar ve ortak yurt gereğini savunuyorlardı İlk Anayasanın yürürlüğe girmesiyle Osmanlı toplumunda hukuki bir eşitlik, ilk meclisin açılmasıyla da siyasi bir eşitlik sağlanmıştır Osmanlıcılığın Çöküşü Osmanlıcılık fikrini zayıflatan ilk büyük etki 1877 -1878 Osmanlı-Rus savaşı ve bu savaşın sonuçları oldu Bu savaş sırasında Balkanlarda Osmanlı egemenliğinde yaşayan Hıristiyanların Müslümanlara kötü davranmaları, Rusların Rum ve Ermenileri kışkırtmaları, Müslüman halkta Hıristiyanlara karşı sert bir tepki doğurmuştu II Abdülhamit’in meşrutiyet yönetimine son vermesinde bu gelişmelerin büyük etkisi olmuştur I Balkan Savaşı Osmanlıcılık akımına kesin darbe vuran en önemli olay olmuştur Milliyet duygusunun ve milliyetçilik akımının çok etkili olduğu bu dönemlerde Osmanlıcılık akımının başarılı olması beklenemezdi Uluslararası Arenada Modern Ve Yeni Osmanlıcılık Tezleri-Yankıları Netekim Pentagon'un strajilerini belirleyen Stratfor adlı şirketin kurucusu ve Gölge CIA lakaplı George Friedman 04 Mart 2009 çarşamba günü yaptığı açıklamasında şu cümleleri sarfetmiştir; "Türkiye şu an bir çok Avrupa ülkesinden çok daha iyi durumda Bu nedenle ben Türkler'in neden AB üyesi olmak istediğini bir türlü anlamıyorum Bence 20 yıl önce AB üyeliği Türkiye'de modernliği sembolize ediyordu Bugünse Türkiye zaten çok iyi durumda Sorun şu ki bu koşullar altında AB Türkiye'yi istemeli Ama Türkiye bu isteği geri çevirmeli" "Şu anda zaten 17'nci büyük ekonomisiniz Yani sorun ekonomik gücün varlığı değil, nasıl daha yukarıya çekilebileceği konusu Beklentilerime göre önümüzdeki 30-40 yılda Türkiye en büyük 10 ekonomiden biri haline gelecek Şimdiden Müslünman dünyanın gücünün odağı olan Türkiye dinamik ve hızla modernleşiyor" "Çin ve Rusya gibi ülkeler gerileyip yerini Türkiye, Japonya, Meksika ve Polonya gibi yeni dünya güçlerine bırakacak Rusça veya Çince'yi bırakın, Türkçe, Japonca, Polonya ve Meksika dillerini öğrenmeye bakın" "Başbakanınız tavrı dünyada büyük bir yankı uyandırdı Eğer Türkiye'nin dünyadaki gücü ve önemi sandığınız gibi küçük olsaydı Başbakanın Davos'ta yaptığı çıkış bu denli ciddiye alınmazdı" "Türkiye artık yüzünü çoğunluğunu İslam ülkelerinin oluşturduğu bölgede liderliğe çevirsin Bunun için hem yeterli ekonomik gücünüz hem de Osmanlı'dan kalma yetenekleriniz var" "İslam dünyasını bir ülke yönetecekse o kesinlikle Türkiye olur Olay sadece ekonomik de değil Bölgede hem barış ortamı sağlayıp hem de Amerika'ya dost olabilecek tek ülke Türkiye Bu nedenle ABD orduları için alması gerereken önlem de yok"